Monika Wójcik
Rosja, Litwa Łotwa, Estonia, Białoruś,
Ukraina i Polska : ustawodawstwo
dotyczące aborcji i sprzeciw
sumienia wobec aborcji
Studia nad Rodziną 10/1-2 (18-19), 27-35
Studia nad Rodziną UKSW 2006 R. 10 nr 1-2(18-19) M onika W Ó JC IK
ROSJA, LITWA, ŁOTWA, ESTONIA, BIAŁORUŚ, UKRAINA I POLSKA - USTAWODAWSTWO DOTYCZĄCE
ABORCJI I SPRZECIW SUMIENIA WOBEC ABORCJI1
W opracow aniu chodzi o aborcję w świetle praw odaw stw a obow iązują cego w wymienionych krajach, a także o sprzeciw sum ienia w obec zabijania niewinnych. Przy czym je st m ow a nie tylko o sprzeciwie sum ienia w sensie prawnym (tzw. klauzula sum ienia), ale także o podstawowej wrażliwości m oralnej sum ienia i potrzebie przeciw staw ienia się złu.
Prawo stanowione przez człowieka, jeśli jest przeciwne praw u naturalne mu, a tym samym - Bogu, zwraca się także przeciw człowiekowi. Prawo d o puszczające, lub nakazujące zabicie bezbronnego człowieka służy „cywilizacji śmierci”. Prawe, czyli wychowane sumienie sprzeciwia się takim działaniom.
Stoimy w obec program ow ego niszczenia praw ości sum ień poprzez uży cie siły w całej grupie narodów , o których tu mówię.
Po analizie bogatego m ateriału zdecydowałam się na zabieg scalający, gdyż ujęcie ta k szczegółowego tem atu w jednym doniesieniu je st sprawą trudną. Trzeba też wziąć p o d uwagę historyczne tło, k tó re w jakiś sposób tłum aczy obecną sytuację w E u ro p ie W schodniej i C entralnej, chociaż k ra je tego obszaru różnią się znacznie wyznaniowo i kulturow o.
W ydarzeniem , które m iało decydujący wpływ na stan tych krajów, była rew olucja październikow a 1917 roku, a p o niej w prow adzenie ustaw odaw stwa aborcyjnego (1920) i wreszcie utw orzenie w 1922 roku Zw iązku Socja listycznych R epublik Radzieckich, w którym obowiązywały poprzednie n a kazy praw ne.
W większości kraje te do początku lat dziewięćdziesiątych wchodziły w skład Zw iązku Socjalistycznych R epublik R adzieckich. Polska m a o d rę b ną historię, nigdy nie była republiką radziecką, dlatego wyłączam ją z gru py krajów, k tóre rozp atru ję najpierw jakby łącznie.
M iniony w iek zostawił trw ałe następstw a na n arodach wchodzących w skład Zw iązku Radzieckiego, ja k rów nież w krajach tzw. dem okracji lu dowej. W szystkie te kraje zostały naznaczone piętnem ustawodawstwa
1 Relacja przygotowana na Międzynarodowy Kongres pt. „Sumienie chrześcijańskie w obronie prawa do życia”, zorganizowany przez Papieską Akademię Życia.
aborcyjnego, co zaowocowało zniszczeniem sum ienia przez praw o i p o przez system atyczne niszczenie rodziny.
Związek Radziecki
L ata dwudzieste i pierwsza połow a lat trzydziestych przyniosły wielkie żniwo śm ierci dzieci nienarodzonych w Z S R R (odtąd na tych terenach za bijanie nienarodzonych dzieci pozostało zjawiskiem masowym po dzień dzisiejszy).
Motywy dem ograficzne spowodowały zdelegalizow anie aborcji w latach 1936-1955. Regulacje praw ne z 23 listopada 1955 roku ponow nie uznały za legalne praw o do aborcji - bez ograniczeń do 12 tygodnia ciąży, co zresztą nie zmniejszyło liczby nielegalnych aborcji w Z S R R . W 1982 roku rozsze rzono praw o do aborcji do 28 tygodnia ciąży, w roku 1987 w prow adzono szereg niem edycznych przesłanek, umożliwiających legalne dokonanie aborcji do 28 tygodnia. Ponow nie nastąpił dram atyczny w zrost oficjalnie wykonywanych aborcji.
R ozpad Zw iązku R adzieckiego 30 grudnia 1991 roku nie przyczynił się w nowo odradzających się państw ach do zmiany praw odaw stw a dotyczące go zabijania dzieci poczętych. Z abijanie zakorzeniło się w m entalności lu dzi i rządów 2.
Państwa pow stałe w wyniku rozpadu Z SR R : Rosja, Białoruś, U kraina, Li twa, Łotwa i E stonia - zachowały ustawodawstwo z dawnego Z S R R i dotąd dopuszczają aborcję na życzenie.
Rosja
W 1996 roku w prow adzono zm ianę w ustawodawstwie, ograniczając d o puszczalność aborcji z 28 do 22 tygodnia ciąży.
W 2003 roku w prow adzono uchw ałę częściowo ograniczającą dostęp do aborcji po 12 tygodniu ciąży. Jest to niewątpliwe osiągnięcie rosyjskich obrońców życia.
O becnie praw o zezwala na przerw anie ciąży bez żadnych ograniczeń do 12 tygodnia. M iędzy 12 a 22 tygodniem m ożna dokonać aborcji z tzw.
prze-2 Powyższe dane nt. ZSRR podano na podstawie: Aborcion Policies. A Global Reviev, UN, New York 2002; Informacje Polskiej Agencji Prasowej (www.pap.com.pl) i Human Life Inter national - Europa (www.hli.org.pl); A. Steckiewicz, Sytuacja rodziny w Federacji Rosyjskiej, kwiecień 2003 r.; M. Pankratowa, Instytut Socjologii Rosyjskiej Akademii Nauk, Moskwa, Re ligia i rodzina w Rosji, w: „Evangelium vitae” - encyklika ocalenia współczesnej rodziny i świata, Warszawa 1997, s. 199-201; A. Zięba, Historia legalizacji aborcji w Europie, „Nasz Dziennik” 13-14.01.2006. Dodatek specjalny „Konstytucja w obronie życia”, s. VII.
sianek socjalnych. Przez cały okres ciąży aborcja je st dozw olona, jeżeli ist nieją przesłanki medyczne.
W 2002 roku Rosja zajęła drugie n a świecie - po R um unii - miejsce w śród państw o najwyższym w skaźniku aborcji.
Sprzeciw su m ien ia w o b ec ab o rcji w ta k d ram atycznej sytuacji je st tru d n y do p o d jęc ia. A b o rcja w R osji nie kojarzy się z zabójstw em . U ży wa się tu za m ie n n ie słow a w yczyszczenie - u p o rząd k o w an ie w n ętrza k o biety. D ziecko n ie n a ro d z o n e nie je s t u zn aw an e za człow ieka, nie m ó w iąc ju ż o u z n a n iu w nim o b ra z u Boga. B rak p o szan o w an ia życia p ro w a dzi też d o a k cep tacji eu tan azji. O p o w iad a się za nią 85% rosyjskich lekarzy3.
W Rosji je st zatrudnionych 60.000 ginekologów, w tym 30.000 wykonuje wyłącznie zabiegi aborcyjne4.
W związku z dram atyczną sytuacją dem ograficzną w ram ach polityki pronatalistycznej rząd rosyjski ogłosił w grudniu 2005 ro k u nowy program w spierania kobiet w ciąży i rodzących5.
O brońcy życia prom ują adopcję i tw orzenie rodzin zastępczych. D ynam icznie zaczyna się rozwijać Praw osław ne C entrum Życia w spół pracujące z C entrum Rodziny K ościoła katolickiego.
Litwa
O d uzyskania niepodległości do 1992 roku na Litwie nie w prow adzono zm ian do ustaw odaw stw a aborcyjnego. N ie m a żadnych ograniczeń w zabi ciu dziecka do 12 tygodni ciąży; później aborcji m ożna dokonać w przypad ku zagrożenia życia lub zdrowia kobiety6.
Sprzeciw sum ienia n a Litw ie je s t je d n a k w yraźny i w zrasta. D ziała C en tru m R odziny. Istn ieje stow arzyszenie lekarzy opow iadających się za życiem.
A kcja W yborcza Polaków n a Litw ie walczy o zm ianę ustaw y i w prow a dzen ie o chrony życia dziecka p o cz ęteg o 7, znajdując szerokie pop arcie.
3 „Zdorovje”, nr 27, lipiec 2004 r.
4 Башлачев B., Русская демография: До пропасти осталось 10 лет., 2002, rozdział 9, s. 21. 5 Informacje nt. obrony życia w Rosji - w oparciu o relacje Ks. A. Steckiewicza i opracowa nie Abpa T. Kondrusiewicza.
6 Por. Aborcion Policies. A Global Reviev, UN, New York 2002 oraz Kancelaria Sejmu RP, Biuro Analiz Sejmowych (BAS-WAEM-2639/06), Analiza: Aborcja na Białorusi, Litwie, Ło twie i w Estonii, 4.12.2006.
7 Por. „Magazyn Wileński” (2005 r.) http://www.magwil.lt oraz R. Mickiewicz, Polityczny spór o aborcję, „Rzeczpospolita” 19.10.2005. Por. także www.hli.org.pl.
Łotwa
Również i n a Łotw ie obow iązuje ustaw odaw stw o byłego Z S R R . Co w ię cej, w kraju tym w ostatnich latach nastąpiła liberalizacja przepisów ab o r cyjnych. U staw a z 2001 roku w prow adziła możliwość aborcji w trudnej sy tuacji życiowej do 22 tygodnia ciąży i zlikwidowała wymóg zgody rodziców na aborcję u dziewcząt poniżej 18 roku życia.
O becnie aborcja je st dostęp n a n a życzenie do 12 tygodnia ciąży, m iędzy 12 a 22 tygodniem ze wskazań medycznych, a także w bardzo trudnej sytu acji życiowej.
Inform acji o sprzeciwie sum ienia w ta k dram atycznej sytuacji m oralnej tru d n o się doszukać. Z nalazłam w iadom ość o jednym epizodzie: proteście biskupów pięciu najważniejszych wyznań Łotwy w obec liberalizacji praw a aborcyjnego na Ł otw ie8.
Estonia
E sto n ia posiada ustaw odaw stw o aborcyjne pod o b n e ja k w dawnym Z S R R 9 (z tym, że po odzyskaniu niepodległości skrócono okres dopusz czalności aborcji ze względów zdrowotnych i innych z 28 do 21 tygodni).
U staw a z 1998 ro k u zezwala na aborcję na życzenie do 11 tygodnia cią ży, a do 21 tygodnia dopuszcza się d okonanie aborcji:
- gdy zagrożone je st zdrowie kobiety,
- przy podejrzeniu, że dziecko będzie pow ażnie umysłowo lub fizycznie uszkodzone,
- gdy zdrowie m atki u tru d n i wychowanie dziecka, - u kobiety, k tóra nie ukończyła 15 lat,
- u kobiety, k tóra ukończyła 45 lat.10
Z dostępnych inform acji wynika, że sprzeciw sum ienia jest nikły. (U d a ło się znaleźć ślad w Internecie, w postaci strony „Pro-Life E sto n ia”.)
M oże to wynikać także z faktu, że w E stonii p o n ad 60% ludności określa się jak o bezwyznaniowa.
Białoruś
D o 1991 roku Białoruś objęta była aborcyjną legislacją Z SR R . Po odzyska niu niepodległości nie dokonano żadnych zmian prawnych w tej dziedzinie11.
8 P. Semka, Biskupi mówią „nie”, „Nowe Państwo”, 1.12.2001, nr 48 /262/. 9 Aborcion Policies. A Global Reviev, UN, New York 2002.
10 Na podstawie odpowiedzi na kwestionariusz ECPRD z czerwca 2003 r. 11 Aborcion Policies. A Global Reviev, UN, New York 2002.
O becnie aborcja n a życzenie dostępna jest do 12 tygodnia ciąży; powyżej wymagany je st szczególny tryb konsultacji m edycznej12.
Sprzeciw sum ienia jest nieliczny, ale wyraźny. L ekarze liczący się z su m ieniem są za niew ykonanie aborcji karani.
Z in fo rm acji od m iejscow ego B iskupa i w spółpracujących z nim a b solw entów In sty tu tu S tudiów n ad R o d zin ą w iadom o, że w 1994 roku p o w stała K ato lick a C harytatyw na M isja M a tk i Bożej F atim skiej, k tó ra zaj m u je się d z iałaln o ścią n a rzecz ra to w a n ia życia p o częte g o i m a b ard zo szeroki zakres d ziałań dotyczących o b ro n y życia. W ydaw ane je s t czaso pism o „ D a r życia” w języku rosyjskim . K ościół k a to lick i pro w ad zi akcję „D uchow ej A d o p c ji”, d zia ła Społeczny dobroczynny fu n d u sz „O b ro n a życia u jej ź ró d e ł”; w łącza się w te d ziałan ia tak że K ościół praw osław ny i p ro te sta n c k i. P ro w ad zo n a je s t też akcja u św iad am ian ia, czym je st ab o rcja13.
Ukraina
Po odzyskaniu przez U k rain ę niepodległości w 1991 roku nie w prow a dzono zm ian do ustaw odaw stw a aborcyjnego, pozostaw iając aborcję d o stępną bez ograniczeń do 12 tygodnia życia dziecka, a p o n ad to - z określo nych przyczyn - do 28 tygodnia, za zgodą kom isji lekarskiej.
2 listopada 2004 roku R ada Najwyższa U krainy ograniczyła czas, do k tó rego kobieta m oże dokonać aborcji - z 28 do 22 tygodnia życia dziecka.
O becnie ustawodawstwo dozwala więc na legalną aborcję bez o grani czeń do 12 tygodnia ciąży. Powyżej 12 tygodnia ciąży do 22 tygodnia - z przyczyn prawnych, genetycznych, życiowych, medycznych i społecznych, ja k również z powodów osobistych (po autoryzacji przez lokalną komisję lekarską)14.
K onstytucja U krainy gw arantuje praw o do życia każdego człowieka (art. 27), je d n a k praw o to nie je st respektow ane w odniesieniu do najsłab szych i najbardziej bezbronnych obywateli.
Konsekw encją niem al 70-letniej sowietyzacji jest b rak szacunku dla god ności człowieka, zanik norm m oralnych, zdeform ow ana świadomość.
N a U krainie prow adzą ożywioną działalność przedstaw iciele m iędzyna rodowych organizacji upowszechniających aborcję, antykoncepcję, steryli zację i edukację seksualną.
12 R. Johnston, op. cit. Kancelaria Sejmu RP, Biuro Analiz Sejmowych (BAS-WAEM- -2639/06), Aborcja na Białorusi, Litwie, Łotwie i w Estonii, 4.12.2006 (oprac. M. Mróz).
13 Dane z kurii Archidiecezji Mińsko-Mohylewskiej. 14 Aborcion Policies. A Global Reviev, UN, New York 2002.
Propagow any jest także h andel em brionam i i tkankam i płodow ym i dla celów kosmetycznych. Kobiety są opłacane, by em briony lub płody o d p o wiadały zam ów ieniom konkretnych klinik15.
U kraińscy obrońcy życia, w tym U kraińska Pozarządow a Fundacja „O godność człowieka”, konsolidują się bez w zględu n a wyznawaną religię. N iejednokrotnie zwracali się do władz, postulując praw ną ochronę życia poczętego. 23 października 2003 roku została otw arta w Kijowie now a sie dziba centrum „D ar Życia”16.
Polska
Z oczywistych względów najlepsze ro zezn an ie m am co do sytuacji w Polsce.
N ajpierw słowo o historii i sytuacji praw nej w dziedzinie aborcji. Polska przetrw ała 120 lat niewoli i rozbiorów dzięki silnej, katolickiej, w ielodzietnej rodzinie.
W prawodawstwie p o odzyskaniu niepodległości w 1918 roku przeryw a nie ciąży było karalne. W 1932 roku dopuszczono wyjątki - w przypadku za grożenia zdrow ia m atki oraz gdy ciąża była wynikiem przestępstw a.
W Polsce „Ludow ej” 27 kw ietnia 1956 roku, w w arunkach terro ru , w pro w adzono proaborcyjną ustaw ę „aborcji na żądanie”. Prow adzono szeroko zakrojoną akcję propagandow ą, wyśmiewającą wielodzietność, m anipulu jąc danym i statystycznymi o rzekom ym przeludnieniu Polski. R epresjono w ano lekarzy odmawiających aborcji17.
W ro k u 1993 Polska o d rzu ciła ustaw ę aborcyjną, w prow adzając Usta wę o planow aniu rodziny i ochronie p ło d u ludzkiego, ch ro n iącą życie, z wy jątkam i:
- gdy ciąża stanow i zagrożenie dla życia lub zdrow ia kobiety,
- gdy istnieje praw dopodobieństw o uszkodzenia lub wad genetycznych płodu,
- gdy ciąża pow stała w wyniku czynu zabronionego.
Obow iązujące w Polsce praw odaw stw o zmniejszyło liczbę legalnych aborcji, chociaż nie likwiduje dzieciobójstwa. Praw o je st niedostatecznie egzekwowane, przez co rozwija się tzw. podziem ie aborcyjne, ale naw et je śli przyjąć znacznie zawyżone szacunki organizacji feministycznych, liczba aborcji zmniejszyła się radykalnie.
15 European Life Network via Lifeissues, 31 maja 2005. 16 Por. ukrlc. org, 23 października 2003.
17 Por. ks. J. Buxakowski, Wprowadzenie do teologii duszpasterstwa rodzin, Pelplin 1999, s. 345-348.
W Polsce podejm ow ane są od dziesiątków lat liczne działania dla o b ro ny życia dzieci nienarodzonych.
Kościół katolicki od m o m en tu w prow adzenia ustawy dozwalającej ab o r cję (1956) w sposób heroiczny, systematyczny i zorganizowany przeciw sta wiał się i przeciwstaw ia dzieciobójstw u i niszczeniu rodziny.
Episkopat wielokrotnie stanowczo wypowiadał się w obronie życia wobec władz. Równocześnie podejm ow ał długofalową pracę kształtowania sumień.
U tw orzone zostało duszpasterstw o służby zdrowia (1956), organizow a ne przez ks. prof. K azim ierza M ajdańskiego, z tego duszpasterstw a pow sta ło duszpasterstw o rodzin (1964). O rganizow ane było poradnictw o rodzin ne w poszczególnych diecezjach, a n astępnie parafiach n a tere n ie całego kraju na zasadach w olontariatu. D la przygotowywania kadr powoływano studia diecezjalne, a także uniwersyteckie, takie ja k założony w 1975 roku Instytut Studiów nad R odziną w W arszawie-Łom iankach.
O d lat je st organizow ana na teren ie całego kraju sieć dom ów sam otnej m atki.
Pow stały liczne ruchy na rzecz obrony życia (takie ja k K ru cjata M o d li twy w O b ro n ie Poczętych D zieci w K rakow ie, A dopcja D ziecka P o częte go itp.). O koło 120 ruchów zrzeszyło się w Polską F ed erację Ruchów O brony Życia.
Są liczne publikacje książkowe, broszury, ulotki i p rasa poświęcona obronie życia (m.in. „G łos dla Ż ycia”, „Służba Życiu”).
D ziałania takie są bardzo liczne, w ym ieniam tu n iek tó re tytułem przy kładu.
W ustaw ie o zawodzie lekarza z 5 września 1996 roku użyto term inu „klauzula sum ienia”, daje to lekarzow i praw o do odmowy aborcji, chociaż jest ono obw arow ane ograniczeniam i. Z klauzuli sum ienia nie m ogą je d nak korzystać dyrektorzy placów ek medycznych, którzy m ają obow iązek zapew nienia pełnego dostęp u do ustawowej aborcji18. Z pow odu nie reali zowania tego „obow iązku” toczą się procesy sądowe.
27 sierpnia 2004 ro k u polski Sejm przyjął uchw ałę o N arodow ym D niu Życia, ustalając go na 24 m arca każdego roku.
P odjęto też w ostatnim czasie w Polsce b atalię o zapis konstytucyjny w sprawie ochrony życia: „od m o m en tu poczęcia do naturalnej śm ierci”. Jed n ak ta tak w ażna spraw a nie znalazła pełnego poparcia w Sejmie, co nie znaczy, że te m a t „życie czy śm ierć” - przestał istnieć.
Założyciel Instytutu Studiów n ad R odziną, ks. abp Kazim ierz M ajd ań ski, niestrudzony orędow nik życia człowieka od poczęcia do naturalnej śmierci, działał w tej spraw ie cierpieniem i piórem .
Konkluzja
W iek X X przyniósł przełom w badaniach przyrodniczych nad począt kiem życia człowieka: nie m a już wątpliwości, że zaczyna się ono w m om en cie poczęcia. Tym samym nauka potw ierdziła wpisany w sum ienie człowie ka szacunek dla każdego życia ludzkiego. M ocarstw a, k tóre szczycą się swoją potęgą, nie uw zględniają tego oczywistego faktu, który pow inien d e cydować o całym ustawodawstwie. Powinno ono bronić praw a naturalnego w pisanego w św iadom ość człowieka. Prawa, które nie odnoszą się do p ra wa naturalnego, nie m ożna uznać za praw o. Przeciwnie, je st to siła niszczą ca poprzez zniszczenie sum ienia. D oprow adza to całe narody do p o d p o rządkow ania się cywilizacji śmierci.
N aw et takie praw o państw ow e, k tó re zabrania aborcji, kierując się tylko w zględam i dem ograficznym i, nie kształtuje sum ień, ale raczej je st dalszym czynnikiem depraw acji. B udow ane jest bowiem na w idzeniu człowieka je dynie przez pryzm at użyteczności. Tymczasem życie każdego człowieka jest w artością nadrzędną. Poczętego i jeszcze nie narodzonego dziecka - także, starego i cierpiącego człowieka - także. Ludzie m uszą to zrozum ieć, by ist nieć teraz i w wieczności.
Państwa, o których m ow a w doniesieniu, uzyskały wolność, a nie skorzy stały z niej, by m óc żyć. Prawo państw ow e wypaczyło w sposób podstawowy sum ienie. I to nadal gubi człowieka i naród.
Tym bardziej trzeba cenić tych, którzy bronią życia, bronią ludzkość. Chw ała i cześć dla nich!
Tam, gdzie nie została zniszczona doszczętnie w iara w Boga i m oc D ek a logu, jest światło nadziei na cud odrodzenia świata i ocalenie człowieka, stw orzonego na O braz Boga. Toteż nie tracim y ufności, że to w łaśnie cywi lizacja życia zadecyduje o losach świata.
Źródla:
- O pracow ania nt. stan u rodziny w Rosji przekazane przez wikariusza generalnego A rchidiecezji w M oskwie i rów nocześnie dyrektora C entrum Rodziny w Moskwie, ks. p ra ła ta A ndrzeja Steckiewicza.
- O pracow anie ks. abpa Tadeusza Kondrusiew icza nt. sytuacji wielowy- znaniow ego regionu w E u ro p ie W schodniej.
- D an e z K urii M ińsko-M ohylewskiej na B iałorusi - uzyskane w rozm o wie z ks. bp. A ntonim D ziem ianko (absolw entem Instytutu Studiów nad R odziną w Ł om iankach) i z danych, opracow anych przez jego w spółpra cowników.
- O pracow anie n a podstaw ie ukraińskich danych od absolwentów Insty tu tu z te ren u Ukrainy.
- Analizy B iura A naliz Sejmowych K ancelarii Sejm u R P nt. aborcji na Białorusi, Litwie, Łotw ie i E stonii (4.12.2006).
- D an e z P arlam entu Europejskiego (Bruksela).
- D an e z O N Z (zam ieszczone w publikacji: Aborcion Policies. A Global Reviev, U N , New York 2002).
- D an e statystyczne z Instytutu Statystyki i D em ografii Szkoły Głównej H andlow ej w Warszawie.
- Inform acje Polskiej A gencji Prasowej (www.pap.com .pl). - In n e inform acje zam ieszczane w prasie polskiej i zagranicznej. - O pracow ania Instytutu Studiów nad R odziną (wydawnictwa, sym po zja, analizy na tem at aborcji, obrony życia).
- Inform acje uzyskane od duszpasterstw a rodzin w Polsce.
- Inform acje podaw ane przez H um an Life In tern atio n al - E uropa. - Inform acje uzyskane od polskich obrońców życia i lekarzy w k o n tak tach osobistych.
- W przypisach zam ieszczono także dodatkow e odesłania do literatury i stron internetow ych.
Monika Wójcik: Russia, Lithuania, Latvia, Estonia, Belarus, Ukraine and Poland - the legislation concerning abortion and the objection of conscience to abortion
In this report, prepared at the request of the Pontifical Academy for Life, abor tion is shown in the light of the legislation which is still in force in the countries re ferred to. Additionally, the author looks at the objection of conscience to the killing of innocents. The abortion legislation was introduced in Russia in 1920 and conti nued to be binding in the Union of the Soviet Socialist Republics. In Poland it was introduced in 1956. The abortion legislation led to the devastation of consciences through the law and the systematic destruction of the family. As a result of the po licy, whole nations came to be subjected to the civilisation of death. The countries in question gained freedom but did not take advantage of it so that they might live. Only the faith in God and the power of the Decalogue carry the hope for the revi val of the world and salvation of man.
