S T AL G R I F F E L
e N a p r ę ż e n i e d o p u s z c z a l n e 1800—2000 kg/cm 2
• P r o f i l a mi St al i » G r i f f e l « m o ż n a z a s t ą p i ć o d p o w i e d n i e p r o f i l e ż e l a z a o k r ą g ł e g o b e z w szelkich p r z e lic z e ń
u z y s k u j ą c
e o s z c z ę d n o ś ć n a w a d z e u z b r o j e n i a 33%
e zwiększenie wytrzymałości konstrukcji
ookoło 10%
® O b n i ż e n i e k o s z t ó w u z b r o j e n i a d o 20%
Św iadectw o ochronne U. P, Nr 7273
B 1 B R O S P R Z E D A Ż Y
_ WYROBÓW
W SPÓ LN O TY INTERESÖW
Spółka z ograniczoną odpow iedzialnością W arszaw a, ^Marszałkowska 154
Tel. Centr, 567-50
%
W Y D A W N I C T W O B I U R A P R O P A G A N D Y
»WSPÓLNOTY INTERESÓW«
T
W w A A S i S e k o u
I n i f l k / v I ł
% S . ( , a , i ü ' . f t C '
%
D R U K A R N IA N A R O D O W A W K R A K O W IE
K i e d y p rz e d parom a laty opanow ano już w dostatecznej m ierze tajniki technologii betonu, kiedy technika w ykonaw stwa robót żelbetow ych stanęła na należytym i zadow alającym poziom ie, zw rócono się do ostatniej dziedziny żelbetnictwa, dotąd nietkniętej: do sp raw y zbrojenia betonu.
Żelazo okrągłe, przez lat kilkadziesiąt istotny składnik żel
betu, nie mogło już dłużej, ani technicznie, ani tym mniej eko
nomicznie odpow iadać w arunkom now oczesnego żelbetnictw a.
Po krótkim okresie p ró b i dośw iadczeń, m iejsce je g o zajęła stal wysokowarfościowa.
Od dw óch lat użycie stali w ysokow artościow ej do zb ro je
nia betonu nie jest już czymś niezwykłym, lecz przeciw nie stosuje się ją o becnie coraz częściej w m iejsce używ anego dotychczas żelaza okrągłego.
W ysokow artościow a stal »Griffel« stała się nieodłącznym składnikiem now oczesnego żelbetu, a zarazem w idomym znakiem racjonalnie pro w ad zon ego p rzed sięb io rstw a bu do w lanego.
W iele tysięcy ton stali »Griffel«, k tóre w ciągu dw óch ostatnich lat wchłonął nasz ry n ek budow lany spow odow ało, że znaczenie jej dla potanienia kosztów budow y znalazło zro
zum ienie w śród pro jek tantow i w ykonawców konstrukcji żelb e
towych, zarów no monum entalnych, jak i tych niew ielkich’
zachodzących masowo w tak zwanym »małym budow nictwie«
mieszkaniowym. Jeżeli można pow iedzieć, że dzisiaj żelbet 3
zdobył budow nictwo, tym bardziej należy przyznać, że stal
»Griffel« zdobyła żelbet.
W ydając w tych w arunkach nasz prosp ekt, nie mamy zam iaru nikogo przekonyw ać. Ma on jed y n ie informować, spełniać tę sam ą ro lę co każdy podręcznik fachowy. Na treść je g o składają się w yczerpujące d ane techniczne oraz opinie najpow ażniejszych kół fachowych, stw ierdzające b ezsprzeczne zalety stali »Griffel« oraz w ynikające z jej zastosow ania ko
rzyści.
1/0sp oino la dtite.resów l^t'iiiezß--'7C ahdezg£h. S . d l.
DCalawiee., D t& ieiuszki 3 0
O P I S T E C H N I C Z N Y S T A L I » G R I F F E L«
Material,
Do w yrobu stali Griffel używa się w ysokow artościow ej stali w ęglow ej o w ytrzym ałości wahającej się w granicach od 5.600—6.000 kg/cm 2. M ateriał ten odznacza się dużą ciągli- w ością i giętkością. Jego granica plastyczności w ynosi około 4.000 kg/cm 2, p rzy dopuszczalnym minimum wynoszącym 3.600 kg/cm 2. Pręty stali Griffel dają się bez trudności giąć na zimno i spaw ać jak zwykłe żelazo handlow e.
Kształt przekroju.
Kształt p rzek ro ju stali Griffel p od an y jest na fig. 1. Tech
nicznie można go nazwać p rzek ro jem »kołowym dwużłobko- wym«, lub krócej ósemkowym. Przekrój taki d a się nakreślić
a = 0,7064 d, b = 0,0974 d, c = 0,5765 d, s = 0,6626 d, h = 0,1255 d, r = 0,5000 d, ri = 0,3700 d, r2 = 0,0650 d, a = 83°, ß = 97°.
Fig. 1. Przekrój stali »Griffel« do zbrojenia betonu.
5
bez trudności, jeżeli w pierw obliczymy sobie poszczególne wymiary, p o d an e ob o k rysunku, przyjm ując śred n icę p rz e kroju kołow ego »d« jako podstaw ę obliczenia:
Przekrój stali »Griffel« w edług rysunku na fig. 1 p osiad a na
stępujące cechy ch arakterystyczn e:
pow ierzchnia przekroju: F = 0,5236 d2 (cm2), obw ód przekroju: U = 3,1416 d (cm), rów ny pełnem u przekrojow i kołowemu,
ciężar jednostkow y: G — 0,4110 d2 (kg/mb).
Jak w idać z rysunku, pow ierzchnia p rzek ro ju stali »Griffel«
jest znacznie m niejsza od p ełn eg o przek ro ju kołow ego i wy
nosi dokładnie 2/3 p ełn eg o p rzek ro ju koła. Tym samym rów nież i w aga stali »Griffel« wynosi tylko 2/3 w agi żelaza ok rąg łeg o tej samej średnicy. (Por. ta b elę N r 1 poniżej).
TABELA NR 1.
DO PORÓWNANIA PRZEKROJÓW STALI »GRIFFEL« I ŻELAZA OKRĄGŁEGO S t a 1 » G r i f f e 1« Ż e la z o o k r ą g ł e
N r p ro
filu
Szerokość profilu rów na średnicy
d
W ysokość profilu
a
m m
Po- w ierzchnia
przekroju
F
cm 8
C iężar jed n o st
kowy
G
kg/m b
Średnica
d
m m
Po- w ierzchnia
przekroju
F
cm 2
Ciężar jed n o st
kowy
G
kg/m b
7 7 4,9 0,26 0,202 7 0,38 0,302
8 8 5,7 0,34 0,263 8 0,50 0,395
10 10 7,1 0,52 0.411 10 0,79 0.616
12 12 8,5 0,75 0,592 12 1,13 0.888
14 14 9,9 1,03 0.805 14 1,54 1.208
16 16 11,3 1,34 1.052 1 16 2,01 1.578
18 18 12,7 1,70 1.331 18 2,54 1.998
20 20 14,1 2,09 1.644 20 3,14 2.466
22 22 15,5 2,53 1.989 22 3,80 2.984
25 25 17,7 3,27 2.569 25 4,91 3.853
28 28 19,8 4,10 3.222 28 6,16 4.834
30 30 21,2 4,71 3.699 30 7,07 5.549
32 32 22,6 5,36 4.209 32 8,04 6.313
38 36 25,4 6,79 5.327 36 10,18 7.990
40 40 28,3 8,38 6.577 40 12,57 9.865
Wymiary handlowe.
Stal »Griffel« jest w alcow ana w grubościach odpow iadają
cych średnicom od 7—50 mm. W podanych powyżej granicach walcow ane są tylko w ym iary znormalizowane, z reg uły tylko parzyste, z wyjątkiem 34 i 38 mm, z nieparzystych zaś tylko 7 i 25 mm. Długości handlow e stali »Griffel« w ynoszą 12 m etrów, na specjalne zam ów ienie dostarcza się rów nież p rę ty dłuższe lub krótsze. Średnice stali »Griffel« 7 i 8 mm są też dostarczane w kręgach, dających się łatwo przew ozić. Cena stali »Griffel«
w k ręg ach jest znacznie niższa od stali w kaw ałkach prostych.
Równoważy to w pew nym stopniu niew y go dę p rzy odwijaniu kręgów , które znów przedstaw iają tę zaletę, że nie dają od
padków przy cięciu.
Fig. 2. Montaż w k ład ek ze stali »Griffel« na je d n e j z b u d ó w w arszaw skich w ro k u 1937.
1
Gięcie i g ięcie stali »Griffel«.
Należy z całym naciskiem p od kreślić, że obie, w tytule zaznaczone czynności nie tylko nie nastręczają żadnych trud no ści p rzy ich wykonywaniu, lecz w p ro st przeciw nie, cięcie i gięcie a zwłaszcza montaż p rętó w stali »Griffel« są łatwiejsze, niż odnośne czynności z żelazem okrągłym . O dnosi się to zwła
szcza do gięcia p rętó w stali »Griffel« w położeniu »poziomym«
przekroju, p rzy czym nie trudno stw ierdzić p ew ną oszczęd
ność n a robociźnie, objaw iającą się w iększą w ydajnością p ra cy, w stosunku do żelaza o krąg łego o tej samej średnicy.
W razie g d y b y w pew nych rzadkich zresztą w ypadkach zaszła p o trzeb a g ięcia w położeniu »pionowym«, należy uży
w ać m aszynek specjalnych1, p rzy pom ocy których można to gięcie z łatwością uskutecznić.
Korzyści konstrukcyjne.
Należy obiektyw nie podkreślić, jeżeli chodzi o zalety kon
strukcyjne stali »Griffel«, że wkładki z tej stali, ułożone w poło
żeniu poziomym, nie zabierają w ięcej m iejsca niż żelazo okrą
głe, natom iast ustaw ione pionowo, pozw alają konstruktorow i w ybrnąć nieraz pom yślnie z trudności obliczenia staty czneg o:
a) bez pow iększenia szerokości belki, lub
b) p rzez przyjęcie większej ilości w kładek w jed ny m rzę
dzie, niżby to było możliwe p rzy zastosowaniu żelaza o k rą
głego. Interesujący taki w yp ad ek widzimy na fig. 3, str. 10.
Ułatwienia w obliczeniach statycznych.
Rentowność stali »Griffel«.
Obie te spraw y, n a d e r istotne dla stali »Griffel«, zostaną w yczerpująco om ów ione w następnych rozdziałach.
1 Np. m aszynka znana n a ry n k u p o d n azw ą »W eng«.
OBLICZENIA STATYSTYCZNE USTROJÓW ŻEL
BETOWYCH, ZBROJONYCH STALĄ »GRIFFEL«
Jest istotną cechą stali »Griffel«, a zarazem w ielką doniosło
ścią tego w ażnego wynalazku budow lanego, że stosując ją do zbrojenia betonu, nie jesteśm y zupełnie skrępow ani obli
czeniam i statycznymi, nie potrzebujem y używać ani now ych formuł, ani now ych podręczników . W szystko pozostaje tu po daw nem u, chociaż w m iejsce n ap rężen ia dopuszczalnego 1.200 kg/cm 2, stosow anego dotąd dla żelaza okrągłego, mamy dla stali »Griffel« n ap ręż en ie dopuszczalne 1.800 kg/cm 2, jak to określiło rozporządzenie M inisterstwa Spraw W ew nętrznych z dnia 24. m arca 1936 Nr BB-2-142, któ re poniżej re p ro d u k u jem y.
W odpowiedzi na podanie Panów z dnia 24.2 .1 9 3 6 r . N r,O S Z .II.
WMP/P M in isterstw o zezw ala na sto so w an ie " S ta l i G r if f e l" , jak o u z b ro je n ia w k o n stru k c ja ch żelazobetonow ych,dopuszczając n a p rę ż e n ie na r o z c ią g a n ie d la " S ta l i G r i f f e l " 1800 k g /cn A
S P ® A W W E W m g T K Z M T C H
Mr.BB.2-142 Bo
S t a l G r i f f e l . K ato w ick iej S p ó łk i A kcyjnej d la G órnictw a i H utnictw a
w Katowicach iii.Kościuszki 3Ü
/ in /
DYREKTOR DEPARTAMENTU
5 s t . G r c f 1 6 m m
m M W ź
j / . ^ T ^ f f / 7 7 / 7 7
Fig. 3. Szczegół u z b ro jen ia p o d c ią g u d źw ig ają ceg o try b u n ę d la w idzów na b o isk u sportow ym .
Pow odem tych ułatw ień je st bardzo prosty, lecz pom ysło
wy fakt zm niejszenia pow ierzchni p rzek ro ju stali »Griffel« o % w stosunku do p ełn eg o p rzek ro ju kołow ego tej samej średnicy, dzięki czem u w należycie w yzyskanym p rę c ie n ap rężen ie w zrasta dokładnie o 50%, a w ięc w przy padk u granicznym z 1.200 na 1.800 k g/cm 2. Dzięki tem u pom ysłowi zam ianę że
laza okrągłego na stal »Griffel« p rzep ro w ad za się w gotowym już projekcie w najprostszy sposób, jaki można sobie w ogóle w yobrazić. Po p ro stu zamiast każdej wkładki z żelaza okrą
g łeg o daje się w kładkę ze stali »Griffel« takiej samej średnicy i sp raw a jest załatwiona. W kładka bow iem ze stali »Griffel« ma przekrój stanowiący tylko 2/3 p ełn eg o p rzek ro ju kołow ego tej samej średnicy, to jest o 33% mniejszy, w obec czego naprężen ie w zrośnie w niej o 50%, a w ięc w granicznym przypadku z 1.200 na 1.800 kg/cm 2. Po dokonaniu tej zamiany należy ew entualnie spraw dzić n ap rężen ia rzeczyw iste w kon
strukcji, zbrojonej stalą »Griffel«, o ile p rzep isy policji b u dowlanej tego wymagają.
Dla lepszej orientacji wyjaśniam y to na przykładzie cyfro
wym.
Dana jest b elk a teow a dw uprzęsłow a ciągła, o teoretycznej rozpiętości p rzęseł 5,00 m. Momenty zginające:
w p rz ę sła c h : + M — 500.000 kg/cm , na pod po rze środkow ej — Mmax = 750.000 kg/cm . N aprężenia dopuszczalne w beton ie na ściskanie p rzy zgi
naniu
dla m om entów dodatnich: 40 kg/cm 2, na p o d p o rze śro d k o w e j: 50 kg/cm 2.
N aprężenia dopuszczalne na ciągnienie:
we w kładkach z żelaza okrągłego: 1.200 kg/cm 2, w e w kładkach ze stali »Griffel«: 1.800 kg/cm 2.
a) Przekrój w przęsłach.
Dla 4-M = 550.000 kg/cm przyjęto:
11
h = 40,0 cm a = 3,5 cm b = 120 cm, b i = 20 cm, e = 10 cm hi = 36,5 cm
U zbrojenie żelazem okrągłym : 4 0 20 mm, Fż = 12,57 cm 2.
Spraw dzono nap rężen ia rachunkow e:
°b = 26,9 k g/cm 2, crż = 1.191 kg/cm 2.
Zamiast tego m ożem y przyjąć w p ro st w kładki ze stali
»Griffel« o tej samej średnicy:
4 st. Gr. 0 20 mm, Fż = 8.38 cm 2.
Spraw dzone n ap rężen ia rachunkow e:
«b = 31.0 k g /cm 2, Fż = 1.765 kg/cm 2.
b) Przekrój na środkowej podporze.
Dla —Mmax = 750.000 kg/cm przyjęto: h = 80 cm a — 3 cm hi = 77 cm b — 20 cm, oraz uzbrojenie żelazem okrągłym :
ciśnione: 2 0 20 mm, Fż' = 6.28 cm2, ciągnione: 3 0 20 mm, Fż = 9.42 cm 2.
N aprężenia rach u n k o w e:
% = 41.3 kg/cm 2, oż = 1.170 kg/cm 2,
zamiast żelaza ok rąg łeg o m ożem y przyjąć w prost w kładki ze stali »Griffel« o tej samej średnicy:
ciśnione: 2 st. Gr. 0 20 mm, Fż' — 4.19 cm 2, ciągnione: 3 st. Gr. 0 20 mm, Fż = 6.28 cm 2.
W tedy otrzym am y naprężenia rach u n k o w e:
Ob = 47.8 kg/cm 2, oż = 1.720 kg/cm 2.
Jak widać, rachunkow e ciśnienie w betonie w zrasta nieznacz
nie (około 15%) przyczyniając się do lepszego wyzyskania betonu zbrojonego stalą »Griffel«.
C elem dokonyw ania zamiany p rzekrojów w kładek żelaz
nych na stal »Griffel« podajem y poniżej niezb ędn ą do tego ta
b elę N r 2, zaw ierającą p rzek ro je uzbrojenia b elek żelbeto
wych, złożonego z 1— 10 sztuk stali »Griffel« wszystkich śred n ic handlowych.
TABELA NR 2.
PRZEKROJE STALI »GRIFFEL«
!
C iężarkg/m b P o w i e r z c h n i a p r z e k r o j u ji 2szt.cm a
3 s zt-
cm 2
4szt.
cm 2
5szt.
cm 2
6szt.
cm 2
7 szt.
cm 2
8 szt.
c m 2
9 szt.
cm 2
lOszt.
cm*
7 0.202 0,26 0,51 0,77 1,03 1,28 1,54 1,80 2,05 2,31 2,57 8 0.263 0,34 0,67 1,01 1,34 1 ,6 8 2,01 2,35 2 ,6 8 3,02 3,35 10 0.411 0,52 1,05 1,57 2,09 2,62 3,14 3,67 4,19 4,71 5,24 12 0.592 0,75 1,51 2,26 3,02 3,77 4,52 5,28 6,03 6,79 7,54 14 0.805 1,03 2,05 3,08 4,11 5,13 6,16 7,18 8,21 9,24 10,26 16 1.052 1,34 2,68 4,02 5,36 6,70 8,04 9,38 10,72 12,06 13,40 18 1.331 1,70 3,39 5,09 6,79 8,48 10,18 11,88 13,57 15,27 16,96 20 1.644 2,09 4,19 6,28 8,38 10,47 12,57 14,66 16,76 18,85 20,94 22 1.989 2,53 5,07 7,60 10,14 12,67 15,21 17,74 20,27 22,81 25,34 24 2.368 3,02 6,03 9,05 12,06 15,08 18,10 21,11 24,13 27,14 30,16 26 2.569 3,27 6,55 9,82 13,09 16,36 19,64 22,91 26,18 29,45 32,73 26 2.779 3,54 7,08 10,62 14,16 17,70 21,24 24,78 28,32 31,86 35,40 28 3.222 4,11 8,21 12,32 16,42 20,53 24,63 28,74 32,84 36,95 41,05 30 3.699 4,71 9,42 14,14 18,85 23,56 28,27 32,99 37,70 42,41 47,12 32 4.209 5,36 10,72 16,08 21,45 26,81 32,17 37,53 42,89 48,25 53,62 36 5.327 6,79 13,57 20,36 27,14 33,93 40,72 47,50 54,29 61,07 67,86 40 6.577 8,38 16,76 25,13 33,51 41,89 50,27 58,64 67,02 75,40 83,78 50 10.276 13,09 26,18 39,27 52,36 65,45 78,54 91,93 104,72 117,81 130,90
Przy projektow aniu now ych konstrukcji żelbetow ych można na ogół postępow ać dwojako:
a) zaprojektow ać konstrukcję zbrojoną żelazem okrągłym . N astępnie żelazo o krągłe zam ienić na stal »Griffel« tej samej śred n icy i ewent. po praw ić cyfry rzeczywistych naprężeń, albo też:
b) zaprojektow ać now ą konstrukcję od razu dla n ap rężeń dopuszczalnych w e w kładkach ze stali »Griffel«
ob = 1.800 kg/cm 2,
posługując się w tym celu podaną n a s tr. 14 tabelą N r 3. Sposób ten nie nastręczy konstruktorow i żadnych specjalnych tru d ności.
13
TABELA NR 3 dla projektowania żelb etow ych prostokątnych przekrojów zginanych dla naprężenia dopuszczalnego w e wkładkach 1.800 k g/cm 2 W ysokość użyteczna h = r \jM /b: P rzek ró j u zb ro jen ia f ż = i \ j M . b . — y b h ---
(M. w kgcm )
Ram ię m om entu sił w ew n. z = (1 — -jbj . h : o d le g ło ść osi o b o jętn ej x = sh: n = 15
4
r =. s = y = t =4
r = s = V = t =20 0.855 0.143 0.000794 0.000680 60 0.335 0.333 0.00556 0.00186
21 0.820 0,149 869 713 61 0.331 0.337 571 189
22 0.787 0,155 947 745 62 0.327 0.341 587 192
23 0.756 0.161 0.00103 777 63 0.323 0.344 602 194
24 0,728 0.167 111 808 64 0.319 0.348 618 197
25 0.702 0.172 120 840 65 0.315 0.351 634 200
26 0.678 0.178 129 872 66 0.311 0.355 651 202
27 0.655 0.184 138 903 67 0.308 0.358 667 205
28 0.635 0.189 147 934 68 0.304 0.362 683 208
29 0.616 0.195 157 965 69 0.301 0.365 700 210
30 0.598 0.200 167 996 70 0.297 0.368 716 213
31 0.581 0.205 177 0.00103 71 0.294 0.372 733 216
32 0.565 0.211 187 106 72 0.291 0.375 750 218
33 0.550 0.216 198 109 73 0.288 0.378 767 221
34 0.536 0.221 209 112 74 0.285 0.381 784 223
35 0.523 0.226 220 115 75 0.282 0.385 801 226
36 0.511 0.231 231 118 76 0.279 0.388 819 229
37 0.499 0.236 242 121 77 0.276 0.391 836 231
38 0.488 0.241 254 124 78 0.274 0.394 854 234
39 0.477 0.245 266 127 79 0.271 0.397 871 236
40 Q.467 0.250 0.00278 0.00130 80 0.269 0.400 889 239
41 0.458 0.255 290 133 81 0.266 0.403 907 241
42 0.448 0.259 302 136 82 0.264 0.406 924 244
43 0.440 0.264 315 139 83 0.261 0.409 943 246
44 0.431 0.268 328 141 84 0.259 0.412 962 249
45 0.423 0.273 341 144 85 0.257 0.415 977 251
46 0.416 0.277 "354 147 88 0.254 0.417 0.01000 254
47 0.408 0.281 367 150 87 0.252 0.420 1016 256
48 0.401 0.286 381 153 88 0.250 0.423 1036 259
49 0.395 0.290 395 156 89 0.248 0.426 1052 261
50 0.388 0.294 408 159 90 0.246 0.429 1073 264
51 0.382 0.298 423 161 91 0.244 0.431 1090 266
52 0.376 0.302 437 164 92 0.242 0.434 1107 268
53 0.370 0.306 451 167 93 0.240 0.437 1129 271
54 0.365 0.310 466 170 94 0.238 0.439 1147 273
55 0.360 0.314 480 173 95 0.236 0.442 1169 276
58 0.354 0.318 495 175 96 0.234 0.444 1192 279
57 0.349 0.322 510 178 97 0.233 0.447 1202 280
58 0.346 0.326 525 181 98 0.231 0.450 1225 283
59 0.340 0.330 540 184 99 0.229 0.452 1249 286
60 0.335 0.333 556 186 100 0.228 0.455 1259 287
R E N T O W N O Ś Ć S T A L I » G R I F F E L«
Dla każdego w ykonaw cy budo w y żelbetow ej sp raw a za
znaczona w tytule je st bodajże najważniejsza p rzy pow zięciu decyzji o zakupie stali »Griffel«. Nic w tym dziw nego. Chodzi tu przecież p rz e d e wszystkim o faktyczne obniżenie kosztów w łasnych budow y.
Dla jasności obrazu, przedstaw m y tę ważną sp raw ę w p o staci dialogu m iędzy kupującym , a sprzedaw cą.
Czy stal »Griffel« jest tańsza od żelaza okrągłego?
Nie! Jest ona nieco droższa z uw agi na to, że jest m ateria
łem wysokowartościowym , k tó reg o p rod uk cja w ym aga w ięk
szego nakładu kosztów.
Czy jest rzeczą możliwą zaoszczędzić cokolw iek na kosz
tach budow y, przez użycie stali »Griffel« do zbrojenia betonu?
Oczywiście ! W praw dzie potrzebu jem y jej na długość tyle, ile po przednio żelaza o krąg łego (przy rów nych średnicach), pam iętać jedn ak należy, że przekrój stali »Griffel«, a zatem rów nież jej ciężar jednostkow y jest o 33% m niejszy od p rz e kroju żelaza okrągłego tej samej średnicy.
Otóż rentow ność stali »Griffel« leży w tym, że potrzebujem y jej na budow ie o tyle mniej, że mimo wyższej ceny jed n o st
kowej otrzymujemy w koszcie zakupu oszczędność, wynoszącą około 10— 12% w stosunku do żelaza okrągłego.
Dlaczego czyta się w p rasie technicznej, że oszczędność ta w ynosi aż 15—20%?
Koszt zakupu stali »Griffel« daje 10— 12% oszczędności w sto
sunku do żelaza okrągłego. Ale oprócz teg o działają tu jeszcze uboczne czynniki, które zwiększają tę oszczędność.
Jakie są te dodatkow e czynniki, zw iększające rentow ność stali »Griffel«?
15
Nie p o d o b n a ich pom inąć w kalkulacji. Zm niejszenie wagi stali »Griffel« w stosunku do żelaza o k rąg łeg o tej samej ś r e d nicy, pociąga jeszcze za sobą dalsze oszczędności, związane ze zm niejszeniem się robocizny przy:
a) dowozie stali ze składu na plac budow y . . o 33%
b) w yładow aniu i sortow aniu w k ł a d e k ... o 10%
c) cięciu i gięciu w k ł a d e k ... o 5%
d) montażu w kładek w d e s k o w a n iu o 15%
Te cztery czynniki dają w sum ie dodatkow ą oszczędność około 5—8% ceny żelaza o k rągłego tak, że całkowita oszczęd
ność na użyciu stali »Griffel« wynosi rzeczyw iście 15—20%, a w ięc tyle, w iele po dają w p rasie technicznej najwybitniejsi fachowcy na polu naszego żelbetnictw a. Potw ierdziły to rów nież dośw iadczenia praktyczne, zeb ra n e już na setkach budów w całym kraju.
Potw ierdza pow yższe w yw ody rów nież i następujący p ro sty przykład skalkulowany dla pew nej budow y w W arszawie, do której w ykonania zaprojektow ano pierw otnie użycie że
laza okrągłeg o w ogólnej ilości 21 ton, co po dokonaniu za
miany dało nam zapotrzebow anie stali »Griffel« o 33% mniejsze, w ynoszące zatem tylko 14 ton. Jeżeli w roku 1937 cena tony żelaza ok rągłego grubszych śred n ic wynosiła w W arszaw ie loko budow a śred n io 270 złotych, to cena jednostkow a stali
»Griffel« w tych sam ych w arunkach kształtowała się mniej w ię
cej na w ysokości 350 złotych za tonę.
Mamy teraz prosty rachunek:
21 ton żelaza okrągłego po 270 z ł 5.670 zł 14 ton stali »Griffel« po 350 z ł 4.900 zł Różnica 770 zł co daje oszczędność w wysokości
770 — 100 l o e o / ,
— --- = 13,6% sumy kosztorysow ej.
W dzisiejszych czasach niezwykle zaciętej konkurencji w przem yśle budow lanym jest to kw ota nie do pogardzenia, , dlatego żaden p rzed się b io rca budow lany nie pom ija już dziś
sposobności do godziw ego p opraw ienia sw ego zysku bez szkody dla klienta i stosuje wyłącznie stal »Griffel« do zb ro jen ia betonu.
Trzeba na koniec zaznaczyć i p o dk reślić b ard zo ważną okoliczność. Zamiana żelaza o krąg łego na stał »Griffel« nie na
stręcza najmniejszych trudności, ani też nie w ym aga żadnych specjalnych zabiegów na placu budow y. Kupujemy ją w edług tego sam ego wykazu, jaki b ył przygotow any dla żelaza okrą
głego, żądając tych sam ych długości, śred n ic i ilości. Również w cięciu, gięciu i montażu stali »Griffel« zbrojarz nie dojrzy niemal żadnej różnicy na niekorzyść stali, owszem, jak zazna
czyliśmy, da się tu zauważyć p ew n e zw iększenie w ydajności pracy, spow odow ane mniejszym p rzek ro jem i ciężarem stali
»Griffel«. Może nie b ez znaczenia jest rów nież fakt, że na placu budowy, gdzie obok żelaza ok rąg łego używa się rów nież i stali »Griffel«, ta ostatnia, dzięki sw em u specjalnem u i charak
terystycznemu przekrojow i nie może b y ć omyłkowo wzięta za żelazo okrągłe.
W dalszym ciągu podajem y kilka tabel, pozw alających na szczegółowe w niknięcie w spo so by obliczania oszczędności, wypływających z użycia stali »Griffel« zamiast żelaza okrągłego d o zbrojenia betonu.
2 17
P O R Ó W N A N I E K O S Z T Ó W
10 TON STALI »GRIFFEL« ZASTĘPUJĄCEJ 15 TON ŻELAZA OKRĄGŁEGO
Ż E L A Z O O K R Ą G Ł E S T A L » G R I F F E L«
O sz c z ę d n o ść
zł Ś red n ica
0 m m
C en a jed n o stk .
zł
C ena za 15,00 t
Profil
W
C en a jed n o stk .
zł
C en a za 10,00 t
a) loko C h eb zie wzgl. H ajduki1 7 P r
Kr
358,10 299,—
5.371,50
4.485,— 7 P r
Kr
460,—
398,—
4.600,—
3.980,—
771,50 505,—
8 P r Kr
344,90 299,—
5.173,50
4.485,— 8 P r
Kr
446 — 398,—
4.460,—
3.980,—
713,50 505,—
10 P r 315,20 4.728,— 10 P r 415,— 4.150,— 578,—
12 " 315,20 4.728,— 12 „ 415;— 4.150,— 578,—
14 » 272,30 4.084,50 14 „ 370,50 3.705,— 379,50
16— 50 ,, 258,— 3.870,— 16— 50 355,— 3.550,— 320,—
b) loko b u d o w a w W arszaw ie2 7 P r
Kr
389,60 330,50
5.844,—
4.957,50 7 P r
Kr
491.50 429.50
4.915,—
4.295,—
929,—
662,50 8 P r
Kr
376,40 330,50
5.646,—
4.957,50 8 P r
Kr
477.50 429.50
4.775,—
4.295,—
871,—
662,50
10 P r 346,70 5.200,50 10 P r 446,50 4.465,— 735,50
12 346,70 5.200,50 12 i. 446,50 4.465,— 735,50
14 303,80 4.557,— 14 <> 402,— 4.020,— 537 —
16— 50 289,50 4.342,50 16— 50 M 386,50 3.865,— 477,50
1 P r = stal w p rę ta c h , Kr = stal w k rę g a c h .
2 N a p rzew ó z k o lejo w y i tra n s p o rt n a b u d o w ę doliczono zł 21,50 + 10,00 = 31,50 zł o d je d n e j tony.
$
I. P R Z Y K Ł A D K A L K U L A C J I P O R Ó W N A W C Z E J
KOSZTÓW UZBROJENIA STROPÓW W BUDYNKACH MUROWANYCH
LOCO BUDOWA W WARSZAWIE
Zamiana żelaza ok rągłego na stal »Griffel« w 100% 1
A lternatyw a I. A lternatyw a II.
ŻELAZO OKRĄGŁE STAL »GRIFFEL«
Średnica 0 mm W ag a ton
C ena jed n o stk .
C en a o g ó ln a
Profil
0
W ag aton jed n o stk .C en a C en a o gólna6 9.300 358,10 3.330,33 7 6.200 460,— 2.852,—
7 11.300 358,10 4.046,53 7 5.900 460,— 2.714,—
8 7.500 344,90 2.586,75 8 5.000 446,— 2.230,—
10 3.500 315,20 1.103,20 10 2.350 415 — 975,25
12 14.300 4.507,36 12 9.550 3.963,25
16 21.700 258,— 5.598,60 16 14.500 355,— 5.147,50
18 24.000 6.192,— 18 16.000 5.680,—
22 30.000 7.740,— 22 20.000 7.100,—
24 46.000 " 11.868,— 24 30.700 " 10.898,50
167.600 — 46.972,77 110.200 41.560,50
Przew óz k o leją d o W a r
szaw y
167.600 ä 22 — 3.687,20 110.200 ä 21,50 2.369,30 W yładow anie, tra n s p o rt
na b u d o w ę etc
167.600 ä 10,— 1.676,— 110.200 ä 10,— 1.102,—
Koszt u zb ro jen ia razem : 52.335,97 45.031,80
O szczędność: 52.335,97 — 45.031,80 = 7.304,17 zł (14%)
1 Zam ianę usk u teczn io n o m nożąc w p ro st w a g ę żelaza o k rą g łe g o p rz e z w spółczynnik 0,667.
II; P R Z Y K Ł A D K A L K U L A C J I P O R Ó W N A W C Z E J
K O S Z T Ó W U Z B R O J E N I A D L A W A R S Z A W Y w g w ykonanego projektu żelbetow ej w ieży w odnej.
A lternatyw a I. A lternatyw a II.
ŻELAZO OKRĄGŁE STAL »GRIFFEL«
W kładki ro z c ią g a n e : 70,1%
W kładki ścisk an e: 29,9%
Z am ieniono n a stal »G riffel«: 70,1%
P ozostaw iono ż e l.o k rą g łe g o : 29,9%
Ś re d nica
0 m m
W ag a ton
C ena jed n o stk .
C en a o g ó ln a
Profil
#
W ag a ton
C en a
jednostk. C ena ogó ln a
28 12.100 258,— 3.121,80 28 8.070 355,— 2.864,85
25 17.000 4.386,— 25 1.270 450,85
22 6.000 1.548,— 22 4.000 1.420,—
18 5.100 1.315,80 18 3.400 1.207,—
16 2.300 593,40 16 1.535 544,93
12 2.500 315,20 787,50 12 1.670 415,— 693,05
10 2.000 630,— 10 1.335 554,03
8 2.200 344,90 758,78 8 1.470 446,— 655,62
6 1.200 358,10 429,72 7 800 460,— 368,—
50.400 13.571,— 23.550 8.758,33
0 2 5 15.100 258,— 3.895,80
Koszt m ateriału , razem : 13.571,— 12.654,13
P rzew ó z k o le ją d o W ar
szaw y: 23.550 ä 21,50 506,33
50.400 ä 22,— 1.108,80 15.100 ä 22,— 332,20
W yładow anie, tr a n s p o rt n a b u d o w ę etc.
50.400 ä 10,— 504,— 38.650 a 10,— 386,50
Koszt u zb ro jen ia, razem : 15.183,80 Koszt u zb ro jen ia, razem : 13.879,16 O szczędność: 15.183,80 — 13.879,16 = 1.304,64 zł (8,6%).
C E N N I K S T A L I » GR I F F E L «
C eny za 1000 k g loko stacja załadow cza Hajduki lub Chorzów Miasto
P r o f i l
e
O d p o w iad a ś re d n ic y żel. o krąłg.
0 m m
Stal w p rę ta c h
zł
Stal w k rę g a c h
z ł
W ag a teor.
w kg/m b
N r 7 7 460,— 398,— 0.202
N r 8 8 446,— 398,—- 0.263
N r 10 10 415,— 398,— 0.411
N r 12 12 416,— 0.592
N r 14 14 370,50 0.805
N r 16 16 355,— 1.052
N r 18 18 355,— 1.331
N r 20 20 355,— 1.644
N r 22 22 355,— 1.989
N r 24 24 355,— 2.368
N r 25 25 355.— 2.569
N r 26 26 355,— 2.779
N r 28 28 355,— 3.222
N r 30 30 355,— 3.699
N r 32 32 355,— 4.209
N r 36 36 355,— 5:327
N r 40 40 355,— 6.577
N r 50 50 . 355,— 10.276
Dla o k rę g u , o b e jm u jąceg o część w ojew ództw a b iało sto ck ieg o n a w sc h ó d o d linii kolejow ej G rajew o —Białystok—B rześć o raz d la c a łe g o o b sz a ru w oje
wództw: w ileńskiego, n o w o g ró d zk ieg o , p o le s k ie g o i w o ły ń sk ieg o ce n y stali w sztabach obniżają się o zł 10,— n a 1 tonie.
Stal w sztab ach d o starczam y, b e z dopłaty, w d łu g o ściach o d 3 d o 12 m, w m a ksym alnej d łu g o ści d o 30 m z to leran cją d ługości, b e z dopłaty, -j- 250 m m lub + 500 wzgl. — 500 mm , stal n r 5— 10 w iązana w sn o p k i n ieo k reślo n e j w agi, b e z dopłaty. Tolerancja w agi j - 4% .
D opłaty za d łu g o ści ano rm aln e, ścisłą d łu g o ść, w iązanie w snopki,
m ałe ilości: tj. p rz y stali w sztab ach poniżej 1000 kg,
p rz y stali w k rę g a c h poniżej 500 k g i b a d a n ie m ateriału w edług cennika S yndykatu Polskich Hut Żelaznych, g ru d z ie ń 1935.
W dalszym ciągu p o d a je m y koszty p rz e w o z u k o le jo w e g o d o w iększych miast w P olsce :
„ B I U R O s p r z e d a ż y
WYROBOW WSPÓLNOTY
2
$TERESÓV„ B I S T A L "
Spółka z o g ra n ic z o n ą od p o w ied zia ln o ścią
Warszawa, Marszałkowska 154
KOSZT PRZEWOZU KOLEJOWEGO ZA 1 TONĘ ZE STACJI HAJDUKI przy ładunkach 15 tonow ych
Do s t a c j i zł/t
B ia ły s to k ... ... 21,00 B ie ls k o ... 7,20 Brześć ... 21,00 B y d g o s z c z ... 25.20 G d y n i a ... 16,30 K ie lc e ... 26,50 K ow el... 21,00 K r a k ó w ... 9,60 L u b lin ... 25,10 L w ó w ... 20,30 Łódź F abry cz... 19,70 Ł u c k ... 21,00 Poznań ... 21,50 P r z e m y ś l ... 22,00 R ó w n e ... 21,00 R z e s z ó w ... 19,30 S ta n i s ł a w ó w ... 21,00 T a r n o p o l ... 21,00 Toruń ... 25,10 W arszaw a Gł... 21,50 W iln o ... 21,00
OPINIA PROF. DR INŻ. A. KURYŁŁO— STAL »GRIFFEL«
WE WSPÓŁCZESNYCH KONSTRUKCJACH ŻELBETÓW.
W y d an y w bieżący m ro k u p o raz p ie rw sz y »K alendarz P rz e g lą d u B udow lanego« n ie po m in ął oczyw iście Stali »Griffel«, zw ią
zanej już n ieo d łączn ie z n ow oczesnym b u d o w n ictw em ż e lb e to wym. Poniżej p rz e d ru k o w u je m y o d n o śn y arty k u ł p ió ra D ra Inż.
A dam a Kuryłły, P ro fe so ra Politechniki L w ow skiej.
Dążność do w ykorzystania m ateriałów i uzyskania racjo
nalnej konstrukcji w spółczesnych budow li żelbetow ych spo w odow ała w ytw arzanie i stosow anie w kładek ze stali wysoko- wartościow ej o wysokiej granicy plastyczności i wytrzymałości.
Na ogół odróżniam y dw a rodzaje stali w ysokow artościow ej:
1) stal o wysokiej granicy plastyczności, uzyskanej w sposób naturalny, 2) stal o sztucznie podw yższonej granicy plastycz
ności. Do pierw szej g ru p y należą te gatunki stali, których wy
soka g ranica plastyczności spow odow ana jest ich składem chemicznym, ustalonym p rzy wytwarzaniu. Do g ru p y drugiej zalicza się gatunki, uzyskane ze stali zlewnej o niskiej granicy plastyczności, a osiągające w ysoką granicę plastyczności przez postępow anie dodatkow e, np. przez w yciąganie na zimno.
Dalsze rozpatryw ania odnosić się b ę d ą jed y n ie do stali wy
sokowartościow ej należącej do g ru p y pierw szej, ch arak tery zującej się tym, że o b ró b k a i przedłużanie odbyw ać się m oże tak na zimno, jak i p rzy podgrzaniu; zatem (w przeciw ień
stwie do gatunków stali g ru p y drugiej) w kładki ze stali wy
sokowartościow ej, o wysokiej granicy plastyczności uzyskanej w spo só b naturalny, dadzą się spaw ać rów nie dobrze, jak stosow ane dotychczas p rę ty o krąg łe ze zwykłej stali zlew nej.
W łaściwe znaczenie osiągają w kładki ze stali w ysokow ar
tościowej w konstrukcjach płaskich o w ielkich rozpiętościach, jakie spotykam y w ostatnich latach w budow nictw ie lądowym
23
i mostowym. Dalszy ekonom iczny rozwój takich konstrukcyj możliwy jest przy zastosowaniu w yborow ego betonu i w ybo
rowej stali. W tedy d op iero m ogą powstać, mimo wielkich roz
piętości, znacznych obciążeń i w strząśnięć, ustroje stosunkowo lekkie, ryw alizujące skutecznie z ustrojam i czysto stalowymi.
Użycie w kładek ze stali w ysokow artościowej możliwe i eko
nomiczne jest jed n ak także przy zastosowaniu betonu norm al
nego, o w ytrzymałości na ciśnienie nie przekraczającej naw et 160 kg/cm 2. Stwierdzają to p ra c e E m p erg era, Kleinlogla i i.
Poza w zględam i ekonomicznymi, w przy pad ku zastosow a
nia w kładek ze stali w ysokow artościow ej, po dnieść należy w ygodę przy konstruow aniu i opracow yw aniu projektów . Bez możliwości przyjm ow ania wyższych dopuszczalnych n ap rężeń na ciągnienie od zwyczajowej w artości 1200 kg/cm 2, byłoby projektow anie śm ielszych zginanych konstrukcyj żelbetow ych utrudnione a naw et niemożliwe. Uprzytomnić to sobie można najlep iej, porów nyw ając dopuszczalne w artości n ap rężeń b e tonu i w kładek i ustroje żelbetow e, w ykonywane w początku stulecia bieżąceg o i obecnie.
Bez p ostępów w wytwarzaniu cem entu, betonu i stali w spół
czesne śmiałe konstrukcje żelbetow e nigdyby nie powstały.
C echą rozw oju żelbetnictw a w ostatnich latach je st w prow a
dzenie na ry n ek budow lany w kładek ze stali w ysokow arto
ściowej, p o p rzed zo n e badaniam i laboratoryjnym i samej stali i jej w spółpracy z b eton em w ustrojach zginanych.
Z uw agi na dotychczasow e pow szechne zastosow anie wkła
d ek okrągłych ze zwykłej stali zlew nej, pow inny wkładki ze stali w ysokow artościow ej posiadać tak wykształcony przekrój, aby można je było, bez zmiany projektu, zam ienić w m iejsce zaprojektow anych w kładek okrągłych ze zwykłej stali zlew nej, osiągając przy tym stosowną oszczędność. Automatyczna za
miana w kładek okrągłych ze zwykłej stali zlewnej na wkładki ze stali w yborow ej, których sum aryczny przekrój będzie oczy
wiście m niejszy od sum arycznego p rzek ro ju zwykłych p r ę tów okrągłych, spow odow ać może w niektórych przekrojach rachunkow e przekroczen ie dopuszczalnej w artości n aprężen ia
betonu na ciśnienie. Zdarzyć się to może np. w p rzek ro jach po dp orow ych b e le k ciągłych. Podw yższenie ciśnienia betonu w tych przy padk ach w ynikające ze stosow anych obecnie wzo
rów o p a rę lub kilka kg/cm 2 nie tylko nie zmniejsza pew ności konstrukcji belki, wzmocnionej stalą w ysokow artościową, lecz przeciw nie pew ność przeciw złamaniu w zrasta naw et o kilka procent, co stw ierdzają dośw iadczenia ze stalą »Griffel«, p rzep row ad zone w r. 1936 w L aboratorium W ytrzymałości M ateriałów Politechniki W arszaw skiej. Przy automatycznej za
mianie w kładek w takich przyp adk ach rachunkow e ciśnienie betonu w przek ro jach pod porow ych w zrasta niew iele po nad w artość dopuszczalną. W yjaśniają to liczbow e przykłady, p o dane poniżej.
Opisane powyżej dodatnie cechy posiada stal wyborowa, którą produkuje w Polsce » W s p ó l n o t a I n t e r e s ó w « pod nazwą s t al »Gri f f el «. Przekrój p rę ta z tej stali d o b ran y je st tak, aby je g o obw ód rów ny b ył obw odow i p rzek ro ju koło
w ego o tej sam ej średnicy. W skutek takiego d o b o ru kształtu przekroju, zam ienić można w iększy przek rój p rę ta ok rągłeg o o śred n icy d, na mniejszy p rzekrój p rę ta ze stali »Griffel«
o w ym iarze poprzecznym d, p rzy zachowaniu conajmniej tej samej przyczepności do betonu w obu przypadkach. Materiał, użyty do walcowania stali »Griffel«, je st w yborow ą stalą w ę
glową, w ytw arzaną jed y n ie w celu zastosow ania w konstruk
cjach żelbetow ych. O dznacza się ona w naturalny spo só b uzyskaną w ysoką g ranicą plastyczności, leżącą powyżej 4.000 kg/cm 2, dużą ciągliw ością oraz w ytrzym ałością około 6.000 kg/cm 2. Pręty w alcow ane są w sposób norm alny; dają się zwykłymi narzędziam i giąć na zimno i gorąco oraz spaw ać jak zwykła stal węglowa.
Stosowanie stali »Griffel« w budow nictw ie żelbetow ym , przy zachowaniu dopuszczalnego n ap rężen ia na ciągnienie 1.800 k g /cm 2, zostało dopuszczone przez M inisterstwo Spraw W ew nętrznych resk ry p tem z dnia 24. III. 1936 r. i przez Mi
nisterstw o Komunikacji resk ry p tem z dn. 18. I. 1937 r.
25
Projektow anie konstrukcyj żelbetow ych, wzmocnionych stalą »Griffel«, odbyw a się w edług tych sam ych zasad, co p rzy zastosowaniu w kładek okrągłych ze zwykłej stali w ęglo
wej. Również stosunek w spółczynników sprężystości stali i b e tonu przyjm uje się tak, jak dla w kładek okrągłych tj. n = 15.
Pow ierzchnia p rzek ro ju w kładek ze stali »Griffel« d o brana je st w ten sposób, że, p rzy zachowaniu dopuszczalnego ciąg
nienia 1.800 k g/cm 2, możliwa jest automatyczna zamiana wkła
dek okrągłych o średnicy d na wkładki ze stali »Griffel«
o wymiarze poprzecznym d. Zachodzące p rzy tej zamianie nieznaczne rachunkow e podw yższenie ciśnienia w betonie, uw zględnia się podw yższając o 15% n ap rężen ie dopuszczalne dla betonu.
O P I N I A
pp. prof. d r inż. S. Bryły, prof. d r inż. M. T. Hubera, prof.
d r inż. W. Paszkowskiego w spraw ie stosow ania stali »Griffel«
w konstrukcjach żelbetow ych.
Stal »Griffel« m a przekrój o 33% m niejszy niż żelazo okrą
głe o tej samej śred n icy . Korzystając z wyższej w ytrzym ałości stali »Griffel« stosujem y w belkach żelbetow ych tę sam ą ilość i tę sam ą śred n icę p rętó w »Griffel«, jaka z obliczeń w ypada dla żelaza okrągłego. Mamy przeto w belkach zbrojonych stalą
»Griffel« przek ró j zbrojenia o 33% mniejszy, a w konsekw encji n ap rężen ia w zbrojeniu o 50% wyższe niż w b elkach zb ro jo nych żelazem okrągłym . Odpowiada to w zupełności przepi
som i m ieści się zupełnie dobrze w granicach dopuszczalnych.
Przy mniejszym p rzek ro ju uzbrojenia w ypadają jed n ak także w b etonie w iększe nap rężen ia rachunkow e (przy zasto
sowaniu zwykłej m etody obliczeń w edług fazy II i n = 15), gdyż oś obojętna przybliża się do kraw ęd zi ściskanej. Zwięk
szenie to, jak łatwo spraw dzić, w ynosi p rzy zw ykłych w arto
ściach n ap ręż eń granicznych dopuszczalnych w belkach żel
betow ych około 15%.
Z dośw iadczeń p rzep row ad zon ych w Laboratorium W y
trzym ałości M ateriałów Politechniki W arszaw skiej widać, że pom im o zw iększenia rachunkow ych n ap ręż eń w betonie, udźw ig belek zbrojonych stalą »Griffel« nie tylko nie jest mniejszy, lecz przeciwnie, wykazuje nawet pewną nadwyżkę w granicach od 5—9%, W ynika z tego, że w idocznie n a p rę żenia inaczej się w p rzek ro ju rozkładają, niż my w rachunku przyjm ujem y i inne jest położenie osi obojętnej. Możliwe, że zależy to od spółczynnika »n«, któreg o praw dziw ej w artości w m om encie zniszczenia belki nie znamy, a w naszych oblicze
niach przyjm ujem y rów ną 15.
27
W każdym razie na zasadzie pow yższych dośw iadczeń m ożem y stw ierdzić, że belki zbrojone stalą »Griffel« załamują się przy naprężen iach rachunkow ych w betonie o przeszło 15% w iększych niż belki zbrojone żelazem okrągłym . Nie w cho
dząc w istotę tego zjawiska m ożem y jed n ak bez obaw y o zm niej
szenie stopnia bezpieczeństw a b elek uw zględnić uzyskane z dośw iadczeń wyniki przez podw yższenie o 15% n ap rężen ia dopuszczalnego. W ten spo só b pom iniem y naw et w spom nianą 5% nadw yżkę udźwigu, która zresztą przy niejednorodności ustrojów żelbetow ych m oże być tylko zjawiskiem p rzy p ad k o wym. W rezultacie licząc na n ap ręż en ie dopuszczalne o 15%
wyższe będziem y mieli zapas bezpieczeństw a, m. w. taki sam jak w belkach zbrojonych żelazem okrągłym .
WNIOSKI.
Z opisanych b ad ań w ynikają następujące wnioski:
1. W stali »Griffel« można dopuszczać naprężenia o 50%
w yższe niż w zwykłym okrągłym żelazie znajdującym się w handlu. N orm alnem u nap rężen iu dopuszczalnem u 1200 k g /cm 2 odpow iada przeto dla stali »Griffel« n ap rężen ie 1800 k g /cm 2.
2. Dopuszczalną w artość ciśnienia w b etonie p rzy zginaniu i zwykłym spo so bie obliczenia można w p rzy p adk ach zasto
sow ania do uzbrojenia stali »Griffel« zamiast żelaza o k rąg łeg o , podw yższyć o 15%.
Prof. d r inż. Stefan Bryła Prof. d r inż. Maksymilian H uber Prof. d r inż. W acław Paszkowski
W arszawa, dnia 30 g ru dn ia 1936 r.
O dbitka z czasopism a »Cement« N r 12, 1937 r.
DOŚWIADCZENIA PORÓWNAWCZE NA BELKACH Ż E L B E T O W Y C H U Z B R O J O N Y C H Ż E L A Z E M
OKRĄGŁYM I STALĄ »GRIFFEL«
O pracow ane na podstaw ie oficjalnego spraw ozdania Labora
torium W ytrzymałości M ateriałów Politechniki W arszawskiej
Inż. H enryk Griffel, Katowice
Pierw sze dośw iadczenia porów naw cze w ykonane na b e l
kach żelbetow ych, uzbrojonych żelazem okrągłym i stalą
»Griffel«1 aczkolw iek bardzo pouczające, jed n ak nie były wy
starczające, b y dostatecznie dokładnie i w yczerpująco wy
jaśnić w szystkie zagadnienia związane z zamianą uzbrojenia z żelaza ok rągłeg o na stal system u autora. D ośw iadczenia te, w ykonane w hucie przy pom ocy łam ania b e le k i pom iaru tylko obciążenia niszczącego, były jed y n ie dośw iadczeniam i w stępnym i; w celu w yśw ietlenia innych p roblem ów jak np.
ugięcia, p rzeb ieg u n ap rężeń w betonie i stali itp., musiały być w ykonane dalsze już p recyzyjne laboratoryjne dośw iad
czenia. D ośw iadczenia te — na w niosek autora — zostały zle
cone przez »W spólnotę Interesów « Laboratorium W ytrzym a
łości M ateriałów Politechniki W arszaw skiej, pozostającym p o d kierow nictw em prof. D ra M. H ubera.
1 Por. autora: (Polska stal w ysokow artościow a d o konstrukcyj ż e lb e to w y ch o n a p rę ż e n iu dopuszczalnym k* = 1800 k g /c m 2). »C em ent« N r 5, 1936.
29
Badania przepro w adzo no na b elkach żelbetow ych w ilości 12 szt., z których 6 uzbrojono żelazem okrągłym i 6 odpo w ied
nimi prętam i stali »Griffel«. Dla każdej belki oznaczono dane w ytrzym ałościow e betonu i uzbrojenia; prócz tego wykonano dokładne pom iary sk ró ceń betonu, w ydłużeń stali oraz ugięć b e le k w zależności o d obciążenia.
W szystkie belki miały przekrój prostokątny 2 0 x 4 5 cm i były obciążone w ed łu g schem atu w skazanego na rys. 1.
P rzeniesienie obciążeń na b elk ę w ykonano p rzy pom ocy dębow ych p o d k ład ek 2 0 x 2 0 cm, by uniknąć m iejscow ego zgniecenia betonu. Prócz tego m iędzy p o d k ładk ę d ębow ą a beto nem um ieszczono w kładkę filcową w celu lep szeg o rozłożenia ciśnienia.
U zbrojenie b e le k w ykonano w g rys. 2, a m ianow icie 3 belki (Nr 2, 3 i 4) pojedynczo uzbrojone żelazem okrągłym 4 0 16 oraz 3 belki (Nr 5, 6 i 7) podw ójnie uzbrojone u g óry i dołu po 4 0 16. 2 w kładki dolne odgięto ku g órze jak w ska
zuje rysu nek 2, prócz tego w ykonano strzem iona 0 8, um ie
szczone nieco gęściej w pobliżu p o dp ór, rzadziej w śro dk u rozpiętości belek. D ruga połow a b e le k została w ykonana zu
p ełnie p o d ob nie z tą jed n ak różnicą, że całkowite uzbrojenie, a w ięc tak w kładki nośne jak i strzem iona oraz wkładki m on
tażowe zostały w ykonane z rów now artościow ych p rętó w stali
»Griffel«. N astępujące b elk i odpow iadały sobie wzajemnie:
Żelazo okrągłe; Stal »Griffel«
Belki: 2, 3, 4 —> 8, 9, 10 pojedynczo uzbrojone Belki: 5, 6, 7 —> 11, 12, 13 podw ójnie uzbrojone.
Części uzbrojenia na rys. 2 zakreskow ane, zostały w la b o ra
torium odcięte i zbadane p o d w zględem wytrzymałościowym.
P rocent uzbrojenia wyniósł w belkach uzbrojonych żela
zem okrągłym teoretycznie 8,04/840 = 0,00957, w belkach uzbrojonych stalą »Griffel« 5,36/840 = 0,00638, a w ięc okrągło 0,96% i 0,64%. Należało zatem spodziew ać się złamania b elek przez p rzek ro czen ie granicy plastyczności uzbrojenia.1
1 Por. autora: » U ber e in e n e u e B e w e h ru n g sa rt m it h o c h w e rtig e n Stahl von h o h e r S treck g ren ze« , B eton u. E isen 1936, N r 18.
