Mieszkańcy Rzeszowa mogą już oglądać wystawę “Przyszłym pokoleniom. 60 lat misji Narodowego Instytutu Dziedzictwa”

(1)

NARODOWY INSTYTUT DZIEDZICTWA ODDZIAŁ TERENOWY W RZESZOWIE

30 lat misji

Anna Fortuna-Marek

(2)

Kulturowego w Rzeszowie – 1991 r.

Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków – 2002 r.

Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków – 2002 r.

Narodowy Instytut Dziedzictwa – 2011

Oddział Terenowy NID w Rzeszowie – 2011 r.

(3)

(4)

Tworzenie podstaw dla zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego w celu jego zachowania dla przyszłych pokoleń poprzez:

 Gromadzenie i upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie

 Wyznaczanie i upowszechnianie standardów ochrony i konserwacji zabytków

 Kształtowanie świadomości społecznej w zakresie wartości i

zachowania dziedzictwa kulturowego

(5)

Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie 1991-2001

 Dokumentowanie i badanie drewnianej architektury – głównie sakralnej

 Współpraca z Politechniką Krakowską, m.in. organizowanie praktyk studenckich – inwentaryzacje zabytków drewnianych

 Zbiory dokumentacji fotograficznej, liczne inwentaryzacje

 Weryfikacja tzw. spisów adresowych zabytków – prace terenowe i gabinetowe

Dyrektor Jerzy Tur

ceniony w środowisku konserwatorskim badacz, znawca architektury cerkiewnej

https://karpaccy.pl/konserwatorzy-karpackich-cerkwi/

(6)

Prace badawcze i studialne:

 Studia urbanistyczne i studia ochrony wartości kulturowych

 Analizy widokowe

 Prace badawcze i inwentaryzacyjne Twierdzy Przemyśl (także na terenie Ukrainy)

 Koncepcje projektowe i projekty

(7)

Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Rzeszowie 1991-2001

 Budowanie księgozbioru biblioteki – gromadzenie

publikacji związanych z ochroną zabytków i regionaliów;

zbiorów fotograficznych i kartograficznych

 Przejęcie dokumentacji PP PKZ, zakup pocztówek z likwidowanych zakładów Foto-Pam w Jaśle, pozyskanie spuścizny po Wojciechu Sobockim

Wydawnictwa ROSiOŚK - wybór

(8)

 Prace badawcze i dokumentacyjne, ewidencje zabytków

 Studia ochrony wartości kulturowych

 Weryfikacja terenowa obiektów w ewidencji zabytków

 Analizy widokowe, koncepcje projektowe

Kontynuacja działań

 Cerkwie i kościoły UNESCO

 Pomniki Historii – udział w procedurze wpisu, wizje terenowe i opinie

 Szlak Architektury Drewnianej

 Wojewódzkie i gminne programy opieki nad zabytkami

 Park kulturowy w Jarosławiu – pierwszy w województwie podkarpackim

Nowe wyzwania

(9)

Udział w projektach krajowych 2001-2002

Województwo podkarpackie:

• 9 tras

• długość 1202 km

• 128 obiektów i zespołów obiektów

Współpraca z samorządem województwa i Podkarpacką

Regionalną Organizacją Turystyczną

(10)

Wpis na Listę UNESCO Drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat

 udział w procedurze wpisu

 opracowanie wniosku w części dotyczącej obiektów z Podkarpacia

 współpraca z zarządcami świątyń

 współpraca z Ukrainą – udział w posiedzeniach, seminariach, wizytacjach cerkwi w ramach Międzynarodowej Rady Konserwatorskiej Miejsca Światowego Dziedzictwa UNESCO

2011 -2022

(11)

Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków Oddział Terenowy NID 2002-2022 Monitoring obiektów UNESCO, m.in. opracowanie raportu okresowego

Drewnianych kościołów południowej Małopolski dla Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO

(12)

Pomniki Historii – 7 pomników na 117

2005 -2018

Leżajsk – zespół klasztoru oo. Bernardynów – 2005 r.

Łańcut – zespół zamkowo-parkowy – 2005 r.

Radruż – zespół cerkiewny – 2017 r.

Krasiczyn – zespół zamkowo-parkowy – 2018 r.

Bóbrka – najstarsza kopalnia ropy naftowej – 2018 r.

Przemyśl – zespół staromiejski – 2018 r.

Twierdza Przemyśl – 2018 r.

(13)

Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków Oddział Terenowy NID 2002-2022 Pierwszy w województwie park kulturowy – 2008 r.

Park Kulturowy Zespołu Staromiejskiego oraz Zespołu Klasztornego OO. Dominikanów

w Jarosławiu

 Opracowanie projektu uchwały

 Opracowanie planu ochrony parku kulturowego

https://www.google.com/search?q=jaros%C5%82aw&client

(14)

Płyta Rynku w Łańcucie

Płyta Rynku we Frysztaku

Sektor dworski w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej Park Historyczno-Etnograficzny „Przygródek” w Lubaczowie

(15)

2011-2012

Udział pracowników OT w Rzeszowie w zespołach eksperckich powoływanych przez Dyrekcję NID

Zespół ds. wpisów do rejestru zabytków układów urbanistycznych i ruralistycznych

Zespół ds. architektury współczesnej (XX wiek)

(16)

Zespół ds. dziedzictwa techniki, inżynierii i przemysłu

Zespół ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego

(17)

Udział w międzynarodowych projektach badawczych

Europejski program badawczy dotyczący zabytkowych więźb dachowych

2004-2006

(18)

Projekt:

 Doskonalenie systemów ochrony i zarządzania dóbr wpisanych na Listę Światowego

Dziedzictwa UNESCO – opracowanie deklaracji wyjątkowej uniwersalnej wartości i wskaźników monitoringu na podstawie doświadczeń Norwegii i Polski

 Publikacja: Wyjątkowa uniwersalna wartość a monitoring dóbr światowego dziedzictwa

Realizowany przez Komitety Narodowe ICOMOS – polski i norweski oraz Narodowy Instytut

Dziedzictwa

(19)

Projekt Dziedzictwo obok Mnie. Wartości dziedzictwa kulturowego dla społeczności lokalnych

Projekt realizowany z norweską Dyrekcją ds. Dziedzictwa Kulturowego (Riksantikvaren) Wyjazdy studyjne, szkolenia, warsztaty, wymiana doświadczeń

Udział w międzynarodowych projektach badawczych

2014-2016

(20)

Na zaproszenie NID w projekcie uczestniczył Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego oraz gminy Horyniec-Zdrój i Narol

(21)

DoM Dziedzictwo obok Mnie HoMe Heritage of My Environment

Rezultaty projektu:

 Publikacja prezentująca dobre wzorce działań samorządów i lokalnych

społeczności na rzecz ochrony

dziedzictwa kulturowego – inspiracja do działań lokalnych

 Dziedzictwo obok Mnie – poradnik

zarządzania dziedzictwem w gminach – przekazany wszystkim samorządom lokalnym w Polsce

 Badania społeczne realizowane w Polsce i Norwegii (diagnoza postaw

społeczeństwa wobec różnych zagadnień dotyczących dziedzictwa)

(22)

Generalnie 4 typy opinii i ekspertyz:

 Dla Generalnego Konserwatora Zabytków – opinie dotyczące skreśleń obiektów i obszarów z rejestru zabytków oraz opinie dotyczące spraw będących przedmiotem postepowania odwoławczego

 Dla Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków – przede wszystkim opinie i

ekspertyzy dotyczące rozpoznania i określenia wartości zabytkowych obiektów i historycznych obszarów oraz oceny prac konserwatorskich prowadzonych przy zabytkach

 Dla Miejskich Konserwatorów Zabytków – głównie opinie dotyczące możliwości wyłączenia obiektu z gminnej ewidencji zabytków

 Dla Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad – opinie oceniające badania

archeologiczne na terenach przeznaczonych pod inwestycje drogowe (archeolog

z PT w Lublinie)

(23)

Opinie i ekspertyzy

– Zebranie materiałów archiwalnych (źródła, kartografia, ikonografia) i bibliograficznych – Wizja w terenie – spotkanie stron postępowania, protokół, dokumentacja fotograficzna – Analiza i ocena zebranych danych

(24)

(25)

Opinie i ekspertyzy

2017-2021 – 123 opinie

(26)

Wizje terenowe i opinie opracowane przez OT NID w Rzeszowie 2011-2022 – 78 opinii

Promocja właściwej opieki nad zabytkami – prowadzonych wzorowo prac badawczych,

konserwatorskich, rewaloryzacyjnych i adaptacyjnych oraz systematycznych działań na rzecz właściwego utrzymania zabytków

(27)

Realizacja Krajowego Programu Ochrony Zabytków i Opieki nad Zabytkami 2014-2017

Weryfikacja rejestru zabytków nieruchomych (księga rejestru A) – 4757 obiektów

(28)

Weryfikacja rejestru zabytków nieruchomych Wyniki:

 Obiekty nieistniejące 96

 Obiekty przeniesione do skansenów 23

 Obiekty translokowane w inne miejsce 11

 Obiekty, które utraciły wartości 49

 Obiekty zagrożone 149

 Obiekty niezidentyfikowane 42

Weryfikacja rejestru zabytków nieruchomych Wyniki:

 Obiekty nieistniejące 96

 Obiekty przeniesione do skansenów 23

 Obiekty translokowane w inne miejsce 11

 Obiekty, które utraciły wartości 49

 Obiekty zagrożone 149

 Obiekty niezidentyfikowane 42

(29)

44 historyczne obszary 44 historyczne obszary

2015-2016

Weryfikacja rejestru tzw. zabytków obszarowych

(30)

Ocena

 stanu zachowania wartości zabytkowych

 stanu zachowania elementów kompozycyjnych Wskazanie:

 rodzajów zagrożeń i przyczyn utraty wartości Ocena

 stanu zachowania wartości zabytkowych

 stanu zachowania elementów kompozycyjnych Wskazanie:

 rodzajów zagrożeń i przyczyn utraty wartości

Ocena stanu układów urbanistycznych i ruralistycznych:

(31)

2017

Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce

Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C)

(32)

Realizacja przez NID i jego oddziały terenowe

Główny cel: identyfikacja i przywrócenie pamięci o zapomnianych cmentarzach żydowskich

Działania:

– kwerendy archiwalne i bibliograficzne oraz dokumentacji konserwatorskich

– digitalizacja Kart cmentarzy żydowskich – weryfikacja terenowa

– OT w Rzeszowie – wizje terenowe i ankiety dla 91 cmentarzy żydowskich

2018

(33)

 Konkurs MKiDN oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Samorząd dla Dziedzictwa”

 Wypracowanie standardu oceny wartości zabytku – „Karta Wartości Zabytku” – udział w pracy zespołu NID

 Centrum Kompetencji ds.

dziedzictwa w rewitalizacji

 Raport o stanie architektury

drewnianej w Polsce – ocena stanu zabudowy Iwonicza-Zdroju i Kalwarii Pacławskiej

 Konkurs MKiDN oraz Generalnego Konserwatora Zabytków „Samorząd dla Dziedzictwa”

 Wypracowanie standardu oceny wartości zabytku – „Karta Wartości Zabytku” – udział w pracy zespołu NID

 Centrum Kompetencji ds.

dziedzictwa w rewitalizacji

 Raport o stanie architektury

drewnianej w Polsce – ocena stanu zabudowy Iwonicza-Zdroju i Kalwarii Pacławskiej

(34)

 Współpraca ze społecznościami lokalnymi, muzeami,

stowarzyszeniami itp. przy organizacji Europejskich Dni Dziedzictwa

 Współorganizacja konferencji z zakresu dziedzictwa kulturowego

 Udział pracowników w

konferencjach organizowanych przez inne podmioty

(35)

Promocja dziedzictwa kulturowego

Zabytek.pl - serwis w nowoczesny sposób udostępniający informacje o zabytkach - opisy i treści multimedialne: archiwalne i aktualne zdjęcia, skany dokumentacji, modele 3D obiektów, chmury punktów, zdjęcia panoramiczne, filmy dokumentalne oraz lokalizacja obiektów

Noty do portalu opracowane w OT w Rzeszowie – ok. 500

In progress

(36)

(37)

Zasoby Ludzkie

(38)