1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI, PRODUCENTA I DYSTRYBUTORA
Nazwa produktu: Podtlenek azotu Wzór chemiczny: N2O
Inne nazwy: tlenek diazotu, gaz rozwesalający Producent:
Dystrybutor:
2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH
Substancja stwarzająca zagroŜenie:
Nazwa chemiczna % wag
Nr CAS
Nr WE
Symbol ostrzegawczy
Zwroty zagroŜenia (R)*
podtlenek azotu 100 10024-97-2 233-032-0 O 8
3. IDENTYFIKACJA ZAGROśEŃ
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
O ZagroŜenie poŜarowe: Kontakt z materiałami palnymi moŜe spowodować poŜar. Gaz niepalny,
utleniający. Butle pod wpływem wysokiej temperatury mogą eksplodować.
ZagroŜenie toksykologiczne:
Bardzo duŜa ilość podtlenku azotu moŜe wywołać gwałtowną reakcję, powodującą natychmiastowe poraŜenie układu oddechowego i krąŜenia.
ZagroŜenie
ekotoksykologiczne:
W środowisku wodnym podtlenek azotu rozpuszcza się dobrze, wywołując zakłócenia w Ŝyciu organizmów wodnych.
4. PIERWSZA POMOC
Uwaga: Usunąć poszkodowaną osobę ze skaŜonego środowiska. Osoby ratujące muszą wchodzić do skaŜonej atmosfery z aparatami oddechowymi. W razie ich braku, nieprzytomnych poszkodowanych leŜących w dołach, studniach, piwnicach itp. NaleŜy wydobywać hakami lub spuszczać ratowników na linach na taki okres, jaki wystarcza do kolejnego oddechu (wytrzymałość osobnicza).
Następstwa wdychania:
1. Bardzo duŜa ilość podtlenku azotu moŜe wywołać gwałtowną reakcję, powodującą natychmiastowe poraŜenie układu oddechowego i krąŜenia.
2. Zapewnić spokój i ciepło. Jak najszybciej przewieźć do szpitala w pozycji leŜącej, a w razie wystąpienia duszności – w pozycji półleŜącej.
5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POśARU
Szczególne zagroŜenia: Gaz niepalny. Butle z podtlenkiem azotu naraŜone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Środki gaśnicze: Stosować tylko w przypadku poŜaru sąsiednich obiektów. Rodzaj – w zaleŜności od potrzeb.
Zalecenia szczegółowe: ZagroŜone butle wywozić w bezpieczne miejsce.
Sprzęt ochronny straŜaków: Ubrania gazoszczelne, kwasoodporne. Aparaty izolujące drogi oddechowe.
6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA
Zalecenia ogólne: Ogłosić alarm. Zlikwidować wszelkie źródła ognia. Osoby postronne
wyprowadzić poza zagroŜony obszar w kierunku „pod wiatr”.
Zalecenia szczegółowe, ochrony osobiste:
Skutki awarii likwidują osoby przeszkolone, wyposaŜone w ubrania gazoszczelne, kwasoodporne, aparaty oddechowe.
Osoby dokonujące jakichkolwiek czynności związanych z akcją ratowniczą w skaŜonej atmosferze, powinny być ubezpieczane jeszcze przez dodatkowe dwie osoby. Jedna osoba asystuje wewnątrz skaŜonego pomieszczenia (obiektu, którym mogą być równieŜ zbiorniki, kanały, studzienki kanalizacyjne, studnie, zagłębienia terenowe i inne). Druga osoba, która znajduje się na zewnątrz tego pomieszczenia (obiektu), w kaŜdej chwili musi być gotowa do udzielenia lub sprowadzenia pomocy. SkaŜone pomieszczenia (obiekty) muszą być intensywnie wentylowane świeŜym powietrzem, a następnie skraplane wodą w postaci strumieni kropelkowych. Przed przystąpieniem do jakichkolwiek działań ratowniczych naleŜy dokonać pomiarów stęŜeń podlenku azotu w skaŜonej atmosferze – co moŜna wykonać za pomocą specjalnych rurek wskaźnikowych. OpróŜnione z podtlenku azotu instalacje naleŜy przedmuchiwać powietrzem.
Metody utylizacji: Kontrolowane wypuszczanie do zbiornika z wodą – zgodnie z wymogami prawa krajowego.
7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE
7.1. Zaleca się podejmowanie środków ostroŜności podczas przemieszczania i magazynowania podtlenku azotu. NaleŜy unikać źródeł ciepła i otwartego płomienia. W pomieszczeniach zamkniętych stosować wydajną wentylację mechaniczną. Butli nie wolno rzucać, przewracać, toczyć i uderzać w nie.
7.2 Podtlenek azotu przechowywany jest w stanie spręŜonym. Butle przechowuje się w pomieszczeniach zamkniętych, przeznaczonych do magazynowania w nich gazów technicznych w butlach. Pomieszczenia te muszą suche, chłodne, nieogrzewane i przyciemnione, z łatwo zmywalną, kwasoodporną podłogą. Wydostający się z opakowań podtlenek azotu naleŜy polewać rozproszonym strumieniem wody. Przechowywać z dala od materiałów palnych. Szyby w oknach malowane są na kolor niebieski lub pomarańczowy w celu ochrony pomieszczeń przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych. Butle ustawione są pionowo, zabezpieczone przed przewróceniem się, z dala od grzejników. Personel magazynowy naleŜy wyposaŜyć w gazoszczelną i kwasoodporną odzieŜ ochronną, rękawice, okulary, maski gazowe.
7.3 Nad pomieszczeniami, w których znajdują się butle z podtlenkiem azotu, nie mogą być organizowane miejsca pracy.
7.4 W miejscach przeładunku butli z podtlenkiem azotu nie mogą przebywać osoby niezatrudnione przy tych pracach.
8. KONTROLA NARAśENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej:
Wentylacja w magazynach i na stanowiskach pracy, wyciągi pneumatyczne na stanowiskach pracy, rękawice ochronne, swobodne ubrania ochronne.
Ochrony osobiste:
Drogi oddechowe: W przypadkach zagroŜenia – ochrony dróg oddechowych z filtrem par typu E.
Ręce: Rękawice ochronne robocze, kwasoodporne.
Oczy: Okulary ochronne w szczelnej obudowie kwasoodpornej.
Skóra i ciało: Ubrania ochronne robocze, kwasoodporne.
Inne informacje: Przestrzegać ogólnych zasad higieny. Nie jeść, nie pić podczas pracy.
Po zakończeniu pracy umyć ręce.
Obowiązujące w Polsce najwyŜsze dopuszczalne stęŜenie (mg/m3) w środowisku pracy:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769).
NDS - nie ujęty w normach dla tlenków azotu, USA (TLV-TWA) - 91 mg/m3.
9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE
Masa cząsteczkowa: 44,01 g/mol
Postać fizyczna, barwa, zapach: W warunkach normalnych podtlenek azotu jest gazem bez wyraźnego smaku o słodkawym zapachu. Podtlenek azotu w niŜszych temperaturach tworzy hydrat z sześcioma cząsteczkami wody N2O . 6H2O.
Temperatura topnienia: -102,42ºC.
Temperatura wrzenia: -89,5ºC.
Temperatura krytyczna: 36,4ºC PręŜność gazu: 63,2 barów w 20ºC Gęstość: 1,978 g/dm3.
Gęstość gazu względem powietrza: 1,53.
Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Rozpuszczalność w wodzie - 567 g/dm3 (20oC). Rozpuszcza się w alkoholu, eterze i kwasie azotowym.
Palność: Gaz nie palny lecz podtrzymujący palenie.
Reaktywność: Podtlenek azotu ma właściwości utleniające.
Klasa toksyczności (CH): 3.
Podtlenek azotu jest wytwarzany w sposób naturalny w glebie oraz w powierzchniowych warstwach wody. Ponadto występuje wszędzie tam, gdzie następuje proces utleniania azotu z niedostateczną ilością tlenu. StęŜenie w powietrzu atmosferycznym wynosi 450 µg/m3. Ilości te, występujące w niŜszych warstwach atmosfery, nie mają istotnego wpływu na zdrowie człowieka. Wytwarza się m.in. podczas procesów spalania w atmosferze redukującej. Na skalę przemysłową podtlenek azotu otrzymywany jest przez ogrzewanie azotanu amonu w temperaturze około 170ºC. Temperatury tej nie naleŜy przekraczać ze względu na groźbę wybuchu. Stosowany jest w lecznictwie i stomatologii do znieczuleń podczas zabiegów.
10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ
10.1 Stabilność i reaktywność: Podtlenek azotu jest aktywny chemicznie. Wskutek rozpadu uwalnia się tlen atomowy, o silnych właściwościach utleniających.
10.2 Właściwości korozyjne: tak
11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE
Drogi naraŜenia: Oczy, skóra, wdychanie.
Działanie podtlenku azotu na organizm człowieka:
Podtlenek azotu był pierwszym środkiem znieczulającym zastosowanym w praktyce chirurgicznej.
Podawany jest łącznie z tlenem pod ciśnieniem. Do organizmu człowieka przedostaje się poprzez drogi oddechowe. W ilościach leczniczych nie draŜni błon śluzowych dróg oddechowych, nie wywiera szkodliwego działania na układ krąŜenia i jest przyjemny w uŜyciu.
Brak jest bardziej sprecyzowanych informacji o działaniu większych ilości podtlenku azotu na organizm człowieka, poniewaŜ tam gdzie występuje szczególne naraŜenie, przewaŜają ekspozycje złoŜone, w których równolegle działa więcej substancji, w tym kilka tlenków azotu.
Przyjmuje się, Ŝe bardzo duŜa ilość podtlenku azotu moŜe wywołać gwałtowną reakcję, powodującą natychmiastowe poraŜenie układu oddechowego i krąŜenia. W zatruciu ostrym, o nie tak gwałtownym przebiegu występują reakcje organizmu juŜ w czasie naraŜenia lub po krótkiej chwili od jego zakończenia. Są to duszności, wymioty, sinica, utrata przytomności i ostra niewydolność krąŜeniowa.
Częściej zatrucia mają przebieg dwuetapowy. Najpierw podczas oddychania występuje kaszel i podraŜnienie błon śluzowych. Drugi etap zatrucia to: ostry stan duszności i silny kaszel z wydaleniem plwociny zabarwionej krwią, duszności, bóle mięśni w czasie oddychania, sinica i zaburzenie krąŜenia.
Objawy powyŜsze mogą wystąpić kilka godzin po naraŜeniu, najczęściej w nocy.
Dane toksykologiczne:
LC50 (inhalacyjnie, szczur) = 1,06 mg/l.
12. INFORMACJE EKOLOGICZNE
Dopuszczalne stęŜenie w powietrzu atmosferycznym dla tlenków azotu) przeliczone na (N2O5):
Dopuszczalne stęŜenie zanieczyszczeń w µµµµg/m3 w odniesieniu do okresu
w ciągu 30 minut średniodobowe średnioroczne
500 150 40
13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI
Metody unieszkodliwiania:
Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).
Metody postępowania z odpadami:
Wskazane jest powolne opróŜniane butli i zbiorników do zbiornika z wodą. Operację przeprowadzać w wyznaczonych miejscach.
14. INFORMACJE O TRANSPORCIE
Nazwy stosowane w transporcie: Podtlenek azotu spręŜony
Numer UN (ONZ): 1070
Klasa RID/ADR/IMO: 2
Kod klasyfikacyjny: 2O
Ilości ograniczone: LQ0
Numer rozpoznawczy zagroŜenia: 25
Nalepka ostrzegawcza wg ADR/RID Nr 5.1
15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH
Substancja została zaklasyfikowana jako niebezpieczna zgodnie z obowiązującym prawem.
Na etykietach naleŜy umieścić następujące informacje:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniu jednostkowym:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
O Produkt utleniający
Zwroty wskazujące rodzaj zagroŜenia R 8 Kontakt z materiałami palnymi moŜe spowodować poŜar.
Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania S 1/2 Przechowywać pod zamknięciem i chronić przed dziećmi.
S 3 Przechowywać w chłodnym miejscu
S 7 Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty Kartę wykonano zgodnie z:
• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11.01.2001r. (Dz.U.11 poz.84; z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 140, poz. 1171) ze zmianą z dnia 14.12.2004r. (Dz.U. 2 z 2005r. poz.2)
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 28.09.2005r w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz.U.201 poz.1674), (29ATP).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 173, poz. 1679 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2.09.2003r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 171, poz. 1666 z późniejszymi zmianami).
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.11.2002r. (Dz.U. Nr 217, poz. 1833) w sprawie najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń i natęŜeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ze zmianą z dnia 1.10.2005r. (Dz.U. 212 poz.1769)m
• Ustawą z dnia 27.04.2001r. o odpadach (Dz.U.62 poz.628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27.09.2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.112 poz.1206).
• Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638).
• Klasyfikacja towarów niebezpiecznych zgodnie z Umową Europejską dotyczącą międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).
• Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. 2002 nr 199 poz. 1671) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650) z późniejszymi zmianami.
• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30.12.2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005r. Nr 11, poz. 86).
• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21.12.2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).
16. INNE INFORMACJE
Chemiczne określenie produktu:
DITLENEK AZOTU SKROPLONY
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych O Produkt utleniający.
R 8 Kontakt z materiałami palnymi moŜe spowodować poŜar.
Normy na sprzęt ochronny:
PN-EN 141:2002 Sprzęt ochrony układu oddechowego. Pochłaniacze i filtropochłaniacze, wymagania, badanie, znakowanie;
PN-EN 344:1996 Wymagania i metody badania obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego do uŜytku w pracy. Zmiana A1;
PN-EN 166:2002 (U) Ochrona indywidualna oczu. Wymagania;
PN-EN 374-3:2004 (U) Rękawice chroniące przed chemikaliami i mikroorganizmami. Wyznaczanie odporności na przenikanie chemikaliów;
PN-EN 466:1998 OdzieŜ ochronna. Ochrona przed ciekłymi chemikaliami. Wymagania dotyczące odzieŜy chroniącej przed chemikaliami z połączeniami nieprzepuszczającymi cieczy (typ 3);
Powietrze na stanowiskach pracy
PN-EN 1540:2004 Powietrze na stanowiskach pracy. Terminologia
PN-EN 689:2002 Powietrze na stanowiskach pracy. Wytyczne oceny naraŜenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa.
Uwaga:
• UŜytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacja zawarta w powyŜszej karcie stanowi opis wymogów bezpieczeństwa uŜytkowania preparatu. UŜytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do określonych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy uŜytkownika. Karta charakterystyki nie moŜe być traktowana jako gwarancja właściwości preparatu.
• Produkt nie moŜe być uŜywany bez pisemnej zgody w Ŝadnym innym celu aniŜeli podanym w p.1 karty charakterystyki.
• Karta charakterystyki jest bezpośrednio przekazywana dystrybutorowi produktu, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.
• Kartę wykonano w Przedsiębiorstwie EKOS S.C. 80-266 Gdańsk, al. Grunwaldzka 209, tel/fax: (0-58)305-37- 46, www.ekos.gda.pl e-mail: ekos@ekos.gda.pl na podstawie informacji i konsultacji uzyskanych od Zamawiającego oraz materiałów z własnej bazy danych.
• Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki są zgodne z aktualnym stanem naszej wiedzy i spełniają warunki prawa krajowego oraz Unii Europejskiej.
• Informacje zawarte w niniejszej karcie charakterystyki nie są gwarancją parametrów technicznych czy przydatności do określonych zastosowań.
