Stratygrafia anhydrytów Stassfurt w okolicach Lubina i Sieroszowic

Stratygrafia anhydrytów Stassfurt w okolicach Lubina $ieroszowic

WS'IlĘP

W art~kule przedstawiłem nie .omawiane dotychczas przez polskich geologów zagadnienie stratygrafii anhydrytów Stassfurt, zwanych też an- hydrytami podsta wowymL W Niemczech zagadnienie. stratygrafii anhy- drytów podstawowych i(Stassfurt) było omawiane przez G.iRichter-Berri- burga ('1.9'551), który dzielił anhydryty podstawowe na cienkowarstwowa-:

ne i słojowate, E~ Hoyningen ... Huenego (1957), który w anhydrytach Stass- furt wydzielił anhydryty płytkowe, słojowate i anhydryty o słojowych wiąz'kadh płytek, oraz przez W. Junga (1'9610), który wyróżnił w anhy- drytach podstawowych strefy alfa, beta i gamma.

Anhydryty podstawowe (Stass:furt) z obszaru Lubina i Sieroszowic

opracowa·łem na podstawie rdzeni z 14 otworów wiertniczych (fig. ^1). Za

udostępnienie materiału rdzeniowego składam podziękowanie mgrowi

inż. K. DutbińSkiemu oraz mgrowiinż. Downarowiczowi z Kombinatu

Górniczo-Hutniczego Miedzi. .

Omawiane anhydryty mają teksturę wyraźnie widoczną na powierz..,.

chni rdzeni, podobnie jak anhydryty Werra, różnią się natomiast od an- hydrytów Leine, których tekstura widoczna jest najlepiej na przełamie

rdzeni. Różnice teksturalne pozwoHły na wydzielenie (fig. 2) ^vi serii anhydrytów podstawowych następujących ogniw: 1 - brekcja anhy- drytu i iłu górna, 2 - anhydryty ikawernowate .górne, 3 - brekcja im':;' hydry tu i iłu dolna, 4 - anhydryty kawernowate dolne, 5 - anhydryty laminowane.

Pozycja stratygraficzna anhydrytów podstawowych (lStassfurt) w schemacie stratygraficznym cechsztynu zdbsiJaru monokliny ^ptzed~

sudeckiej przedsta·wiona jest na tab. 1.

A n h y d r y t Y l

a:

m i n o w a n e mają miąższość 4+1,8,3 m. Cienkie warstwowanie anhydrytów podkreślone jest przez naprzemianlegle wy-

stępujące warstewki anhydrytu szarego ora'z ciemnoszare warstewki an~

hydry tu dolomitycznego z domiesżką materiału ilastego .(tabI. l, fig. 3, 4.

5; tabI. II, fig. 6). Ułożenie lamin jest poziome lub lekko skośne, a nie- kiedy laminy mają przebieg falisty. W dolnej części, na kontakcie z do-

304 ^Jerzy KłapcifJ.ski

lomitem głównym występują na przemian warstewki anhydrytu z dolo- mitem (tab!. I, fig. 3), a także często perełki anhydrytu na tle lamin an- hydrytu i dolomitu. Spotyka się tu również cętki gipsu. W górnej partii tego ogniwa laminy zaznaczają się słabiej, a w stropie zanikają. Szcze- liny występujące w anhydrytach laminowanych są wypełnione gipsem szarym, włóknistym. Omawiane ogniwo anhydrytów laminowanych jest odpowiednikiem poziomu alfa (wg W. Junga, 1196Q) anhydrytów Stassfurt z obszaru Niemiec.

A n h y d r y t Y k a w e r n o wat e d o l n e. Na powierzchniach rdze- ni tych anhydrytów widoczne są liczne kawerny o kształtach hieregu- larnych, wydłużających się w cien- kie szczelinki '(tabl. H, fig. 7 i 8; tab!.

III, fig. 9). Kawerny, jak też szczelin- ki wypełnione są materiałem ilas- tym ciemnoszarym. Na powierzchni rdzenia występują również puste ka- werny w anhydrytach, są one praw- dopodobnie zjawiSkiem wtórnym, mechanicznym, materiał ilasty z 'ka- wern został wymyty przez płuczkę . Dowodem są ,gładkie powierzchnie rdzenia przecięte piłą diamentową . Dolne partie omawianego ogniwa są

mniej kawernowate, górne natomiast

mają dużo kawern i upodobniają się

do brekcji anhydrytowej (tabl. II, fig. 8). W niektórych otworach, np.

S~1'21, 8-97 i 8-1918, kawerny i szcze- linki zaznaczają się niezhyt wyraź­

nie, powierzchnie rdzenia są prawie

.S-215

• S-217

• S-242 S-221 •

S-/27 •

LUBIN S-I29·

Fig_ 1. Szkic sytuacyjny wierceń prze-

bijających anhydryty Stassfurt Situation sketch of the bore holes that have pierced the Stassfurt anhydrites

gładkie, a anhydryty zawierają mniej materiału ilastego. Miąższość an- hydrytów kawernowatych dolnych waha się od 7,1 do 15,7 m.

Anhydryty kawernowate dolne można uznać za ekwiwalent strefy beta anhydrytów podstawowych, wydzielonej przez W. Junga (1960) na obszarze niemieckiLm.

Dolna bre'kcja anhydrytu i iłu ma niedużą miąższość 0,3+

2,0 m. Składa się z iłu ciemnoszarego, w którym t'kwią nieregularnie rozmieszczone fragmenty anhydrytu o różnych kształtach I( owalne i nie- regularne) i wielkości - od kilku milimetrów do !kil'ku centymetrów (tabl. HI, fig. 10 i 1!t). W brekcji zaznacza się poziome lub lekko skośne,

jak i fali'Ste warstwowanie. Na okazie przedstawionym na tabl. III, fig.

1'0 widoczne są wyraźnie bardzo cienkie faliste warstewki anhydrytu bia-

łoszarego o grubości 1 mm, występujące na przemian z cienkimi war- stewkami iłu ciemnoszarego. Warstewki cien'kie występują grupowo lub

też pojedynczo, a wśród nich fragmenty anhydrytu. Granica między an- hydrytami kawernowatymi dolnymi a brekcją dolną jest często niewy-

raźna i trudna do ustalenia, ponieważ górna część anhydrytów kawer- nowatych dolnych, wskutek dużej ilości kawern i szczelinek upodabnia

się do brekcji. Ogniwo !brekcji dolnej występuje na ogół około 6 m od

Stratygra:fd.a anhydryt6w Stassful"t 305

stropu serii anhydrytowej, a tylko w czterech otworach wiertniczych (6-242, S-217, 8-97 i 8-2·77) nieco ^niżej.

A n h y d r y t Y ik a w e r n o wat e gór n e, podobnie jak anhydryty kawernowate dolne posiadają liczne kawerny, które są ze sobą najczę­

ściej połączone cienkimi szczelinkami {tabl. IV, fig. 12 i 13). 'W niektó- rych otworach, np. S-2'21, S-1'lO, 8-21;5' i S-e7, wśród warstw anhy- dyrtów kawernowatych ^występują anhydryty ^zwięzłe z rzadko zazna-

czającymi się kawernami. W ogniwie tym można również zauważyć

drobne cętki ciemnego gipsu, bezładnie rozrzucone. . Nierzadkie są też

szczeliny wypełnione gipsem jasnoszarym, włOknistym, który ^występuje

również w stropie w formie cienkich wkładek rzędu 0,3-7-'1,0 cm. W rdze- niachz otworu 8 ... 9'7, S-lito i IS .... 2'77 występują wkładki anhydrytu lami- nowanego. !Miąższość anhydrytów kawernowatych górnych waha się od

1,5 do 9,5 m.

I

Tabela 1

&:bemat stratygraficmy cecbsztynu monokliny przedsudeckiej Cechsztyn

I

^Cyk10temy

I

^Litologia

iłołupki brunatnoczerwone Aller Z 4 anhydryty i s61,

iłołupki brunatnoczerwone Górny

Leine Z 3 anhydryty ^gł6wne i sól,

iłołupki ciemnoszare anhydryty podstawowe Stassfurt Z 2 i s61

Środkowy dolomity gł6wne

anhydryty i sól Werra Z 1

wapienie dolomitowe

Dolny i dolomity wapniste,

margle i łupki miedzio-

nośne

Ostatnim ogniwem zamykającym serię anhydrytów Stassfurt jest gór n'a b rek c j a a n h y dr y t u i i ^ł u (tabl. l!V, fig. 14). !Składa się

ona z fragmentów anhydrytu nieregularnie obtoczonych i Ibezładnie 1!kwiących w ^materialę ilastym. W porównaniu z brekcją dolną wystę­

puje tu więcej materiału ilastego. Ilość materiału ilastego zwiększa się

od dolnych partii ku górze, przechodząc w stropie

w

^{~zary ił} solny. ^Ił szary z anhydrytem szarobiałym, występujący na przemian z iłem ciem- noszarym, podkreśla warstwowanie poziome przechodzące w faliste (tabl. IIV', fig. '14). ,WSrQdmateriahi.i1a'Stego występują liczne otoczaki an- hydrytu. Są one ułożone swą największą powierzchnią równolegle do warstwowania zaznaczającego się w materiale ilastym. 'Wielkość oto- czaków waha się od 'killku milimetrów do kilku centymetrów. Miąższ,OŚć

omawianej :brekcji wynosi 1+4,5 m.

306·

~3D~

[S:

Jerzy Kłapciński'

798.5 . 604,2

631,3

~ S.~198,

828,0

S:217

917,7

9.50.3

S~215

Frg~, 2. K,ó:hilacyjne nrofile ,stratygraficzne anhYdrYt6w,. Stassfurt w '~ęjQnie Lubina ..

f'Sieroszo'Wic .

'C:orr~lationproi:l1es -of the' Stassfutt aIihvdritestrangraphy in 'the regions_

of Lubin and Sieroszowice

737.6

829.6

stratygrafia anhydryt6w Stassfur,t

,624.5, . = = - , -

4817

504.0 S-183

r - - - - ,

t-Ó-O-O- ()- 0-^.c:. -y

1

-Q~P-o.- '"

'~'$ , , ::1It2

~ ,

3U7:

709,5 S-256

30 768,7

S~97

862,6 S-110

830,0 , 8-277

'~

~3

l _ brekcja anhyd,rytu i ilu; 2 - anhydryty kawernowa,te; '3 - aIihydrytylaIl1L

nowane ' , '"

l _ breecia of anhydrite and olay; 2 - cavernous anhydtites; '3-- laminaltEid a:nhydriie,

308 ^Jerzy Kłapciński

Ostatnie trzy ogniwa, tj. dolną brekcję anhydrytu i iłu, anhydryty kawernowate górne i górną, brekcję anhydrytu i iłu z rejonu Lubina i Sieroszowic, uważam. źa odpowiednik strefy gamma - wyróżnionej w anhydrytach podstawowych przez ,W. Junga (19'60) w Niemczech.

IZ a n a l i z y 'm ik r o s k o P o w e j wynika, że seria anhydrytów Stassfurt posiada strukturę drobno- i średnioziarnistą, a teksturę bez-

ładną. W obrazie mikroS'kopowym licznie występują formy pręcikowe

o wielkości 1Q,Ol "::-'0;6 mm. Liczne są również formy ziarniste o wielkości

0,,0102+,0,5 mm, :które rozsiane są wśród form pręcikowych. Górne partie anhydrytu laminowanego mają często w szlifie tło afanitowe, wśród któ- rego tylko sporadycznie występują ziarna większe od 0,01 mtn do 0,05 mm. W większości szlifów obserwuje się smugi dolomitowe, składają­

ce się z bardzo drobnych (O,OO2-H),0l mm) 'kryształków dolomitu. W nie- których szlifach obserwuje się formy pręcikowe ułożone równolegle, grupy pręcików natomiast ułożone są względem siebie prostopadle lub

skośnie.

Na podstawie przedstawionych badań nie można dokładnie określić

warunków sedymentacji anhydrytów Stassfurt. Można jedynie przy-

puszczać, że anhydryty laminowane utworzyły się w strefie morza spo- kojnego, dalej od brzegu, a anhydryty kawernowate powstały w wodzie niespokojnej I(ruchliwej), bliżej !brzegu. iPodc~s ,osadzania się anhydry- tów kawernowatych w 'zbiorniku sedymentacyjnym dostarczany był

w dużej ilości materiał terygeniczny, świadczą 'o tym 'kawerny i szcze- linki w anhydrytach wypełnione materiałem ilastym, ,które można uznać

za synsedymentacyjne.

Oharakterystyczne jest występowanie dwu poziomów ,brekcji anhy- drytu i iłu w omawianej serii anhydrytowej. Wydaje się, że /brekcja an- hydrytu i iłu powstała w jeszcze bardziej rl,lchliwej wodzie niż anhydry- ty kawernowate. Nie znane mi jest na razie stanowisko stratygraficzne brekcji w obszarach cechsztyńskiego zbiornika sedymentacyjnego w !Pol- sce, gdzie osadzała się sól stassfurC'ka. Wyjaśnienie tego zagadnienia po- zwoli na wyciągnięcie dalszych wniosków odnośnie do stratygrafii i se- dymentacji anhydrytów Stassfurt. Geolodzy niemieccy nie wspominają

'() bre'kcji anhydrytu i iłu w anhydrytach stassfurckich z obszaru nie- mieckiego. Zjawisko to można by tłumaczyć niewykształceniem się brek- cji w anhydrytach podstawowych lub też niezadbserwowaniem jej przez geologów niemieckich ze względu na małą miąższość, Iktóra wynosi 2'+

3 fi, a tylko miejscami dochodzi do 25 m. Mią'ższość anhydrytów pod- stawowych w obszarze Lubin - Sierosżowice waha się od '211,3 do 33,0 m.

Na uwagę zasługuje warstwowanie faliste w anhydrytach lamino- wanych {tab!. IiI, fig. 6) oraz warstewki faliste w brekcji dolnej i górnej,

podkreślone występow.aPiem materiału ilastego (tabl. llII, fig. 10; tabl.

TV, fig. 141). Obydwa ~jawiska tłumaczyć można nieznacznymi zsuwami podmorskimi tych sedYmentów, zaraz po osadzeniu się anhydrytów

i brekcji.

Katedra Geologii Stratygraficznej

Unł.wersytetnI WrocłalWSkiego Wrocław, ul. 'Cybulskiego 30

Nadesłano dnia \1.7 września 1966 r.

Stratygrafia anhydrytów Stassfurt 309

PISMIEN~ICTWO

HiOYNIIlNiGm -H!UlmN1E E. -(119'57) - Die 'TextUł"e.n der ,subsalinaren Anłlydrite im Harzvorland und ihre stratigraphische und fazieIle Bedeutung. Ge- dl.ogie, 6, nr .1'8, p. lL48. Berlin.

JlUN:G W. (j1960) - iZur lFeirugliederung dei BasaLanhydTites

!ez

^~ uoo d!es Ha'UP- tanhydri'telS' ,(Z 3) im iSIE-Harzvorlaoo. Geologie, 9, nr 5, !p. '5126-555.

Berlin.

KLAPCliŃSK'li J. ,(1964) - S'tratygrafiacechsztynu okolic Lubina, Sieroszowic i Wschowy ,~monoklina przedsudecka}. Rocz. Pol. Tow. Geol., 34, nr 1----2, p. ~. KraJk.ów.

Rl]CH'I1ER-'BlElRiNJBUlRG G. '(,195'5) - tlber saIinare lSedimentation, Z. D1lsch. ,geol.

Ges., [lB], 105, p. 593--64151. Hannover.

crPATUrPAcItHSI crACCcIt'YPTCKHX, AlłrH)J;PHTOB

P,AAOHA JIIOJiHHA H CEPOmOBHQ

(nPEACYAETCKI\SI MOHOK1lHHl\nb)

Pe3JOMe

B HaCTOJllI(eH pa60re aBTOpoM ~TCJI' nO~aJ~neHlłe CTaCCCjlypTCKHX aHI'H,ll.pHTOB paAoHa JIJ06HHa 11 CepomoBHIJ;. CTacc<pypTcme aHI'H,IW1ITbI HaJldBaJOTCJI TaIOKe 6aJa1IbHłdMH aHI'H):q)HTa- MH. Crpa'l'Hl1'll<PHJI CTacc<PYPTCKHX alłI'lJro>HTOB orrpe,lleneHa Ha OCHOBaHHH H3y<1eHHJI KepHa H3

14 6YPOBhlX CKBIDKHH (<PRr. 1). TeKCTypHLIe paJlIH'I:HJI, Ha6Jl1O,ItaeMLIe Ha nOBepXHOCm KepH8 CTacc<PYPTCKBX aHI1l,!(pHTOB lIccne,l(yeMorO PW!:OHa, n03BOlIHJI1l aBTopy B~lIHTh B 3TOłl: Toruue (<PHr. 2) CJIe.zlYlO~e 3BeHhJI (CBepXy BH1l3): BepXHJIJI 6peK'lHJI 113 a~Ta 11 r1IllHhl, BepXHlłe KaBepHo3m.xe ~lITLl, HmKHJIJI 6peK'lHJl 113 alłI'lJro>HTa 11 rJIHllhl, HIDKH1le Ka'BepH03HLIe 8HI'H,ll;- PHTLI, TOHKOCJI01lCTLIe aHrH,lWRTLI.

TOHKocnORCTLIe 8HI1I,lIpRTLI MO~HOcn.JO 4,0-18,3 M JaJIeraJOT B HH3aX 6aJ8.JIbH.blX 3.HI1IA- pllTOB. OHR CJIOlKeHLI nepeMelKaJO~MHCJI npOCJIoilxaMH ceporo aHI'1ł,lWHTa 11 reMHo-ceporo ,llonoMHTH'3HPOBaHHoro aHI1l,!(pHTa c npHMeChlO rJI1lHlłCTOrO MaTepHaJIa (ra6n. I, <pRr. 3,4,5

11 Ta6n. n, <pHr. 6). B HlIlKHeH 'Iacm Ha q,oHe TOHK1lX npoCJIoeB 'Ia~e Bcero BLl;l(eJIJlJOTCll IqIHC- TaJIlIHICH alłI1J,l\pHTa.

Ha,!( TOHKOCJIOllCTLIMH lIlłJ:lI,lU)RTaMH ,JaJIeraJOT HlłlKHRe KaBepH03HLle aHI'1ł,lWH'l'LI MO~OCThJO

7,1=15,7 M (Ta6n. n, ^{<pHr. 7,8 R Taon.} m, ^{«plIT. 9).} Ha nOBepXHOCT1I KepHa 3THX 8HI'1l,lijmTOB Ha6JIJOAalOTCJl MHOrO'IHCJIellHlole KaBepHbI, nepexo,llliolHe B TOHKHe, 31lJlJO~e BJDI BbWOJIHeHHLIe fJI1lHRCrt.rn MaTePHaJIOM, 'I'pe~ •. no pa3pe3aHHJO KepHa c nOMOIqhJO JIH.JlLI, ero nOBepxHOCTlI JlBJlJlJOTCJI poBBIolMH C JaMeTlłbIMJl KaBepH8M1l, nJIOTHO BLlllOJIHCHHLIM1l cepLlM TJlHHRCTLlM Ma- repHanOM. Hcxo,llJl Hl 3TOro MOlKHO c~naTh BbIBO~, 'ITO 31lJ11O~e KaBepHLI Ha nosepXHOCTH xepua JIBJIlIJOTCJI BTOpll'lllLlM, MeXlUDl'lecICHM 1lBlIeHlłeM, a rmumcTLIłl: MarepHaJl 6blJI BbIMLlT 6ypOBLlM pacTBoPOM B npoI(eCCe npOXO~ 6ypoBOA cXBalKJiHl.I.

Cne~~ 3BeHOM JJBIDreTCJl HRlKHJIJ[ 6peX'IIDI 113 aHrH,lWBTa H TJlHHlJ MO~OCThlO 0,3-

·2,0 M (ia61I. m, <pHr. lOR 11). OBa CJIOlKeHll TeMHo-cepoA rlIRHoA c 1WIJO'IeH.HJlMH HenpaB.HJIhHO

pacnpe,l(eJleHBldlQ '06lIOMKOB IllII1ł)q)HTa pa3Hoo6paJHołl: <popMi.J:, BeJ1H'IHHołl: OT HeCKOJIbXHX

310 Jerzy KlapciIiski

Ml!lJIJIllMetpOB lJ.O HecKOJIbK1lX CaHl'HMeTpOB. r0pll30HTlin:&illUI, KOCIUI H BOJIHHCTIUI CJIOHCTOCTb nOll.'lepKHBaeTCII nepeMeJKalOmHMHCJI UPOCJIoaKaMH 6eJIo-ceporo aHI1llJ.PHTa TOJDIlllHOii: 1 MM H IIPOCJIoj!xaM;HTeMHo-cepoii: rJllmbI.

npe~OCJIelJ.HHM 3BeHOM. CTacc«pypTCKBX aHI1I.ztpHTOBJIBJIJIIOTCJI JjepXBRe lU!BCPH03m.re aH- rHlJ,pll.TbI MODlaOCTbIO 1,5-9,5 M (Ta6JI. 1V,,«pHr. 12 H. 13), KOTOPJ.Ie aHanOrWiHO KaK HlDKlIlie XaBepHo3Hpre aHI1I.lJ.PHTbI XapaKTepH3YlOTC;J1. MHflro'IHCJIe1lHloIMH . KaBePHaMH, coelJ,HHeBllldMJl .zq)yr C ,lWYI'OM T\lHKHMH l'pCDlHHaMH.

nOcJIelJ.HHM 3BeHOM, 3aBepmalODlHM OCalJ,KOHaKoxmeHHe CTacccPYPTCKHX aHrH,zqntroB, JIBJIIIeTCJI ooPXIIJJJI6pe.K'IID! naHrBAPHTa :a rroD;!}.! MOIl\HOCTblO 1;0:-4,5 M (Ta6JI.IV, «pHr. 14). 3Ta 6peK'lH1I COlJ.eP:lKHT 60JIbme rJIHHHC'J;oro MaTepHaJIa, '1eM HWKHJIII H KBePxy nepexo.ztHT B cepYlO COJIJIHylO

rmmy.

. 1:13 MHKpOCKOIlH'leCKOro ilHaJIH3a CJIe,nyeT,,'1TO 6a3aJIbHLIe aHI1I.zq)HThl HccJ:re,uyeMoro paJ!:olia' CJIOJKeHLl 6ecnopJl,n:o'IHO pacnoJIo1lte1lHblMJ( HrOJlb'laTLnlm (0,01-0,6 MM) H 3epHHcTbIMH (0,002- 0,5 MM) «popMaMH. B aeKOTOpbIX mJIH«pax TOHKOCJIOHCTOro aHrHlJ.PHTa Ha6JIlOlJ.aeTCa a«paHHTOBaa

>OCHOBHIUI Macca. 9aMeTHLl TaIOKe nOJIOCLI ,n:OJlOMHTa C 3ePHaMH 0,002-0,01 MM.

B pe3YJIbTaTe conOCTaBJIeHHII 6a3BJIbHbIX aJII"H,IUlHTOB paJi:oHa Jho6HH - CepomOB~ C TOJI- m;e:lt 6a3aJIbHbIX aHIll,!l;PHTOB, OImCaHHbIX Ha TePPHTOPHH repMaHHH B. IOmOM (1960) aBTOP npHXOlJ,HT K BbIBO.n;y, '1TO TOHKOCJIOHCTbIe aHI'HlJ,pHTbl JIBJIlIIOTca aaanorOM aJ:lJ4la-30HbI, HH:lKHHe XaBepH03HLIe aam.n:PHTbI OTBe'laIOT 6eTa-30He, a HH:lKHaa H BePXHJIII 6peK'lH:lt 10 aHI1I,ll;pHTa H

rim-

Bbl - raMMa-30He. MOm;HOCTb CTaCC«PYPTCKHX aHI'H.n:PHTOB HCCJIe.n;yeMoro paii:oHa COCTaBJIaeT

21,3-33,0 M.

J erzy KLAiPCINSKI

STRATIGRAPHY OF THE STASSFURT ANlIYDRITES IN THE V1CIMTIES OF LUBIN AND SIEROSZOWICE

(FORE-SUDETIC MONOCLINE)

Summary

The present paper deals with a subdivision of the Stassfurt.anhyddtes that occur in the areas of Lubin and Sieroszowice. Stassfurt anhyddtes are ,called, basal anhydrites, as well. Drill cores from 14 wells (Fig. 1) were a basis for ,the strati-, graphical elaboration of the anhydrites here considered. Structural differences observed on drill core surfaces of the Stassfurt anhydrites allowed to:'.distinguish,

in, the series under discussion, the. following members {Fig. 2): upper. brecQa of

anhydrite and clay, upper cavernous an,hydrites, lower breccia of anhydrj.te anp. clay, lower cavernous anhydrites, laminated anhydrites. ! '

The laminated, anhydrites,· 4,0 - 18,3 m in thickness, occur in ,~h~ IQwermost part of the basal anhydrites.Tl1ey are alternately bedded by grey anhydrite,laminae, and by ,~ark grey dolomitic anhydrite ,with clay aQmixture(lrableI, F;g$, 3, 4 and ^{i, and Table lI,. Fig; 6). In the bottom part, the laminae usually disclose, anhydrite

beads. . ,

. ~he: laminate4 anhydrltel> , are covered ,with the lover cavel'llOUS ,8.Q;h.:lf~i~s, 7,1:~.15~7.;m in thic~ness {Table IX, Figs. 7. and 8,.and Table III. Fig; ~)'9n

the

dJ:ijl,.~,o+.e surfac~s of, ,~h~sean~ydrite~,n~erou~ cavE;!?ls oCCUt:p,a,sl!ing,into lpm;OW',

streszczenie 311

fissures that are filled in with clayey material, or are void. After sawing a core we can observe its smooth surfaces with some caverns completely filled in with grey clayey material. Hence, a conclusion may be drawn that the empty caverns occuring at the drill core surfaces, are secondary, mechanical phenomenon, and that clay material has been brought away by drill mud during drilling operations.

The lower breccia of anhydrite and clay, ^0,3-2,0 m in thickness, is a successive member here {Table IH, Figs. 10 and 11). It consists of dark-grey clay, irregularly disseminated anhydrite fragments of various shapes, from several millimetres to some centimetres in diameter. Horizontal, cross and wavy beddings are stressed by 1 m thick white-grey anhydrite laminae that alternate with dark-grey clay laminae.

Last but one horizon in the Stassfurt anhydrites is represented by the upper cavernous anhydrites, 1,5 - 9,5 m in thickness (Table IV, Figs. 112 and 13). Like the lower cavernous anhydrites, they also reveal numerous caverns communicated with fine fissures.

The upper breccia of anhydrite and clay, 1-4,5 m in thickness, is the last member ending the sedimentation of. tp,e, Stassfurt anhydrites (Table ;IIV, Fig. a.4).

It contains more clay material than tbe l6wer breccia, and towards the top it grades into a salt clay, grey in colour. , .. ; .

Microscope analysis demonstrates that the basal anhydrites of the area in .study are built up of columnar forms (O,O! - 0,6 mm) chaoti~ally arranged, and .of granular forms, 0,002-0,5 tnm·m .diameter. In certain thin slides made of laminated anhydrites aphaaite mass can be observed. Dolomite bands with grains irom 0,002 to 0,01 mm m diameter are visible, .. too. .

Comparing the basal aJ;lhydrites from the LUbin""":Sierosz6wf'ce area with the basal anhydrite series elaborated by W. Jung (1960) in Germany, I think that the laminated anhydrites correspond to the zone Cl,. and the lower cavernous anhydrites - to the zone tl; The lower .breccia. of ^~nhydrite and clay, the upper cavernous anhydrites, and the upper breccia of anhydrite and clay - to the zone 'Y. In the area of study, the Stassfurt anhydrites are from 21,3 to 33,0 m in thickness.

TABLICA I Anhydryty laminowane Laminated anhydrites

Fig. 3. Otw6r 8-240, gl~b. 652,0 m Bore hole S-240, depth 652,0 m Fig. 4. Otw6r 8-240, gl~b. 648,5 m

Bore hole 8-240, depth 648,5 m Fig. 5. Otw6r ~127, gl~b. 789,8 m

Bore hole 8-127, depth 789,8 m

Kwa·rt. geol., nr 2, 1007 t·. TABLICA I

Jerzy KLAPCINSKI - Str.atygrafia anhyd,ryt6w lS.tassfurt w okolica.ch Lublna Sierosz()wic

TABLICA U Anhydryty laminowane

Lami~ated anhydrites

Fig. 6. Otw6r 5-127, gl~b. 778,4 m Bore hole 8-127, depth 778,4 m Anhydryty kawernowate dolne

Lower cavernous anhydrites Fig. 7. Otw6r 5-240, gl~b. 644,0 m

Bore hole 8-240, depth 644,0 m Fig. 8. Otw6r 5-240, gl~b. 632,0 m

Bore hole ,~, depth 632,0 m

Kwa,r1. geol., nr 2, 1967 r. TABLICA II

J,erzy Kl.AlPCINSKI - $ttratygrMia anhydry16w Stassful1t W ,okolicach LU'bina Sierosz{)lWic

TABLICA HI Anhydryty kawemowate dolne Lower cavernous anhydrites

Fig. 9. Otw6r S-127, gl~b. 775,0 m Bore hole S-127, depth 775,0 m Dolnabrekcja anhydrytu i .ilu

LoWer 'breccia of anhydrite"and clay Fig. 10. Otw6r S-127, gl~b. 764,8 m

Bore_~ole 5-::-127, de~th 7~,8 m

Fig. 11. Otw6r S-240, gl~b. 631,6 m Bore hole 8-240, depth 631,6 m

Kwa'rt. geol., nr 2, 1967 r. TABLICA III

Jerzy KLAiPCINSKI - Stratygrafia anhydryt6w Stassfurt W okolicach Lubina Sieroszowic

TABLICA ·]V Anhydryty kawernowate g6me Upper cavernous anhydrites Fig. 12. Otw6r 8-240, gl~b. 629,0 m

Bore hole 8-240, depth 629,0 m Fig. 13. Otw6r 8-127, gl~b. 7'62,5 m

Bore,'hole 8-127, depth 762,5 m G6ma brekcja anhydrytu i Uu

Upper brecc~a of anhydrites and clay Fig. 14. otw6r 8-127, gl~b. 7!60 m

Bore hole 8-1'27, depth 760,0 m

Wszystlde zd:Jllcia wdeurosci natura1iI1'ej wy'konal mgr J. Stachowiak Mi1 photp@:,mphs in na<tu,ra[ size :made by :T. Stacbowialk

K'wary:t. geol., nr 2, 19&7 •• TABLICA IV

Jerzy Kl..AlPCINSKI - Stratygra,fia a.n.hydiryt6w Stassiurt W okolicach Lu'bLna SieroszOlWoc