Wstępna charakterystyka petrograficzna anhydrytów Werra monokliny przedsudeckiej

tiKD 5IIUlIlI:IIłII.'I'88.11+IIłI.m.81:IID.lDl.123:1Ii1.'13II.3(4łIU_1'l'+f38.2'lJ-11)

Wstępna charakterystyka petrograficzna anhydrytów Werra monokliny przedsudeckiei

Artykuł jest próbą wstępnego opracowania petrograficznego serii an- hydrytów Werra Z1 w rejonie Lubina i Sieroszowic. Dotychczasowe opra- cowania wykonane m. in. przez J. Kłapcińskiego (1966) dotyczą głównie podziału stratygraficznego tej serii i oparte są przede wszystkim na ob- serwacjach makroskopowych. Autor ten biorąc za podstawę różnice struk- .turalno-teksturalne obserwowane na powierzchniach rdzeni wiertniczych

wyróżnił w profilu anhydrytów Werra następujące poziomy: anhydryty o niewyraźnej teksturze perełkowej oraz drobnooczkowej, grubooczkowe, drobnooczkowe, perełkowe, pseudoperełkowe, afanitowe, faliste i gruzeł­

kowe. Wydzielił on ponadto poziom brekcji anhydrytu i iłu, który w ni- niejszym oPracowaniu nie będzie jednak omówiony.

Prace petrograficzne osadów górnego permu na monoklinie przedsu- deckiej i peryklinie Zar prowadził A. Rydzewski (1964, 1967). Zwrócił on

między innymi uwagę na procesy gipsyfikacji zachodzące w omawianych anhydrytach.· Procesom tym towarzyszy rozpad· większych kryształów

anhydrytu i przejście skał w odmiany bardziej drobnokrystaliczne.

W niniejszym opracowaniu przyjęto terminologię petrograficzną sto-

sowaną przez G. M. Friedmana (1965) dla skał pochodzenia chemicznego

(~waporaty). Autor ten stosuje następujące terminy:

1. Określające kształt poszczególnych kryształów:

- anhedralny - kryształy bez własnych kształtów,

- subhedralny - kryształy z częściowo własnymi kształtami,

- euhedralny - kryształy o własnych kształtach; .

2. Określające wielkość i wzajemne stosunki między kryształami:

a) struktury równokrystaliczne:

- ksenotopiczne (odpowiadające pojęciu ksenomorficzne dla skał

magmowych), .

- hipidiotopiczne (odpowiadające pojęciu hipidiomorficzne dla skał

magmowych), .

- idiotopiczne (odpowiadające pojęciu idiomorficzne dla skał magmo- wych);·

Kwartalnik GeolOSicZI!IY, t.15, nr l, 19'1'l r.

Charakterystyka petrograficzna anhydrytów Werra 57 b) struktury r6żnokrystaliczne:

- ksenotopiczne (poiki1otopiczne i porfirotopiczne), - hipidiotopiczne (poikilotopiczne i porfirotopiczne), - idiotopiczne (poikilotopiczne i porfirotopiczne).

Badania laboratoryjne wykonano w Zakładzie Mineralogii i Petrografii Uniwersytetu Wrocławskiego pod kierownictwem Prof. dra K. Maślankie­

wicza, któremu składam podziękowanie za pomoc i wskazówki metodycz- ne. Serdeczne wyrazy podziękowania składam również Doc. J. drowi

Kłapcińskiemu i Mgr. inż. K. Dubińskiemu za udostępnienie materiału

wiertniczego oraz cenne uwagi w czasie prowadzenia badań.

ZAKRES I METODY BADA~

Uwzględnione zostały obserwacje petrograficzne pr6bek anhydrytów z otworów 5-107, S-Ul, 5-215, położonych na NW od Lubina (fig. 1). Ja- ko podstawę do pobierania pr6bek przyjęto przedstawiony wyżej podział

anhydryt6w Werra według J. Kłai>cińskiego.

F.lg. l. Szkic sytuacyjny rozmieszczenia

wierceń, z 'lclórych po:b:ran~ prób- ki anhyd!'ytów

Locality sketch of bo·re h~les

in wmch anhydl'ite sampies have been tak:en for analysis

O

o SilllTJUOWl"

Dkm o S-1O'

oPrikowlC1I

oSIk/ary fJdf71/1

oS-215

8-'21

o

LUBIN O

Do badań laboratoryjnych posłużyły 34 pr6bki, przy których pobie- raniu uwzględniono makroskopową zmienność w wykształceniu. Wielkość

próbek była różna, uzależniona od udostępnionego materiału wiertnicze- go, przy Czym ciężar próbki nie był mniejszy od 0,25 kg.

Z pobr~ychpróbek wykonano 52 preparaty mikroskopowe do badań

optycznych. Wyniki badań optycznych zostały uzupełnione i skontrolo- wane innymi metodami. Ilościowy skład mineralny średnio- i grubo- krystalicznych anhydrytów określono również przez rozdzielenie sprosz-·

kowanej skały do frakcji 0,06 mm w bromoformie, którego ciężar właś­

ciwy został zmniejszony przez rozcieńc~e alkoholem etylowym d() 2,6 g/cm3.

Rozdzielenie anhydrytu od gipsu przeprowadzono na podstawie znacz- nej różnicy ciężarów właściwych 'tych minerałów. Przed tym jednak od-

ważoną ilość sproszkowanej skały poddano działaniu na gorąco 50/0 HCI i z różnicy wagi określono zawartość węglanów w badanej próbce. W celu identyfikacji minerałów węglanowych wykonano kilkanaście odkrytych

płytek cienkich (bez szkiełka nakrywkowego), które zadawano kolejno FeC13 oraz (NI4)25 , co pozwoliło odróżnić pod mikroskopem dolomit od kalcytu.

58 Stanisła-w Lorenc

WYNIKI BADAN"

Szczegółowe obserwacje mikroskopowe wykazały dużą, szczególnie w profilu pionowym, zmienność skał. J.Kłapciński (1966) na podstawie ob- serwacji makroskopowych wyróżnił 9 poziomów anhydrytowych. Podział

ten, co prżyznaje zresztą autor wymienionej pracy, nie znajduje jednak w całości potwierdzenia w świetle badań mikroskopoWych. Na podstawie tych ostatnich w serii anhydrytów Werra wyróżnić można następujące

4 zasadnicze poziomy: anhydrytów pakietowych, anhydrytów . średnio­

i grubokrystalicznych, anhydrytów afanitowych i siarczanowo-węglanowy.

P o z i o m s i a r c z a n o w o - w ę g l a n o w y reprezentowany jest przez skałę nierównokrystaliczną, zbudowaną z subhedra1nych i euhedral-

nych kryształów węglanów (głównie dolomit, sporadycznie kalcyt), wśród

których tkwią większe, także subhedra1ne względnie euhedralne kryszta-

ły anhydrytu i gipsu. Kryształy anhydrytu wykształcone są głównie w po- staci tabliczek, gips zaś w postaci wydłużonych ~, słupów i igieł.

Częstym zjawiskiem są kryształy anhydrytu i gipsu zamykające we-

wnątrz drobniejsze kryształy węglanu wapnia. Skała ma więc strukturę

hipidio- lub idiotopiczno-porfirotopiczną, miejscami poikilotopiczną i wy- kazuje bezładną, nie uporządkowaną teksturę.

P o z i o m a n h y d r y t ó w a f a n i t o w Y c h stanowi skała drobno- krystaliczna i równokrystaliczna, zbudowana głównie z siarczanów wa- pnia, które tworzą formy anhedralne, sporadycznie subhedralne i nadają

jej strukturę ksenotopiczną lub miejscami hipidiotopiczną. W niektórych partiach kryształy anhydrytu i gipsu wykazują niewielkie wydłużenia

i wtedy widoczna jest słabo zaznaczająca się tekstura kierunkowa, często podkreślona ciemniejszymi smugami· węglanowo-i1asto-żelazistymi.

Poziom anhydrytów średnio- i grubokrystalicz- n y c h charakteryzuje się strukturą hipidiotopiczną, która niekiedy przyj- muje postać struktury hipidiotopiczno-porfirotopicznej. Poziom ten zbu- dowany jest głównie z kryształów anhydrytu tworzącego ~ajczęściej sub- hedra1ne średnio- i grubokrystaliczne formy oraz z gipsu, który tworząc

czasami większe kryształy nadaje skale strukturę porfirotopiczną. Tek- stura skały jest w zasadzie bezładna, a tylko wyjątkowo wydłużone kryształy gipsu wykazują niewyraźne ukierunkowanie. Węglany tworzą najczęściej drobnokrystaliczne agregaty, bezładnie rozmieszczone w skale.

Poziom anhydrytów pakietowych wyróżnia się w pro- filu anhydrytów Werra specyficznym ułożeniem kryształów anhydrytu 1 gipsu, które często wspólnie tworzą formy, które określić można jako pakietowe. Skała zbudowana jest ze średniej wielkości subhedralnych

kryształów anhydrytu oraz subhedralnych dość często znacznie wydłu­

:zonych kryształów gipsu. Wykazuje ona strukturę hipidiotopiczną, par- tiami hipidiotopiczno-porfirotopiczną. Tekstura skały jest kierunkowa,

podkreślona niekiedy dość wyraźnie pakietami gipsowo-anhydrytowymi.

Czasami pakiety te są nieco powyginane i przypominają formy trzewiow- cowe.

Granice między poszczególnymi poziomami anhydrytowymi nie są

ostre i stanowią je strefy przejściowe, o. miąższości od' kilku centymetrów do ponad 1 metra.

o

10 '20

30 40 50 60 70 80 90 100 110

120 130 140 150 160 m170

Charakterystyka petrograficzna anhydrytów Werra

10 20 3D 'tO 50 60 70 80 100'0

I ... / ,

\

\

\ I I I

,

1~~t1

o Q

rmB _a

²

ETIJ₄

~

10-0-

^{- (J-(]-016'}

---o

- - - - b

••••... ' .... c -·----d

Fig. 2. !ProfilI petrografiany serU anhydrytów Wern w wierceniu ~0'1

oraz wykres procentowego -udziału poszc:llegó1nych minerałów

Peflrographical section of the Werra anhydrite serie.s in bore hole 8-10'7 and diagram ot percentages ot the individual mineralB 1 - poziom lI1arc!llanowo-wuIanowy: :a - poid.om anhydr7t6w 6redD1o- 1 grub0kry8taUcznych: a - 1161 kamIenna: ł - poid.om lllllQrdryt6w aU- nitowych: 15 - brekcje anhydrytu 1 Uu: 6 - poid.om anhydrytów pakie- towyCh: a - anhydryt: b - gips: c - wę-"any: d - IUbStancja Duto-

-łeladlta

1 - 1IU1phate-carbonate horlzoo: li - horizon ^of mlddle-cr;vstalllne and coarse-crystBlHne aDhydrltel: a - rock lalt: ł - harwn of aphan1te aDhydritel; I - aDhydr1te and cIay breccla; 8 - hor1!llon of packet anhydr1tell; a - aDhydr1te, b - lD'PBum, c - carbanateII, d - cIay-fer- ruginou. lIublltance.

'59

Niżej podano zestawienie wyróżnionych poziomów z podziałem przed- stawionym przez J. Kłapcińskiego (1966), zaznaczając również miąższości

poszczególnych poziomów anhydrytowych:

60

o

10 20 30 40 50 60 70

m80

Stanisław 'Lorenc

w

W ^{~ ~ ~} 00

ro

^~ 00 G%

,34,2 ,

. , /

,,"

I I

,

⁽

\.

\ _:\

... t \

li -_

. \ \

\ I

\ r

... I

! I

: I

l I

' ....

\

.... \.

\

\

looo~ol9

ImE4

^~5

- Q ---b ....... ·0 -·_·_·d

Fig. 3. iProfilpetrografiozny serii anhydrytów Werra w wierceniu S-lm Ol'SZ wykres procentowego udziału

pOS7JCzegó1nych minerałów

Petroga-aphica'l &eCtion of the Werxa anhydrlte -serles -in bore hole 8-1131 and diagram ol pet'centages of

the 1ndi"Vidual rock-builc:ling minerals

l - poziom slarczanowo-węg1anow:!L!,--=- pozlOPl anhydry- t6w atamtow,'Ch; 3 - brekcja anh;yurynl i iłu; .. - poziOPl anhydrytów irednio- i grubokr7lltalicznych; II - poziom anhydryt6w pakietowych; a - anhydryt; b - gips; c -

węglany; d - sUbstancja Ua8to-:I:elaz1llta

l - sulphate-carbonate horizon; Z - horizon ot aphan1te anhydrltes; • - anhydrite and clay brecclai ol - horizon

·of Plldd1e-crystall1ne and coane-crysta1l1ne anhydr1teBi II - horlzon ot packet anhydr1tell; a - anhydrlte, b -

gypsum. c - carbonatelł, d - clay-ferrugl.noua Iubstances

Podział wg autora ^Podział wg ~. Kłapcińskiego

Poziom anhydrytów pakieto- wych

Miąższość

wm

9+12 anhydryty o niewyraźnej tek- sturze perełkowej oraz drobno- oczkowej

Poziom anhydrytów średnio- 38+69· i grubokrystalicznych

Poziom. anhydrytów afanito- 5+16 wych

Poziom siarczanowo-węglano- 2+4 wy.

anhydryty faliste, pseudopereł­

kowe, perełkowe, drobnooczko- we, grubooczkowe

część anhydrytów gruzełko­

wych, anhydryty afanitowe anhydryty gruzełkowe.

Zwraca uwagę fakt, że miąższości poziomu siarczanowo-węglanowego

oraz poziomu anhydrytów pakietowych są niewielkie i mało zróżnicowa­

ne. O miąższości całej serii anhydrytów Werra w poszczególnych otwo-

. Charakterystyka petrograficzna anhydrytów Werra 61 rach decyduje przede wszystkim poziom anhydryt6w średnio- i grubo- krystalicznych, a w mniejszym stopniu poziom anhydrytów afanitowych.

Opis Poszczególnych poziom6w wskazuje na to, że skład mineralogicz- nyomawianej serii anhydrytów ogranicza się w zasadzie do anhydrytu, gipsu i dolomitu. Ponadto w niewielkich ilościach występują kalcyt, mine-

rały ilaste oraz uwodnione tlenki żelaza. Procentowy udział poszczegól- nych minerałów w badanych pr6bąch ilustrują wykresy na fig. 2-4.

D 10 20 3D

40

50 60 m10

w

ro ~ ~ ~ 00

ro

^{M 00 ~%}

952,8

,

• 1024,4

\ \

\

\

, ,

^. I

/

- o ---b· · .. ···,····c -·_·_·d

Fig. 4. Profil petrogra:ficzny serii anhydrytów Werra w w.f.erceniu S4115 OTaz wykres procentowego udziału

poszczególnych mi.nerał6w

Petrograpbical section ot the Werra anhyddte series In 'bore hole 5-&5 and d.fJagram ol pereentages ol tłie individual rock-building mineral6

Obldnlenia jak na t1g. li Kxp1anatioIlll . . in

1'1,.

^li

Do interesujących spostrzeżeń może doprowadzić szczegółowa analiza wzajemnych stosunków ilościowych anhydrytu i gipsu. Ilość gipsu roś­

nie wraz ze zbliżaniem się do spągu i stropu serii anhydrytów. Najmniej gipsu występuje w górnej części poziomu anhydrytów średnio-i grubokry- stalicznych. Prawidłowość ta nie znajduje pełnego potwierdzenia w wy- kresie ^składu mineralnego poszczególnych poziomów anhydrytów z otwo- ru 8-107 (fig. 2). W tym przypadku należy jednak zwrócić uwagę na fakt,

że . w profilu tego otworu występuje pokład soli kamiennej o znacznej

miąższości. Wiadomo zaś, że roztwór bogaty w chlorek sodu wpływa decy-

dująco na krystalizację fazy gips-anhydryt, oraz na możliwości hydraty-

zacji anhydrytu. .

Procentowa zawartość węglanów w profilach poszczególnych wierceń

jest w zasadzie podobna i posiada tendencję malejącą w miarę zbliżania

62 ^{Stanisław !Lorenc}

się do stropu serii anhydryt6w Werra. We wszystkich poziomach zniko- my jest udział substancji ilasto-żelazistej. .

Dla pełniejszego scharakteryzowania badanej serii anhydrytów wyko- nano analizy granulometryczne, kt6rych wyniki mogą potwierdzać słusz­

ność wyr6żniania w anhydrytach Werra 4 r6żnych petrograficznie pozio- m6w.

% lOOr

80~ ,

oo~

40' 20

o b c a e

% Ul

':1---

~o

20

o b c d e

% 11

100 80 60

o b G d e

% IV

100 80 60

o b c d e

Fig. 5. Zbiorcze wyb'esy procenotowego

udziału poszczególnych frakcji w budowie anhydrytu Werra

Collective diagrams of per(!en~

of the ~Vidual fractionti in the s·tructu.re ol the Werra anhydrites

I - poziom slarczanowo-węclanowy;

II - poziom anhydrytów afanltowych;

m - poziom anhydrytów Iłred.Dio- 1 crubokrystallClznych; IV - poziom an- hydrytów pakietowych; frakcje: a - poniteJ 0,01 mm; b - 0,01-0,05 mm;

c - O,05----G,l mm; d - 0,1-0,11 mm;

e - powyłej 0,5 mm

I - sulphate-carbonate homoD; II - horlzon ot aphan1te anhydrltes; III - horlzon ot Olidd1e-cr:y8talline and COBrH-Cr78tBlllne anhydritell; IV - ho-

ruon ot packet anhydritell; tract1ons:

a - below 0,01 mm; b - 0,01-0,85 mm;

c - O.~,l mm: d - 0,1-0,5 mm;

e - above 0,5 mm

Pomiary wielkości poszczególnych kryształ6w pozwoliły na wydziele-

·nie następujących frakcji: poniżej 0,01 mm, 0,01+0,05 mm, 0,05+0,1 mm, 0,1+0,5 mm i ^powyżej 0,5 mm. Na fig. 5 przedstawiono zbiorcze wykresy

udziału procentowego podanych wyżej frakcji w budowie poszczególnych poziom6w anhydrytowych.

UWAGI O GENEZIE ANHYDRYTÓW WERRA

Zagadnienie genezy utwor6w pochodzenia chemicznego rozpatrywane

było w różnych aspektach przez wielu badaczy. Większość z nich opiera swoje rozważania na wynikach prac eksperymentalnych wyjaśniających

niekt6re procesy zachodzące w tego typu seriach skalnych.

. Obecnie powszechnie przyjęty jest pogląd, wyrażony m. in. przez R.

F .. Conleya i W. M. Bundy ego (1958), że jest mało prawdopodobne, aby z wody morskiej w warunkach naturalnych mógł krystalizować anhydryt.

Dlatego też należy przyjąć, że przynajmruej większość z omawianych serii anhydrytowych powstała przez wtórne przeobrażenie gipsu. Do takiego wniosku prowadzą również badania mikroskopowe. Pewnego rodzaju kry- terium. staJlowić może "taflowy pokr6j kryształ6w anhydrytu", który wg R. Lailgbeina (1968) wywodzi się z pierwotnych struktur gipsu.

Wiele cennych informacji dostarczają szczeg6łowe. obserwacje wza- jemnych stosunk6w między kryształami anhydrytu i gipsu.

Charakterystyka petrograficzna imhydrytów Werra 63

w .

obrazie mikroskopowym pospolite są zjawiska, które wskazują na wzajemne przemiany gipsu i anhydrytu. Część z nich świadczy o proce- sach dehydratyzacji gipsu, prowadzących do powstania anhydrytu. Trud- no jednoznacznie określić czy dehydratyzacji. ulega gips pierwotny, po- . chodzący z pierwszych etapów sedymentacji, czy też dotyczy to gipsu

późniejszego. R. Langbein (1968) sugeruje, że trudno przyjąć, aby gips utworzony w cechsztynie przetrwał do dzisiaj. Taką możliwość wyklucza-

ją własności fizyczne i chemiczne tego minerału. Niemniej jednak w oma':' wianych anhydrytach obserwowano pod mikroskopem takie struktury, któ- re wsk~ją na obecność przynajmmef dwóch generacji gipsu. Generację młodszą stanowi niewątpliwie gips utworzony na drodze hydratyzacji anhydrytów. Zjawiska hydratyzacji anhydrytów można śledzić bardzo

wyrażnie szczególnie w poziomie anhydrytów pakietowych.

Mechanizm procesów dehydratyzacji gipsu i hydratyzacji anhydrytu nie. jest jeszcze sprawą całkowicie wyjaśnioną.

L. A. Hardie (1967) na 'podstawie rozważań teoretycznych i prac ekspe-

, rymentalnych stwierdził, że w warunkach ciśnienia atmosferycznego de-

hydratyzacja gipsu jest funkcją temperatury i aktywności wody. . Zagadnienie gipsyfikacji anhydrytów szczegółowo rozpatrują wymie- nieni wyżej R. F. Conley i W. M. Bundy. Autorzy ci stwierdzają, że czyn- nikiem sprzyjającym uwodnieniu anhydrytu jest obecność w roztworze niektórych kwasów, zasad i soli. Szczególną rolę odgrywają w tym proce- sie siarczany metali alkalicznych. Badania nad szybkością reakcji wyka-

zały, że sole te przyśpieszają hydratyzację anhydrytu poprzez tworzenie

pośrednich kompleksów. .

W świetle przeprowadzonych badań oraz przy uwzględnieniu współ­

czesnych poglądów na genezę i własności strukturalno-teksturalne serii anhydrytowo-gipsowych można stwierdzić, że anhydryty serii Werra po-

wstały w zasadzie na drodze dehydratyzacji gipsów. Wyjątek stanowić mogą partie anhydrytów średnio-i grubokrystalicznych oraz afanitowych, które znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie poziomu soli kamiennej (otwór 5-107, fig. 2). .

Gips, który w póżniejszych procesach uległ dehydratyzacji, powstał

przez precypitację z wody morskiej. Odmienną genezę może mieć gips z poziomu siarczano:wo-węghmowego. Biorąc pod uwagę niewielką i sto- sunkowo stałą miąższość tego poziomu oraz to, że występuje on ^bezpośred­

nio nad serią węglanową, można przypuszczać, że powstał on wskutek re- .akcji pomiędzy węglanem wapnia i siarczanem magnezu:

2CaCOs+MgS04+2H20=CeCOS • MgC°3+ CaS0⁴ ·2H20.

Jednym z kolejnych procesów, jakim podlegały te skały, była hydraty- zacja anhydrytów. Zaznaczyła się ona szczególnie wyraźnie w poziomie anhydrytów pakietowych i ma zasadniczy wpływ na typ struktury i tek- stury tej skały. Struktury i tekstury skał z pozostałych poziomów są na- tomiast naj prawdopodobniej sedymentacyjne i wykształcenie ich uwarun-

kowała odległość od brzegu oraz ^{głębokość} i ruch wody.

Zakład Mineralogii i Petrograf U Uniwersytetu WrocłaWllldego Wrocław, ul. Cybulsldego 30.

Nade.lano dnia 28 maja 1970 r.

64 ^{stanisław Lorenc}

PISMD:NNICTWO

OONLEY ;R. iF., IB'U'NDY W. M. (1'958) -'- Mecha.nism of gypsifieatiQn. Geoch. Cos.

Acta, 1/2, p. 5'1'-72, nr 16.

~·EDMAN G. mil fUI85) - Terminology ot crystallization textu.res and fabliC! in sedimentary rocks. Jour. Sedimentary Petrology, 15, p. M3~, nr 3.

HA:RDllIE L. A. 1(191J1) - The gypsum - anhydrite equilibrium at one atmosphere p.resllure. Amer. Mineral., 52, p. 1'71--DDO, nr lf..!.

Kl.APCINSKII J. (1966) - Słntygrafia anh~;ytóW Werra w rejonie Lubina· i SieM- 62lOwic {monOklina pnedsudecka). Rocz. !Pol. Tow. GeGl., 31, p. M-'l5,

mo 1.lKraków. .

LANGBEIN IR. .(1969) - Zur ~gi.e des Anhydr.i:ts. Chemie der Erde, 27, p. li-38,

nr 1. Jena. .

RYIDZEWS!m· A. (1964) - !Petrografia i mineralizacja osadów górnego permu na m0-

noklinie przedsudeckiej i peryklinie żar. P.rz. geol, U, p. 47&-479, nr 12.

IW IIX'1iZIl'W8.

.

.

RYOOEWSK/]) A. (196'1) - Plrocesgf.psyfikacjf, w anhydry·tach cechsztyńskich mono- kld.ny przedsudeckiej. IPn. geol., II. p. SrI414, nr 7. Warazawa.

CnunIcJIaB JIOPEHI:(

~ IlETPOI'PA4I~ XAPAKI'EPHCl1łKA

AHI'H,lJ;PHI'OB BEPPA ~CY~OR MOHOKJIHIIAJIH

Pe310Me

B cepBH a.HI'B,lU)BTOB Bcppa B paJtOBe JIIo6IiDł8. B CepomoBBQ «(IBl'. 1) MOllCHO ~

4 mnporpa4m1JecJal p&3JIIl'lBL1X ropB30BTa ((IBl'. 2-4): TOJICTOCJJOJIICTJoIX aHlBAPJlTOB, ~ II ~llCT&JJ.JIlI1Ie 8HlBĄPB,TOB, a(IamrroBWX II cy.m.4Ja'l1lO-Dp6oBa'l1llolX 8.11I'JJ,qpBTOB.

3TH ropB30ll'IH ~e BCero OTJJJI'.łaIO'R:': p;pyr OT APyI'a CTpyrrypaMB.. B TCKCI'YP8MlI.

II B Mem.meit CTeIICBB MllBepaJIOI'IACClOIM COCTaBOM (Ta6Jr. I, (IBl'. 6-9), 3aMeTBa TaDre ~ B JICJJlI'IIIIIC xpllCT8JlJIOB B OT,ąeJII>SI.Dt MpB30BT8X

«(IKr.

^5).

Ha6mo.ąemm nop; MB})OCmIIOM YJC83WII&IOT Ba lIpOQCCCIiI I'lI',II;pa'I'ID8.QHIIllllrllAPBTa II . . -

APIL1'JDIlltHIII'IIIICa. Mna.u;maa reBepau;IDI JIBJlIle'I'C!I pe3YJ]bTaroM 1'JW)a'I'ID8.QHII aslBĄplllL 3ro JIBJIeJlBe OT'.leTJJBBO Ol'MC'l8CTCll B ropB30BTe TOJICTOC11OJICTJo1X aBl'B,IQ>BTOB II JlBJIJIe'l'QI npJl'DUlOl:

TOro, -.TO 3Ta nopop;a OTlIB'JaCTCJI CDeL(IlcjnAecB:oa CTpyrryppa II TeKCT)'POa. C'rpyrrypLl II TeJlOo TYPLI noPOp; OCTa.m.BLtX rOpB30BTOB CXopee BCeI'O cep;KMeJlT~BBLlC.

Hcc.IIep;OB8.HiłJ( nop; MJIXpoC.I:OnOM noD3Llll8.lOT. -.TO H3 MOpcxoa BO,ltIil 0CIU[,Q,IUlQl r118BBLIM 06PtlSOM I1IIIC, JtOTOpLtlt n03ml nepelIICJI B 8.11I'JJ,qp1lT.

streszczenie

Stanielaw J:JOBENC

PRELIMINARY PETROGRAPHIC DESCRIPTION OF TOE WEBRA ANllYDIUTES FROM TOE FOB£-SUDETlC MONOCLINE

Summa·ry

65

The 'Werra allibydrUe series found to occur iD the region of ILubin and Sieroszo- wice ~. 1) may be &ubdirvJ.ded dnto 4 petrographicaUy diflferent horizaDs (Figs.

2--4): oodzon 'Of packet iII:nhydrltes, lwrizon of medium-cryStaillne and coarse- -c.ryetalUne anhydr.ites, horizon of aphanite a·nhydrltes, and sulphate-carbonate

hari:1Jon. .

·Theee hordllJOIlS differ from each othw first of all in .having other textures and structua:e8, pa-Ttly also other minerahlgical composition '(/raIble Ir, il!1igs. &-9). TheIr differences are distinotJ.y visible also in the sirr..e of cryStals within the tndivddual horizons (Fig. 5).

-!Microscope examinations point to the hydratization process of anhydrlte, and

to the dehydratization procese of gypsum. Two generations ol gypsum crystals are visible, too. The younger generation lis an effect of anhydri!fle hydratization. This phenomenon, obserwd to occur at the hori7.0n of packet a·nhydrMes.· dB ;respollSl'ble for the specific texture and structure {If this rock. IBoth textures and structul"eS of the rocks of the other oomons ue, most probably, ot f1edimen.wy chuacter.

-Microscope examinatiOllll also demonatrat.e that dn marine water mainly gypsum had precipitated, which in later period passed into anihydrtlte.

Kwartalnl.k Geologiczl17 - I