"Reform des kirchlichen Gesetzbuches. Codex iuris canonici 1963-1978", Heribert Schmitz, Trier 1979 : [recenzja]

Zygmunt Labuda

"Reform des kirchlichen

Gesetzbuches. Codex iuris canonici

1963-1978", Heribert Schmitz, Trier

1979 : [recenzja]

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 24/1-2, 286-291

k o w a n e r e fe r a ty n ie w y ra ża ją p o g lą d ó w w sz y stk ic h u czestn ik ó w , n ie za w iera ją też jaki-chś w sp ó ln ie p od jętych p ro p o zy cji — sta n o w ić jed ­ n ak m ogą cen n y m a te r ia ł p om ocn iczy dla szu k a n ia p ra w id ło w y c h ro z­ w ią za ń o m a w ia n ej n a sym p ozju m p ro b lem a ty k i przed e w sz y stk im w H iszp a n ii (jak p o d k reślił to in a u g u ru ją cy sy m p o zju m kard. T a - r a n c ó n), a le ta k że w in n y ch krajach, w k tórych problem te n jest a k tu a ln y — n ie ty lk o gd y id zie o p raw o k o n sty tu c y jn e o d n o śn y ch k ra jó w , a le i za w ie r a n e e w e n tu a ln ie p orozu m ien ia k o n k o rd a to w e. R an ­ g ę b o w iem p u b lik o w a n y ch w y p o w ie d z i pod n osi fa k t, iż w śród refe­ r e n tó w b yło w ie lu sp e c ja lis tó w n ie ty lk o p raw a k an on iczn ego, ale i p raw a p a ń stw o w eg o , a d m in istra cy jn eg o i p o lity czn eg o , zarów n o sspo- śród d u ch o w ień stw a jak i la ik a tu o d n ośn ych krajów .

W ydaje się , iż ta k ż e i p o lsk i czy teln ik , in te r e su ją c y się p ro b lem a ­ ty k ą K o śció ł—p a ń stw o i p ra w id ło w y m u k ła d a n iem w za jem n y ch sto ­ su n k ó w w w a ru n k a ch p osob orow ych , zn ajd zie w ty c h m a teria ła ch w ie le cen n y ch in s p ir a c ji Z n ajd zie te ż m o d ele i p róby szu k an ia p ra w i­ d ło w y c h ro zw ią za ń ty c h sto su n k ó w w św ie tle m isji p osob orow ego K o­ ścio ła , k tó ry chce być a p o lity czn y i ponadusitrojow y, n ie szu k a p rzy ­ w ile j ó w d oczesn ych , a p referu je przede w sz y stk im sw o ją n ad p rzyro­ d zoną m isję zbaw czą w z g lę d e m każdego czło w ie k a i sw o je r e lig ijn e p o sła n n ictw o w e w sp ó łc z e sn y m św iecie.

O. F e rd y n a n d P a s te r n a k

Heribert S c h m i t z . Reform des kirchlichen G esetzbuches. Codex iu ­ ris canonici 1963—1978. Canonistica nr 1. Paulinus—Verlag Trier 1979 ss. 119.

T a k i ty tu ł p racy P rof. H. S ch m itza (In sty tu t K a n o n iczn y przy U n i­ w e r s y te c ie im . L u d w ik a M a k sy m ilia n a w M onachium ) w sk a zu je od ra zu n a jej in te r e su ją c ą zarów no dla te o lo g a jak: i k a n o n isty treść, p rezen tu ją cą k o d y fik a c y jn y dorobek P a p iesk iej K o m isji do S p ra w R e w iz ji K od ek su P ra w a K an on iczn ego (Rozdz. I— III) oraz k ry ty c z n e sta n o w isk a k a n o n istó w obszaru język a n ie m ie c k ie g o w ob ec k o lejn o u k a za n y ch S ch em a tó w p o szczeg ó ln y ch d zia łó w p ra w a k a n o n iczn eg o (A n ek sy : I— IV). K siążk a ta u m o żliw ia szero k i rzut ok a n a p ię tn a ­ sto le tn ią d ziałaln ość K o m isji K o d y fik a c y jn e j, co z p ew n o ścią sp o n ta ­ n iczn ie budzi w ie lo r a k ie p y ta n ia , jak np. J a k b ęd zie p rzed sta w ia ł się n o w y K PK ? C zy zostan ą sp ełn io n e oczek iw a n ia ? J a k ie b ęd zie o sta te c z ­ n ie fu n d a m en ta ln e, czy k o n sty tu c y jn e p raw o K ościoła?

O sobnym za g a d n ien iem u z u p e łn ia ją c y m z p ew n o ścią p ozn aw czą w a r­ to ś ć ca ło ści prac k o d y fik a c y jn y c h b y ło b y p r zed sta w ien ie rów n ież do­ ra d czej fu n k c ji w o b ec K o m isji K o d y fik a cy jn ej o rg a n ó w p ra w o d a w ­ cz y c h K u rii R zy m sk iej. D zia ła ln o ść ty c h o sta tn ich n ie jest jed n a k że d o stęp n a ze źró d ło w y ch sp raw ozd ań (s. 17).

[V] Recenzje 287 N u rtu ją cy m p otrzebom refo rm y K P K dał o fic ja ln y k szta łt P a p ież J a n X X III p o w o łu ją c do ży cia w dniu 28. 03. 1963 r. P a p iesk ą K o ­ m isję do S p ra w R e w iz ji K od ek su P ra w a K an on iczn ego, sk ła d a ją c e j s ię z p rzew od n iczącego oraz zesp ołu czło n k ó w i k o n su ltorów . S e k r e ­ tariat k oord yn u je w s z e lk ie prace K om isji, k tó rej w sz y stk ie a k ta i do­ k u m e n ty p r z ech o w y w a n e są w a rch iw u m z m y ślą o p ó źn iejszy m ich o p u b lik o w a n iu . O a k tu a ln y m sta n ie prac K o m isji in fo r m u je półrooz- n ik „C om m u n ication es” (od 1969 r.). W p r z e c iw ie ń stw ie do S c h e m a ­ tó w V a tica n u m II, k tó re ob w arow an o k la u zu lą „sub se c r e to ” projeik- ty K o m isji K o d y fik a c y jn e j noszą za le c e n ie ,,reserv a tu m ”, co w sk azu je- z p ew n o ścią na p o m n iejszo n ą i zm o d y fik o w a n ą k w a lifik a c ję o b o w ią z­ k u d och ow an ia ta jem n icy l.

S a m o p o w s t a w a n i e S ch em a tu jest złożon ym p ro cesem prac, k o n su lta c ji, p rzep racow ań i g ło so w a ń w łon ie K o m isji oraz o rg a n ó w d o ra d czy ch (organa co n su lta tiv a ), a w ięc: K o n feren cje ep isk o p a tó w , d y k a ste r ie K u rii R zy m sk iej, w y d z ia ły p raw a k an on iczn ego, p rzeło żen i g e n e r a ln i za k o n ó w i sto w a rzy szeń zak on n ych itp.

P r a c e nad reform ą K P K d la K o ścio łó w W sch od n ich r e a liz u je od ręb ­ n a K om isja: P o n iific ia C om m issio C od ici Iu ris O rien talis r eco g n o scen - do, p o w o ła n a przez P a w ła V I 10. 06. 1972 r. K om isja ta posiad a r ó w ­ n ie ż w ła sn y organ in fo rm a cy jn y : „ N u n tia ” 2.

Z k o le i o m aw ia A u tor „ n o w y ” K P K (R ozdział II ss. 14— 44) w ś w ie ­ tle w y zn a czo n y ch celó w , zadań i w y ty c z n y c h P a p ie sk ie j K o m isji do S p r a w R efo rm y K od ek su P ra w a K an on iczn ego. P ro ces ten , za p o czą t­ k o w a n y id eą Jan a X X III o „ a ggiorn am en to” o d n o śn ie do p raw a k o­ śc ie ln e g o (25. 01. 1959 r.) i organ iczn ą potrzebą sam ej „ r e w iz ji” K PK , w sk a z a n e j przez P a w ła VI (20. 11. 1965 r.), u ja w n ił p o trzeb ę sta n o ­ w ie n ia n o w eg o p raw a w duchu V a tica n u m II oraz a k tu a ln y c h potrzeb Ludu B ożego. P oza ty m P a p iesk a K om isja K o d y fik a cy jn a n ie jest w ią za n a ty lk o tr e śc ią i w sk a z a n ia m i d ok u m en tó w so b o ro w y ch oraz d z is ie js z y m i cela m i i w y m a g a n ia m i p a storaln ym i, a le ró w n ież w ła s n y ­ m i zasadam i: P rin c ip ia q u a e CIC re c o g n itio n e m d ir ig a n t. D z iesięć ty ch zasad, ap rob ow an ych n a jp ie r w p rzez S yn od B is k u p ó w 3, a o stą teczn ie- p rzez P ap ieża P a w ła VI, sta n o w ią p o d sta w o w e k ry teria p racy k o d y ­ fik a c y jn e j. Ich treść w sk a z u je na w ie lo r a k ie a sp e k ty k o d y fik a c y jn e j refo rm y : 1. P r a w n y ch a ra k ter K PK ; 2. W ew n ętrzn y zw ią zek m ięd zy fo ru m e x te r n u m et in tern u m ; 3. Środki, za p ew n ia ją ce p a sto ra ln y ch a ­ rak ter K odeksu; 4. U p ra w n ien ia b isk u p ó w rezy d en cjo n a ln y ch ; 5. S to ­ so w a n ie zasad y p om ocn iczości w K o ściele; 6. O chrona p ra w czło w ie k a i p ra w ch rześcijan ina; 7. P ro c e so w e środ k i d la z a p e w n ie n ia och ron y

1 C o m m u n ica tio n es 1: 1969 s. 98.

* P o n tific ia C om m issio C od ici Iu ris C an on ici O rien talis reco g n o scen - do. N u n tia. Libr-eria E d itrice V atican a. C itta d el Vafcicano 1: 1975 et sequ. n u m ero w a n e n ie w g roczn ik ów , ale fo lia łó w .

p od m iotow ych praw ; 8. T ery to ria ln y p od ział K ościoła; 9. N o w e praw o p ro ceso w e; 10. S y ste m a ty k a „ n o w eg o ” K P K .

W g ty ch zasad op racow an o w ię c S ch em a ty p o szczeg ó ln y ch d ziałów praw a, które z w y ją tk ie m n iek tó ry ch m a ły c h czę śc i K P K 4 czek ają już od 15. 11. 1977 r. na d a lszy proces k o d y fik a cy jn y . P rzed tem jed n ak że K o m isja K o d y fik a cy jn a p rzesy ła ła k o lejn o o p ra co w a n e S ch em a ty z a p rob atą P a p ieża do o cen y p o szczeg ó ln y m k o n feren cjo m ep isk o p a tu oraz dykasteri-om K u rii R zy m sk iej. I tak:

a. Jaiko p ierw szy uikazał s ię w dniu 20. 04. 1972 r. S ch e m a ca n o n u m d e p ro c e d u r a a d m in is tr a tiv a .

b. Z d n ia 21. 12. 1073 r. S c h e m a d o c u m e n ti quo d is c ip lin a sa n ctio n u m seu p o e n a ru m in E cclesia L a tin a d enuo o rd in a tu r. Z p o lecen ia P a ­ p ie ż a sta ło się n o w o ścią p o szerzen ie kręgu d orad czych organów , u p o w a żn io n y ch do za jęcia k rytyozn ego sta n o w isk a w ob ec S ch e m a ­ tu , a w ię c o U n ię G en era ln y ch P rzeła żo n y ch Z ak on n ych (U nio S u - periorum Generaliuim ) i u n iw e r sy te c k ic h in sty tu tó w (U n iv ersita tes stu d io m m e c c le s ia s tte a e )5. Z p ew n o ścią w r e a liz a c ji teg o za lec en ia p a p ie sk ie g o z o sta ły do teg o kręgu w łą c z o n e fa k u lte ty p raw a k an o­ n iczn ego przy k a to lic k ic h u n iw ersy teta ch .

-c. Z d nia 2. 02. 1976 r. jest S ch e m a d o c u m e n ti p o n tific ii quo d is c ip li­ n a can on ica d e S a c r a m e n tis reco g n o scitu r. S ch em a t te n ob ejm u je w sy ste m a ty c e K P K m a terię sied m iu sa k ra m en tó w w a sp ek ta ch p o so b o ro w y ch w y m o g ó w p astoraln ych .

d. Z d n iem 3. 11. Ii976 r. p rzekazano organom doradczym S ch em a c a ­ n o n u m d e m o d o p r o c e d e n d i p ro tu te la iu r iu m seu d e p ro c e ssib u s. L ek tu ra tego d ok u m en tu o d k ryw a za sa d n iczy c e l P ra w o d a w cy , a m ia n o w ic ie u p ro szczen ie i p rzy śp ieszen ie p ro cesó w k o ścieln y ch , a n a d e w sz y stk o za g w a ra n to w a n ie och ron y praw c zło n k ó w K o ścio ­ ła 6.

e. Jako o sta tn i u k a za ł się w dniu 2. 02. 1-9717 r. S c h e m a ca n o n u m d e in s titu tis v ita e c o n se c r a ta e p e r p r o fe ssio n e m c o n silio ru m e v a n g e - li c o r u m 7. D o k u m en t te n poddano w n ik liw e j k r y ty c e , w sk a zu ją c na w ie le b ra k ó w oraz isto tn y ch n ie ś c isło śc i p rop on ow an ych norm w p o szczeg ó ln y ch d ziałach p raw a zak on n ego (ss. 34—35).

i . P e w n ą n iesp o d zia n k ą b yło u k a za n ie się w dniu 1'5. 11. 1977 r. p o­ z o sta ły c h części p rojek tu K P K pt. S c h e m a c a n o n u m n o v i C o d icis Iu ris C an on ici. J a k w y n ik a z tr e śc i k o lejn o cy to w a n e g o p rzy p is-4 W S ch em a ta ch b rak norm co do n a stęp u ją cy ch zagad n ień kanon.; sy m o n ia (kan. 1'14 4 - 1153); rad a fa b ry k i k o ścio ła (kan. 1183—>1184) p roces o z w o ln ie n ie z ob o w ią zk ó w , w y n ik a ją c y c h ze św ię c e ń (1993—

1998); proces b e a ty fik a c y jn y i k a n o n iza cy jn y (1999i—2141).

5 C o m m u n ica tio n es 5: 1973 s. 195— 196; C om m un. 6: 1974 s. 161— 162 e t 169—470.

• C o m m u n ica tio n es 8: 1976 s. 183—'200; „C om m un.” 10: 1978 s. 209— 272.

[9] Recenzje 289

k u 8 S ch em a t te n n orm u je piąć n a stęp u ją cy ch d z ia łó w praw a: n or­ m y g en era ln e, o L u d zie B ożym , U rząd n a u c z y c ie lsk i w K o ś c ie le , U rząd u św ię c a ją c y z cz. II o m iejsca ch i czasach św ię ty c h i k u lc ie B o ży m oraz o m a ją tk u k o ścieln y m .

O sobne za g a d n ien ie sta n o w i sp raw a sy ste m a ty k i „ n o w eg o ” K P K (ss. 36— 44). Otóż 10. zasad a „D e n ova d isp o sitio n e sy ste m a tic a C od icis Iu ris C a n o n ici” 9 sta n o w i o k o n ieczn o ści p rzep ro w a d zen ia g ru n to w ­ n y c h p rzem ian stru k tu ry K PK . Z p ew n o ścią za g a d n ien ia teg o n ie da s ię a priori u sta lić, ale dopiero w w y n ik u k ry ty czn eg o o p ra co w a n ia p o sz czeg ó ln y ch d ziałów praw a. J a k ie k o lw ie k p rzy jęło b y przy ty m k r y ­ te r ia sy s te m a ty k i n ie w o ln o jed n ak że p om in ąć w fo rm ie n o w eg o K o ­ d ek su n a u k i Soboru W a ty k a ń sk ieg o II, a zw ła szcza jego z r e fle k to w a ­ n ej w ie d z y o K ościele. C hodzi tu w ię c o zró żn ico w a n y jak i e k le z ja l­ n y w y m ia r norm . C zasow o o p o w ied zia ła się K om isja K o d y fik a cy jn a za p o d zia łem ca ło ści n o w eg o K od ek su na 6. K siąg lub 6. części. Z apro­ je k to w a n y w te n sposób p od ział p o d leg a d alszej d y sk u sji i k r y ty c e , w k tórych coraz w y ra źn iej u p ew n io n o się, że sam a tr e ść norm jak i form a k o d y fik a c ji w a ru n k u ją się w z a je m n ie i są w ob ec sie b ie w p e w n y m w e w n ę tr z n y m zw iązk u (ss. 39 i 44).

D a le j om aw ia A u tor p rob lem K o n sty tu cy jn eg o P ra w a K o ścio ła — L e x E c clesia e F u n d a m e n ta ls (ss. 45—53). Z p ew n o ścią zb yt p ło n n e b y ły n a d zieje p rzeciw n ik ó w LEF, w g k tórych p rojek t ta k ie g o p ra w a n a le ż a ło uzn ać za ch y b io n y . T y m cza sem F u n d a m en ta ln e P ra w o K o­ śc io ła jako projek t p rzeszło w p o czą tk o w ej fa zie o p racow ań d w ie w e r sje , p ierw o tn ą z 1'969 r. oraz p op raw ion ą z ro z le g ły m i o m ó w ie­ n ia m i p oszczególn yoh k an o n ó w z 1971 r. Ta w e r sja S ch em a tu z o sta ła k r y ty c z n ie p rzep racow an a i p o z y ty w n ie rozw in ięta, w w y n ik u czego u k a za ła się ona w n o w ej fo rm ie w 1977 r.10. Z in sp ira cji P a p ieża P a w ­ ła V I K a rd y n a ło w ie K o m isji K o d y fik a cy jn ej o p o w ied zieli się za opra­ c o w a n ie m w sp ó ln eg o p raw a k o n sty tu c y jn e g o zarów n o d la K o ścio ła Za­ c h o d n ieg o jak i K o ścio łó w W sch od n ich u . D ecy zja ta m a g łę b o k ie p od ­ s t a w y i źródła teo lo g iczn o -k a n o n iczn e. Istn ieją b o w ie m fu n d a m e n ta ln e p ra w a i zasady, k tó re w ią żą c a ły K ościół. W ś w ie t le V a tica n u m II m o żn a wiprost p o w ied zieć, że K o śció ł p osiad a jiuż sw o je w ła s n e p ra w a k o n sty tu c y jn e , k tóre jed n a k że n ie zo sta ły dotąd sk o d y fik a w a n e . D la ­ te g o LEF n ie jest czym ś zgoła n o w y m w K ościele.

S ch em a t z 1971 r. m a sw o je w ła sn e d zieje b u rzliw ej k r y ty k i za ró w ­ 8 P o n tific ia C om m issio CIC recogn oscen d o, S c h e m a ca n o n u m n o m C o d ic is Iu ris C anonici. D e n o rm is g e n e ra lib u s (L iber I), D e PopuLo D e i (L iber II), D e E cclesia e m u n e r e d o c e n d i (L iber III), D e lo c is e t te m p o r ib u s sa c ris d e q u e C u ltu d iv in o (L iber IV, P ars II), D e iu r e p a - tr im o n ia li E cclesia e (L iber V). T yp is P o ly g lo ttis V a tica n is 197.

• P rin c ip ia q u a e CIC re c o g n itio n e m d ir ig a n t (C om m u n ication es 1: 1969 s. 77— 85).

10 C om m u n ica tio n es 9: 1977 s. 212. 11 A A S 57: 1965 s. 985—939.

n o co do tr e śc i jak i fo rm y ze stron y w szy stk ich k o m p eten tn y ch or­ g a n ó w k o n su lta ty w n y ch . N a początk u 1974 r. p o szerzy ł P a w e ł V I o fi­ c ja ln e grono e k sp ertó w do k ry ty czn eg o p rzep ra co w a n ia LEF p o w o łu ­ jąc sp ecja ln ą k o m isję, sk ła d a ją cą się z K o n su lto ró w obu P a p iesk ich K o m isji ds R efo rm y K od ek su dla K ościoła Z ach od n iego jak K ościo­ łó w W schodnich. K om isja ta po w ie lu sesja ch rob oczych , w y p r a c o w a ­ ła u lep szo n y p rojek t L E F I2, sk ła d a ją cy się z P ro em iu m i 86 k a n o ­ nów , p o d zielo n y ch n a dw a ty t u ły i trzy rozd ziały. R zut oka na treść i fo rm ę teg o d ok u m en tu w sk a z u je w y ra źn ie n a n o rm a ty w n y ch arak ter i jed n ocześn ie n ie u p o w a żn ia do o cen ia n ia go jako sw o iste g o rodzaju p od ręczn ik a e k lezjo lo g ii. R ów n ież p rzyjęta tam sy ste m a ty k a dow o­ dzi, że nie chodzi tu o d ek la ro w a n ie zasad, a le w p e łn y m teg o sło ­ w a zn aczen iu p o z y ty w n e p raw o, sta n o w ią ce n o rm y dla c a ł e g o K o­ ścio ła . S tą d zarów no sty l, form a jak i m etod a oraz sto so w a n a term i­ n o lo g ia k w a lifik u ją L EF jako te k st p raw n y, u w z g lę d n ia ją c y jed n a k że w ła ś c iw e a sp ek ty p astoraln e.

W ten sposób p rzed sta w io n y proces k o d y fik a c y jn y u d o k u m en to w a ł A u to r w szech stro n n ie zarów n o w oparciu o źródła ja k i litera tu r ę k a - n o m sty czn o teo lo g iczn ą (54—63).

O sta tn ią część p r a c y p o św ię c a A u tor rezo lu c jo m z obrad k a n o n istó w w la ta ch 1974— 1978 pnzy In sty tu cie K an on iczn ym U n iw e r sy te tu w M onachium . P rzed m io tem ty c h k ry ty czn y ch d y sk u sji k a n o n istó w b y ły ch ro n o lo g iczn ie u k a zu ją ce się S ch em a ty p o szczeg ó ln y ch d ziałów n o w e ­ go K PK . I tak:

I W d niach od 11—'12. 10. 10174 r. ob rad ow ali k a n o n iści nad S c h e ­ m atem p raw a k arn ego (ss. 90—93).

II Od 10— 11. 10. 1975 r. nad p ro jek tem p raw a o sa k ra m en ta ch (s. 94).

III Od 7—48. 10. 1977 r. nad S ch em a tem p raw a zak on n ego i p ro ceso ­ w e g o (ss. 95—102)13.

IV W reszcie w dn iach od 6— 7. 10. 1-978 r. odbyła się d y sk u sja nad p o z o sta ły m i p ięcio m a S ch em a ta m i p rzyszłego K P K (ss. 103—;117). R ea su m u ją cy m w y n ik ie m ty c h sp otk ań k a n o n istó w b y ły o d p ow ied n io fo rm u ło w a n e r ezo lu c je, z a w iera ją ce k ry ty czn e u w a g i i p o stu la ty zm ian, p o p ra w ek , n o w eg o sfo rm u ło w a n ia lub o p u szczen ia o k reślo n ej m a terii od n o śn eg o S ch em atu . N a stęp n ie rezolu cje te zo sta ły p rzek azan e p o­ szczeg ó ln y m dykaisteriom K u rii R zym sk iej, k o n feren cjo m ep isk o p a tó w , p rzełożonym g en era ln y ch w sp ó ln o t zak on n ych jak i in sty tu to m św ie c ­ k ich oraz w y d zia ło m p raw a k an on iczn ego przy u n iw e r sy te ta c h .

O m aw ian ą pracę k o ń czy A u tor p rzy k ła d o w o z p ew n o ścią dołączoną listą osób, k tóre b ra ły w ta k ie j k o n fe r e n c ji w 1973 r.

P r zed sta w io n a p o w y żej treść p u b lik a cji w sk a z u je z p ew n o ścią na je j ak tu a ln ą w a rto ść p ozn aw czą jako in teresu ją cą k ażdego, kto ze­

12 C o m m u n ica tio n es 8: 1976 s. 79.

111] R ecenzje

291

K s . Z y g m u n t L a b u d a

O . Joach im R om an B a r , D rogą rad ew a n g e lic z n y c h , W arszaw a A T K 1978 ss. .430; t e n ż e , K u d o sk o n a ło ści zak on n ej, W arszaw a A T K 1979 ss. 221.

W y d a w n ictw o A .T.K . w W arszaw ie w y d a ło w k ró tk im o d stęp ie cza su d w ie p o zy cje k sią żk o w e O. prof. J. B a r a , z k tó ry ch p ie r w ­ sza (D rogą ra d e w a n g e lic z n y c h ) u k a za ła się w ra m a ch w y d a w n ic tw C o lle c ta n e a T h eo lo g ica na d u żej p o lig ra fii, przy w sp ó ła u to r stw ie S.

H e le n y B r y g o l ó w n y SN M P, druga zaś — jako praca zb iorow a

■pod red ak cją O. prof. B ara — w y d a n a została na m ałej p o lig ra fii (K u d o sk o n a ło śc i za k o n n e j). O bie t e w a r to śc io w e p ozycje, p-oświęcone p o­ so b o ro w ej o d n ow ie ży cia zak on n ego — ta k pod k ą tem p ra w n o -o rg a - n iz a c y jn y m jak i h isto ry czn o -teo lo g iczn y m i a sc e ty c z n y m — in sp iro w a ł i w dużej m ie r z e sa m o d zieln ie op racow ał, zn an y i cen io n y (nie ty lk o w P o lsce) badacz i zn a w ca p raw a zak on n ego O. prof. B ar — autor p u b lik o w a n y c h już w c z e śn ie j a za k reślo n y ch n a dużą s k a lę stu d ió w n ad p oczątk am i, historią oraz u sta w o d a w stw e m p a rty k u la rn y m „sta­ n ó w d o sk o n a ło ści” p o w sta ły c h i d z ia ła ją ć y c h w P o lsce.

J a k p o tw ierd za ją to w sp ó łczesn e o sią g n ięcia i dotychczascftvy stan b a d a ń , b yła to in ic ja ty w a bardzo d alek o w zro czn a , k o n ieczn a i o w o c ­ n a . W iele b o w iem zgrom ad zeń za k o n n y ch żeń sk ich oraz tzw . 3 -cicli za k o n ó w i sto w ra zy szeń tercja rsk ich , p o w sta ły ch i d zia ła ją cy ch w P o l­ sc e , w y m a g a ło p iln ie ta k ie g o op racow an ia i tak sk ru p u la tn eg o a zarazem k o m p eten tn eg o u p orząd k ow an ia o b o w ią zu ją ceg o je u sta w o d a w stw a . B y ­ ło to k o n ieczn e, n ie ty lk o dla u sta le n ia p rzez każde z ty ch zgrom ad zeń w ła s n e j tożsam ości, w y ja śn ie n ia sw e j gen ezy, p o sła n n ictw a , u p orząd k o­ w a n ia p artyk u larn ego p ra w o d a w stw a itp., a le b yło to ta k że k o n ieczn e d la w e r y fik a c ji k a n o n iczn o ści ty c h in sty tu cji, a często te ż dla u zy sk a n ia