Alina Naruszewicz-Duchlińska Wszyscy jesteśmy anglofilami?
Prace Literaturoznawcze 1, 312-314
2013
312 Recenzje
A lin a N a ru szew icz-D u ch liń sk a
UW M w O lsztynie
W szyscy je s te ś m y an g lo fila m i?
Tomasz Chyrzyński, Język w Internecie. Formalne, semantyczne i funkcjonalno-pragmatyczne właściwości języka angielskiego i pol
skiego w komunikacji językow ej, Centrum E u ro py W schodniej, O lsztyn 2012, s. 185.
I n te r n e t sta je się coraz p o p u la rn ie jsz y m p rz ed m io te m b a d a ń języ k o znaw czych i je s t to w pełn i u z a sa d n io n e jego w z ra s ta ją c ą ro lą w świecie mediów. H eterogeniczność sieci pow oduje je d n a k , że p ow stające an a liz y m a ją głów nie c h a ra k te r cząstkowy. B ra k u je opracow ań o c h a ra k te rz e u o g ó ln iają
cym ty p u K o m u n ik a c ji ję zy k o w e j w Internecie J a n a G rzen i (PW N, W arszaw a 2006). Ten niedobór częściowo w y p ełn ia p ra c a T om asza C hyrzyńskiego.
K sią ż k a s k ła d a się z p ięciu części, po przedzo ny ch k ró tk im w stęp e m i zw ieńczonych podsum ow aniem , im p o n u ją cą b ib lio g rafią oraz k w e stio n a riu sz e m i w y n ik am i ankiety, przeprow adzonej w m ikroblogow ym serw isie Blip.
P ierw szy rozdział, z a ty tu ło w a n y In te rn e t i jego rola we w spółczesnym świecie, zarysow uje ogólne tło rozw ażań. Z o stają w n im p rzed staw io n e te c h nologiczne i społeczno-kulturow e a s p e k ty sieci oraz n ajw ażn iejsze fa k ty z jej h isto rii. B ardzo pożyteczne je s t u p o rząd k o w an ie chronologiczne p rz e d s ta w ia n y ch w y d arzeń , będących k a m ie n ia m i m ilow ym i w rozw oju sieci. U w zględ
n ie n ie a s p e k tu pozajęzykow ego pozw ala u k a z a ć ho listyczny c h a ra k te r o m a
w ianego m edium .
W drugiej części s tu d iu m a u to r szczegółowo ro zw aża w y b ra n e koncepcje, opublikow ane w polskim i a m e ry k a ń sk im p iśm ien n ictw ie n aukow ym , za jm u jący m się k o m u n ik acją in te rn e to w ą . W yróżnia i om aw ia n a stę p u ją c e kręgi tem atyczne: c h a ra k te r ję z y k a w In tern ecie, opozycja m ow y i pism a, cechy oralności i piśm ienności, p ro b le m a ty k a genderow a, w yzn aczn iki kobiecego i m ęskiego sty lu , w pływ płci n a zach o w an ia w sieci oraz wielojęzyczność. Ten e le m e n t ro zp raw y p ełn i rolę rozbudow anego p rz e d s ta w ie n ia s ta n u b a d a ń i jego obecność w s tr u k tu r z e p ra cy j e s t u za sad n io n a. D la spójności to k u w yw odu w a rto byłoby je d n a k ograniczyć liczbę podrozdziałów, zaw ierający ch pokrew ne treści, np. W ielojęzyczność a In te rn e t (s. 61), Z ja w isk o w ielojęzycz
ności (s. 62).
Recenzje 313
Trzeci rozdział pośw ięcony je s t p roblem aty ce re alizacji ję z y k a w I n te r n e cie. A u to r o m aw ia poszczególne płaszczyzny językow e: fonety czn ą i o rto g ra ficzną (w je d n y m podrozdziale), fleksyjną, słow otw órczą, le k sy k a ln ą , s k ła dniow ą, genologiczną i o rg a n iz acji te k s tu (to n a jsk ro m n ie jsz y fra g m e n t, w łaściw ie m ający c h a ra k te r w stę p u do n a stę p u ją c y c h po n im k ró tk ic h c h a r a k te ry s ty k poszczególnych g a tu n k ó w sieciowych, a n ie - co su g eru je ty tu ł - ro zw ażań tekstologicznych).
W tej części p ra cy najpełniej re alizu je się jej a s p e k t kom p aratysty czn y.
P rze d sta w io n e zostają, isto tn e w lingw istyczn ym opisie k om u n ik acji in te rn e tow ej, pod o b ień stw a (np. p o p u larn o ść słow nictw a potocznego) i różnice po
m iędzy polszczyzną i an gielszczyzną (np. te n d e n c ja do re d u p lik a cji czasow ni
ków w ję z y k u angielsk im , obca językow i polskiem u).
W dalszym to k u ro zp raw y C h y rzy ń sk i s k u p ia u w ag ę n a a n tro p o n im ii in tern e to w ej, opisując funkcję i typologię pseudonim ów . P orów nuje p rzy ty m polsko- i anglojęzyczne śro d o w isk a k o m u n ik acy jn e o podobnej tem aty ce : p o rta l społecznościow y M ySpace, fo ra G eneralC hat i F o ru m ow isko oraz dw a czaty (O netu i ukchatter). Ź ródłem m a te r ia łu je s t w ystarczająco re p re z e n ta ty w n a p ró b a (840 nazw ), tw o rz ąca k o rp u s, p rz e b a d a n y ilościowo i jako ścio wo. Z an a liz y onim ów w y n ik a m .in. to, że w angielszczyźnie częściej przy k re acji n azw y n aw ią zu je się do flory, fa u n y i obiektów nieożyw ionych.
P ią ty rozd ział to sw o ista m in im o n o g rafia genologiczna, pośw ięcona mi- k roblogow i (n a p rz y k ła d z ie s e rw is u b lip .p l). J e s t to sto su n k o w o now y (p o d )g atu n ek i ro z w a ż a n ia n a jego te m a t p o jaw iają się po ra z p ierw szy w nacechow anych filologicznie b a d a n ia c h m edioznaw czych. W J ę z y k u w I n ternecie... zastosow ano m etodę o p isu p aram etry cz n eg o (re p re z e n tu ją c ą socjo
ling w istyczny n u r t etn o g ra fii kom unikacji), k tó ra z po żytkiem m oże być w y
k o rz y sty w a n a w c h a ra k te ry sty c e w y b ran y ch gatunków . W polskojęzycznych p ra cach , k o n ce n tru jący c h się n a językow ych a sp e k ta c h sieci, b ra k u je często w yraźn y ch w sk a z a ń m etodologicznych. Pod ty m w zględem d y se rta c ja olsz
ty ńskiego n au k o w ca w yró żn ia się k orzystnie.
Oprócz w ielu z a le t ro z p ra w a m a n ie s te ty p ew ne wady. Do celów m ono
grafii, ok reślonych we w stęp ie (s. 5 -6 ), zaliczono: sy ste m a ty c z n ą an a liz ę a k tu a ln y c h zjaw isk w z a k re sie ję z y k a kom u n ik acji in tern e to w ej oraz „spoj
rz en ie diachroniczne n a język, ja k im p o słu g u ją się użytkow nicy sieci” (s. 5), k tó re, ja k zapow iada T. C h yrzyński, m a być o siąg n ięte poprzez k o n trasty w - ny p rz eg ląd b a d a ń synchronicznych prow adzonych w ję z y k u polskim i a n gielskim . T rudno się zgodzić z ta k im i założeniam i, poniew aż dotyczą dwóch od rębnych płaszczyzn - a n a liz a ję z y k a sieci to nie to sam o, co opis jego opracow ań. P rze g lą d lite ra tu ry p rz ed m io tu m oże prow adzić np. do ze staw ień m etodologii czy o k re śle n ia w ybieranej te m a ty k i p rac, ale n ie n ależy u to ż s a m iać go z b a d a n ie m pow szedniej kom u n ik acji sieciowej. Ta a n ty n o m ia w yn i
k a praw dopodobnie z n iefo rtu n n o śc i u ży ty ch we w p ro w ad zen iu sform uło
314 Recenzje
w ań, bo stu d iu m , w brew oksym oronicznym d eklaracjo m a u to ra , stan o w i dość spójny wywód naukow y.
B ogactw o p o ru szan ej p ro b lem a ty k i n iek ied y o k azu je się zby t obfite. B a
dacz chciał u k a z a ć om aw ian e za g a d n ie n ia n a ja k n ajsze rszy m tle i p rz y p u sz czalnie z tego pow odu odbiegł n iek ied y od te m a ty k i językow ej sen su stricte.
W przew ażającej części k siążk i m a to u z a sa d n ie n ie m ery to ry czn e, ale nie zaw sze. N iełatw o np. pojąć przyczynę obecności ro zw ażań n a te m a t zyskow- ności firm in tern eto w y ch , tzw. dotkom ów (s. 19) czy wielojęzyczności Irla n d ii (s. 63).
Szkoda, że więcej uw agi nie poświęcono red ak cji językow ej. Oprócz b łę
dów ed y to rsk ich (np. n a części s. 62 z a m ia s t ą i ę użyto ć) w y stę p u ją pew ne u ch y b ien ia stylistyczne. A u to r w ykazuje skłonność do p ow tórzeń ty ch s a m ych lu b podobnych wyrazów, np. „[...] (jego m ożliwości1 wciąż się zw iększa
ją ) i niem ożliw e je s t n ie d o strze g an ie jego znaczen ia. N in iejszy ro zd ział m a n a celu u k a z a n ie różnoro dnych asp ek tó w globalnej sieci, aby m ożliw e było późniejsze sk o n cen tro w an ie się n a języ k u , k tó ry um ożliw ia jej ta k w szech
stro n n e zastosow anie i k tó ry pod jej w pływ em ew oluuje” (s. 7), „Kolejnym celem było połączenie A R PA N etu z in n y m i sieciam i kom puterow ym i. To w te
dy pow stało pojęcie sieci, złożonej z in n y ch sieci” (s. 9).
L e k tu rę uro zm aiciłab y w ięk sza ilość egzem plifikacji, sam o dzielnie do
b ra n e j p rzez tw órcę k siążki. N ie ste ty w zn aczn ym sto p n iu posiłkuje się on p rz y k ła d am i, pochodzącym i z o p racow ań in n y ch badaczy. W ym ienione u s te r ki n ie p rz e k re śla ją je d n a k pozytyw nej oceny rozpraw y.
N a pochw ałę zasługuje m .in. przyjęcie p ersp ek ty w y porów naw czej, r a czej rz a d k ie w polskiej lingw istyce, prow adzące m .in. do w ażnego ze sta w ie n ia term inologii (np. s. 30 i n a s tę p n e ) oraz jed noznacznego w sk az an ia, że polszczyzna in te rn e to w a pozostaje pod w pływ em ję z y k a angielskiego. Z tego f a k tu oczywiście zdaw ano sobie sp ra w ę i daw ano te m u w y raz w p iśm ie n n ic
tw ie n au k o w y m , ale raczej b a z u ją c n a in tu ic ji, a n ie a n a liz a c h te k s tu z zasto so w an iem m etod staty sty czn y ch . E ru d y c y jn e m u i in te re su ją c e m u po
znawczo om ów ieniu w y b ran y ch elem entów lite ra tu ry p rzed m io tu , to w arzy sz ą cenne w nioski i sp o strz e ż e n ia a u to ra k siążk i, np. o w pływ ie serw isów społecznościow ych n a p rz e m ia n y polityczne (s. 16) czy ro z ró ż n ia n iu k o m u n i
kacji synchronicznej i asynchroniczn ej n a po d staw ie a s p e k tu p ra g m a ty c z n e go (s. 36).
„Język w In te rn e c ie ” su m m a s u m m a r u m je s t n iew ątp liw ie pozycją w a r
tościow ą, p rz y d a tn ą d la ró żnych kręgów odbiorców - naukow ców , stu d e n tó w k ieru n k ó w filologicznych i m edioznaw czych oraz pozostałych in tern a u tó w , k tó rzy s ą za in te reso w a n i te o re ty c z n ą a n a liz ą sieci.
1 Podkreślenia A. N.-D.
