Czy karać surowiej: kara śmierci - za i przeciw
1. Cele lekcji:
a) Wiadomości
Po zakończonej lekcji uczeń:
- zna przyczyny niewykonywania kary śmierci w Polsce, - zna historię stosowania kary śmierci w Polsce i na świecie,
- rozumie przyczyny wprowadzenia moratorium na wykonywanie kary śmierci, - kojarzy terminy: moratorium, dożywocie, zbrodnia.
b) Umiejętności
Po zakończonej lekcji uczeń:
- potrafi wskazać przykłady stosowania kary śmierci we współczesnym świecie, - potrafi skazać argumenty „za” i „przeciw” stosowaniu kary śmierci,
- przedstawić podstawowe argumenty zwolenników zaostrzenia lub złagodzenia polskiego prawa karnego i wyrazić własne zdanie w tej sprawie;
- umie korzystać z tekstów źródłowych,
- umie konfrontować swoje poglądy z zapatrywaniami innych.
2. Metoda i forma pracy
- praca z tekstem źródłowym (artykuły prasowe);
- praca w grupach, - burza mózgów,
- dyskusja ZA i PRZECIW,
3. Środki dydaktyczne
- historia kary śmierci w Polsce i na świecie na podstawie wolne encyklopedii internetowej http://pl.wikipedia.org/ (załącznik 1),
- artykuł o komentarzach prasowych na temat skazania na karę śmierci Saddama Husajna ze strony internetowej: http://www.onet.pl (załącznik 2),
- Argumenty za i przeciw stosowaniu kary śmierci (załącznik 3), - duże kartki papieru.
4. Przebieg lekcji
1. Uczniowie w klasie zastanawiają się co kryje się pod hasłem – kara śmierci - razem zbierają maksymalna liczbę pomysłów i skojarzeń oraz odniesień historycznych, które zapisują na tablicy.
Po wyczerpaniu skojarzeń , uczniowie zapoznają się z artykułem na temat historii stosowania kary śmierci w Polsce i na świecie a następnie nowe pomysły zaczerpnięte z przeczytanego teksy dopisują do poprzednich na tablicy.
2. Dokonuję podziału klasy na 3 grupy. Każda z nich wyszukuje z tekstów zawartych w załączniku 2 następujące informacje:
1/ które państwa potępiają wyrok,
2/ które państwa przyjęły wyrok z zadowoleniem,
3/ czy według prasy proces irackiego dyktatora był obiektywny i zgodny z międzynarodowymi standardami,
Wnioski z analizy artykułu przez poszczególne grupy uczniowie zapisują do zeszytu.
3. Na podstawie przeczytanego tekstu w załączniku 3 i własnej wiedzy uczniowie będą oceniać argumenty przemawiające za i przeciw kary śmierci.
Dzielę uczniów na trzy grupy: 1/3 to obrońcy kary śmierci, 1/3 to oskarżyciele i 1/3 to sędziowie, którzy wydadzą werdykt po wysłuchaniu obu stron.
Każda ze stron powinna mieć kilka minut na zaprezentowanie swojego stanowiska.
4. Proponuję uczniom wykonanie zadania „Moja Reklama Społeczna”. Zadaniem uczniów będzie wymyślenie plakatu, który miałby zostać umieszczony na billboardach – adresowanych do ich rówieśników. Jej tematem powinna być tematyka związana ze stosowaniem kary śmierci na świecie.
Każdy uczeń wyraża w ten sposób swój pozytywny lub negatywny stosunek do tego tematu.
5. Bibliografia
1. Wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/
2. Portal internetowy: http://www.onet.pl
3. Moryksiewicz L., Pacholska M. − Wiedza o społeczeństwie, liceum ogólnokształcące, profilowane technikum, Arka, Poznań, 2002
6. Załączniki
Załącznik 1
Kara śmierci na świecie
W 2005 roku, wg danych Amnesty International, wykonano na świecie co najmniej 2148 wyroków śmierci w 22 krajach. Pierwsze miejsce w liczbie wykonanych wyroków zajęły w 2005 roku Chiny, tj. 1770. W Iranie 94 wyroki, w Arabii Saudyjskiej 86 i w USA 60 egzekucji. Zarówno w Chinach jak i Iranie egzekucje często wykonywane są na stadionach lub placach publicznych, np. przy użyciu dźwigu budowlanego.
Kara śmierci została zniesiona całkowicie w 88 krajach, 11 krajów zniosło ją za wyjątkiem szczególnych przestępstw takich jak zbrodnie wojenne, a kolejne 30 wprowadziły politykę niewykonywania jej (moratorium) lub nie wykonały żadengo wyroku od co najmniej 10 lat. Kara śmierci obowiązuje wciąż w 68 krajach świata, ale wiele z nich nie przeprowadza egzekucji. W 2004 roku 5 państw usunęło karę śmierci z prawodawstwa: Bhutan, Grecja, Samoa, Senegal i Turcja. W 2006 roku karę śmierci zniesiono na Filipinach.
Prawo Unii Europejskiej zabrania stosowania kary śmierci w każdej sytuacji, dotyczy to również stanu wojny.
Kara śmierci w Polsce
W Polsce kary śmierci nie wykonuje się od roku 1988 (ostatni wykonany wyrok kwiecień 1988), a 1 września 1998 roku została zniesiona nowowprowadzonym kodeksem karnym z 1997 roku i
zastąpiona przez dożywotnie pozbawienie wolności. Ostatnim skazanym na karę śmierci w Polsce był Stanisław Moruś. Przewidziana była w kodeksie karnym Makarewicza i kodeksie karnym wojskowym z 1932 roku, kodeksie karnym Wojska Polskiego z 1944 roku oraz kodeksie karnym PRL z 1969 roku. Środkiem pozbawienia życia było powieszenie, w wypadku żołnierzy –
rozstrzelanie. Kara śmierci w PRL była stosowana nie tylko wobec zbrodniarzy – karę śmierci zasądzono i wykonano w przypadku gospodarczej afery mięsnej; w przypadku afery skórzanej kara została zasądzona, ale nie została wykonana.
W czasach średniowiecza kara śmierci była częścią prawa zwyczajowego. Śmiercią karane były zabójstwa, gwałty, rabunki, podpalenia, zdrada władcy bądź państwa, również fałszowanie monet.
Karano poprzez łamanie kołem, ścięcie głowy, ukrzyżowanie, ukamienowanie, ćwiartowanie, spalenie na stosie bądź powieszenie.
Statuty Kazimierza Wielkiego zasądzały karę śmierci również za wyłudzanie nienależnych świadczeń z żup królewskich, zagarnięcie podatków bądź obracanie obcą monetą. Konstytucja z 1586 roku przewidywała karę śmierci za czyny przeciwko moralności i dobrym obyczajom (sodomia, homoseksualizm), czyny przeciwko porządkowi publicznemu (gwałtowne najście na dom, napad na drodze), spiski przeciwko władzom miejskim, porwanie oraz za zabójstwo umyślne.
Postulat przywrócenia kary śmierci podnoszony jest przez niektóre partie polityczne.
Konsekwentnie od początku istnienia postulat utrzymania i – poźniej – przywrócenia kary śmierci podnosi Unia Polityki Realnej, która prowadzi Witrynę Kary Śmierci. W październiku 2004 roku Prawo i Sprawiedliwość zgłosiło projekt nowelizacji kodeksu karnego, przewidujący m.in.
przywrócenie kary śmierci; projekt został odrzucony przez sejm większością głosów. Ze względu na przynależność Polski do Rady Europy oraz Unii Europejskiej, nie jest możliwe wprowadzenie kary śmierci.
źródło: wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/
Załącznik 2
Ogłoszenie wyroku na Saddamie Husajnie wywołało reakcje na całym świecie. Wczoraj sąd w Bagdadzie skazał byłego dyktatora na karę śmierci przez powieszenie.
Zdaniem prasy francuskiej, skazanie Husajna podzieli Irakijczyków zamiast ich zjednoczyć.
Niektóre dzienniki wzywają do zaniechania egzekucji i do zamienienia wyroku śmierci na karę dożywotniego więzienia.
Lewicowy dziennik „Libération" zauważa, że wyrok sądu w Bagdadzie nie wywołał żywych reakcji wśród mieszkańców krajów arabskich. Według francuskiej gazety, proces był uważany w świecie arabskim za niesprawiedliwy i był postrzegany raczej jako zemsta szyitów i Kurdów na
sunnitach.REKLAMA Czytaj dalej
Prawicowy dziennik „Le Figaro" zaczyna swój komentarz od przypomnienia licznych zbrodni skazanego dyktatora i dodaje, że powinni o nich pamiętać ci wszyscy, którzy krytykują skazanie go na śmierć. „Le Figaro" zauważa jednak, że proces nie spełnił swojej najważniejszej funkcji - ukazania zbrodni dyktatury w sposób wiarygodny dla wszystkich Irakijczyków.
Proces Husajna nie był, zdaniem gazety, bezstronny i dlatego może pogłębić rozłam między poszczególnymi wspólnotami etnicznymi i religijnymi w tym kraju.
Również brytyjskie media są zgodne, że Saddam Husajn zasłużył sobie na karę śmierci, ale wątpliwości budzi sposób jego osądzenia.
Publicysta dziennika „The Guardian" pisze, że werdykt jest słuszny, ale wszystko inne w procesie Saddama budzi wątpliwości. Publicysta zwraca uwagę, że cały proces przed irackim trybunałem był farsą ze względu na zmiany sędziów, niekończące się chaotyczne oracje oskarżycieli i oskarżonych.
Zwraca także uwagę na morderstwa adwokatów.
Dziennikarka „Timesa" ocenia, że roczny proces wyglądał bardziej na akt zemsty niż rozprawę sądową. Naczelny korespondent BBC zauważa, że sędzia ogłosił wczoraj wyrok, nie fatygując się nawet, by orzec najpierw o winie oskarżonego.
Zdaniem wielu brytyjskich obserwatorów proces był też zbyt wycinkowy i nie dał Irakijczykom poczucia, że osądzony został cały zbrodniczy reżim Saddama.
Dzienniki niemieckie piszą o wyroku jako wyrazie sprawiedliwości zwycięzców. "Berliner Zeitung"
podkreśla niedociągnięcia procesu Saddama Husajna. Dziennik zauważa, że proces okazał się instrumentem sił okupacyjnych i świadczy o politycznej oraz moralnej porażce Zachodu. Dziennik
"Handelsblatt" podkreśla natomiast, że mimo wyroku śledztwo przeciwko Husajnowi powinno być kontynuowane. Gazeta zwraca uwagę, że należy teraz osądzić zbrodnie dyktatora przeciwko narodowi kurdyjskiemu.
Prasa hiszpańska "El Pais" podkreśla nieprawidłowości, jakie zaistniały w procesie irackiego dyktatora. Dziennik "El Pais" ostrzega przed zamieszkami w razie wykonania wyroku. Gazeta przestrzega też, że po egzekucji Husajn stanie się dla wielu Irakijczyków męczennikiem.
Włoski dziennik "La Repubblica" podkreśla natomiast różnice poglądów na temat wyroku. Gazeta zauważa, że za egzekucją opowiadają się Stany Zjednoczone i Wielka Brytania, natomiast
większość państw Unii Europejskiej jest *przeciwna wykonaniu wyroku.
źródło: Strona Internetowa: http://www.onet.pl artykuł
http://wiadomosci.onet.pl/1428988,12,item.html z dnia 06.11.2006
Załacznik 3
Argumenty za i przeciw stosowaniu kary śmierci
W dyskusjach nad karą śmierci między jej zwolennikami i przeciwnikami często przewijają się następujące argumenty:
Za
− odstrasza potencjalnych przestępców,
− uniemożliwia ucieczkę lub zwolnienie przez nowy reżim państwowy,
− uniemożliwia popełnianie dalszych przestępstw,
− uniemożliwia szantaż (najczęściej porwania lub zamachy terrorystyczne) przez wspólników będących na wolności,
− jest dopuszczana przez Katechizm Kościoła Katolickiego, Biblię i Koran,
− państwo nie musi płacić za utrzymanie przestępcy skazanego na karę śmierci ,
− w odczuciu wielu ludzi jest to sprawiedliwa forma odpłaty za pozbawienie życia (zasada talionu),
− powoduje równoprawność ofiary i mordercy,
− w krajach demokratycznych zwolennicy kary śmierci często wytykają jej przeciwnikom, że chociaż na ogół są zwolennikami demokracji, w tym przypadku sprzeciwiają się woli większości, która opowiada się za jej przywróceniem,
− obecne metody wykonywania są humanitarne - ograniczają cierpienie do minimum,
− "bezwzględne dożywocie", proponowane jako alternatywa dla KŚ sprawia, że skazany na nie człowiek staje się "nietykalny", tj. kolejne popełniane przez niego przestępstwa nie mogą być ukarane.
Przeciw
− brak przekonujących dowodów, że kara śmierci odstrasza, m. in. badania ONZ aktualizowane w roku 2001 wykazały, że kara śmierci nie odstrasza potencjalnych przestępców,
− sądy nie są nieomylne – w wypadku pomyłki nie można wypuścić człowieka z powrotem na wolność,
− może się stać narzędziem popełniania morderstwa (poprzez wprowadzenie sądu w błąd, bądź poprzez celowe, niesprawiedliwe działanie sądu) – mord sądowy,
− wiele religii zakazuje odbierania życia, podobnie kilka teorii filozoficznych, moralnych i etycznych; zakazują jej międzynarodowe konwencje praw człowieka,
− jest uważana przez znaczną część ludzi za niehumanitarną,
− przekreśla możliwość poprawienia się sprawcy w przyszłości,
− dożywotnie pozbawienie wolności wystarcza do odizolowania sprawcy od społeczeństwa,
− w Polsce kara stosowana głównie do przeciwników politycznych i żołnierzy podziemia przez zaborców, okupantów i SB. Np. w okresie stalinizmu na ok. 1500 wykonanych wyroków tylko jeden dotyczył przestępcy pospolitego,
− Katechizm Kościoła Katolickiego nie zaleca jej stosowania,
− godność człowieka w cywilizacji zachodniej opartej na demokracji odnosi się do każdego człowieka bez wyjątku (przestępca pozostaje człowiekiem mimo swoich nieludzkich czynów), źródło: wolna encyklopedia internetowa http://pl.wikipedia.org/
Zadanie domowe
Przygotuj portfolio (czyli teczkę dokumentacyjną) na temat problematyki kary śmierci.
Każdy uczeń powinien zbierać informacje i prowadzić dokumentację na temat problematyki stosowania kary śmierci w jednym z państw w których ona występuje.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
