UKD 563.12(116.23) :565.33(116.23) :551. 76!.l.3 :002.51/52:
550.822.2(438:182-201 Pasłęk, Bartosrzyce, Gołdap: 438.21-201 Kcynia)
Wanda BIIlELECKA, Ol!ga STYIK
Mikrofauna malmu południowej części syneklizy perybałłyckiej
'WSTĘP
Osarly juxaj'skie w Pols'ce wylkazują dużezróżnrl.oowaJIlie 'litologiczne i ocaJCjalne. Zj,awisikQ to odbija się na 2JIDiennOlŚci 'żasięgów pionowych ,poszczególnych gaJtunlk.ów mi!krafauny, występujących w odmden.nych
~,ednostka,Ch tfaJcja~1Jnydh, powodując nieco inny obraz mikrotf'aUlllisttyczny w Il"óżnyoh region,aoh PQLSki.
Ze,spÓł oItwQ:rn:ic i ma'łż,oxac:zJków występujący w utworach nw:lmu "PO-
Łudniowej części syneklizy pe:rybałtY'ckiej odbiega nieco swym Składem ga:tUlIlkOłWym od zespołu występującego w równorwiekowych osada'C'h IlllaJ- mu :iJnJnyClh QbsZ1all'ów PQlSki Q odmiennym typie litollogi'cznyttn.
W oJbrę:bie ipOł!udlniowej części 'Syneklizy pexy'bałtyckiej na teTenie PolSki uttwocy Illlalmru zostały stwierdzone w :szeregu: otWO[l"ÓW wiertni- czych. lMikrof,aUJnę 'zaś :zbadałyśmy w trzech oItworach: tPasłęik:, BaJl"to-
s~yce 'i Gołdap. Litologię tycll otworów optaoowała J. DemlbowS'ka. ~
sięgi facjalne malmu . !NiŻU! Polskiego wraz z usytuowaniem wyżej wy- mieniony,c!h otworów wieTtni'czyCh <pTzedstawia z,ałą'c~ony wycinelk. mapy (fig. 1~.
, Na całym obsmrze połurlnwwej części sy:nelklizy petrylbałtyckiej na terenie PolSki uiwó!l"y ma:lmu leżą na osada'oh ikeloweju udolkumento- w:anegQ paloontologlic2ll1ie, a ipl'zylkry'te są piaskami aJJbu. Stwierdzono tu
równileż dbecność osadów ()IkSfoa:du, kimerydu. i częścioWlO IpOll'tlandu.
Utwory oIk!sfaOO.u oraz do!.Lnego kiilnell'Y'du występują <we wszystkich tIl'z-eclh
omaw~anych otworach, kimeryd gÓT'Il'Y zaś - w Pa'słęku i Ba:rto.szycach, a porli1and - w Pa&łęku.
A. Gri'gelis w ,pracach swy,ch i(1958a, 19610) wyróżnia w rejonie Kro- leWICa osady IgórnegQ ikeloweju, oiks:forou i 'ki.merydu . .osady ,górnej JUTy na: tytrn obszarze przykryte są ibądiź to utworami niższej kredy, !bądź też czwartorzędu.
Najpełni,ejszy rp!OOifil. utwO!l"ÓW malmu z terenu Polski rozwinięty jest w P,asłęlku wylSUllliętym ną;jlbardziej na ,z!l!chód spośród trzed'h omarwla- nyJdh przez nas 'Otwarów. POISUwając się zaś (ku pó1m.oonemu wsclh/oldowi brak Jest coraz :to, stall"szych ogniw malmu, ściętych 'tru erozyjnie przed osadzeniem: się osarlów a~bu (J. DemioowSka, 1'9'62).
Kwartalnik Geologiczny, t. 10, nr 2, 1966 r.
Mikrofauna ma~mu syneklizy perybałtyak:iej 351
- - --- -
~----
- ... ' : '. '. '. '. '. ' '.' '. ' .' . . ...
(JiA.i.r$rqi;~-
' .... . . . ... . . '" ~llre'.C~.. .... " ... , ......... '-
. ;~;:" .':' .... :.: :.: . : ' ... >~~>': ... .
! ...;~
... '/~WAR~ZAWA . .... ... .
- -
Fig. !l. lWycinek mapy !litafacji malmu w ~lsce wedłUJg J. IDemIbowskiej, T. Ni.em- ,czy·ckli-ej (1002) i J. Dembowskiej (1964)
Fragment Oif the map of the Mailm Iithofades in Poland,a!fter J. DemJbow.ska, T. Niemczydka 1(il1OO2) and J. Dem/bowska (1964)
1 - wapienie !p1a~czysto-oolitowe oraz piaskowce i zlepieńce o lepiszczu d.olomitycz- no-wapnistym; 2 - osady mieszane: wapienie, margle, wapienie piaszczyste, wa- pienie oolitowe, mułowce i iłowce margliste; 3 - mułOlW'Ce marg'liste z podrzędnir' występującymi piaskowcami; 4 - wapienie ł margle gąbkowe, detrytyczne, oolitowe i skaliste (malm domy) przykry,te marglami, iłowcami l mułowcami ,(malm górny);
5 - wBlpienie i margle rafowe, detrytYC2lrle i grutl:łowe z wkładkami wapieni skali- stych (przewaga Wlllpiend - 70%); 6 - brak osadów malmu
1 - arenaceous-oolitic limestones; and sandstones and conglomerates wlth dolomitic- -calcareous cement; 2 - mdxed deposits: limestones, marls,arenaceous linlestones, oolitic limestones, mudstones and marly claystones; 3 - marly mudstones wlth subordinate sandstones; 4 - ltmestones and spongy marls, detrdtic, oolitic and rocky (l.iower Malm) covered ,by mads, claystones and mudstones (Upper Malm); 5 - reef limestones and marls, detritic and nOdular, with intercalatlons of rocky limestones (pTedomdnance of limestones up to 70%); 6 - the present lack of Malm deposlts
STRATYGRAFIA MIKROPALE'ON'DOLOGiIC'ZNA
OKSIFOlID
Osady okSfordu w sY1Il'ekliliie pery1ba~tY'ckiej mają mułowcowy cha- TaJkter. W jego wyższych pod'Piętragh za·zna·cza się ni,eki·edy wtiękJSza wę
,glanorwość osadu oraz zwiększa się udział gąbek. Mią'Ższość oIksforou w lBaiSłęku wynosi 72,00 m, w BartIoszycach - 79,00 m, a w Goł
dapi - 77,00 m.
352 Wanda Bielecka, Olga ,Styk
MillG-ofauna dks:foroU j,est Ibogata i dość zróżnicowana. Szczególnie T,odziny Lagenidae, Epistominidae d Ophthalmididae cechują się ogrom- nym xoZJWojem, '00 'ZWiązane Jest między :iJrm.ymi z ilas1;o-rn.ułO'Wcowym
charakterem osadów. Rozprzestrzenienie stratytgrarficzne lWaimiejszyoh ,ga- tunkiÓw otwOi'lIl:ic i małrorac:zików mallmu w południowej części syneklizy
perybałtydlciej przedstawiają fig. 2 i fig. 3.
DYWEZ
Osady dywezu mikrofawnistyczmie są na ogół trudne do wyTÓŻ!nienia
ze w~lędu na ich małą miąższość, jak również z uw:a;gi, n'a: występowanie
otwoTnlC ItY'Pu kelOlWe'j ,górny - dywez.
Dywez IW omalWianych trzech O'twora,c!h wyksitakony jest jako mu-
łowce o miąższości 0,10+2,310 m. Miik;rofauna jest dość %czna, cytowana w Ji:teratm:re z dywe'zu i górnego keloweju. Są to: Frondicularia franco- nica franconica Gum'b., F. supracanoviensis Wi1śn., Lenticulina pseu- docrassa (lM j a t 1.), L. polonica (W iś n.), L. hoplites (IW i ś n.I), L. tu- mida (M j ,a t 1.), Ophthalmidium carimatum marginata (W! i Ś' n.), Tro- cholina conica (8 c h l ,u m 'b.), Epistomina mosquensis U hi l d. g o:raz inne 'gatUlIlki·
IPozycję ma'tygraficZillą tej walI"stwy w otworze Pasłęlk olkreśla udo- kumentowanypaloon'tologicznie ikelowej' OTa'Z newiz. W Bartoszycac:h,
;gdzie dywez posiada miąższość H} cm, ~espół m.i.krofawny jest mniej liczmy, typu !kelowej górny - dy:wez, '00 utrudnia joedno'znaczne UIdotlru- mentowanie wie!ku. ,W Gołdapi TV{ osadach dywezu występuje chaTaikte- lrystyCZ!Il!y 'zespół faUlIly amO!Ilitowej ozmacwnej przez L. Ma'linowslką
(1961c).
NEWIZ
Osady lIlewizu wykształ'oo.ne są w facji mułOlWcoWO-maT,glistej z licz- nymi igłami gąlbe!k. Mią'żsrość ich w otworze Pasłęk wynooi 17,5 m, w Bartoszyca'ch - 0,7 m, a w Gołd:api - 2,4 m. N~J1bardziej olllfita mikro- [,auna: występuje w osadach newizu P,asłę~. Zanotowano tu Ila!Stępują'ce
gatunlkd atwomic: Lenticulina tumida ~ j: a t 1.), L. rUsti '(IW i oŚ n.), Asta- colws compressifo'Mnis (P.a a l z.), A. angustissima (W i ś n.), Citharina lepida \(lS c h iW a g.), Rectoglandulina vulgata (B o r n.), Ophthalmidium bi'Mnen'storfensis K
u
b 1., Z w i n g., Textularia jurassica G ii f i 'b. Zna- leziono równ1'eż: Epistomina parastelligera !~ o:f k.), E. mosquensis U h lig, E. uhHgi M j a t 1., E. volgensis M j a t 1.; ta ,ostatnia fo:r'ma ty- powa jest dla poziomu CardiocerCIJS cordatum fE. W. Mjatliuk, HI'53).P,onadto stwie.I1d7iOlllo Trocholina conica ,(S c h l UJ m Ib.), Epistomina? pa- rafavosoides (Hotfk.) opisaną przez J. Ho.fkera (1954) z wacr:-SUW HexSll- mer. Dwa oobatnie gatU!Ilikd., Jak rownież i Globigerina d. oxfordiana G T i- g e 1 i s, znana z dolnego oksfordu Litwy {A. A. GrigeJis, 1956b) okll"eś
lają joednoznacznie newi'zyjSlki wiek osadów. Rodzina Lagenidae posiada, tu lieZ4lyeh swych przedstawkieli.
,Wśród małwrac:zików 'mIIlOtoiW,ano oloocność dwu oIksfOTdzkich gatun- ków: Pontocyprella suprajurassica Oe r t l i li . Krausella? argoviensis O e r t 1 i, cytowanydh z oIksforou przez H. J. Oertli {l959~.
W .otworze Bal"toszyce, ze względu na ma'łą mią'żswść osadów lIlewizu oraz idh 'częściową dolomityzację, mikrolfauna j,est meliczna. Obecność
G R
I. Fmndicularia f,.anconica franc-ollica G li m b., 2. Fmmlicularia .mpmcallm·;ensi ... W i ś n J. Lenticulina Iwp/ile ... {W l ~ n. I
4. L(,lIfint/ina pseuaocmssa (M J a t I. ) 5. Ll'llticulina polonica (W i ś n.)
6. Ophtlwlmidium car;natum ma"gil1ata (W i ś n.) 7. Lenticu/illa (limit/a (M J a t I. )
8. Lenticulina rust; (W l Ś n.) 9. Epistomina mosquellsis U h II g 10. Epistomina parastclligera (H o f k. ) I I. Trocho/ina cOl1ica (S c h I u m b ) 12. Astacolus ms'ian:;; (Born.) I 3. Lenticulil1a munsta; (R o e m. ) 14. Epistnmina uhli!;; M J a t I.
15. Episfomina "olgensis M J a t I 16. ASfaco!lIs comp,.ess~foj'mis (p a a I z.)
17. Planu/aria cord~formis (T e r q. ) 18. A ... taco/us lra:;si (S c h wag.) 19. Asracolu." GF1KliJtissima (Wiśn.)
20. Cilharina /epida (Schwag.)
21. Glohigerina
er
oxfordiana G r I ge I i~.22, Epistmnina? pal'afal'osoides (H o fk.) 23. Spi"illina telluissima G li m b.
24. Lenticulina quenstedti (G Li mb.)
A
25. Ophthalmidium bis'mellstorfensis K libL Zwin.
26. Astacolus comptlela (Sehwag.) 27. Textularia }urassica G U mb.
28. Lenticulina I'Ussiensis (Mjatł.)
29. Recto!{landulina ,'u/Kata (B o r n.) 30. Plamllaria 11'icarinella (Reuss) 31. Planu/aria fi/osa (T e r q. ) 32. Eogufwlina oolithica (Terq.) 33. Nubeculillella infraoolithica (Terq.)
~4. Paalzowella leifeli seiboldi l u t ze 35. Ophthalmidillm milioliniforme (P a a l z.) 36. Eoguttulina liassica (S t ri e kI.)
37. Epistomilla ex gr. mosquensis U h l i g 38. Epistomina ex gr. parastelligera (H ofk.)
Frondicularia lillf{ulaeformis (SC h wag.) Quinqueloclllina jUl'assica n. sp.
41. Spirillina infima \ S t r i e kI.) Trocholina solecensis B i e 1., P oŻ.
Tristix slIprajul'assica (p a a I z.) 44. Conm'boides ef. marginata Lloyd 45. Astacolus malulina (d'Orb.) 46. Lenticulina briickmanni (M j a t l.) 47. Spil'illina e/ongata B i e l.. P o Ż.
48. Gaudryina ł'arsOl'iensis (B i e 1.. P o ż.) 49. Citharilla zaglobe'llsis (Biel.. Poż.)
50. Epistomina stellicostata B i e 1., P oŻ.
51. Epistomina stellicostata var. granu/osa B ie 1..
52. Lellticulina in.fravolgaensis (F u r s.. P o l e n.) 53. Vaginulina aff. debilis (Bert h.)
54. Va!(inulina cOlltracta
er
e rq.)55. Frondicularia molleri angusta Se i bo id 56. Frondicularia uhligi Furs .. Polen.
57. Margillulina glabra (d·Orb.) 58. Ammobaculites subaequalis MJ a t I.
59. ConOlpboides polonicus (8 i e 1., P o Ż.)
60, Marf(inulina striatocostata (R e u s s) 61. Marginulina embaensis (Furs., Polen.) 62. Haplophragmoides ł'olgensis Mj a t I.
63. Margillulina robusta R e u s s 64. Lagella ef. sulcata Walk .• ,Jaeob.
65. Lenticulina do/leini (Kasanc.)
66. Tristix temirica (D a i n)
67. Citharina raricostata (Furs .. Polen.) 68. Lenticulina ł'istulae var. elollgata Biel.. Poz.
69. Tristix temiriCll var. quadl'angulal'is F u r s., 70. Citharina virgatites (F u r s .. P o I en.) 7 L Saracenaria prtn'oslavlei'i
F
u r s.. P o I e n.72. Nodosaria striatojurellsis K I a 11 n
r
AFilg. 2. Rozp.rzestrzenienie stratygraficzne ważniejszych otwornic malmu w południowej części ,sYil1ek1lizy perJ71bałtyckiej StratYlgraphical di.s'trilbution >{)If Imore Lmportant llVIalm f-oraminifers in the southern part {)If tJhe Pieri-<Baltic synecHse
p - Pasłek; B - Bartoszyce; G - Gołdap
Mikrofauna malmu synelklizy perybałtyckiej 353 jednak Epistomina volgensis 1\1 j ,a t 1. i Globigerina d. oxfordiana G 1" i ,g e- l i s określają newizyjski ich wiek.
W Gołdapi' osady newizu nie zostały m~krofaUlIlistY'c~nie udo!kumen- towane ze względu na ,brak rprÓIbek do lbarlań z tej partii osadów. We wszystlcich trzech otwo:rach w omaw1aln.ym ipOOpię1lrze L. Mali!nJowska (1961a, b, c) stwierdziła obecność typowej faUJlly kardioceraoowej ..
ARGOW
Utwmyargowu w ipolu!dniowejczę'Ści .syneiklizy pery'bałtycldej w dal- szym ciągu fWYIk:szttałcone są j>aJlro mułoQlWce mar.gliste 'z licznymi ,g~bk.ami.
W !Pasłęku mią'ŻlSroiŚć tY'Ch osadów wynosi 19,5 m, w Bartoszycach ll,5 m, a w Gołdapi, Igdzie osady te !posiadają charakter hardziej wapnisty, 10,6 m.Zespół mikrofauny a'VgoWu jestufboższy niż newiZ'U. !Nadal. wy-
stępują Epistomina parastelligera (Il o f k.), Lenticulina munsteri (Ro·ero.), Astacolus varians (Born.), Trocholina conica(Schlumb.), Ophtroalmidium birmenstorfens,is K li b 1., .3 w in -g., Lenticulina russien- sis (M j a t 1.) i :inne. Epistomina volgensi:s M j a t 1. i E. ?paraifavosoides (H Q f k.) traf.i.:ają się n.atomiast jedynie sporadycznie. W otworze IBarto- szyce maleziOIliO poruł~dto: PoolzoweUa feifeli seiboldi L u t z e, Nubecu- linella infraoolithka (T e r q.), a z małWrac~ków - Pontocyprella supra- jurassica O er 1; 1 i i Krausella? cirgoviensis O e r t J:1.
RA:UIMK
W utworach rauraku obserwuje ,się miejscami w1ę1ks'zą węg'lanolWlOŚć
osadu, zwiększa się również udzia/ł :gąbek. Miąższość r,auraku IW otworze
Pa,słęk wytnosi 1'8,3 m, w BaIrtoszycacl1 - 32,1 m, a w Gołdapi - 20,1 m.
Zespół milkrofaJUJlly jest :zJblirony do 3T,goWU, z tym że jest nieco ulboższy.
Stwierdzano tu: Epistomina parastelligera (Ho. f k.), E. mosquensis Uh lig, Trocholina conica (S c h l U! m Ib.), Astacolus varians(!B Q r n.), Lenticulina miinsteri (R o e m.), L. quenstedti (G li mob.), L. rilsti(W i:ś n .. ), L. russiensis (1\1 j a t 1.), Ophthalmidium birmenstorfensis K li b l, Z w i' III g.
d O. milioliniformae !(pa alI ,z.) - ~gatuneik opisalny przez R. Paa,lrowa w 19,32 r. 'z poz:omu Gregoryceras transversarium o'Vaz Nubeculinella infraoolithica (Te:r q.i), Eoguttulina liassica ~S tr i'ck 1.)' a talkże' Paal- zowella feifeli seibold~ L u t z e i kUlka 'inny,ch.
Wśród' ma'łżoraczików występują Para'Cypris sp. i P. acris O e r
n
i.Ten ostatni :gatUlIle'k IcharakterystY'cz:ny dla osadów argoWlu - rauraku (H. J. OmIi, 19'59).
ASTA<RT
Utwary astartu mają Illiooo większ,e 'zrozmoowalIlie litologiczne niż niższ'e ipoopiętra dks:fOfl'ldu. If>,oouwając :się od Pasłęlka 'ku półnoonemu iWschodowimią'ŻSW\ŚĆ utworów astaTtu:· zwiększa się. W PaSłęIk.u są to muaowce margliste, miejscami nieco dolomityczne, przechoOdzące ku 'górze w piaskowce wapniste, powyżej 'któryc!h występuje ponownie seria mu-
łowca 'Z wIldadlkami margli. Miąższość astartu wynosi tu 1'6,1 m.
W BartOSZYC8iCh osady a:startu ro1JPOCzynają się muŁowcem de'brytycz-
n~olitowym, ponad którym leży piaSlrowiec mwQlWlCOiWy, Iprzedhodzą·cy
w mułowiec iilasto-piaszczysty, a wyżej - wapień mułoiWICowy oz licznymi
354 Wanda Bielecka, Olga !Styk
oolitami araz iłowce i mułowc,e n1ar.gIiste. Miąższość utworów astarlu
w
Bartoszycadh wynosi 34,4 m.W otworze Gołdap seria mułowoowa ~auralmu [kiontynuuj-e się nadal wastarcie i ~rzeclhodZ'i. wyżej w serię relłT;gli mułowcowych. Miążswść
astartu w Gołd8Jpi !WyInosi 41,9 m.
W astarde połud!niolWiej części syneklizy peTybałt~C'kiej, z,e wz-ględu
na ilrontytnuowmie się podoibnego j.aIk W raura:ku typu osadu, w zespole millcroiaJU!IlY stwierdza się obecność niektóryCh gatunik.ów :znanyCh z 'Illiż
szych podpiętelI" oksfoil'du, a na o!g.6ł nie spotyka.nY'~h w astareie. MOtŻlla
tu wymienić: Epistomina ex ;gr. mosquen.sis U h l i g, E.ex gr. para- stelligera (Hofk.)., Nubeculinella infraoolithka(T ~rq.), Len.ticulina russiensis (M j a t 1.), Astacolus compt.ula (S c hi w ~ gJ), Paalzowella fei- feli seiboldi L u t z e i Ophthalmidium milioliniformae (lP ,waJ l.z.). lPo-
!IlJadto W as1:arde tpOłjawiają !Się no,we :gat'unki, lktóre następnie przeChodzą
do lkimerydu jaJk: Frondicularia lingulaeformis (S c ih W ,a .g.), Quinquelo- cuUna jUT'a'ssica n. sp., Tristix suprajurassica: (P 18.!.a i1 z.), Trocholina so- lecensis B i' e 1.,.p o ż a: r., Spiriillina infima ~S t r i ,c k 1.), S. elongata, B i e 1., p o ,ż ~ r. i khlka :innych fOT!IIl. Z małźorac:z1ków występują Paracypris sp.
i GalUaecytheridea dissimilis
:o
,e rt
1 i. Ten osta:tnd gatunek 'ZJ:lany jest z &Startu i najniższego kimerydu FranlCji I('H. J. Oe!'tli, 1957).Mimo iż Ibr8Jk jest tu form. typo~ch d'la astaIrtu zrwiąmnych z facją węglanOIWą, to jedmJak ogólnie zespół mikrofauny swym składem gattwn- lrowym rożni się od zespołu rauraku i Ikimerydu. Na tej więc podstawie
tę parlię osadów można !było wydzielić jaJro astart. MakrotfaUJna: wystę
pują'CIa w omawianych otwaracl:t w mniejszym lulb większym stopniu po- zwala zaliczyć powyższe warstwy do astartu.
lKmvIERYD
WpołudniOlwej CZęsCl syneklizy perybałtyooej na obszarze Polski utwolrY kimerydu IW pełni ll"OZ'Winięte występują w IProfilu otworu Pasłęk.
Ku póŁnocnemu wsohodowi 'brak jest coraz to starszyclh poziomów tego
piętra, taik: że w Gołdapi stwierdzono już tylko oQ{sforo i niższą ,część
do1nego ki,roerydu.
KlMERYD DOLNY
Osady kimerydu dolnego stwierdzone zostały we wgzystldch trzech omaWlianyCh przez nas ortworach. W otwarze Pasłęk są to margJe WaJp- nisto-mułolwcowe oraz mułowce marglilste o łącznej mią'ższości72,OO m.
W Bartosz~cach osady dolnego kiJrnerydu o miąższości 153,0 m W oo'lnej
części są lbardziej pi1a:szczyste, Iku -górze przechodzą w wapienie mar:gH-
sto-mułOfW1OOlWie i mułowce numgliste z wt'rąceniami piaSkowców. W Goł
dapi w osad2Jie Oibsei'Wuje \Się :zwiększenie .piaszczystości. Są to. ,głównie muł()lWlCl€ margliSte z wkładkami irowców; m~ąiŻSwść niepeł!ne:go tU' dol- iIle.go Ikittnerydru wynosi 32,0 m.
Zespół m:ikrotfauny dolnego Iki:merydu jest litczniej repre~ento:Wa!!ly
w gatunki niż w wyższym oiksfordzie. Z ,wprzednio cytOlWalIlych fo.nn wy-
stępują tu: Actacolus varians (Bor n.), Lenticulina munsteri (Roem.), Planularia tricarinella (R e ,u s s), P. cordiformis (T e 1" q.), Eoguttulina liassica' (S
t
r i ck 1.), Epistomina ex gr. mosquensis U h l i Ig, E. para-D K s F D R D K/HERYD s T R A T v G R
2. Krausella? argoviensis Oertll 3 Paracypris sp.
4. Paracypris acris Oertl i
5. Galiiaecytheridea dissimilis Oertli 6. Cytherura sp.
-
7. M05!oceratina cf stimulea (Sehwag.)•
8 . Cythef/opteron sp.li!iIl!lIiliII! 9. R ectocythere regularis M a I z
-
10. Schuleridea triebeli (Steg:l.)• -
11. Cythertdla suprajurassica O e r t I i-
12. Cytherelloidea weberi S t e g h-
13. Cytherelloidea rmdli/ata KI i n g L--
14. MOlloceratilla ef. scrobiculata T r i e b 15. Loplwcythere cf. Cl'uciata ox!oł'diana L u t z e 16. Macrodentina (Polydentina) proclivis M a l z 17. Monoceratina er vulsa (Jon., Sherb.)18 Protocythere !uI'cata n. sp.
19. Amphicythere semisulcata Tfleb 20. Loplwcythere ef. multicostata O e r tlI 21. Galliaecytheridea wolburgi (Seh m i d t) 22. Ampllicythere confim.dens Oertll
-
23. Gafliaecythel'idea postrotunda Oert l i 24. Protocythere rodewaldensis K l i n g1.25. Protocythere sigmoide!l Stegh.
26. Macrodentina (Macrodentina) sculpta K 11 n g l.
27. Limnocythere inIlata Stegh.
28. Macrodent~na (Macrodentina) macu!.ata M a l z 29 Galliaecytńeridea elegans (S h a fił p.)
30. Cytheropteron purum S'c h m i d t
Fig. 3. Rozprzestrzenienie istraty.gTaifkzne wa'żniejszych ma,Łżoracz:ków ma'lmu w poludnitOwej części Isynek!l1zy perybałtY'ckiej Strat1graphkal distribution ofmo,re important Ma'1m o.stracodtS in the s,outhern 'Part o,f the Peri-1Bal'tic syneclise
p - Pasłęk; B - Bartoszyce; G - Gołdap
A F ! A
Mikrofauna malmu syneklizy perybałtyakiej 355
stelligera {H O f ~.), Spirillina infima (S t r i C 'k 1.), Trocholina solece,n- sis B i -e 1., P O 'ż a T. d Quinqueloculina jurasS'ica n. sp. Z gat~ów nie
występującycll w osadarclh ,astartu, a zanotowany1oh w dol:nym ikiJrnerydzie
należy wymienić: Lenticulina brilckmanni CM j a t 1.) i Conorboides cf.
marginata L lo yd - gatwnek opisany z Aa~'glii pr2iez A. Llo<yd:a (1002) z poziomu Rasenia mutabilis, doikumen'tują'c.)- do1noikillll€ryd7Jki wiek osadu.
Ponadto stw:ierdrono tu Gaooryima varsoviensis (B i e 1., P O< Ż.I) -
gatunek występujący w dolnym ilcime:rydzie i w wy'ższym a:st.arcie Niżu
POIlsikiego 'eW. Bielec!ka, W. Pożal'ySki, 1954), Citharima zC1Jglobiensis (B i: e .l., P o 'ż.) oraz Epi;stomina stellicostwta B i e 1., P O< ż. i E. steHicostata var. granuloM B i e 1., !P o ż. W ipl"zystro'Powydh 'Partiach dolnego ikime- rydlu stwierdzono Lenticulina infravolgaensis (F U r S., P o !l: e Jll) i Am- mobaculites subaequalis M j a t 1. - olkazy występująlce W kimerydzie PolSki, a prrechodząlce do niższyCh wars1Jw portlallld'U.
rw
Barloszycaoo. zanotowano obecnOlŚć Spirillina elongata B i e 1., Po ż., Vaginulina alf!. debiUs (B ert
h.), V. contracta (T erq.), Fron- dicularia mOHeri angusta S e i Ib., F. uhligi (F u r S., iP o l' e n.), i kilka inny:oh. F'1łiUl1a małżorae7JkQlW:a najdbfiidej :występuje w dolnym kimerydzie otworu Bartoszyce. SbwierdZOino 1t'U: ParCliCYPris sp., Galliaec'jjtheridea dis- similis O ,e r t .l i, Rectocythere regularisM
a 1 z - ,gatunek Oipisany pr:zez .au'fiora z poziomu Ra:senia cymodocae, Schuleridea triebeli eS t e ,g Ih.), Cytherella suprajurassica O e r t l i, CythereUo1dea undulata K l i Il! ,g., C. weberi S t ,e g h., Amphicythere confundens O e r t l d i ~.semis'Uilcata T r i e ,b. Są to wszyst!ko :gatunki mal'2m-aczlków opisaJne prze'z aU'tarów z osadów dollllego k:imerydu ..Ponadto występują tu takiie :gatunik:i 'ZIliaJlle z Olkisiorou, a: niektóre nawet 'z wyższego doggeru jlalk: Galliaecytheridea postrotun-da O e r t 1 i, Lophocythere multicostata O €t r t 1 i, Lophocythere cruciata oxfordiCJJna r.; 'U t:2J e, Monoceratina stimulea {S 'c h Wi a ,g.) i M. scrobiculata T r i e Ib., B a T t. Zjawi'Slro to mJlima tłumaczyć występowanielrn w kimerydzie sy'- ne!klizy perr-yhaHyclciej osadów ~itoloigi(!ZIli-e zbliżonych do niższ~cfu warstw OIksiordu i górnego doggeru.
Najeży zaznaczyć, iż w osadach dolinego kimerydu syneklizy 'Perytbał
tycldej występuje Protocythere furcata n. sp., któ:ry !to Igatune!k we wszystkich badanyCh: przez nas otwocach wiertn1czyClh tego rejonu noto- wany hył w dolnym kimerydzie i spąg<>wylCh parttach górn,ego. Jak widać
z powyższego, milkrofaUlIlla doibrze dokume:n!tuje doJnOlkimerydzlki Wiiek
\baidanydh osadów.
iKlMERYD GORNY
Utwory kimerydu ,górnego zostały stwierdzone iW otwo~ac'h wierlni- cZyich ,Basłęk i BarlolSzy'ce, Ibrak i'oh j1est rw Gołdalpi. W Pasłęku wy- 'ksztareom.y jest pel)ny profilI kimerydu górnego o miąższości 74,6 m. Są to
rnlułQlWce i iłOlWlCe margliste 'Z wlldad!kami max;glu dłowoowego, ku ,górze
poj,awiają się w!kładki mułowca piaszczystego i piaskowca mułowcolwego.
W HarloszycalCh osady :górnego ikimerydu rozwini~e :są również w :serii
lmułQIWOOWo-maTglistej, W ,górnej jej części obserwuje się więikszą piJa'Sz-
c'zystość osadu. Miąższość górnego kimerydu wynosi tu 49,00 m.
356 Wanda Bielecka, Olga 'styk
Zespół otwornic .gÓ!I'nego !kdmerydu j€St nieco uboższy Illi'ż dolnego.
W dolnej części górnego kimerydu występuje jes~cze Quinquelpc.ulina jurassica n. sp. i n<tekiedy Vaginulioo .aJff. -debilis ,~B e r th.~. Nie wY'stę
puje tu już Spirillina elongata B ie 1., P o ż a r., Gaudryina varsoviensis B i e 1., P o ż a r., ani też Conorboides d. marginata L ł o Y' d. PojalW'iają się n:aromi.ast ,gaiunki, których zasięg występowania w !Polsce środkowej
datuje górny kimeryd - dOlIny portland (W. Bieleaka, IW. P,ożarySki, 19154), Conorboides polonicus
'CB
i e 1., P o Ż aT.), Ma7'gi.nulina striatocostata (Reuss), M. embaensis (Furs., Pol'en.) oraz nieHczne oiroazy Vagi- nulina aft. debilis '(B e r t !h.:), Frondicularia uhligi F u r S., P o 1 e n., Marginulina glabra (d' O r Ib.), Ammobaculites subaequalis M j ,a t 1. i kil- ka innych fol'lIll.W zespole małżorac11ków zalllotowano obecność Cytherura sp., Cythe- rella suprajurassiC'a O e rt l i, Ga:lliaecytheridea wolburgi i(S ch mi dt), Protocythere rodewaldensis K l i n g 1. i P. sigmoWea S t e' g h. iDwa ostat- nio wymienione ,gatunki cytow:ane są w literaturze ze środilwwego kime- rydu Ndemiec '(oW. KIJingler, 1915'5) O!r18.Z 'z niższych partii górnego ki!lllerydu
Ftl'anlCji (H. J. OertIi, 1957). W spągowyCh ;partiach lkimerydu górnego znaleziono Protocythere furcata n .. sp., Macrodentina (Polydenti'lia) pro- clivis M a l z, Amphicythere confundens O e r t l i i Galliaec?Jt!heridea postrotunda Oe r t '11. W stropie k1imerY'du górnego Bal"toszyc wystę
puj'e Macrodentina (Mcrerodentina) sculpta K l i n g. Makrofauna irówmeż
do!kumootuje dobrze o!becność warstw lkimerydu gólI'nego w otwo!rze !Pa-
słęk 'i Bartoszyce
p.
TIembows!ka, 1962).!PORTLAND
Osady !portlandu, i to nie najwyżs~ego, syneklizy 'pery:bałtycltiej wy-
stępują na terenie Bolsiki j,edynie w ortw.orze 'Pasłęk, a na tereni'e ZSRR i Litwy JJJie ,zostały OIIle :Stwierdzone.
o.sady ni'ŻSzego po:rt'1aJndu w otworze !Pasłęk wyks:z!tałrone są w dolnej
części jailro iłowce i mułOiW'Ce dolOllIlity~zne bez fau:ny, a: w wyższ'ej 'Partii jako seria osadów 'PiaIS'zczysro-mulłOlwrowo-margl'istY'oh z a'lIlJOt:t}.itami. Dol-
ną 15-tometrową partię wyżej om:awi.anych osadów ,ze względu :na ciąg- "
łość sedymentaJcji J. tDemJbo.wSka określa jako ibonon domy. Milkrod:auna :nie j·est zbyt 'liczna. 'Z:na'l,eziono tu: LentiJculina muns1)eri (R (li e m.), L. in-
fravolgaensis (F ,u; r S., P O' l e n.), Ammobaculites suba'equalis M
l
a t 1., Eoguttulina liassica·eS
t r ,i< c kl.), Spirillina infima ~S t r li c ik 1.), Epi- stomina stellicosta1Ja B i el., P O' ż a r., Marginulina embaensis (F u r s., P o l e n.), M. robusta R e U' s s Oil"az w spąlgu nieli'czne oIkazy - Trocho- lina solecensis B i e 1., P o żar. Jest to zespół ot'Wlornk, jaki mmle wy-stępować w stropowyC!h partiaoh 'górnego iónerydu O!raz w osadach mo!r- skiego ipOTtIa!Ilidu, nie precyzujący jedn~ ściśle wie!ku.
W ,górnej 9-ciometrowej palrtii OiSadów omawianego profilu stwier- dzono "gatunki otwOll'lIlic określają'ce jednoznacznie Wiiek tycih osadów jalro bonon środkowy (W. Bielecka, W. PożarySki, '1'954; W. Bie1ecka, 1900;
A. ,W. Fursenko, E. N. PolenOlw:a, 1950). Są to: Lagena cf. sulcata (Wal k., J a c o !h.), Lenticulina doflemi K a' s a n c., Tristix temirica (D a i n.), Citharina raricostata ,(F u r S., P o l e n.), Lenficulina vi,stulae var. elon-"
gata B i e 1., P o ż a r., Tristix temirica vaT. quadrangularis F u r S.,
Mikrofauna malmu syneklizy perybałtyckiej 357 p O 1 e 1Il., Citharina virgatites (F u r S., P o 'l e n.), Saracenaria pravo- slavlevi F u r S., P o l e n. i Nodosaria striatojurensis K 1-ił 'h n. Wymę
pują'Cy Itutakże małżoraczek GaHiaecytheridea elegans (S h a! r a p.!) oIkre-
śla środlkowOibotl-oński wiek badanych warstw (P. S. Ljllllbimowa, 1955).
Zna,Leziono ih1 ponadto Macrodentina (MacroderLtina) maculata {M a 1 z - gatunek znany z osadów portlandu Niemiec (H. MaIz, 19'58) O!l"az Lymno- cythere inflata S t e g h. i Cytheropteron purom S o h. im i d.
t.
CHARAKTERYSTYCZNE Z,ESPOŁ y MIKROFA'UNISTYOZiNE DLA ,F A!CJiJ MUŁOWCOWO-oM:A!RGLISTEJ
W POSZCZEGÓLNYCH PODPIĘTRACH MALMU
Osady mułowoowo-i1asto~margListe dOlInego i środkowego okstfoodu, stwierdzone w południowej 'Części syne'klizy pe.ry1bałtyckiej, ikollltynuują się z więlkszą 'lu1b mniejszą domies2Jką :pialSzczystości w rejOlIlie Królewca.
Mikrotf,aurnę .z tych osadów opisał A. Grigelis !~1g.58a, b, 1960). Ten ty!p osadów !WystępuJe także i w Tejo'Illie K'Cyni (R. Dadlez, K. [)aycza!k-Cali- kowska, J. Dernoowska, 1964), skąd milkrofaU'lla zostrla: opraoowana iprze,z W. Bielecką i O. Styk ;~11964). Daje to więc mo.żność porównaIIlia zespołów
mNm"OILaunistyczmydh w obrębie poszc~ególnyi(!'h poopi~ter w facji mu-
łowco!Wo-ilasto-margli!S1:ej. Być mOiŻe, że s1Jraty,gratCia gbrnej j'ury po,dana przez A. Grigelisa ('19610) dla otworów wiettniczych z rejonu Królewca w niektÓ!I"yc!h przypadkach jest nieco admienna: od ujęć stratygraficznyoh analogicznych utwo.rów przyjmowanych przez polskich g€Ol-ogów. Przy-
kładem tego jest rozbieżność :stratygrafii utworów malmu otworu Oziersk i położonego 8 km od niego otworu Gołdap (J. Demhowska, 11962).
Jeśli nie brać !pod ilLWaJgę ró'żnic miążs~ości pOS2lcze,gólnyc'h podpięter
oksfordu, to jed:nalk. można porównywać zespoły millcrlofaunistyczne z
te-
renu PolSki z zespołami ,cytowanymi przez A. Grigelisa (19'5I8'b, 19'00) ,z re- j<mu Kró1,ewca i Litwy. W :zespołach tyCh zazn:a1czają się jedna!k drolbne
różnice w Skład:zń.e gart:unllrowym, wynikają,ce przede wszystlkim z indywi- dua1ine:go podejścia autorów do inteTlpl"etacji po&czeg6lnyoo galt'Unk:ów oraz z uwagi na mniejlSzy lulb większy udział malj;eriału hądź to ilastego,
bądź też piaszczystego w osadzie. Mimo tY'ch drobnych rÓŻIllic w z'es!pO'le mikr()lf;a:U!IlY QlooeI'IWUj'e się występolWaIllle szeregu: tych samych form.
W OlSadach dywezu synekJizy perybałtyokiej po stronie polskiej można wymienić nagtępują'ce gatu:nlki, które A. G:rdlgeHs (1958a, b, 1000) cytuje z rejQlIliu Krblewca i Litwy z poziomu Quen'S"tedticeras lamberti. Są to:
Lenticulina hoplites
f.W
i ś n.), L. polonica (W i ś n.), L. milnsteri (R D e m.), L. pseudocrassa(CM
j a t 1.), L. tumida ~ j a: t 1.), Frondicu- laria supracalloviensis W i ś n., EpistomirLa mosquensis U hi li.g, E. pa- rastelligera (H o f ik.), E; uhligi M j a t 1. i Trocholina conica (6 c:h l 'lI: lIll' Ib.)= Trocholina nidiformis '(B r "li c ik.l)
+
Trocholina transversarii P aJ a l 'z.Zespół ten z małymi zmianami występuje także w QiSa,dach dyw:ezu o!kolic Kcy:nli',z tym że joest om. tam liczmiej reprezentowany !przez przedsta- wicieli rodziny Lagenidae. Faikt ten m021na Iby trumruczyć nieco więOOc>zą głę;boIkością ZbiOlI'llliika.
Dla osadów newizu jallro !Wspólne formy w syne'klizie perylbałtY'ckiej na'leży wymi1enić: Lentictdi'/Va tumida ~M j a t 1.)
=
Lenticulina posttumi- da (D a i n), Actacolus compressiformis (P a: a 1 z:), Spirillina· tenuissima358 Wanda Bielecka, Olga !Styk
G li m b., Trocholina conica (S c h l u m b.:), Epistomina 'Volgensis M j a t 1., E. uhUgi M j at 1., E. parastelligera (H Oli k.), E.? pa'rafavosoides (H{)fk.)
= Epistomina multiJaJlveolata? rG r i g., Globigerina d. oxfordiana G r i g ..
i Ophthalmidium birmenstorfensis K li b 1., Z w i n g.
!POIdobnie jalk: w dyw€'zie, tak i w newizie okOllic Kcyni spotyka się licz- niejszyoh rprzedstawideli rodziny Lagenidae, 100 zresztą obserwuje się również, lecz w nieoo IllIIliejszym S'topniu i w południowej części syne- klizy ipeTylbałtydkd,ej ołbszaru Polski.
W rejonie Kcyni nie za.notoWalIl{) .obecności małżoraC2Jk.ów. Natomi.aJSt wsy;neiklizie pe:rylbałty'Clldej na ohszarZle Polski w wyższych parti.ach !lJ!e- wiru i wargowie stw1..wdzono OIbecność nieZlbyt licznych małżoiI'acZków:
PontocypreHa suprajura'ssica O e:r t l i i Krausella? argoviensis O e rot l 'i.
W :utw{)rach ro"g!OW:U ze wspólnych fo!l"IU można wymienić: Lenticulina
ąuenstedti (G li m h.), Astacolus compressiformis (iP a a l z.), A. comptula.
(S c h w a: g.), Trocholina conica (8 c h l u ID b.), Epistomina pa'1'Y1JS'telligera (H Q f k), PlanulaTia. tricarinella (Re u s s) = P. trico'statJa '~M i t j a n.).
W rejonde Kcym:i w JWYższej partii a~gowu, gdzie nrastępuje zmiana oha- rakteru osadu z mrułofWlOOlWlO--m1argli.stego na węglaJIltOwo-mułowoorwy, do-
chodzą dwa nowe ,gatmnlki :związane z facją (bardziej Wia:piem.ną: Saccorhiza ramosa (B r a et y) i Paalzowella turbineHa (G li m b.') - nie stwielI'droine na oIbs~ze synekIizy peTylbatltycldej.
Mi!k:rołfaunę wyższydh: ;partii oksfQrdu sY'Jlieklizy 'perybałtyokiej o.bszaru IPolski trudn{) jest porównyw:ać z daI!ymd miikrrOf,aunwtycZlnymi A. Grige- lisa :(1:960). Autorr ten wprawdzie stwierdza w osiJOwej części syne!kli.zy
perrybałty;dkiej oIbecność osadów ,górtnegQ oksfordu w facj'i mułowoowo-ila-.
s~pi'aszczystej (otwory Storriszki, Włodzim.irów i Żelelmodarożnyj), nie podaje j'ednak wyk.~u mikrofauny. WzmiankuJe on jedyąllie, iż zespół
górnegQ oIksforou Jest u'bogi i brak jest przedstawicieli rodzaju Spiro- pthalmidium i Trocholina orraz prawie wszystkich przedstawicie'li Lenti- culina. Jak{) oIbecne fO!l'llIl'y rwymienia ndeoHc:zme Epistomin'a a:f:f. parasteUi- gera (II o f k.) i Lenticulina sp.
W :zacIhodmiej części Litwy, w trejome IPre1rule, A. Grigrelis :(1960)1 po- daJe, że wyższe poziollll'y 'górnego oIk:sfotrdu wykształoone są jailro wa- pienie, miejscami 'PiasZJczyste, z korralami, lbez milkm:fauny. !Autotr ten nie cytuje mikraf-a'UlIlY' 'również z osadów kimerydu, a jooJ71nie 'zaznacza, iż
osady te.go wieku stwierdwne wstały w otworze Wllodtzimirów jako utwory piasZlCZj1!Ste, miejscami oolittowe 'bez fauny.
Ze względu na to zespół mi1krof.auny wyższ,ego oksforou (raumk, astart), ikimerydu oraz portlandupołudni{)wej części synelcldzy perybał
tJ71dkiej możemy porów:nywać tylko z miikrQfauną okolic Kcytni..
Utwory 'l'iaUll'aIku oIk{)lic Kcyni wykJSztałoone są w postaci mułowców
maI1g!Ji:stych oraz waJIieni mułto'Woo~"h. W astarcieZB.Ś prOljlB.lW1iają się wtkładki łtupków Jmal'Igl1sto...murowcowyoh na'Przetmianle:głe z ma~g1ami
i wapi,eni.rurni mułowcorwymi. Osady te wskazują !!la :nieco głę!bszą. strefę
:zJbiom.ilka. 'Za:rówtno w raU!I"alku, jak i w :astatrcie mikrofauna jest tu! lbaT- dzo Ulboga i Ibrak j,est gatunków char,a!kteryzujących te lpodrpi~ar. Ze:spół
otwQrnicowy składia: się z fO!rlIl stratygraficznie Oiooję'tnych, zn~ z ea- lego malmu. Są to: Lenticulina milnsteriCR o e m.), Asta'COlus varians (B o r n.~, Spirillina infima {S t r i c 'k 1.), Lenticulina prima (d' O r ib.:),
Mikrofauna malmu syneklizy ,perybałtyckiej 359
Planularia cordiformis (T e r q.) oraz 'bar.dw lic2IDe igły gąbek. Nie za- lIlot()watnO ;tu 'zupełnie małżor,aczkÓIW.
W rauraku OT8a: w asta:rde połwdnrl.owej c'zę'ci :syne!klizy perylbałtY'C-
1diej występują !IliaJtJomiast zespoły mi1kTruauny Clharakteryzujące te pod-
piętra i pozwal.ające na ~ch wyróżniellie.W ra:urallm osady wykształcOlIle są nadatl jako. mułowce :rnJa'rgliste :z nieco więikJszą domieszJ.ką materiału
piaszczystego. Zespół otwoXID1COwy jest 'z:błi!żony do aTglOlWijlSkiego. Wśród małżoraczków zanotowano obecność Krausella? argoviensis Oert l i, Paracypris S1p. i P. acris Oert li. W astareie zaś, ,gdzie osady wykształ
cone są
w
facji murowcolWO""'PiaswzySfto..ma:I'iglistej, miejscami z ooHtam1 i igłami gąlbe!k, 'zespół :mikrofauny za.wiera: częściOIWO fOlI"IIly oikBfordzkie oraz nowe gatunki, które !IlIaStępnłe !pr~echodzą do kimerydu. Ogbl:niiebiorąc zespół ten różni ,się jednak od zespołu rauraik!u i Ikimerydu i po~
zwala na wyró:hnienf.e osadów astartu. ,Z otwornic występują tu ;głównie
przedistaJwiciele rodzimy Lwgenidae i Epiistominidae. Z maiłżoiTaczków no- towane są doŚĆ liczne olkazy Paracypris sp. ox,aJZ nieliczne Galliaecytheri- dea <dissimilis O e r t 1 i i Cytherura sp.
PiasZ!Czysto-muł/OlwO(}we osady częściowo. margliste i wapndSte dolnelgo.
kimerydu syne!ldizy rperyhałty,cldej zawierają dość liczmą i typową milkro-
faum.ę. W rejOlIlie Kcyni osady tego wie.k7u mają clhall".a'kter mlliowcOlwo- -mair.glisty, Iczęściowo wapienny, z wtrą1ceni:ami łupków maJ'l,glistycll,
wskazujący:c'h na pogłębienie się ZJbiornika. Zespół (fauny otwOTniOO'Wej jest ,bardzo Hczny i podobny do zespołu notow.a:nego w syne!kldzie lpeiry- bałtycltiej. Z fo'rm clIa~alkterystY'cZlIl\Y,ch można tu wymi,e:nić: Spirillina elongata B i e 1., P o ż a T., Gaudryina varsoviensis
CB
i e 1.; P o ż a r.), Lenticulina brilckmanni (M j a t 1.), Citharina zaglobensis ~B i e 1., P ()i-z
a r.), Epistomina stellicostata B i: e 1., iP o ż a r., Trocholina solecensis B i e 1., !P o.z
a r., Spirillina infima {S t r i c k 1.~ i inne. Nie zano!l;1()Iwano tu o.becności Concorboides ci. marginata L 10 y do - iO!ITny występującejw syne!kliz:ie ,pexybałtydkiej.
Znamie.n:ny do podkreśleni.a jest ialkt, ż,e zespół otwornic syneklizy
perY'bałtY'cikiej i rejOlIliU Kcyni jest prawl'e jednallrowy, natomiast w ze- spole małżo:racz1kbw: zauważa się macz::ne rÓ'Żnke. W do.lnym kimeTydzi,e rejonu Kcyni zanotowano jedynie nieliczne olkaJZY Cytheropteron bispino- sum bispinosum S c h m i d
t
i Cytherella suprajurass7lca O e r t l i oraz nieco liczniejsze Limnocythere inflat'a S-t e gh.rw
południowej ezęśd sy- neklizy pery'bałtyokiej na;tJomiast ,fa:u:na ma'łżiO!I':acZJlrowa jest znacznie ho~gatsza, szczególnie w otworze wiertniczym Bartoszy,ce. 'ZaiIlIol1:owa!IlJO tu:na-
stępujące ,g.atu!I1lki: Paracypris sp., Galliaecytheridea dissimilis O e r t 1 i, G. wolburgi 'CS c h m i d t), G. postrotunda Oe r
t
li:, CytheruT'a !Sp., Mo- noceratina stimulea (S ,c h wa ,g.), M. scrobicU!lata T r i e b., M. d. vulsa (S h e r Ib.), Rectocythere regularis M a 1 'z, Schuleridea triebeli (8 t ,e ,g h.), Cytherez,za suprajura'ssica O ,e rt
l i, Cytherelloidea undulata K 'l' i n g 1., C. we beri S t eg h., Macrodentina (P,olydentina) proclivis M a l z, Lo- phocythere cruciata oxforoiano. L ut
z e, L. ci. multticostata O e r t H, Amphicythere semisulcata T r i e h, A. confundens O e rt
l i i Proto- cythere fU'I'Cata ~. sp.Utwory górnego k:im.erydu syneklizy perybałtyokiej posiadają mu'"
łowcdwlor-piaszczystycha:ra!kter, w rejonie Kcyni na1tomiast panuje !facja 'hardziej- ilasto-marglista, a w gÓ:rnlej partii 'pirzewa'żają piaskowce w:alP-
360 Wanda Bielecka, Olga 'Styk
. niste i wapienie oQUtowe. Zespół otwornic jest liczniejszy w ni'ŻSzej
partii osadów, wyżej staje się mn~ej liczny. Wspólnymi 1f00rm.ami dla obu obszarów są: Conorboides polon.ic'US(B i e 1., P O' ia r.), Marginulina striatooosfata (Re U;Sl s), M. embaensis (F u r 'S., P Q l e n.), M. glabra (d' O r ,b.), Frondicularia uhligi F u r S., P Q l e n., Rectoglandulina humilis'
CB
Q r 1Il.), Citharina proxima (T e r q.), C. zaglobensis {B i e 1., p O' ż a r.), Epistomina stellicostata B i e 1., P o.i a r., E. stellicostata v,ar. granulosa B i e 'l., P Q Ż a r., Lenticulina infravolgaensis (F u r S., ,p o l e !!l.) i sze- reg innych. W rejonie K'cyni nie zano,towano obecności Epistomina ex gr. mosquensis U h l i g d E. ex gr. parastelliJgera (H o f I~.), występujących w syneklizie perybałtY'clkiej. W niższej' części ,gÓTnego kimerydu notuje się licmiejiSze występowaIIlie r,odziny Lwgenidae.
W ,górnym kimerydzie rejonu Koey,hi sbwierd:wno oIbecność następu
jących małżorac.'1'Jków: Macrodentina (Polydentina) wicheri (S t e gh.), Cy- therella suprajurassica O e r t l i, Galliaecytheridea? monstrata (L j u 'b.), G. wolburgi ~S,chmidt), Amphicythere (Merocythere) plena S c h m i d ,t oraz ibliilej !Irieoznacza'me Ostmcoda sp. W górnym kilme- ryclrie syn.elkl±zy iperyibałtyclk:iej zespół małwraclJków jest mIIliej licz- ny lIlii w dOllnym kimeryd~ie. Obecne są tu: Cytherura Sp., CythereIla suprajurassica O e r t ł i, Galliaecytheridea wolburgi ,eS c 11: ID j d t), G.
postrotunda O e r t l i, Amphicythere confundens O e r t l i, Protocythe- re rodewaldensis K [ i n g 1., P. sigmoidea S t e.g h., w Spą-gu - P. fur- cata n. sp. i Macrodentina (Polydentina) proclivis M a: l z. iW stropie górnego k.imerydu występuje Macrode'litina (Macrodentina) sculpta KlingI.
Na dbszarze synelklizy IP€ryfba:łtycltiej notowane :są Jedynie ni.isze par- tie portlaiIldu, mające char.akt,er pias~czysto-mułow00'WY, podczas ,gdy w rejonie Kcyni, położonym 'W 'centralnej części 'zhiornika:, rozwilllięty
jest cały portland. Przewamją ,tUJ osady wapie'Il'!lJo--.margliste i mułowco
wc-margliste, a IW !Iliilszych paTtiach - ipiaiS~czysto-wa:pie:nne. Na gór-
ną partię morskiego portlandu składają się Igłównie wapienie z wkład
kami !IIlial'lgli i 'łupków 'll1a:r:gUstych.
Mikrofauna jest znaczmie obfitsza 'W rejonie Kcyni niż w syneklizie
perytbałty~iej. JaJlro IWspó'lne ,gatunlki typowe dla środkowyoh parttii portlaiIldu moma wymienić: Haplophragmoides volgensis M j at 1., Mar- ginulim:a robusta R e:u s s, Lagena sulcata Wal k., Ja c 00 b., Lenticuli- na dofleini (!K asanc.), L. vistulae vaT. elongata B i e 1., P o'ż a r., Tristix . temirica I(D a i n.), T. temirica var. qUlhdrangularis F u r S., P o ole n., Citharina raricostata (F u r s., P o. l e n.), C. virgatites (F u r S., P o 1 e n.), Saracenem pravoslavlevi F u r S., P Q 'l e n., Nl()dosaria striatojureoos K l
a
h n. W 'Osadach porll®du nie mnotowa!Ilo już obecności Conorboides polonicus (Biel, PQżar.). PonadtQ występuje tu również sze'relg !ga- tUlIlków 'ZIllanych z ikli.merydu jak: Epistomina stellicostata B ie L, p o ż a r., Lenticulina infravolgaensis :(F u r S., P o l e n.), Marginulina striatocostata R e.u s s, M. embaensis (F u r S., P o 1 e n.) i kHika ilninydh.W synelklizie perylbałtyckiej zanotowano ()łOOcność Limnocythere in- flata S t e g h., Cytheropteron purum Sc h u m i d t oraz Chara'kterys'ty'cz- ne dla niższego porllJandu formy: Macrodentina (Macrodentina) maculata Ma l 'zi Galliaecytheridea elegans (S ha rap.!).
.Mikrofauna malmu syneiklizy .perybałtyokiej 361
W rejonie K<!yni stwierd2lOno zaś kilka gatunków małżoraczków zna- nych z górnego kimerydu i 'POIrtlandu jak: Galliaecytheride'a wolburgi eSc h m i d t), Schuleride'a triebeli (S t e ,g h:), Cytheropteron purom S c h m i d !t, Macrodentina (MO!crodentina) sculpta K 01 i n ,g 'l. .oraz dwa g,atuniki dokumentujące portlalDd~ki wiek tych osadów - Protocythere bisulcata ;(8 h a r a p) ,i Galliaecytheridea aff. punct~lateformis i('L j u: !b.).
W 'limnicznydh OISwdaoh portlaJllidu rejonu Kcyni, których !brak jest w sY'1l!eklizie perybałtyckiej, występuJe c'harakt,erystY'czny zespół mał-
2Jora'czków maikicZ'nY'C!h ,eW. Bielecka, J. Sztejn, 1'96'6). W 'zespo.le tym na pierwszym miejscu wyróżniają się gatunki z 1"odzi1ny Cypridea. !8olZa tym zandtow,ano talldle oIbecmość przedstaJWid€1i rodzajów Cypris,. Dar- winula i Bisulcocypris.
OPIS PALEONTOLOGICZNY
Ostracoda
S u b f a m ił i a T r a c h y I e b e r i d i n a e S y 1 v e s t e T-B r a d 1 e y 1948 Genus Protocyth.ere Tir j e ib e l 19308
Protocythere furcata n. sp.
(Tabl. I, fig. 1 a-f)
H o lot y P u s: okaz męski przedstawiony na tabl. I, fig. 1 a, b, c.
S t r a t u m t y P i C)l m: kimeryd dolny.
L o c u s t Y P i c u s: Bartoszyce.
D e r i vat i o ri o m i n i s: od żeberek rozdzielaj ących się w kształcie widełek.
M a te r i a ł: kilkadziesiąt okazów.
D i a g n o z a: Zarys skorupki owalno-romboidalny. Lewa skorupka większa od prawej.
Skorupka ornamentowana wałeczkowatym żeberkiem rozdzielającym się widełkowato na dwa żeberka, łączące się następnie łukowat'O w tylnej części skorupkI. W przedniej części
znajduje się krótkie wałeczkowate żeberko, przechodzące u góry w półkoliste uszko zam- kowe. Pozostała powierzchnia skorupki pokryta delikatną siateczką. Zawias typu mero- dontowo-entomodontowy.
Wymiary w mm:
Długość skorupki
Wysokość skorupki
Szerokość pancerzyka
osobnik męski 0,66 0,Z9 0,27
osobnik żeński 0,54 0,33 0,29'
o
rp i s. Sko~u'Pka o. za~ysie OIWalnol-romboida'lnym. Kotnire przedtni i tylny zaoikrąg'lony, lelkko rpoząibkowany, nieoo ni~szy w ty,lnej części.SkoTwpka lewa większa od praw€j, OibejllIluje ją dookoła. Najrwięlkszl9.
wysoikość Skorupki :pr:qpwda w jednej tr~eciej jiej 'Prred:niej części. Kra-
wędź ,gr.'lJbiertowa w przedniej części wypukla, lelkiko wklęsł;a, w części gr.'lJbi,etowo.-ś~odko!Wej, 19. w części ~zbietOlWo-tylnej - pros:ta. Krawędź
brzuszna prosta, prawi,e ~ównoległa do krawęd~i :gr.'lJbieto!W€j. Na słaho, wypukłej POwierzchni Ibocmej skoirupki znajduje się wałeczkowate że
berk.o, !które zaczyn,asię w przedniej części i biegnie łukowato w~dłuż
!br~gu przedniego., twOll"zą<! ku ,górz:e pół1kolist,e uszko '~amkowe. Drugie
wałeczkowate 'żeberk.o Zla1czytl1ia się IW dolnej przedniej części :sllro~wplki, \ a następnie roz:ga'łę2lia ,się widełkOfWlato. na dwa żeberka, z których dolne przebiega prarwi€ rÓWlnOlegl€' do ikrawędzi ibr.zru:sznej:, górne zaś ukośnie
