Osady organiczne interglacjału eemskiego w Mniszku, koło Grudziądza

Aurelia: MAIKIOtWSIKA.

Osady organjczne interglacjału eemskiego

'w Mniszku, koło Gr'udziqdza

Komunikat wstępny

SIedząc

profile otw.orów wiertniczych, wykonywanych przez

r,óżne Przedsiębi.orstwaGe.ologiczJne

w ["ejOlllie d.olnej

WiSły, natrafiłam

w 19.614 r.

na

:inłte.resujący

IPrdfil oSadów oogalIl'iczmych

^Q

2lIlacmej

miąIŻSZoślci. otwór

o

€łęl?o!kości 3'8,5 !In

wylkO!llalIly

Ibył

!przez

(Ptl"zedslębi.orstwo

Za'Opatrzema

Rolnictwa

IW Wodę

z BytIg.oszc'zy, iktóre

:2'Jgł,osił.o li!kwidacj,ę probelk. Był

<liI1iZ"ldkaUzowany

w

Mni'sikJu

!pOd Grudziądzem.

Po zapoman.iu

się

z próbkami, za !których

'woStęplIlienie składam'ser­

deczne

/podziękowanie GłoÓwtnemu

GeOlogowi

\PirIzelCłsiębi.orstwa

mgrowi

L.

Ba~aIIlowi

ora'z Autorc,e

wierc€lIliamż. [M,

CaBta,

pdbrałam do wstępnych brudań p~y.nologic.mych

dwie

występuljące w

p:ro:filLu

pr()bki

osadów .orga- nicmych .'z

głębolkości 11I1',5~~,O

m i1'5,3f-l'6,O m. '

,W

na,stęplnych

latach

zostały

wylkolnane w

sąsied:lJtwie

otworu pierw- szego dalsze wiereen:ia, o /p(x!OIbIilej

gł,ębdkOlŚci -

rw

Minis,zJku i

w

Rządzu

przez

!Przeidsiębiorst'wo

Za.Qpaiwzenia RollIlie'twa rw

^W<Jdę

'z 'Bydg'!)Szczy oraz

w Hządzu i 'W Grrudziiądzu

przez

IPrzedsiębi.omtwo

!Hydrogeologiczne z

OOańSka.

Wiercenia Ite

,pdtwieidzilły wyStępowanie

Osadów

^~gamc'z­

nychi

określiły

ich szeroki

·zasięg. Stoa~orwo najpe'ł!niej<szy

/p'rafil

miały

<liSady

rw Mln.is2Jlru.

1. , , , ' ,

Badania /pa1ynolog:iczne 1dJw;u pz-.óbelk z pierwszego otworu z M!nisZJka wykonane

'zoStały

w 'I1IlSty'tucie Geologicznym. w 1'965

^T.

przez dr Z. Bo-:

rbwlko

Dłużaikową

ora'z mgr lZ.

KqpiIlrową.

Na podstawie

w~ów

analizy

pyłkowej

Autorki

^wyrażajlą

przypuszczenie,

^że

osady

^pochodzą

'z grabo- wej fazy intez-.gilacja'lu. 'eemslkiego.

IStwieridJziły 0IIle oibelCnOŚć pyłlk:u

cha- rakterystyc'znego dla

'zespołu liściastego

'lasu mieszalIlego oraz dla lasu sOSllowo-lbrzo:wweg.o.

Obecność,'

osad&v .oI'lganiC'zJnytCh

itntteI'lglacja:łu

'eem:Sklie,go w rejonie

Gl"lltlziądza ibyła

w'ieJJOlkrotmie sY1gna'lioowana, w 'liJtera turze, np., rw lP:racacn R. Galonaz lI',oilrut:93i4

'i 19m OTa'Z

mnycih aUiborów, osady te nie

ibyły

j'ed-

1 Zla,gaidinlenia te ibyły iIlI).d.n. ł"Elfer,owa'ne IP'l"zerz aullol'lkę na ,posiedrren'~ach naukolWych Insty- tutu GeoiLog'1CZillegKJ !(lK!Wart.. Gaol. t. li!, rz;. 4), Z8ikładu oGeOg,rarW FdzY'=ej UiIliwersytewWaT- SZaIWs'kiego d Zak~aJdu Geografii!. Fi2YCIlIDed iUnd'we'rsyte'tu iJIll. IM. lK'OIPernlikla w Toruniu IW 'latach

1968 i :l!l6!J.. '

Kwm-taln1ik: G,eologliCzny. t. ili4, rn" 3, 1m r;

568

Auretia !Makowska

nalk

bliżej .

2fuada, ne. P02inanie porozenia,

miążs.rości i wylk:sm:ałeenia

osa- dów :iln:tel'Iglacjalnydh, a sz<,!zególlnie

dicreślenie

im

l

genezy rw tym !rejonie

jest

zagadnieniem o

dużym

maozeniuze

wzgl~u

na

mooliwość okr~

. śleniia południoweJ/granicy zasięgu

morza eemSkiego. .

Osady mtel'!giJ.aejalne z U\11n:iszJka stwierdzone na. ruewielkiej

głębolkości mogły stanowić

ceniny

materiał

do

!badań

nad plejStocenem obszaru

"doliny do1!nej W~sły,

dlatego

rte~

Ins1;y1tult /Geologie.my w ramach !prac kartpgra- filCznych wykonali tu wiercenie Ibadawc:re w celu poibrania próbelk <> nie naruszonej struik!turze z

całego

profilu ()Sadów oI1ganicmych, przewierce- nia

całej' mią7szoścl

osadów

plejstoceńskich i

dotarcia de;>

'pod~pża ~z:vvar:­

torzędu.

Wiercenie

zostało 'Ulkończone

rwkwiei1miu 1969' r.

Osiąjginęło

onQ

głębokość

ilOO,'5 m.

BadaiI~.ia

:specjali$ty07J11e

są w

lVdIru,ze W2Jg1W jednak na iIlowetfa.kty

Igeołogi02lIl,e, 'wyd.ajesię

ceIlowe :oodanie maJkrOOkopowego

Oipisu

profilu wiercenia.

Głębokoiić w m . Opis

0,0+0;5 0;5-;-"1,0 1,0-H;5

11;5-+-12,0 2,0~j5 .2,5+13,0

G,0+2j5 . '3,'5-;-'·5,0

6,0-+-<6,;5

6,7-;-.7,2 . :1,2-;-'7,5

18,0-;-.9,.0

9,0+<9,'5

'9,0+10,0 IliQ,()+10,7 il0,7+(I:1,O

gleba piaJs'zczysta, humuS'Owa

piasek pylaJsty z ziarnami drobnego, j.8!S.nobeżowy, Hel

+

.piaJSekdr()lbno~i:a1"<nisty:Z pojedyńczymiżwiralllli .0 średnicy 3 cm,

jasnobeiowy, <HCl-

'piasekŚTedniozilll"nlsty; równoziarnisty, sypki, jasnOibeżowy, HICl -

.piasek Średnioziarnisty. z damiesz!ką· gruboziarni~tego, sYPki. . jas-

.nobeżowy, iHCl-

Piasek .średnio- i' grubozi:arnisty ze sporadycznymi żwirkami o ŚTed­

n:icy do O,ficln,sy:pki,~asnobeżowy, !HCl- .

piasek drobnoziarnisty, sypki, beżowo-'i6łtawy; BlCl -

piasek . drobnoziarnisty z niewielką dOllllies'Zkąziarn piaJS'ku grubo- ziarnistego,lSyPki, jaimobe!owy, iHiCl

+ . .

pias'ek drobllloz.uirnI,sty z pojedynczymi iwirkami i żwirami o śre-' dnicy do 11;5 cm, . sypki, jasno.bemwy . .zwiry słabo obtoczone, lub

os'trokrawędziste: wapierue, margle, piaskowce, toczeńce iłów, H'Cl

+

piase>k:dtObnożiarnisty z domiesmką · r6żno:uiarnistego oraz p.oj'edyń,..

~ymi żwirkami, s<zaiobeżoWy, Hel

+ ,

pi1!Urek drolbiloziarńisty z warstewką iłu 'mułkowatego, brązowoczer-

woIiawego; HOl

+ + . .

. żwiry o średnicy do 3 cm, obtoczone, oblepio.ne iłem' szarym, war-. stwowanym, iHlCl:

+ +

żwiry o średnicy do '5 cm, s'ł'Blbo obtacza·ne, głownie granity, poje~

dyńcze' ·wapienie paJleO'zoic:me; zg1rudkami ił6w szarych izgl'uzło ..

waconych p~askÓ'W drobnoziarnistych,szarych, HC1

+.

pia,sek r.ÓlŻnoziarnisty z domieszką żwirkóW i żwirów o średnicy do 1,'5 cm, szary, Hel

+

żwirki i żwiry różnoziarniste o średnicy do 2 cm, na ogół słabo

. obtoczone,.:z domies7!ką piasków r6żnoziarnistych,· s-za;re, HlCl

+,

po-

jędyncze głazy o średnicy 20 om

. pi;a,c;ek drObnoziarniSty, zapylony z domie.ri:ką żwirkÓ'Wo średnicy do

11;0 cm

mułek Haslty, zwięzły; zielonoszary, ułamki drewna, 001

+

piasek pylasty i .drobnoziarnisty, 7Iielonoż6łty, H1Cl

+

mułek: pitaszczysty, zielonoszary;

Hel +

Osady or~a!Il.i<:zne interglacjału eem's'kiegow tMnis7:ku koło Grud7liądza 569

1l,0+H;6

11;6+1~,1

12,14<112;'00

12,65+11'3,25' 113,25+1'5,0

15,0+15,9

1].'5~9+'16,2 16,2i+!1¹6,ą

16;8+1118,.0

118,0+1<8,6

19,2+1.22,.0 22,0+23,0 23,0+\28,.0 28,0+31,0 3J., 0..;-{J3. O

33,0+34,0 34,0+'35,5

:ł5,5+3'7,5

3'7,5+38,1 38,1+44,0

44,0+50,0 50,0+53,0 53,0+54,0 54,0+58;5

mułek ilasty,zj,elonawoszary z grudkami wiw~ni,tu, HCl+

torf brunatn'y;zwięzły, jednolity. .

tQllf brunatny;. kruchy, lelkki, z wyraźny!Illi szcżątkami drewna, łti­

'piący Się na blaszki, drobne ^domie~ki mineralne

piasek pylasty i drobnoziarnisty, brunatny, HiCl- piasek droibnoziarnisty, zapylony, ciemnoszary, H1CI-

torf ilY.runatny,kruchy,dro'bne ułamki drewna, dOlllliesZk:a piasku drobnoziarnistego

gytia tOl'fiasta, BICl ,...;....

mułek pias'z'czysty z wkładkami 'torfu) wapnisty, szary'

mułek piaszczysty, 'kruchy, lek'ld z liczny!Illi, z~niecionymi skorup- kami mięczaków, WIŚród których widoczne wiec:zJka Bithllniaten- taculata oraz ^ułamki S'korupek ViaŁootaSIP.; w poziomie '17,1+17,4 skorupki bardzo liczne, lecz po'kruszone na drdhne ułamki; w spągu mułek staje ^się ilasty i zawiera detrytus ^roślinny

ił ciemnosmry, zwięzły, mułkowaty, zawiera czarne skupienia sub- stancj.! organicznej ,oraz s'kupienia tlenków żelaza i pOjedyncze, dro- bne ułamki skorupek ślimaków, HCI'

+

ił mułkowaty, jasnoszaro-zieloIl'kawo-żółtawy.zwięzły, zbity, poje,;.

dyńcze, bardzo droJbne·ułamki skorupek ślimaków, iB!CI

+

piasek drobnoziarnisty, równoziarnisty, szary, zapylony, Hel

+

piasek drolbnoziarni'.!lty, szary, zapylony, z pojedynczymi . żwirkam1 Q średnicy 0,;5-;1,0 cm, IHCI

+

piasek drobnoziarnisty, lekko zapylony z pojedynczymi żwirkami

o średnicy 0,5 cm, HeJ.

+

piasek drobnoziarnisty z niewielką domiesZką żwirków i spol'adycz~

nymi ŻWirami o średnicy 12,~ cm, HCl

+

piasek drobnozi'arnisty, Sypki, z pojedynczymi ziarnami pia,siku gru- bego or,a,z z ok:ruchami detrytusu Il'oślinnego (obtoczone), sporadyczne

żwii'ki, HiCI

+

piasek drobnoziarnisty, szary, z domieszką piasku gruboziar,nisiego oraz z poj'edyńc'zyrni żwirami o średnicy l 'cm .

piasek różnoziarnisty' ,~przewaJga drO'bnoziarniS'tego), szary, sypki, ze żwirkami i pojedynczymi ŻWirami o średnicy il cm

żwiry różnoziarniste, średnio i dobrze obtoczone o średnicy wzra-

sta'jącej ku spągowi do 16 cm, sporadyczne głazy o średnicy 15 cm,

wśród żwirów przewaga ska:ł ma~owyC'h, pojedyncze wapien~epa­

leozoiczne

ił brązowy, tłusty, zwięzły, HlCl

+

piasek pylasty, szary z domieszką żwirków o średnicy 0;5 cm oraz pojedynczych żwirów o średnicy do '2 cm

piasek pylasty i drobnoziarnisty, ^s~ary, HCI

+ +

piasek drobnoz'iarni'sty zdomieszk:ą pias'ku średnIozIarnistego, spo- radyczne żwiry o średnicy.2 cm, Hel

+

piasek średnioziarnisty, sypki, szary z pojedynczymi ziarnami pias'ku gruboziarnistego, HOI

+

pia'sek różnoziarnisty, ze żwirkami i żwm-ami o średnicy do 2 cm;

w

praskach wymyty detrytus roślinny oraz otoczaki lignitu, wśród

kwarcu widoczne ziarna kwarcu zielonego (trzeciorzęd),

Hel +

Kw,a'rtaJJn1k Geologiczny - II

57() .. 5B,5+62,,o

63,5+65,0 65,0+67,5' '67,5+00,5

68,5+69,5 09,5+'77,5

77,5+,.00,0

8O,0+B2,IJ 82;0+83,0

88,5+89.0 89,0+'91,0

91,0+91;S 91,5+00,5

·9.8,S+95,6

95,5+'98,6

98,5+l100łO

HIO,O+lOI,'S 101,5+'108,'5

Aurelia !MakoWS'ka

piasek r6żnoziarnisty z przewagą trakcji drobniejszej zpojedyn~

~zymi żwlrkami o średnicy ~,S

cm,

HCl+

piasek 'l'6żnoz1arnistyz przewagą frakcji grubszej, z lW'ięmszą ilo-

ścią żwirk6w iz prijedynczymiżwirami o średnicy do 2 cm, HJCl

+

żwiry r6żnoziarniste o średnicy 0-3 cm, . sporadycznie li

om,

Hel

+,

liczne wapienie, ziarna obtoczone

piasek i żwirki r6żnoziarniste, ze sporadycznymi żwirami o średnicy

do 6 cm, HCl.

+ .

pi>a,sek różnoziarnisty, szary, sypki, sporadyczne żwiry o średnicy

·~1,0 cm, HICl

+ .

piasek różnoziarnisty, szary, sypki, ^oZ pojedynczymi żwirami oŚled,;.

nicy 6-7 cm, żwiry os'trokrawędziiSte, HCI

+

pilQBek drolbnozicurnis-ty, lekko zapylony, z domieszką piasiku śred­

nioziarnistego I pojedynczymi :ziarnami grUboziarnistego, sporadYcz- ne żwirki i pojedyncze ,żwiry o średnicy 2 cm

rpiasek średnioziarnisty 'Z domieszką żiun. grubozIarnistych, szary, s'yp'ki, Hel

+

piasek r6moZiarnisty zeżwir'kami, Hel

+.

piasek r6żnoziarnisty z domieszką żwirków oraz pojedynczymi żwi­

rami o średnicy do '6 cm (wapienie lokalne)

piasek 'r6żnoziarnisty z niewielką domies:mrą żw4"k6w '0 średnicy do 11' cm .

piasek r6żnoziarnisty, sypki, ze żwirami o średnicy do ,3 cm, zia'l'na

żwir6w obtoczone .

żwiry r6żnoziarniste z pojedyncżymi głazikami o śroonicYdo l(J

cm,

licme warpienie ~okalne, żwiry średnIo obtoczone

ił cmTny, zwiężły, wymieszany ze żwirkami skał magmowych, HCl+

ił czarny, zwięzły, przemrieszany z drobnym 'żwlTkiem s]~ał ma·g- mowych oraz wapiem

muł ilasty, jasno- i ciemnoszary, warstwow,any poziomo, zwięzły, mikowy, Biel-

ił węglisty, <:zarny, warstwowany drobno, z mułem szarym, w spągu

pojedyncze ziarna 'kwarcu O' średnicy 11_i5 om, HlCl

+

margiel p~aszczysty, 'kruchy, azary, Hel

+ +

piaS'kowiec drobnozi'arniS'ty, wapnisty margiel piaszczysty, sza.ry

I

n

t

e

^l' iP oT

e t a c

j

a

p Il"

o

!f

i IlU. · . Oltwór zliQkalizowany jest

rw

tldlinie

Wisły

na . taraSie nadzalewowym

wlSąsied2Jtwie

. !brzegu jeziora Wiel!kiego RudJnictkfego.

Stropową część

pro.fihi wiercenia:

stanowią

osady '

holoceń­

skie

~rasu:

!piaSki drobno-

i śl"ESdnioziarniste, iPrzeoh:odząiCe iku' ~ągowi

w

^żwm-y i głaziki. IWystępowanie'w

ItympOoziomie

grła'Ww

o

średnicy 20

om

świadczy

o

rożmyttej ~inie zwałowej

ZlodowaceniapólJnoonqpoISkiego,. któ- ra

przylkrywała

pierwo1!nie

leżące ni!żej

osady.

Nagłębolkości 9,0

m za-

czynają się

osaldy

interglacjału

eemlSkiego, kt6re

diOChodzą

do 37,5 m.

Se-

ria .oJ.'lganiciJna

i

ilasta

zawierająca

Skorupki

mięczaków słodkowodnych

jest 'd'WIUdzielna o.

łąc'2lriej mi.ąŻlSzoSci 'W

m.

[Dwudzielność

tej

iserii

stanowi niezwykle

!interesująca możiliwaść

uzyskania dbra

^l2lU lZllliaJn Iklimart;ycm~h

w :iIntel'lglacjaJe.

Niżej lciąosady

rzeczne, piaszczyste, z

niewielką

do-

Q;~ady orglB!llicme interglacjału.eemS:kiego w Mniszku koło Grudziądza 5'(01

mieszką żwirów, zaailrumu10wane

w dwu cyiklach Sedymentacyjnych. Cykl dQlny

T07JPOCzytnają

Z'wi'ry

lIóŻJnoziamiste

oraz

gła,ży .

o

średlnky 1!5

cm ..

I

tu

Il"ÓWIIliież, podiObnie

jak

'W

stropie osadów

:im:t~acjału

eemskiego, sta-

nowiąone

residuum gliny zwarowej, /która (jboo'na · jest w

'

iml.ychprofi1aoh tego regi.oIHl. Jest to glina dodowacenia

ŚIOOkowOipolskiego

.

.

!Pozostałą część lP'1"OfiJ.ru lP~ejStioceńskiego

do

głębo!k:ości9il,O

in stanowi

następna miąrższa

seria

piaszczysfx>-!żwirowa '(5,3,5 m),złOż<ma tu IW głębo­

kiej,

wąSkię;j

dolinie.

Są

to osady

m'terglacjału

wiellkiego (mazowiecIkiego), stwierdzone w

taikiejmią'ższości, wylkszltałceniu i [pOłoż'ertru

po raz lPierw-

. BZy

([la obszarze dolialy domej

Wisły

.

.

: ZaakJumulowane one

zostały

w Itr.zech

cyiklach,iZ iktóryc'h 'dwa lPiel'WSre

!zaczynaj,ąsię żwirami

i

głazikami, ikoń­

czą się

piaskami drobno-

i śr€KID.lioziamistymi

lulb

l'ÓŻ;OOziamistymi,

a Itrze- ci

kończy się :firakc'ją

znaczni,e

drolbruejsżą, gdyż

IPrzecholdzi

ku

górze w piaski pylaste i

ifły

waiIWowe.

MiąrżJsZQŚĆ

osadów w (pQ9ZCZ€igó1n.yoh cy!k- lam

!ZWiększa się ku gÓJ.'Ize.

Osady

rzecżnemtergflacjaru

wtellki:ego

leżą W!pl'ost

([la

iłach o.ł:igoceń.­

skioh

1(,głębokość9l1,{}---198,.5 ro). lNiżejwystępują

osadYlPaleocenu.

Syttuacja goologiczm.a opisanych osadów

1nterglacjału

eemskiego i 'Wiel- kiego oraz anaUzy mi1kroSkopowe osadów starszych od

czwartorzędu są

dbecnii.e

.

w opracowaniu.

i Ib~

opulblikowane

IW najbliższym

czasie.

zakład zqjęć Geol:ogl.aDI1ydl !NitU Instytutu Geologlcznegoo

Warseawa, ul. RIako'WlleClkla 4 NadesłAllJlO dln1a 6· maJa lSQO r.