O G O Ł / l / O P O L S I i l
I N F O R M A T O R P R Z E D S I Ę B I O R C Y P R Y W A T N E G O
...1 ... — 1 111 8
o
* * /o
S P I S R Z E C Z Y
R ozm ach prze m ysłu rad zie ckie g o p rz y re a liz a c ji po
w o je n n e j p ię c io la tk i s t a lin o w s k ie j... 2
I . Z ag a d n ie n ia ogólne *
O s ią g n ię c i? s o cja ln e P o ls k i L u d o w e j — M . Szysz
ko w ski.
I I . (I» s p o d a rk a p la n o w a ... 4 R u ch ra c jo n a liz a to rs k i i w ynalazczość — T , K * U sta le n ie n o m e n k la tu ry zaw odów — M . SZ. * Rozpoczęcie d zia ła ln o ś c i *B anku In w e s ty c y jn e g o i B a n k u K o m u n a ln e g o — St. W ,
I I I . P rz e m y ś l i z r z e s z e n i a ... 8 L a b o ra to riu m dla k o n tro li p ro d u k c ji w in — (ew) * Z asto so w a n ie zastępczych m a te ria łó w p rz y budow ie m a ły c h do m kó w — W . Ł o d z iń s k i. * A k tu a ln e prze
ta rg i i dostaw y.
IV . H a n d e l — C e n tra le H a n d lo w e ... 1 P ro b le m a ty k a ja ko ści o k s p o rtu — H . M * P olska' Izba H a n d lu Z ag ra n iczn eg o — G r.
V. Ceny i m a r ż e ... 8 O zdoby choinkow e. * Świece choinkow e. » L e k i (I).
* K o n s e rw a c ja m aszyn b iu ro w y c h . * N a p o je gazo
we. * G a la n te ria m eta lo w a . * Ś w ieczki n a grobkow e i znicze.
V I . U s ta w o d a w s tw o gospodarcze ... 11 P la n o w a n ie b u d y n k ó w i k ie ro w a n ie rob o ta m i bu
d o w la n y m i W G . * D y s c y p lin a p racy. * P r a w n ik ra d z i: Z a p is hip o teczn y; Podatek od wzbogace
n ia w o je n n e g o ; Z arzą d p rz y m u s o w y ; O d p o w ie d z ia l
ność czło n kó w Z a rzą d u Spółek A k c y jn y c h .
X . Różne ... 1 ł P lo tk a wyssana z palca. * M ię d z y n a ro d o w a w spół
praca gospodarcza. * W śró d w y d a w n ic tw . * Z prasy.
Z życia Izb, Z w ią z k ó w i Zrzeszeń. * O dpow iedzi Re
d a k c ji. * Czy w iecie o tym ...
ROK 1. N r 33 WARSZAWA 6. XI. 1949 Ceno 5 0 xt
Rozmach przemysłu radzieckiego
przy realizacji powojennej pięciolatki stalinowskiej
OGÓLNOPOLSKI TYG O DNIK GOSPODARCZY
Po w o jn ie 1914 — 1918 r. Z w iązek R a d zie cki po
trz e b o w a ł o koło sześciu la t na osiągnięcie poziom u p ro d u k c ji p rze m ysło w e j z 1918 r. N a to m ia s t po o s ta t
n ie j w o jn ie odbudow a przem ysłu d o ko n a ła się dw a ra z y s z y b c ie j; ju ż w trz e c im ro ku odbud ow y prze
m ysł ra d zie cki p rz e k ro c z y ł poziom p ro d u k c ji z 1940 ro k u . A p am iętać trzeba, że poziom p ro d u k c ji prze
m y s ło w e j z r. 1940 b y ł o w ie le w yższy n iż w 1918 r.
Obecnie w c a ły m k r a ju ra d zie ckim , zarów no w fa b ry k a c h i zakładach p rze m ysło w ych , ja k i na polach kołchozów i sowchozów trw a ju ż c z w a rty ro k wytężona, skuteczna praca nad w y k o n a n ie m s t a li
now skiego P ię cio le tn ie g o P la n u O dbudow y i Roz
w o ju G o sp o d a rki N a ro d o w e j Z S R R w la ta ch 194(3 — 1950.
Podstawowe zadania p la n u to : odbudow a okręgów zniszczonych w czasie w o jn y , osiągnięcie i znaczne przekroczenie przedw ojennego poziom u p ro d u k c ji p rze m ysło w e j i ro ln ic z e j. J a k ju ż w sp o m n ie liśm y, dzieło odbud ow y p ro d u k c ji prze m ysło w e j zostało o siągnię te w tiz e c im ro k u p ię c io la tk i, z ty m , że po
ziom 1940 r, znacznie został przekroczony.
D zieje się ta k, bo rozm ach obecnego p la n u p ię c io le tn ie g o je st o g ro m n y ; c h a ra k te ry z u je go wysokość n a k ła d ó w in w e s ty c y jn y c h w p o ró w n a n iu do u b ie g ły c h , z re a lizo w a n ych ju ż p ia tile tc k ;
I p ię c io la tk a
<1928 — 1982) I I p ię c io la tk a
(1988 — 1987) I I I p ię c io la tk a
(1988 — 1941)
S ta lin o w s k a p ię c io la tk a (1946 — 1950)
ę
51 m ilia rd ó w rb.
180 250,8
O kres 1928 — 1940 je s t nacechow any s ta ły m w z ro stem p ro d u k c ji p rz e m y s ło w e j. Jednakże lic z b y p la n u n a r. 1950, przew yższające o 48% p la n 1940 r., w y kazują. p ro g re s ję ro z w o jo w ą bez precedensu. P o n iż sza ta b lic a w zrostu w a rto ś c i p ro d u k c ji p rze m ysło w e j unaocznia n a jle p ie j je j w s p a n ia łą d y n a m ik ę ro z
w o jo w ą (w g cen z 192(3/27 r . ) : Lata wartość produkcj
w miln. rb.
• wskaźnik
1928 21,4 100
1982 48,8 202
1987 95,5 44(3
1940 188,5 647
1950 205,0 980
W r. 194(3 przem ysł ra d zie cki dokonał przestaw ię- n ia się na p ro d u k c ję p o k o jo w ą . M ia s t b ro n i, prze
m y s ł p o d ją ł w ytw ó rczo ść o b ra b ia re k , to k a rn i, fre z a re k itd . Tem po ro z w o ju te j p ro d u k c ji b y ło ta k szyb kie, że p rz e m y s ły , k tó re szczególnie u c ie rp ia ły na s k u te k zniszczeń w o je n n y c h , ja k p rz e m y s ł w ęglo
w y , nie m o g ły tego tem pa u trz y m a ć , co z k o le i po
w odow ało tru d n o ś c i d la p rze m ysłó w bardzo szybko ro z w ija ją c y c h się.
A le n ie d o m a g a n ia zaobserwowane w r. 1946 u s u n ię to ju ż w ro k u następnym . W r. 1947 odbudow a i roz
w ó j p rze m ysłu i p ro d u k c ji o d b y w a ły się pod z n a kie m pełnego w y k o n a n ia i znacznego — w n ie k tó ry c h ga
łęziach — przekroczenia n o rm . P rz e m y s ł w y k o n a ł p la n g lo b a ln e j p ro d u k c ji z nadwyżiką, k tó ra p o k r y ła n ie d o b o ry ro ku poprzedniego i w te n sposób p la n za pierw sze dwa la ta p ię c io la tk i w dziedzinie p ro d u k c ji p rze m ysło w e j został w y k o n a n y w 100%.
G lo b a ln a p ro d u k c ja p rze m ysło w a w 1948 r. w z ro sła w p o ró w n a n iu z ro k ie m p o p rze d n im o 27 % i p rz e k ro c z y ła poziom p rze d w o je n n y (r. 1940) o 18%.
R o z w in ą ł się ru c h w k ie ru n k u m o b iliz a c ji zasobów w e w n ę trzn ych , zw iększenia re n to w n o ści przedsię
b io rs tw oraz ponad p la n o w e j a k u m u la c ji środków f i nansow ych. P lan obniżen ia kosztów w ła sn ych p ro d u k c ji został w r. 1948 przekroczony, d a ją c ponad 6 m ilia rd ó w rb . oszczędności. W y d a jn o ś ć p ra c y ro b o tn ik ó w p rze m ysło w ych w z ro s ła w p o ró w n a n iu z 1947 r. o 15%.
T end e n cja rozw ojow a, w y ż e j naszkicow ana, tr w a n ie p rz e rw a n ie w 1949 ro k u . N ie m a o d cin ka , na k tó ry m nie zanotow anoby w z ro s tu w stosunku do 1948 r. S topień w zro stu p ro d u k c ji n ie k tó ry c h w aż
nie jszych a r ty k u łó w w I I k w a rta le 1949 r. w sto su n k u do tegoż k w a r ta łu 1948 r. o b ra z u je poniższe ze
sta w ie n ie :
żelazo 120%
s ta l 127%
w ęgiel 118 %
ropa 112%
en e rg ia e le k tr. 117 %
paro w o zy «*, 111%
lo k o m o ty w y e le k tr 280%
tr a k to r y 173%
cem ent > 131%
sam ocbody ciężarowe sam ochody osobowe a u to b u sy
ło żyska k u lk o w e urzą d ze n ia hu tn icze m o to ry e le ktryczn e
138%
223%
125%
125%.
123 % 139%
o b ra b ia r k i 119%
k o m b a jn y zbożowe 200%
Im p o n u ją c e te re z u lta ty o sią g n ię to d z ię k i prze ro - dzeniu się ru c h u stąchano w skiego w masowe, s o c ja lis ty c z n e w sp ó łza w o d n ictw o p ra c y . P o n a d to w prze
m yśle ra d z ie c k im w prow adzon o nowoczesne u rz ą dzenia i m aszyny oraz udoskonalono procesy w y tw órcze.
N ie w ą tp liw ie doczeka się u rz e c z y w is tn ie n ia hasło rzucone przez m asy p ra cu ją ce L e n in g ra d u , k tó re za
p o c z ą tk o w a ły w sp ó łza w o d n ictw o , zm ierzające do w y k o n a n ia p ię c io la tk i w c ią g u czterech la t.
Z S R R O S T O J Ą P O K O J U 1 P O S T Ę P U
2
OGÓLNOPOLSKI TYG O DNIK GOSPODARCZY N r 33
Z A G A D N IE N IA O G Ó L N E
Osiqgnięcia socjalne Polski Ludowej
U progu 6-le tn ie g o p la n u budow y fu n d a m e n tó w so c ja liz m u w Polsce L u d o w e j należy zdać sobie sp raw ę z p ra cy w y k o n a n e j w za kre sie s o cja ln ym w okresie m in io n y c h p ię ciu la t, t j . od c h w iil p o w sta nia M in is te rs tw a P ra c y i O p ie k i Społecznej w lip - cu — s ie rp n iu UNI r „ w celu lepszego zrozum ienia zadań, k tó re c z e ka ją na nas w ciągu nadchodzącego sześciolecia.
D n . 15.9.1944 r. pod ję te zo sta ły prace nad p ie rw s z y m d ekretem , u c h w a lo n y m -przez Rząd P o ls k i w L u b lin ie w lu ty m 1945 r., m ia n o w ic ie nad d e kretem o R adach Z a k ła d o w y c h .
N a p odstaw ie tego d e kre tu , będącego fu n d a m e n te m nowego pol
skie g o p ra w a p ra cy, R a d y s ta ją się w spółgospodarzem za kła d u , d b a ją c y m za ró w n o o je g o dobro, ja k o potrzeby p ra c o w n ik ó w .
W ślad za d e kretem o R adach Z a k ła d o w y c h należy w y m ie n ić następne, w ażniejsze d e k re ty , k tó re zasadniczo z m ie n iły przed
w ojenne- p ra w o p racy.
D ekret, o u rlo p a c h rozszerzył u p ra w n ie n ia w ty m w zględzie p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h oraz rozciągną! d a w n ie jszą u staw ę o u r lopach n a p ra c o w n ik ó w d ro bnych z a k ła d ó w p ra cy. D e k r e t ten o b e jm u je m iędzy in n y m i dużą ilość. p ry w a tn y c h p rze d się b io rstw p rz e m y s ło w y c h i rzem ieślniczych..
P o n a d to u k a z a ły się n a stępujące d e k re ty : o podw yższeniu w y n a g rodzenia za godziny n a dliczbow e z 25% na 59% za pierw sze 'dw ie godziny i z 59% na 100% za dalsze godziny, oraz za prace w niedziele i Święta, d e k re t o p rz y w ró c e n iu 46-ćio godzinnego t y godnia p ra cy, skasow anego przez rządy sanacyjne, d e k re t o oho, w ią z k u z w a ln ia n ia z p ra c y uczących się p ra c o w n ik ó w m ło do cia n y c h w ram a ch 18 godzin ty g o d n io w o , d e kre t z m ie n ia ją c y prze
p is y o ochronie p ra c o w n ic y c ię ża rn e j, łącznie z p rze p ro w a d zon y
m i zm ia n a m i w u s ta w o d a w s tw ie ubezpieczenia na w ypadek m a
c ie rz y ń s tw a , d e k re t z m ie n ia ją c y rozporządzenie P re zyd e nta R. P.
z 16 m arca 1928 r. o u m o w ie o pracę ro b o tn ik ó w w sensie z ró w n a n ia ich u p ra w n ie ń z p ra w a m i p ra c o w n ik ó w u m ysło w ych w ra zie nieszczęśliwego w y p a d k u lu b choroby.
N a p odstaw ie tego d e k re tu nié w o ln o w y m a w ia ć p ra cy ro b o t
n ik o w i w cią g u trzech m iesięcy choroby, je ś li p rz e p ra c o w a ł w za
k ła d z ie p ra cy rok, zaś w cią g u 4 ty g o d n i, je ś li p ra c o w a ł m n ie j n iż rok.
>W dziedzinie bezpieczeństwa i h ig ie n y p ra cy w ydane zostały szczegółowe przepisy, dotyczące poszczególnych gałęzi .pracy.
W s p ó łd z ia ła n ie na ty m o d cin ku należy do M ię d z y m in is te ria ln e j K o m is ji bezpieczeństwa i h ig ie n y p ra cy przy w sp ó łu d zia le Cen
tr a ln e j R ady Z w ią z k ó w Z a w o d o w ych . :
W zakresie in s p e k c ji p ra c y is tn ie je 16 o krę g o w ych in sp e kto ró w plracy i 92 o b w o d ow ych, k tó rz y w okresie 5 la t w y d a li 435.099 zarządzeń z d ziedziny bhp, och ro n y zd ro w ia i o chrony p rący, w i
z y tu ją c 35.000 za k ła d ó w .
W dziedzinie s p ra w so cja ln ych z a ry s o w u ją się w y ra ź n ie dwa za d a n ia : je d n o d o tyczy n a p ra w ia n ia błędów i nie d o cią gn ię ć prze
szłości i to p o k ró tc e o m ó w iliś m y pow yżej, d ru g ie zaś dotyczy no
w y c h zu pełnie k w e s ty j, do re a liz a c ji k tó ry c h nie b yło przed p ow sta n ie m P o ls k i L u d o w e j a n i odpowiedniego, k lim a tu , ani .odpo
w ie d n ic h w a ru n k ó w . D o tych należą przede, w s z y s tk im a k c ja , so
c ja ln a , u tw o rz e n ie F unduszu W czasów P ra c o w n ic z y c h i zagad
n ie n ie in w a lid z k ie .
A k c ję so cja ln ą o m ó w iliś m y ju ż szczegółowo na łam ach nasze-_
go pism a. P rz y p o m in a m y , że z a p la n ow an o na n ią w 1949 r. 16,u m ilia rd a z ło ty c h . W czasy pracow nicze o b e jm u ją coraz większą ilość p ra c o w n ik ó w : w 1916 r. 177.909 osób, w 1948 r. — 350.009.
a w 1949 r. p rze kro czym y z a p e w n e .p ó ł m ilio n a . N d 1950 r. p la n u je m y 600:000 o s ó b ,'a w p la n ie 6-le th im ^ m ilio n osób rocznie.
Z a g a d n ie n ie in w a lid z k ie m a s w o ją sp ecjalną w ym ow ę po k r w a w e j w o jn ie z h itle ro w s k im agresorem. L ic z b a in w a lid ó w w o je n n ych i in w a lid ó w p ra c y w ynosi 600.090 osób. Obecnie w m ia rę
m ożliw ości w łącza się ic h do re a ln e j, codziennej p ra cy, co poprze*
dzone je s t leczeniem, p ro te zo w a n ie m i szkoleniem . P on a d 150.000 in w a lid ó w o trz y m a ło pomoc le ka rską . C z te ry w y tw ó rn ie protez p rz e k ro c z y ły d w u k ro tn ie p ro d u k c ję prze d w o je n n ą , o b słu g u ją c rocznie ponad 11.000 in w a lid ó w . Z org a n izo w a no 21 d zia łó w szko
lenia zawodowego. S zkoli się i w ciąga do p ra c y n a w e t o ciem nia
łych . T y lk o c a łk o w ic ie niezdolni do p ra cy k ie ro w a n i są do in te r n a tów , A k c ja ta m a 'p o w a ż n e znaczenie za ró w n o dla sam ych po
szkodow anych, k tó ry m p rz y w ra c a się zdolność do pracy, ja k i dla gospodarstw a narodowego.
Z ag a d n ie n ie z a tru d n ie n ia sta n ę ło przed M in is te rs tw e m ró w n ie ż w zupełnie n o w e j postaci, Z a m ia s t bowiem przedw ojennego bez
robocia, r o z w ija ją c y się przem ysł odczuw a b ra k rą k do pracy, zwłaszcza p ra c o w n ik ó w w y k w a lifik o w a n y c h . L ic z b y osób s k ie row an ych do pracy przez U rz ę d y Z a tru d n ie n ia rosną z roku n a rok. W pie rw szym półroczu 1949 r. s k ie row an o ty le ż osób, co w c a ły m ro k u 1946, m im o, że płynność p o szu kujących p ra cy z m niejszyła się d zię ki zm niejszeniu się im ig ra c ji.
W p ły w y z F un d u szu P ra c y obracane są przede w s z y s tk im na szkolenie i przeszkalanie.. W la ta c h 1947/48 w yd a n o 4 m ilia rd y zł na s u b w e n c jo n o w a n ie kursów ' zaw odow ych.
D o n a jp o w a ż n ie js z y c h osiągnięć^w dziedzinie u n o rm o w a n ia sto su n kó w pracy i płacy we w szystkich d zia ła ch naszej g o s p o d a rk i należy n ie w ą tp liw ie objęcie w szystkich p ra c o w n ik ó w i w s zystkich za kładów p ra cy z b io ro w y m i u k ła d a m i .pracy. Poza udostępnie
niem, na te j drodze, w s z y s tk im lu d zio m p ra cy zdobyczy so c ja l
nych, u k ła d y z b io ro w e .u m o ż liw iły ra c jo n a ln ą p o lity k ę plac, lic z ą cą się w p ra w d z ie z tru d n o ś c ia m i p ie rw szych -liat odrodzenia, ale p o p ra w ia ją c ą stale poziom p la c rea ln ych .
' Na poziom życia czło w ie ka p ra cy w p ły w a , poza je g o plącą re a l
ną, ta kże sta n ubezpieczeń społecznych. W te j dziedzinie m am y też do zano to w a n ia poważne osiągnięcia, sta n o w ią ce duży postęp w sto su nku do w a ru n k ó w p rze d w o je n n ych . Z a s iłk i chorobowo podwyższone zo s ta ły z 60% do t0 % zarobku, połogowe żaś z 50%
na 100% .
Od 1.1.1949 r. zniesiono ograniczenie czasokresów p o b ie ra n ia po——
mocy leczniczej. Z nie sio n o odpłatność leków' i zabiegów . W resz
cie w p row ad zo n o ubezpieczenie rodzinne, z k tó re g o tó ty tu łu ś w ia t pra cy o trz y m u je przeszło 6 m ilia rd ó w z ło ty c h m iesięcznie. B u d że t ubezpieczeń społecznych w ynosi w 1949 — 180 m ilia rd ó w zło tych .
K r ó t k i ten przegląd nie b y łb y c a łk o w ity , g d yb y nie wspom nieć także o osiągnięciach w dziedzinie o p ie k i społecznej. F o rm a p rz y ję ta w obecnej rzeczyw istości — to przede w s z y s tk im opieka nad m a tk ą i dzieckiem (niezależnie od a k c ji so c ja ln e j w przem yślę).
W p ie rw s z y m rzędzie ż ło b ki, domy m a tk i i dziecka, dom y m ałego dziecka i iżby dw orcow e. Opieka' nad d o ro słym i o b e jm u je z a k ła dy dla s ta rc ó w , nieuleczalnie ch o rych , in w a lid ó w p ra cy, kalek, n ie w id o m ych itd .
O to k r ó t k i przegląd osiągnięć o s ta tn ic h pięciu la t.
Od 1 s tyczn ia 1950 r. ro z p o c z y n a m y -d ru g i okres, okres planu 6-letniego. M a m y podwoić p ro d u k c ję przem ysłow ą, w yb u d o w a ć 350 za kła d ó w prze m ysło w ych , zw iększyć p ro d u k c ję ro ln ą o 45%, po.dńip.ść z a tru d n ie n ie o przeszło m ilio n lu d z i; Podnieść place re a l
ne o 70% , a w'zrost spożycia przez m asy p ra cu ją ce o 80% , w y budow ać przeszło 500.000 now ych izb m ie szkalnych i w yko n a ć ogrom ny p ro g ra m w dziedzinie o ś w ia ty i k u ltu ry .
T a k w ie lk ie zam ierzenia w y m a g a ją sp e c ja ln e j a k ty w n o ś c i, i c z u j
ności na o d c in k u p ra cy, z a tru d n ie n ia i a k c ji s o c ja ln e j. P la n y n a sze w y ko n a n e będą przez lu d z i p ra cy, k tó ry c h R ząd i P a r tia o ta cza w szechstronną opieką, dążąc jednocześnie do podniesienia w y d a jn o ści' p racy. O siągnięcia m in io n y c h pięciu la t d a ją g w a ra n cję ja k n a jle p szych w y n ik ó w 6-le tn ie g o p lanu.
M . S Z Y S Z K O W S K I
Czy opłaciłeś już prenumeratę za0T G ?
Prosimy o uregulowanie należunści za IV kwartał i wyrównanie ewentualnych zaległości
OGOLNOPOLSKI TYG O DNIK GOSPODARCZY N r 33
G O S P O D A R K A P LA N O W A
Ruch racjonalizatorski i wynalazczość
N O W O Ś Ć O N I E K W E S T I O N O W A N E J W A R T O Ś C I Je d n ą z powszechnie uznanych za cenne in o w a cje , urzeczy
w is tn io n y c h w przem yśle p o lskim po I I w o jn ie Ś w iato w e j, je s t ru c h ra c jo n a liz a c ji i w ynalazczości rob o tn icze j.
R u ch ten z ro d z ił się na tle s o c ja listyczn e g o w sp ó łz a w o d n ic tw a p ra c y , będąc p rz e ja w e m postępu technicznego, a jednocześnie będąc p rz e ja w e m doceniania ro b o tn ik a i te c h n ik a ja k o c z y n n ik ó w tw o rz ą c y c h postęp.
W ic e p re m ie r H ila r y M in c na K r a jo w e j N a ra d z ie Oszczędnoś
c io w e j ostrzegł przed n iedostatecznym w y z y s k iw a n ie m tw ó rc z e j in ic ja ty w y tysię cy ra c jo n a liz a to ró w i w ynalazców spośród klasy ro b o tn ic z e j i in te lig e n c ji p ra c u ją c e j: .
„W y k o rz y s ta ć te ogrom ne re ze rw y dla re a liz a c ji p la n ó w dobro
b y tu i budow y fu n d a m e n tó w s o cja lizm u — oto c e n tra ln e zadanie stująee dziś przed n a m i” .
D E F I N I C J A I P O D S T A W A P R A W N A
T rze b a więc b liż e j zapoznać się z is to tą tego ce n tra ln e g o za
dania. Z a c z n ijm y od d e fin ic ji. Z n a jd u je m y ją w o k ó ln ik u M in i
s te rs tw a P rz e m y s łu i H a n d lu z d n ia 21 p a ź d zie rn ika 1948 r., u s ta la ją c y m że p re m io w a n iu podlegają „zgłoszone pom ysły, k tó re Po zastosow aniu p rzyn io są korzyści przez to, że podniosą ja ko ść p ro dukow anego to w a ru lu b też obniżą koszty p ro d u k c ji na jednostkę, W prow adzą oszczędności na zu życiu surow ców , m a te ria łó w pomoc
niczych , narzędzi i urządzeń lu b obniżą koszty robocizny przez to, iż zw iększą w yd a jn o ść p ra cy, u s p ra w n ią o rg a n iza cję p ra c y czy też zw iększą bezpieczeństwo p ra cy lu b je j w a ru n k i h ig ie n iczn e ” . D e fin ic ja je s t pełna treści. R o z b ijm y ją i u zu p ełniw szy ją nieco — u jm ie m y w n a s tę p u ją c y c h p u n k ta c h :
I
R u c h ra c jo n a liz a c ji i w ynalazczości ro b o tn ic z e j e ta n o w i pods ta w o w y elem ent w a lk j- o :
a) podniesienie Mości i ja k o ś c i prod u ko w a n e go to w a ru , b) obniżenie kosztów w ła sn ych , w p ro w a d z a ją c oszczędności na
p ra c y lu d z i i m aszyn oraz na su ro w ca ch i m a te ria ła c h pomoc
n iczych,
c) u s p ra w n ie n i^ urządzeń p ro d u k c y jn y c h i m etod p racy, d) zw iększenie bezpieczeństwa i h ig ie n y p racy.
Q Jednocześnie ruch ra c jo n a liz a to rs k i je s t pow ażnym c z y n n ik ie m
^ w ych o w a w czym , m o b iliz u ją c y m w y s iłk i załóg ro b o tn ic z y c h ; ru c h ten oznacza uznanie dla n o w a to rs k ie j p ra cy ro b o tn ik a i te ch n ik a , k t ó r y 'p o t r a f i zdobyć się na k ry ty c z n e sp o jrze n ie na d o ty c h czasowe m etody p ra cy, urządzenia i narzędzia, oraz p o tra fi zna
leźć odpow iednie ulepszenia.
U c h w a ła K o m ite tu E ko n o m iczn eg o R a d y M in is tró w z dnia 9 s ie rp n ia 1949 r. u s ta liła sposób zgłaszania u sp ra w n ie ń i pom ysłów p ra co w n iczych do U rzę du P a te ntow ego, k tó ry zbiera k la s y fik u je i o p ra c o w u je przesłane zgłoszenia. U s p ra w n ie n ia , k tó re posia
d a ją szersze zastopowanie i n a d a ją się do w y k o rz y s ta n ia ich w in nych z a kła d a ch będą odp ow ie dn io o p ra co w yw a n e . A u to rz y o trz y m u ją od Urzędu P a te n to w e go sp ecjalne zaśw iadczenie o dokona
n y c h u s p ra w n ie n ia c h .
n i e c o s t a t y s t y k i
O siągnięcia ra c jo n a liz a to rs k ie p rzem ysłu p a ń stw ow eg o są po
kaźne. W e d łu g d a nych M in is te rs tw a P rz e m y s łu i H a n d lu , w r. 1948 zgłoszono w przem yśle p o lskim ii.500 p o m ysłó w r a c jo n a li
z a to rs k ic h i w ynalazczych, k tó ry c h w a rto ść szacuje się na 900 m ilio n ó w zło tych .
W p ie rw s z y m k w a rta le br. zgłoszono 725 po m ysłó w u s p ra w n ia ją c y c h , z k tó ry c h p rz y ję to (130. W d ru g im k w a rta le zgłoszono ju ż 980 p o m ysłó w , z k tó ry c h p rz y ję to 850. Z asto so w a n ie p rz y ję ty c h p om ysłów d ało 1,5 m ilia rd a z ło ty c h oszczędności w s k a li rocznej.
P rem ie w yp ła ca n e ra c jo n a liz a to ro m w y n io s ły 42 m ilio n y z ło ty c h . W przem yślę w ę g lo w y m n a jn iż s z a p re m ia w y n io s ła zł 3.000,__, n a jw y ż s z a — z ł 350.000__ ).
T u t a j drobna, lecz w ażna d y g re s ja :
P iszący te sło w a przed w o jn ą b y ł pom ocnym p rz y o rg a n iz o w a n iu w y s ta w y w y n a la z k ó w na M ię d z y n a ro d o w y c h T a rg a c h Poz
na ń skich . Z te j r a c ji dobrze p a m ię ta , z ja k ą w ówczas tro s k ą d zia
łacze gospodarczy u ś w ia d a m ia li sobie kom prom itu ją e o n iski, sta n w ynalazczości w Polsce. W y s ta rc z y sięgnąć do „R o c z n ik a Sta-
tystyc-zjiego' , b j dow iedzieć się, ze na 1.734 p a te n ty udzielono w r.
1937 w ynalazcom przez U rzą d P a te n to w y I I P . w W a rszaw ie , p rzy padło za le d w ie 4(!8 p a te n tó w k ra jo w y c h ; resztę udzielono w yn a ła z com za g ra n iczn ym . Z ty m większą radością o b se rw u je m y obecny rozw ój w ynalazczości rodzim ej.
W P O S Z C Z E G Ó L N Y C H l i H A N Z A C H
L a w in o w o rośnie w a rto ść zaoszczędzonych w przem yśle w ę- g l o w y m k w o t w w y n ik u zastosow ania p o m ysłó w u s p ra w n ia ją c y c h i w y n a la z k ó w (w m ilio n a c h z ło ty c h ): 1945J46 — 25, 1947 — 136, 1948 — 012. T u t a j rzecz eiekaw’a: w przem yśle w ę g lo w y m a u to rz y p ro je k tó w re k r u tu ją się p rzew ażnie (1948 r.: 838) spośród p ra c o w n ik ó w u m y s ło w y c h ; liczba ra c jo n a liz a to ró w spośród p ra co w n ik ó w fiz y c z n y c h je s t niższa (1948 r.: 213).
O d w ro tn ie rzecz się ma w przem yśle h u t n i c z y m . T u t a j, w ■ p ie rw s z y m pó łro czu 1949 r „ p ra c o w n ic y fiz y c z n i (461) w iodą zdecydow anie p ry m przed ra c jo n a liz a to ra m i spośród p ra c o w n ik ó w um ysłow ych.
N a s p e cja ln ą uw agę za słu g u je ru c h ra c jo n a liz a to rs k i w b u d o w n i c t w i e . T u t a j n a jw ię c e j s ta ry c h n o rm prze kre śla się, p rz y s p a rz a ją c w ten sposób w ie lo m ilio n o w e oszczędności. Tą.k np. w p row adzenie tzw . „ f a n g li" , t j. p rz y rz ą d u w kszta łc ie ron- delka z a m ia s t u ż y w a n e j k ie ln j p rzyśpieszyło c z t e r o k r o t n i e ty n k o w a n ie ścia n ! A lb o w yn a la ze k s u b s ta n c ji n a z w a n e j „b u rs ę - k ie m " (cena z l 200,— za lit r ) dał nam dobrą n a m ia s tk ę ezełłaku, drogiego (»1 4,000,— za lit r ) i tru d n o dostępnego.
W przem yśle m e t a l o w y m — c y tu je m y ja k o p rz y k ła d — o p racow ano i w y ko n a n o p rz y rz ą d do ro z w ie rc a n ia o tw o ró w na w a lczakach k o tłó w p a ro w ych , co u m o ż liw ia re m o n t lu b m on ta ż k o tłó w p a ro w y c h bez potrzeby tra n s p o rtu do re m o n tu ją c e j fa b ry k i.
W przem yśle n a f t o w y m w p row ad zo n o w użycie n o w y spo
sób re g e n e ra c ji z u ż y ty c h o le jó w s iln ik o w y c h (oszczędność: 14 m i
lio n ó w z ło ty c h rocznie).
P O M O C D L A R A C J O N A L IZ A T O R Ó W
M im o p ię kn ych postępów, ru c h ra c jo n a liz a to rs k i z n a jd u je się w Polsce w fa z ie p o czą tko w e j. W Z w ią z k u R a d zie ckim , w r. 1947 co siódm y p ra c o w n ik prze m ysło w y m ógł p o c h w a lić się n o w ym po
m ysłe m czy w y n a la z k ie m .
Po to, by dopomóc p ra c o w n ik o m w dążeniu do u sp ra w n ie ń i od
kry ć , tw o rz y s:ę „ k lu b y ra c jo n a liz a to ró w ", u d z ie la ją c s w y m człon
kom rad i w skazów ek fa c h o w y c h .
N ie m n ie j doniosłą pomoc p rz y rz e k li ra c jo n a liz a to ro m — n a u kow cy na na ra d zie o d b y te j w P o lite c h n ic e Ś lą s k ie j w d n iu 11 w rześnia rb. P ro fe s o ro w ie P o lite c h n ik i zo b o w ią za li eię o b ją ć p a tro n a t nad „ k lu b a m i ra c jo n a liz a to ró w ", uczestniczyć w ich ze
b ra n ia ch , k la s y fik o w a ć p o m ysły i u ła tw ia ć w p ro w a d z a n ie ic h w życie.
R A C J O N A L I Z A C J A W P R Z E M Y Ś L E P R Y W A T N Y M A k c ja w s p ó łz a w o d n ic tw a p ra c y , a co za ty m idzie — z o rg a n i
zo w a n y ru c h ra c jo n a liz a to rs k i — nie o b e jm u je prze m ysłu p ry w atnego. N ie znaczy to, oczyw iście, że w y tw ó rc z o ś ć p ry w a tn a nie p o w in n a in te re so w a ć się ra c jo n a liz a c ją i w ynalazczością!
1’ rz e in y s l p ry w a tn y ró w n ie ż s łu ży d o b ru ogólno - gospodarczemu, a w ięc p o w in ie n w ytę ża ć swe s iły , by p ra co w a ć o p ty m a ln ie .
U c h w a ła o d b y te j o s ta tn io (25.X . 1949 r.) w B ydgoszczy K o n fe re n c ji P rezesów i D y r e k to ró w Iz b P rz e m y s ło w o - H a n d lo w y c h za le c iła zd w o je n ie w y s iłk ó w oko ło a k ty w iz a c ji prze m ysłu i han
d lu p ry w a tn e g o .
T a k w ięc ra c jo n a liz a c ja m etod p ro d u k c y jn y c h p o w in n a być sto
sowana ró w n ie ż i w p ry w a tn y c h w y tw ó rn ia c h , k tó re — n ie je d n o k ro tn ie d z ia ła ją c w w a ru n k a c h n ie ja k o la b o ra to ry jn y c h — m a ją dane po tem u, by p o szukiw ać i w y p ró b o w y w a ć nowe sposoby w y tw a rz a n ia .
X
R e d a k c ja O T G będzie uw użać sobie za p ię k n y obow iązek __
p rz y jś c ie z pomocą ty m spośród s w y c h c z y te ln ik ó w , k tó rz y do n ie j zw rócą się o poradę w sp ra w a c h r a c jo n a liz a c ji i w y
nalazczości. T . K .
4
OGÓLNOPOLSKI TYG O DNIK GOSPODARCZY N r 33
Ustalenie nomenklatury zawodów
P o d ję te przez G łó w n y I n s t y t u t P ra c y s tu d ia nad u je d n o s ta jn ie n ie m n o m e n k la tu ry zaw odów m a ją decydujące znaczenie dla przy g o tow an ia ra c jo n a ln y c h po d sta w p la n o w a n ia plac i z a tru d n ie n ia , co m a is to tn ą w a rto ś ć w okresie bu d ow y fu n d a m e n tó w so cja lizm u w naszym k ra ju .
I n s t y t u t p o w o ła ł do ż jc ia 34 zespoły branżow e, k tó ry c h zada
niem je s t op ra co w a n ie „k w e s tio n a riu s z a za w o d u ” d la k a żd e j b ra n ży. Z espoły te p ra c u ją p rz y pomocy z o rg a n izo w a n ych s e k c ji, te zaś z ko le i z a a n ga żo w a ły rzeczoznaw ców , k tó ry c h g łó w n y m celem je s t opis czynności każdej z lic z n y c h sp ecjalności w y s tę p u ją c y c h w p ra c y zaw odow ej. P ra c a w zespołach o d b yw a się pod k ie ru n k ie m in s p e k to ró w G .I.P ., a całość m a te ria łó w p rze d sta w io n a zo
s ta n ie G łó w n e j K o m is ji N o m e n k la tu ry Z aw o d ó w , p o w o ła n e j przez I n s t y t u t .
Z tego w y n ik a , że zo sta ł s tw o rz o n y duży, w ie lk o s to p m o w y apa
r a t dla p rze p ro w a d zen ia , na ska le dotychczas w Polsce niestoso
w aną, s tu d ió w nad n o m e n k la tu rą zaw odów, to je s t usta le niem n a zw zawodów, nazw specjalności za w odow ych, ora z opisu czyn ności. B a d a n ie m o b ję te są w s z y s tk ie gałęzie p rze m ysłu , w lic z bie 21, o ra z ro ln ic tw o , s a d o w n ic tw o , ry b o łó w s tw o lądow e, le ś n i
c tw o , w y rą b lasów , handel, b a n k i, ko le je , łączność, tra n s p o rt, że
glu g a i ry b o łó w s tw o m orskie, a d m in is tra c ja pa ń stw ow a i ko m u n a ln a , ia is ty tu c je społeczne, o ś w ia ta , k u ltu ra i sztu ka , służba z d ro w ia i w y c h o w a n ie fizyczn e , z a w o d y w olne i różne u s łu g i, t a k ie ja k h o te la rs tw o , re s ta u ra c je i k a w ia rn ie , d u s z p a s te rs tw o w s z y s tk ic h w yznań, u s łu g i osobiste (masażyści, m a n ie u rz y s tk i), służba dom owa itd .
P o d s ta w a I p u n k te m w y jś c ia p ra c y zespołu je s t „k w e s tio n a riu s z za w o d u ” , z a w ie ra ją c y pró cz z n a k ó w i s y g n a tu ry , n a stępujące r u b r y k i:
A . N a z w a zawodu (na jczę ście j u żyw a n a , in n e n a zw y u ż y w a ne dla te g o samego zaw odu, nazw a p ro p o n o w a li a).
B . N a zw a specjalności.
C. U w a g i.
J>. O p is czynności w chodzących w zakre s s p e c ja ln o ś c i. D o te j r u b r y k i dodane są jeszcze d w ie : obecna k a te g o ria zaszeregowan a 1 proponow ana k a te g o ria zaszeregowania.
W b ra n ż a c h ro zró żn ia m y g ru p y p ro d u k c y jn e , dzielące się na ty p o w o p ro d u k c y jn e , n ie ty p o w o p ro d u k c y jn e i pomocnicze, o m r.
g ru p y gospodarczo - a d m in is tra c y jn e . W p ie rw s z e j g ru p ie z n a j
dzie się np. s to la rz w fa b ry c e m ebli, lu b to k a rz w fa b ry c e o b ra b ia re k , w d ru g ie j p o rtie r lu b le k a rz fa b ry c z n y .
K w e s tio n a riu s z po zw o li na zrobienie spisu a lfa b e tyczn e g o n a z 1' zaw odów , k tó r y w połączeniu z syste m a ty c z n ie u łożonym opisem czynności zaw odow ych u p o rz ą d k u je i u je d n o lic i n o m e n k la tu rę za
w o d o w ą w Polsce L u d o w e j i sta n ie się po d sta w ą wiadom ości o procesie p ro d u k c y jn y m .
Z naczenie z a in ic jo w a n y c h przez G .I.P . badań je s t ty m większe, że p rz y c z y n i się do ostatecznego sprecyzow ania elem entów pracy g o s p o d a rk i s o c ja lis ty c z n e j w Polsce L u d o w e j. W p la n o w e j go
spodarce bow iem , je d n y m z p o d sta w o w ych e le m e n tó w je s t z a tru d n ie n ie , to je s t ilość i ja k o ś ć p ra c y lu d z k ie j, k tó rą gospodarstw o m oże dysponow ać w da n ym czasie, ora z ilość specjalności, k tó re m usi p rz y g o to w a ć dla w y k o n a n ia , a n a w e t przekroczenia zakreśio-
Rozpoczęcie działalności Banku Inwestycyjnego i Banku Komunalnego
O b yd w a b a n k i rozpoczęły s w o ją działalność z dniem 1 p o p a da 1949 r. n a p o d s ta w ie rozporządzeń M in is t r a S ka rb u z 20 paź
d z ie rn ik a b r. (D z. U . poz. 426 i 428).
W z w ią z k u z ty m w d n iu 1 lis to p a d a b r. B a n k G ospodarstw a K r a jo w e g o przekaże B a n k o w i In w e s ty c y jn e m u w sz y s t te sw ag e nd y ora z u sta lo ne w e d łu g b ila n s u na dzień 31 pa izicrn .i. ^ 1949 a k ty w a i pasyw a o b ję te ra c h u n k ie m p o ls k im — w za kresie zadań w yzna czo n ych B a n k o w i In w e s ty c y jn e m u w dekrecie o re
fo rm ie b a n k o w e j. W ty m ż e dn iu P o la k i B a n k K o m u n a ln y S. A . w W a rs z a w ie ora z K o m u n a ln y Z w ią z e k K re d y to w y w o /n a w ra z z K o m u n a ln y m B a n k ie m K re d y to w y m w I u zn a niu P o k a ż ą w s z y s tk ie swe agendy oraz u sta lo ne w e d łu g *'
dzień 31 p a ź d z ie rn ik a 1949 r. a k ty w a i pasyw a objęte ra c h u n k ie m p o ls k im . W d n iu 1 g ru d n ia 1949 P o ls k i B a n k K o m u n a ln y S. A- w W a rs z a w ie oraz K o m u n a ln y Z w ią z e k K r e d y to w y w oznani w r a z z K o m u n a ln y m B a n k ie m K re d y to w y m w P o zn a n iu prze
chodzą w s ta n lik w id a c ji, k tó ra obejm ie ra c h u n k i „ s ta r e i „ o k u p a c y jn e ” (D z. U . poz. 427 i 429/49) (S ł. W .)
nych planów R ów nolegle do tego p o d sta w o w ym elem eritem p la nowania są place, ja k o is to tn y e lem ent kosztów .
S tu d ia prow adzone obecnie przez G .I.P . u m o ż liw ia ją znalezie
nie podstaw do p la n o w a nia z a tru d n ie n ia i plac, a to w na stęp u jącej drodze.
Przede w s z y s tk im ra c jo n a ln a s ta ty s ty k a za w odów m o żliw a je s t ty lk o na podstaw ie u je d n o s ta jn io n e j ich n o m e n k la tu ry . W dzi
sie jszym s ta n ie rzeczy, będącym re z u lta te m w ie lu la t zaniedbań i rozbicia dzielnicow ego, u żyw a n ie n azw zaw odów je s t w pew nym s to p n iu dowolne. T e same nazw y oznaczały różne czynności, a n ie rza d ko id e n tyczna czynność nosiła w iele określeń. S ta ty s ty k a zavVodowa nie m ogła sobie po ra d zić z chaosem, p a n u ją c y m w te j dziedzinie. D z ię k i u je d n o s ta jn io n y m , o g ó ln op o lskim u k ła dom zb io ro w y m , w p row ad zo n ym w Polsce L u d o w e j, w iele błę
dów m ogło być ju ż n a p ra w io n y c h , ta r y f ik a t o r y bowiem , dołączo
ne do każdego u k ła d u , u s ta la ły je d n o lic ie n a z w y zawodów. N a z
w y te je d n a k b y ły często przyp a d ko w e , n ie o p a rte na ra c jo n a ln y c h podstaw ach, ty m b a rd z ie j, że nie b yło wiadom o, co dana nazw a p ra k ty c z n ie w y ra ż a , nie b y ło s yste m a tyczn e j, słusznej t a r y f ik a c ji, po trze b n e j w okresie bu d ow y fu n d a m e n tó w so c ja liz m u w Polsce.
N a to m ia s t z c h w ilą , gdy zostanie ustalona je d n o lita , n o m e n k la tu ra, m ożna będzie p rzeprow adzić s ta ty s ty k ę zaw odow ą ludności oraz s ta ty s ty c z n ie zbadać je j s tr u k tu r ę zaw odow ą. D a to, w op a r
ciu o pla n y p ro d u k c y jn e , możność obliczenia z a p o trze b o w a n ia n a p ra c o w n ik ó w w szelkich g ru p i specjalności.
T o z kolei u m o ż liw i pla n o w a nie szkolenia zawodowego, o p a r
tego na s ta n ie fa k ty c z n y m , a obiecanego na zaspokojenie potrzeb p rz e w id z ia n y c h w d łu g o fa lo w y c h planach. T a k w ięc d w ie duże dziedziny p la n o w a n ia : z a tru d n ie n ie i s z k o ln ic tw o zawodowe z n a j
d u ją ra c jo n a ln ą podbudowę w prze p ro w a d zan ych obecnie pracach.
A le to nie wszystko. P la n o w a n ie p lac bow iem , może być ulepszo
ne d zię k i w y n ik o m ty c h p ra c . J a k w y ż e j w sp o m n ia łe m , o b o w ią zujące obecnie u k ła d y zbiorow e, z a w ie ra ją , ja k o z a łą c z n ik i tz w . t a r y fik a to r y , to je s t spis zawodów d a n e j b ra n ż y z podziałem na k a te g o rie (z w y k le 8 dla p ra c o w n ik ó w fiz y c z n y c h , a 12 dla u m y słow ych) i z p rz y p is a n ie m k a ż d e j k a te g o rii p rz y s łu g u ją c e g o je j w yn a g ro d ze n ia . Z c h w ilą , g d y ta r y f ik a t o r y można będzie oprzeć na w y n ik a c h p ra c G .I.P . uda się n ie w ą tp liw ie u n ik n ą ć e w e n tu a l
nych błędów dotychczasow ego zaszeregowania m. in . w h ie ra rc h ii poszczególnych zajęć, a co za tyra idzie w ic h w yn a g ro d ze n iu . Z n a ją c zapotrzebow anie na s p e c ja lis tó w (pian z a tru d n ie n ia ), ora z zdolność prze p u sto w ą s z k o ln ic tw a zawodowego, a ta k ż e w y n ik i szkolenia w w a rs z ta ta c h p ra cy (n o rm a ln y aw ans zaw odow y ucze
s tn ik ó w procesów gospodarczych, nie o p a rty na fo rm a ln y c h k w a lifik a c ja c h , lecz na w y n ik a c h pra cy), można o p ra co w a ć podstaw ę p la n o w a nia fu nduszu p la c w planie d łu g o fa lo w y m (n o rm a ln ie na pięć la t naprzód).
P ra ce G .I.P . n ie m a ją je d n a k w yłą czn ie u ty lita r n y c h celów . I w d zie d zin ie te o re ty c z n y c h badań nad gospodarką s o c ja lis ty c z ną w P olsce o d e g ra ją one poważną rolę, w p ro w a d z a ją c ła d i po
rządek w dziedzinę, w k tó r e j panow ała dotychczas dowolność. D a to możność pogłębienia badań w zakresie n ie b u ra c jo n a liz a to ró w 1 w s p ó łza w o d ników , a ta kże bezpieczeństw a p racy. U je d n o s ta j
nio n y bow iem spis zaw odów da po d sta w y ra c jo n a ln e g o ic h po
d zia łu i opisu, a w ła ś n ie p rz y opisie czynności za w o d o w ych moż
na u w zg lę d n ić w du że j m ierze zasady ra c jo n a liz a c ji, oszczędno
ści, w sp ó łz a w o d n ic tw a i bezpieczeństwa p racy.
S tu d ia z a in ic jo w a n e przez G .I.P . d o b ie ga ją końca w ic h p ie rw szym etapie, p rzyg o to w a n ia m a te ria łó w i p rz e s ia n ia ic h G łó w n e j K o m is ji N o m e n k la tu ry Z aw odów . J e s t to, m im o dużego za
sięgu a n k ie ty , ła tw ie js z a część p ra cy. T ru d n ie js z a s to i przed c z ło n ka m i G łó w n e j K o m is ji, k tó rz y m uszą z u jjitk o w a ć i n a u k o w o o pracow ać w y n ik i a n k ie ty . P ra c a ta p o trw a ć m u s i szereg m iesięcy i będzie, być może, w ym a ga ła , jeszcze dalszych u z u p e ł
n ia ją c y c h badań.
O p ie ra ją c się na dośw iadczeniach Z w ią z k u R adzieckiego, n a leży sądzić, że o m a w ia n a praca będzie w o d p o w ie dn ich fo rm a c h o rg a n iz a c y jn y c h s ta le k o n ty n u o w a n a przez G .I.P . ju ż chociażby z tego względu, że' ro z w ó j s o c ja lis ty c z n e j go sp od a rki ce ch u je s ta ły i s zyb ki ro zw ó j te c h n ik i.
N a zakończenie ty c h u w a g dodać należy, że ta k w G łó w n e j K o m is ji N o m e n k la tu ry Z a w o d ó w , ja k i w z,espolach b ra n ż o w y c h uczestniczą, na zaproszenie P .K .P .G ., p rz e d s ta w ic ie le Iz b y P rz e m y s ło w o - H a n d lo w e j w W a rs z a w ie ja k o K o o rd y n u ją c e j. O p ra c o w u ją oni dane o zaw odach i o p is u ją czynności zaw odow e ty c h specjalności, k tó re na obecnym e ta pie w s p ó łd z ia ła ją , lu b u zu p eł
n ia ją o lb rz y m ie zadania uspołecznionego a p a ra tu p ro d u k c y jn e g o
i d y s try b u c y jn e g o , M . 8 ®.
OGÓLNOPOLSKI t y g o d n i k g o s p o d a r c z y
PRZEM YSŁ I ZR ZES ZEN IA
Laboratorium dla kontroli produkcji win
Pod ty m ty tu łe m w K u rie rz e Codziennym z dnia 20.X . 1949 r.
N r 288 u k a z a ł się a r ty k u ł, w k tó ry m a u to r (et -P.) o m ó w ił na w s tę pie a k tu a ln e obecnie w Polsce zagadnienie w a lk i z panoszącym się alkoholizm em .
„N a jła tw ie js z y m napozór sposobem w a lk i z alkoholizm em je s t, zdawać by się m ogło, c a łk o w ite zaniechanie p ro d u k c ji w ó d ki. Roz
pętałoby to p o tajem n e g o rz c ln ic tw o . W a lk ę p row adzi się u nas je d n a k w sposób b a rd z ie j skuteczny przez podwyższenie cen a lk o holu, wzm ożoną p ro d u k c ję w in , przez w y c h o w y w a n ie wreszcie społeczeństwa i niszczenie nielegalnego g o rz e ln ic tw a ” .
P o w o jn ie konsum pcja w in a owocowego znacznie w zrosła. Po
ciągnęło to za sobą konieczność przyśpieszenia p ro d u k c ji i s k ró cenia czasu leża ko w a n ia w in a . T o o s ta tn ie o d b iło się na ja ko ści w y ro b ó w i ko n sum ent, w c h w ili gdy ry n e k w in n y został nasyco
ny, zaczął dom agać się w in o lepszej jakości, Przed przem ysłem w in ia rs k im sta n ę ło w ięc zadanie udoskonalenia p ro d u k c ji.
Z w ró co n o uwagę na w y b ó r , lepszego surow ca. O woc oka za ł się n a jd o stę p n ie jszym i dobrym m a te ria łe m . W in a owocowe zdoby
w a ją na św ięcie coraz w ię ce j z w o le n n ikó w i sku te cznie k o n k u r u ją z cięższym i w in a m i g ro n o w ym i.
J a k o dalsze zag a dn ie n ie b yło odpow iednie w yszkolenie fa ch o wego p e rs o n e lu , m od e rn iza cja urządzeń oraz p ra w n e u re g u lo w a nie s p ra w y w in ia rs tw a . P o raz p ie rw szy w Polsce ukazała się u sta w a z 1 $148 roku. dotycząca p ro d u k c ji w in . U s ta w a ta ma na celu pouczenie i zobow iązanie p rze dsiębiorcy do w y tw a rz a n ia pro- d utotó w w y sokowa rto ś c i o w y c-11.
„P ro d u c e n c i p ry w a tn i doszli do prze ko n a n ia , że stw o rze n ie o r
ganu o c h a ra k te rz e doradczym da stu p ro ce n to w ą pewność ko n t r o li nad w y tw a rz a n y m p ro d u kte m , a pro d u ce n t będzie m usinl trz y m a ć się u s ta w y w in ia rs k ie j. W m yśl p o w zię tych postanow ień p o w sta ło L a b o ra to riu m A n a lity c z n e p rz y Zrzeszeniu P ry w a tn e g o P rz e m y s łu F e rm e n ta c y jn e g o w K r a k o w ie * ) , którego ce
lem je s t k o n tro lo w a n ie surow ca i u s ta la nie jego przy-
Aktualne przetargi, dostawy i zakupy
Z lecenia do tego d z ia łu p rz y jm u je Gospodarczy in s ty tu t W ydaw niczy, W arszawa, F lo ry 3. Z a m ie j
scow i m ogą n a d syła ć zlecenia pocztą, po w p ła ce n iu 1000 zł na k o n to P K O 1-5001. T e kst n ie p o w in ie n przekraczać 2 — 3 w ie rszy.
4 | W -w n , B ra c k a 5 (dozorca) z a k u p i się urządzenia sklepowe z g a b lo tk a m i.
4 | C S. M . J . D z. Zaop. W -w a , H o ża 51 z a ku p i większą ilość S ta n io lu .
4 | H u tn ic z e Przeds. B u d . G liw ic e , W ile ń s k a 4 za ku p i szereg urządzeń b u d o w la n y c h i tra n s p o rto w y c h .
4 Z a k ł. W y tw . P rz y rz . P o m ia ro w y c h W ło c h y k. W -w y , In ż y n ie rs k a 8 — 10 o g ło s iły p rz e ta rg na w y k o n a n ie (i sto łó w m on ta żow ych. O fe rty do 8.11.4S).
4 U rz ą d C elny w W -w ie , In fla n c k a (i o g ło s ił p rz e ta rg w dn ia ch 14 — 18.11 na różne to w a ry pochodzenia zagranicznego.
£
Sp. P r. „Ł a b o r-O h S m ." W -w a , W ie lk a 3 sprzedaje pokost ra ln y czysto ln ia n y . ,( 4 W -w a , T a rg o w a 47 (teł. 74-05) w ysprzedaż n itro -la k ie ró w , fa rb o le jn y c h i c h e m ik a lia
4 W -w a , Ż y tn ia 59 do sp rze d a n ia p ra sy, s p a w a rk i, m aszyny do cięcia d ru tu .
4 ) W -w a , M a rs z a łk o w s k a 77 (od W ilc z e j) poszukuje się c a ł
k o w ite g o urządzenia k a w ia rn ia n e g o .
4 | Z je d n . Z a k ł. P rżetn. G u m . W y tw ó r n ia N r . 2 w P ia s to w ie o g ło s iły p rz e ta rg nieo-gr. na rem o n t 2 d ź w ig ó w to w a ro w y c h . O fe rty do 1 0 .ll.b r.
4 | C ie ś liń s k i, W -w a Ż elazna 31 za ku p i o d p a d ki p rzy prod. san
d a łó w (gum ę in d y js k ą ).
4 |C ie ś liń s k i, Ż elazna 31 za ku p i s ta re «Jętki czerwone, p iłk i k->
lo row e itp .
datnośei do p ro d u k c ji oraz badanie, czy odpow iada przepisom u s ta w y . In s ty tu c ja ta, k tó ra p o w s ta ła zaledw ie k ilk a ty g o d n i tem u i z n a jd u je się jeszcze w okresie p ró b n ym , będzie d ą ż y ła rów nież do objęcia sw ym zasięgiem badaw czym in n y c h gałęzi p rzem ysłu spożywczego.
P o w s ta n ie oddział m ik ro b io lo g ic z n y , k tó ry będzie p ro d u k o w a ł drożdże g a tu n k o w o rasowe. D e c y d u ją one, ja k w iadom o, o ja kości i g a tu n k u w in . D rożdże rasow e p ro d u k u je prze m ysł p a ń s tw o w y i slą d posiada w in a najlepsze. R ów nież s e k to r p ry w a tn y dąży do za p e w n ie nia sobie do staw y tego p ro d u k tu .
L a b o ra to riu m p ra c u je na razie dla p rz e m y s łu p ry w a tn e g o , m a je d n a k a m b icję , by stać się z czasem p la có w ką , k tó ra będzie d z ia ła ła na szerszej płaszczyźnie, z ko rzyścią ró w n ie ż d la prze m ysłu państw ow ego.
P la c ó w k a ta ma za zadanie b ronić ko n su m e n ta przed to w a re m g a tu n k o w o lic h y m , zabezpieczając jednocześnie m n ie j dośw iadcza
nych w y tw ó rc ó w przed n ie p o trz e b n y m i s tra ta m i i ch ro n ią c konsu
m enta przed złym to w a re m ” . (ew)
, ») P or. n r 27 O T G s tr. 1S.
Zastosowanie zastępczych materiałów przy budowie małych domków
Z a p o trz e b o w a n ie p o d sta w o w ych m a te ria łó w d la re a liz o w a n ia p la n ó w gospodarczych budow y w ie lk ic h gm achów w m ia s ta c h , w w iększych osiedlach i ośrodkach p rze m ysło w ych , zniszczonych podczas, d zia ła ń w o je n n ych , w y tw o rz y ło tru d n o ś c i w zgrom adze
niu p o trzebnych m a te ria łó w do bu d ow y m n ie jszych dom ów m iesz
k a ln ych i b u d y n k ó w gospodarczych, ja k obory, k o m ó rk i, w o
zownie, garaże itp .
Ś w ia t tech niczno -p rze m yslo w y sięgnął do słusznego hasła w y k o rz y s ty w a n ia w s z y s tk ic h odpadków i może p o ch w a lić się dobrze rozpracow aną a k c ją oszczędnościową przez w ła ściw e ich zużycie i s k ie ro w a n ie do p ro d u k c ji.
E k o n o m ia zu życia m a te ria łó w b u d o w la n ych , w y k o rz y s ta n ie m a
te ria łó w zastępczych, n a k a z u je um aaow ienie p ro d u k c ji a rty k u łó w m ogących zastąpić cegłę lu li drzewo. D o bu d ow y b u d y n k ó w m a
łego ty p u zastosować można m a te ria ły budow lane, k tó ry c h dosta
teczno ilości z n a jd u ją się na ry n k u i c a łk o w ic ie z a stę pu ją cegłę lu li drzewo.' T a k ic h 'm a te ria łó w je s t w ie le , ty p ó w i a s o rty m e n tó w . W y m ie n ić tu należy elem enty budow lane __ p re fa b ry k o wane i p ły ty w ió ro w o -ce m en to w e ty p u „S u p re m a ” , k tó re .zn a la z ły duże zastosow anie n a w e t w b u d o w n ic tw ie w ię kszych o b ie k tó w ja ko iz o la c ja c ie p lo c h ro n n a i przeeiwakustyc-zna, a w m niejszych o b ie ktach ja k o m a te ria ł b u d o w la n y — k o n s tru k c y jn y szeroko zresztą, stosow any za g ranicą.
T a k ie e lem enty budow lane p ro d u ko w a n e są z w e łn y d rz e w n e j im p re g n o w a n e j, prasow ane, o różnych w y m ia ra c h , ivp. 100x50x20 cm. Z a le ta b u d y n k ó w m o n to w a n ych z p ły t i ele m e n tó w je s t s z y b kość budow y, k tó ra tr w a od (i dó 8 ty g o d n i p rz y budow ie dom k ó w 4 — 5 izb o w ych i od 2 do 3 ty g o d n i p rz y budow ie m n ie j
szych o b ie k tó w gospodarczych. Pod w zględem p rz e w o d n ic tw a ciepła znacznie przew yższa b u d o w n ic tw o z zastępczych m a te ria łó w — b u d y n k i m urow ane. W y s ta rc z a ją c a je s t ściana 20 cm grubości t. j. grubości jednego elem entu. T a k ą ścianę ce ch u je : odporność na w ilg o ć i z m ia ny a tm o sfe ryczne . M a te ria ł n ie p a ln y i posiada duże za le ty higieniczne, poniew aż . u n ie m o ż liw ia gnież
dżenie się in s e k tó w . Ł a tw o ś ć oraz znacznie niższy koszl budow y w sto su nku do o b ie k tó w m uro w a n ych - lu li d re w n ia n y c h ró w n ie ż p rze m a w ia za szerokim stosow aniem tego m a te ria łu -
O pracow ane ju ż są gotow e p la n y różnych k o n s tru k c ji dom ów m ie szkalnych i b u d y n k ó w gospodarczych.
Należałoby — szeroką propagandą pełnych właściwości technicz
nych zastępczych m ateriałów b ud ow lanych __ zainteresować insty
tucje i cale drobne budownictwo w naszym k ra ju . X
¡Zainteresow anych k ie ru je m y po in fo rm a c je : W a rszaw a, ul. No- wogl-Odzka n r 42 m. (¡ (O gó ln o p o lskie Zrzeszenie P ry w a tn e g o P rze m ysłu W y tw ó rc ó w Iz o la c ji i Im p re g n a tó w B u d o w la n y c h ).
W . L O D Z I N S K I
6
/N r 33 OGÓLNOPOLSKI TYG O DNIK GOSPODARCZY
j HANDEL-CENTRALE H A N D LO W E
P R O B L E M A T Y K A J A K O Ś C I EKSPORTU
W a ż n y odcinek życia gospodarczego, a m ia n o w ic ie p ro d u k c ja e ksp o rto w a , je j p rz y g o to w a n ie oraz zre a liz o w a n ie e k s p o rtu przez w ła ś c iw y a p a ra t h a n d lo w y — został w n ik liw ie o m ó w io n y przez L . J. G A D Z I E M S K łE G O w a rty k u le Pt. „ D Y S C Y P L I N A E K S P O R T U ” w N r 20 z d n ia 29.X.1949 r. „ G A Z E T Y H A N D L O W E J ” .
W a rty k u le ty m a u to r s tw ie rd z a :
W a ż n y m elem entem w b u d o w a n iu e konom icznych po d sta w so
c ja liz m u w Polsce je s t p ro b le m e ksp o rtu 1 im p o rtu . T o te ż zada
n ia p rzebudow y i in te re s k la sy ro b o tn ic z e j d e te rm in u ją lin ie n a szej p o lity k i na ty m o dcinku. P ra k ty c z n ie znaczy to, że p rzyw óz s u ro w c ó w i p ó łfa b ry k a tó w , m aszyn i urządzeń in w e s ty c y jn y c h , niezbędnych do rozbudow y naszego p rzem ysłu, ro z w ija się po to.
aby zaopatrzyć ry n e k i dostarczyć o b yw a telom p o trze b n ych a r t y k u łó w ko n s u m p c y jn y c h . Jednakże zawsze trzeb a p a m ię ta ć, że p rz y w ó z je s t o g ra n iczo n y naszym i m o żliw o ścia m i w y w o z o w y m i, je s t uzależniony od s iły u d e rze n io w e j, zasięgu, ja k o ś c i, różn o ro d ności, trw a ło ś c i, wysokości — a w ięc ciągłego ro z w o ju naszego w yw o zu .
T o za gadnienie „w ią ż e s ię " ró w n ie ż z naszą w y m ia n ą m ię dzyn a rod o w ą , bo...
„W y ra ź n e je d n a k o s ta tn io oznaki k ry z y s u w k ra ja c h k a p ita li
s ty c z n y c h i w y n ik a ją c e stąd tru d n o ś c i w lo k o w a n iu naszych to w a ró w , p rz y o b ja w a ch ku rc z e n ia się im p o rtu k r a jó w k a p ita lis ty c z n y c h . stosow anie d y s k ry m in a c ji h a n d lo w e j przez im p e ria liz m ang in - a m e ry k a ń s k i i w z ra s ta ją c e jednocześnie w y m a g a n ia r y n k ó w za g ra n iczn ych — s ta w ia ją przed p o ls k im h a n dlem z a g ra n ic z n y m coraz tru d n ie js z e zadania.
P a k ty w y ż e j w ym ie n io n e n a k a z u ją bezwzględne i ra d y k a ln e zw iększenie a tra k c y jn o ś c i i k o n k u re n c y jn o ś c i naszych to w a ró w e k s p o rto w y c h przez polepszenie ich ja k o ś c i, w y k o n a n e ilości, u sp ra w n ie n ie dostaw , te rm in ó w i trw a łe zd o b yw a nie ry n k ó w — szczególnie dla e k s p o rtu w y ro b ó w p rz e m y s łu węglowego, h u tn ic z e go, chemicznego, m etalow ego, elektro te ch n iczn e go , w łó kie n n icze g o, m in e ra ln e g o i rolno - spożywczego.
1 to je s t p ie rw szy, o b ie k ty w n y powód konieczności wzm ożenia w a lk i o d y s c y p lin ę polskiego eksp o rtu .
Z d a rz a ją się także fa k ty p o w ażnych niedociągnięć ilościow ych i ja k o ś c io w y c h w w y k o n a n iu p la n u d o staw to w a ro w y c h , p rze zn a czonych na e ksp o rt. Ś w ia d czy to, ż,e b ra k u nas poczucia s o c ja li
s ty c z n e j odpow iedzialności, z któ re g o w y n ik a , żc nie d o pa trze n ie, zlekcew ażenie, niedostateczna troska i w y s iłe k oraz nie zro zu m ie n ie zadań powo<lu,io w ko n s e k w e n c ji n ic ty lk o c a ły c ii|g d o raźnyc i tru d n o ś c i i opóźnień w ro z w o ju , ale jednocześnie przynoszą niepo
w e to w a n e szkody ogólno - gospodarcze i społeczne.
1 to je s t m om e n t d ru g i, w y n ik a ją c y z ujem nego sta n u fa k ty c z - nego, a w ię c z p rzyczyn c a łk o w ic ie zależnych od nas samych s ta w ia ją c y d o d atko w o p ro b le m wzm ożenia w a lk i o dyscyp lin ę e k s p o rtu w c a łe j ostrości.
T e d w a o b ie k ty w n e m om e n ty n a k ła d a ją na a p a ra t p ro d u k c y j
n y i h a n d lo w y z w ią z a n y z eksportem , szczególnie pow ażne i o d pow ie d zia ln e za d a nia. A u to r określa je n a stępująco:
P rz y p o m n ijm y sobie, ucząc się na dośw iadezeniaeii Z w ią z k u R adzieckiego, że w okresie d ru g ie j p ię c io la tk i „N a rk o m w n ie s z to rg ” p rz e p ro w a d z ił w Z w ią z k u R adzieckim o strą w a lk ę o jakość p ro duko w a nych to w a ró w i w a lk ę te w y g ra ł. U nas, pom im o w y s ił
k ó w p a r tii, ro z w o ju zespołów ja k o ś c io w y c h , c e n tra ln e j a k c ji P IC P G i in ic ja ty w y poszczególnych załóg fa b ry c z n y c h , w a lk a ta je s t niedostateczna. D la te g o też należy ją wzm óc, określić za
sadnicze k ie ru n k i d z ia ła n ia , u re a ln ić i um asow ić.
W p ro d u k c ji to w a ró w , przeznaczonych na eksp o rt, g łó w n y m i m om e n ta m i te j w a lk i w in n y być: s ta n d a ry z a c ja , o p racow ana pod kątem w id z e n ia sp e c ja ln y c h potrzeb i w y m o g ó w ry n k ó w z a g ra n i
cznych, zw rócenie u w a g i na spe cja liza cję , o rg a n iz a c je p ro d u k c ji i dozoru; k o n tro la ja k o ś c i w yw ożonych to w a ró w , w a lk a z b iu ro k ra ty c z n ą ociężałością (skrócenie do m in im u m czasu obiegu do
k u m e n tó w ), z pow olnością w z a ła tw ia n iu zam ów ień i tra n s a k c ji, ciągle techniczne ulepszanie i u s p ra w n ia n ie p ro d u k c ji i dostaw , lik w id o w a n ie zaham ow ań i trud n o ści na od cin ku tra n s p o rtu , p ra w id ło w e s o rto w a n ie i o p a kow an ie ; jakość ta ry i eeiowość znako
w a n ia ; skrócenia czasu od d o staw y su ro w ca do w p row ad ze n ia go w c y k l p ro d u k c y jn y i skrócenie czasu m ag a zyn o w a n iu ; p ra w id ło wość i s zyb ki przebieg o p e ra c ji fin a n s o w y c h oraz ¿ a k ie zorganizo
w a n ia ; skrócenie czasu od d o s ta w y surow ca do w p row ad ze n ia go k a z y w a la operację e ksp o rto w ą w każdym p u n kcie ruch u . C zy
li __ doprow adzenie p ra c y a p a ra tu p ro d u k c ji to w a ró w e ksp o rto w ych i p ra c y a p a ra tu h a n d lu zagranicznego do p e rfe k c ji.
W y d a je się, że ten cenny, a rty k u ł z n a jd u je się w z w ią zku z je d n y m z o s ta tn ic h o k ó ln ik ó w P a ń s tw o w e j K o m is ji P la n o w a n ia ' Gospodarczego, podpisanym przez M in is tra E . Szyra — oma
w ia ją c y m tr y b o rg a n iz o w a n ia p ro d u k c ji p rz e m y s ło w e j przezna
czonej na eksport.
Z a ró w n o ten o k ó ln ik ja k i c y to w a n y a r ty k u ł w „G aze cie H a n . d lo w e j" z o s ta ły p rz y ję te z p e łn y m zadow oleniem przez o śro d ki o rg a n iz a c y jn e p ry w a tn e g o przem ysłu.
W ia d o m o przecież, że prze m ysł p ry w a tn y je s t zd o ln y do szer
szego ro z w in ię c ia p ro d u k c ji e k s p o rto w e j, niż to m a m iejsce do
tychczas. O czyw iście, te g o ro d z a ju p ro d u k c ja je s t obecnie ekspor
tow ana i b y ła b y e k s p o rto w a n a w dalszym cią g u przez p a ń s tw o we c e n tra le h a n dlu zagranicznego.
M ożna m ieć n a d zie ję , że w ś w ie tle tego o k ó ln ik a — s ta w ia ją cego w y ra ź n e d y re k ty w y w za kre sie o rg a n iz o w a n ia p ro d u k c ji e k s p o rto w e j i p re fe ru ją c e g o w pe w n ym s to p n iu te n d z ia ł p ro dukcja nad in n y m i d z ia ła m i p ro d u k c ji — p o w sta ną dla p ry w a tn e go p rz e m y s łu szersze m ożliw ości o trz y m a n ia su ro w c ó w k ra jo w y c h na p ro d u k c je e ksp o rto w ą , a być może n a w e t i szersze m o żliw o ści o trz y m a n ia su ro w c ó w im p o rto w a n y c h dla p ro d u k c ji uszlache,.-
n ia ją c e j przeznaczonej na e ksport. H - M -
Polska Izba Ha ndl u Z a g r a n i c z n e g o
O głoszony został w D z ie n n ik u U s ta w d e k re t z dnia 28.IX.1949 , m u > jif it ( ’ I I Z B Y H A N D L U Z A G R A N 1U A N E - r. o u tw o r z e n iu 1JD L » K 1 K . I n ” ‘ v . ___
GO. Z a d a n ie m p o w o ła n e j do życia Iz b y Jest ro z w ija n ie i li m an ie s to s u n k ó w P o ls k i z zagranicą- W szczególności ^ za kre su d z ia ła n ia Iz b y należy m. im 1) n a w ią za n ie i u trz y m a n ie sto
s u n k ó w z m ię d z y n a ro d o w y m i i z a g ra n ic z n y m i o rg a n iz a c ja m i s t y t u d a m i, z a jm u ją c y m i sic zagadnieniam i, h a n dlu W fra n ie z n e go, 2) badanie p rz e ja w ó w życia gospodarczego z a g r a m y , 3) o p ia c o w y w a n ie n a u ż y te k w ła d z sp ra w o zd a ń o s y t u a c j i I
z a g ra n ic ą ora z prow adzenie e w id e n c ji cen, l ę i ą o ■ tern polskie g o h a n d lu zagranicznego, 4) k o m p le to w a n ie zagra _
«»yeti prze p isó w p ra w n y c h oraz z w y c z a jó w , z w ią za n ych z handlem z a g ra n ic z n y m , ja k ró w n ie ż ogłaszanie i s tw ie rd z a n ie po s
c z a jó w h a n d lo w y c h w dziedzinie h a n d lu za gra możnego, 5! w r a
•o w y w a n ie p ro je k to w a n y c h a k tó w usta w o da w czych z dziedziny h a n d lu zagranicznego, 6) w y k o n y w a n ie czynności izb Pi
w o - h a n d lo w y c h oraz izb h a n dlow ych na zasadzie u m ó w m ię dzy
n a ro d o w ych z a w ie ra n y c h przez Polskę, ja k ró w n ie ż w y d a w a n i zaświadczeń o polskim pochodzeniu to w a ró w e k s p o rto w y c h , le g a li
z a c ji fa k tu r , 7) ud zie la n ie za g ra n ic z n y m in s ty tu c jo m in fo rm a c ji w zakresie polskiego h a n d lu zagranicznego, 8) urzą d za n ie ta rg ó w i w y s ta w m ię dzyn a ro d ow ych . 9) s k ła d a n ie w ła d zo m w n io s k ó w w s p ra w ie s ta n d a ry z a c ji a rty k u łó w e ksp o rto w ych ora z ich s k ła d o w a n ia , op a kow an ia , zn a ko w a nia to w a ró w , 10) a k c ja w y d a w n i
cza w' zakresie h a n d lu zagranicznego.
Iz b a s k ła d a się z członków- z w y c z a jn y c h , h o n o ro w ych i kores
p o n de n tó w . C z ło n k a m i z w y c z a jn y m i są w s z y s tk ie p rze d się b io r
s tw a h a n d lu zagranicznego, posiadające w yd a n e przez M in is tra H a n d lu Z ag ra n iczn eg o u p ra w n ie n ia im p o rto w e i e ksp o rto w e , ja k rów nież N a ro d o w y B a n k P o lski. B a n k H a n d lu Z a g ra n iczn eg o , Pow szechny Z a k ła d Ubezpieczeń W z a je m n y c h , T o w a rz y s tw o R e a s e k u ra c y jn e W a r ta S, A ., w s z y s tk ie p o lskie p rz e d s ię b io rs tw a
