R O C Z N I K I G L E B O Z N A W C Z E T . X, Z. 1, W A R S Z A W A 1961
ARKADIUSZ MUSIEROWICZ, MARIAN KĘPKA
M ATERIAŁY DO P O Z N A N IA ZW IĄZKÓW ORG ANICZNYCH GLEB PO L SK I
K O M U N I K A T I I л
B adania nad z w ią z k a m i o rg a n ic zn y m i gleb m u r s z o w y c h p ia sk o w y c h
Z Zakładu Gleboznawstwa S G G W1 w W arszawie
WSTĘP
Badania nasze d o ty c z y ły zw iązków organicznych g leb m urszow ych p iask ow ych kw aśnych, zalegających na piaskach lu źn ych starych tara sów ak u m u lacyjn ych , a m ianow icie: g leb y m urszow ej piaskow ej luźnej czarnej bez części storfiałych (profil 2) oraz gleb y m urszow ej piaskow ej słaboglin iastej (brunatnaw ej), zaw ierającej p ew n e ilości części storfiałych (profil 3). O m aw iane odkryw ki pochodzą z m iejscow ości B rudno w po w iecie w arszaw skim .
P rzy oznaczaniu p oszczególnych frak cji zw iązków organ iczn ych po sługiw an o się zm odyfikow aną m etodą I. W. Tiurina [1].
WYNIKI BADAN
I. Zbadane gleb y m urszow e piaskow e zaw ierają w w ierzch n ich po ziom ach (0— 20 cm i 0— 10 cm) na 100 g gleb y 707— 4504 m g w ęgla, tj. 0,707— 4,504% .
II. W ęgiel b itum in w y n o si 26— 275 m g, tj. 3,6— 6,1% ogólnej zaw ar tości w ęgla w gleb ie. Ze w zrostem zaw artości w ęgla w zrasta nie ty lk o b ezw zględ na zaw artość С bitum inow ego, ale rów nież i jego u dział w o g ó l nej zaw artości w ęgla om aw ian ych poziom ów .
U dział С b itum in ow ego w ok reślon ej zaw artości w ęgla w w ierzch n ich
92 A. Musierowicz, M. Kępka
poziom ach zbadanych gleb m u rszow ych p iaskow ych jest m n iejszy od analogicznego udziału С bitum in ow ego w w ierzch n ich poziom ach gleb b ielicow ych piaskow ych. Te ostatn ie zaw ierały 3,6— 14,5% С b itum in o w ego w stosunku do ogólnej zaw artości w ęgla w g leb ie [3].
I II/l. Z aw artość w ęgla w e frak cji tzw. kw asów h um in ow ych I g r u p y ' w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb m u rszow ych p iaskow ych w y n osi 326— 1702 m g na 100 g gleb y, tj. 37,7— 46,1% zaw artości С ogólnego w glebach.
Jak widać, wraz ze w zrostem С ogóln ego w zrasta zaw artość k w asów h um in ow ych I grupy, ale n ie proporcjonalnie.
U dział С frak cji kw asów h um in ow ych I grupy w ogólnej zaw artości w ęgla (37,7— 46,1%) *jest znacznie w ięk szy niż an alogiczn y udział w ęgla w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, w y n oszący 11,7— 32% [3].
III/2. K w asy h um in ow e I grupy z w ierzch n ich poziom ów zbadanych gleb m u rszow o-p iask ow ych stan ow ią 91,6— 92,8% ogólnej zaw artości k w asów h um in ow ych (I i II grupy).
III/3. Stw ierdzono, że ilość elek trolitu (w d anym przypadku m g-rów n. СаС1г) w ym agana do sk oagulow an ia rów now ażnych ilości kw asu h u m in o- w ego I grupy, pochodzącego z w ierzch n iego poziom u g leb y zaw ierającej cz ęści storfiałe (profil 3), b yła znacznie w iększa od ilości elek tr o litu n ie zbędnej do skoagulow ania tej sam ej ilości om aw ian ego kw asu z w ierzch niego poziom u g leb y nie storfiałej (profil 2).
IV. Z awartość w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb m urszow ych piaskow ych w ęgla frak cji tzw. k w asów h u m in ow ych II gru p y 3 jest n ie znaczna i w y n o si 30— 131 m g na 100 g g leb y , tj. 2,9— 4,2% zaw artości С ogólnego g leb y.
U dział С kw asów h u m in ow ych II grupy w ogólnej zaw artości w ęgla w gleb ie jest n iem al tak i sam w om aw ian ych poziom ach jak w w ierzch nich poziom ach zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, g d zie w y n osi 2,3— 4,1% [3].
V. O gólna zaw artość w ęgla frak cji kw asów h um in ow ych I i II grupy w 100 g gleb y w y n o si 356— 1833 m g C, tj. 40,6— 50,3% zaw artości С o g ó l
2 K w asów hum inowych wodnych i luźno związanych z częścią m ineralną gleb,
rozpuszczalnych w 0,1 n NaOH po uprzednim usunięciu przez dekalcytację (0,1 n
H2SO4) w olnych kw asów fulw ow ych.
3 K wasów hum inowych zw iązanych stosunkowo dość silnie z częścią mineralną
i organiczną gleb, przechodzących z nich do w yciągów 0,1 n NaOH podczas prze
m iennej ekstrakcji 0,1 n H2S 04 i 0,1 n NaOH po uprzednim usunięciu kw asów hu
Związki organiczne gleb Polski 93
nego gleb y. Są to ilości znacznie w ięk sze niż w ystęp u jące w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielico w ych piaskow ych, które zaw ierają w 100 g g leb y 158— 180 m g С w tej frakcji (14,0— 27,1% zaw artości С ogóln ego w gleb ie) [3].
V I/1. Zawartość azotu w kw asach h um in ow ych I grupy w yn osi 20— 171 m g na 100 g gleb y, tj. 28,2— 41,5% N ogólnego. С : N w y n osi od 9,9 do 16,3. P rzeciętn ie około 35% N ogólnego, w ystęp u jącego w w ierzch n ich poziom ach badanych gleb, przechodzi do w ycią g ó w zaw ierających kw as h um in ow y I grupy. B ezw zględ na i procentow a zaw artość azotu kw asów h um in ow ych I grupy (obliczona w stosu nk u do N ogólnego) jest znacznie w iększa niż w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielico w y ch p ia sk ow ych [3].
V I/2. Zawartość w ęgla frakcji fulw okw asów , p rzechodzących do roz tworu 0,1 n H2SO4 przy d ek a lcytacji gleb w yn o si 28,0— 182,0 m g C, tj. 3.9— 4,0% zaw artości С ogóln eg o g leb y albo 13,1— 14,3% zaw artości С w szystkich fulw okw asów .
V I/3. Zawartość w ęgla frak cji tzw. fu lw ok w asów I grupy w yn osi 152— 1159 m g na 100 g gleb y, tj. 21,5— 25,7% zaw artości С ogólnego g leb y lub 77.9— 82,8% zaw artości С w szystk ich fulw okw asów .
F u lw ok w asy I grupy stanow ią w ięc, p odob n ie jak fu lw o k w a sy I grupy w ierzchnich p oziom ów zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, głów ną składow ą część w szystk ich fu lw ok w asów zaw artych w ty ch poziom ach, tj. 50— 76,7% zaw artości С w szystk ich fu lw ok w asów .
VI/4. Zawartość w ęgla frak cji tzw. fu lw ok w asów II gru p y na 100 g gleb y w y n o si 15— 58 m g, tj. 1,3— 2,1% zaw artości С ogólnego gleb y albo 4,0— 7,7% zaw artości С w szystk ich fu lw ok w asów .
VI/5. Zawartość w ęgla w szystk ich trzech frakcji fu lw ok w asów w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb m urszow ych p iaskow ych w y nosi 195— 1399 m g na 100 g gleb y, tj. 27,5— 31,0% zaw artości С ogólnego gleby.
Z tego w yn ika, że udział w ęgla w szystk ich fu lw ok w asów w w ierzch nich poziom ach om aw ian ych gleb m u rszow ych piaskow ych w ogóln ej za wartości ty c h g leb (27,5— 31,0%) jest m n iejszy od an alogiczn ego udziału w ęgla w szystk ich fu lw ok w asów w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych (32— 43,8%) [3].
N atom iast udział w ęgla fu lw ok w asów I grupy w С og óln ym w szy st kich fu lw ok w asów (77,9— 82,8%) jest w ięk szy od an alogiczn ego udziału fulw okw asów I grupy w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielico w ych piaskow ych (50— 76,7%) [3].
Z trzech frakcji fu lw ok w asów w yod rębn ionych w w ierzch n ich pozio mach zbadanych gleb, podobnie zresztą jak i z w ierzch n ich poziom ów
94 A. Musierowicz, M. Kępka
zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, n ajm n iej przypada na frakcje fu lw ok w asów II grupy.
V I/6. Zawartość N w w yciągach z w ierzch n ich poziom ów zbadanych gleb m urszow ych p iaskow ych, zaw ierających k w asy fu lw o w e I grupy, w yn osi 23— 156 m g na 100 g gleb y, tj. 32,4— 37,8% N fu lw ok w asów I grupy (w stosu nk u do N ogólnego gleby). С : N w y n o si od 6,6 do 7,3.
Biorąc za podstaw ę N o góln y badanych gleb m u rszow ych m ożna stw ierdzić, że procentow a zaw artość azotu w kw asach fu lw o w y ch I gru py jest zbliżona do procentow ej zaw artości azotu w kw asach h u m in ow ych I grupy.
W prost p rzeciw n y stosu n ek stw ierd zon o w zbadanych glebach b ie lic o - w ych p iaskow ych [3].
Stosu nek С : N w kw asach fu lw ow y ch I grupy, przechodzących do w yciągó w z w ierzch n ich poziom ów zbadanych gleb m u rszow ych piasko w ych jest nieco n iższy niż an alogiczn y stosu nek w ty c h kw asach po chodzących z w ierzch n ich p oziom ów zbadanych gleb b ielicow ych piasko w ych upraw nych [3].
VII. G ęstość op tyczna (w spółczynnik osłabienia św iatła E) k w asów fu l w ow ych I grupy zbadanych gleb m urszow ych piaskow ych, podobnie jak zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, jest m niejsza w porów naniu do gęstości optycznej k w asów h u m in ow ych I grupy. N a leży w ięc oczek iw ać, że kw asy fu lw ow e I grupy w porów naniu do k w asów h u m in ow ych I g ra py gleb m u rszow ych p iaskow ych p ow inn y posiadać cząsteczk i o m niej skom plikow anej budow ie.
VIII. S tosu nek ogólnej zaw artości w ęgla w szystk ich kw asów h u m in o w ych Сл do ogólnej zaw artości k w asów fu lw o w y ch Cf w y n o si w zba d anych gleb ach m urszow ych piaskow ych 1,80— 1,31, a w ięc znacznie jest w ięk szy niż an alogiczn y stosu n ek w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielico w ych piaskow ych, w k tórych w y n o sił 0,40— 0,64 [3].
IX. Zawartość w ęgla tzw . h um in i u lm in (pochodnych kw asów h u m i now ych i u lm in ow ych ) w zg lęd n ie k om p lek sow ych zw iązków ty ch kw a sów zm ien ion ych przez procesy d eh ydratacji, dek arb oksylacji i d eso k sy - dacji w yn osi 130— 997 m g na 100 g gleb y, tj. 18,6— 22,0% ogólnej za w artości С w glebie.
Z awartość С h u m in i u lm in w stosunku do ogólnej zaw artości w ęgla w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb m u rszow ych piaskow ych jest niższa niż w w ierzch n ich w arstw ach zbadanych gleb b ielico w y ch pia sk ow ych upraw nych, w których w y n o si 27,1— 31,2% [3].
X. Porów nując pojem ności sorp cyjne p róchnicy, w yrażon e w m ilirów - now ażnikach k ationów na 100 g próchnicy, n a leży stw ierdzić, że w przy padku gleb y m urszow ej piaskow ej, zaw ierającej części sto rfiałe (profil
Związki organiczne gleb Polski 95
3), pojem ność ta jest znacznie m niejsza od p ojem ności sorp cyjn ej próch nicy, pochodzącej z w ierzch n iego poziom u zbadanej g leb y m urszow ej piaskow ej ciem nej n ie storfiałej (profil 2).
XI. P o d ek alcy ta cji zbadanych gleb znaleziono w roztw orach z w ierzch nich w arstw (0— 20 cm ) g leb y m urszow ej piaskow ej luźnej (profil 2) na 100 g gleb y 56 m g Ca, 17 m g Mg, 84 m g F e2C>3, 136 m g AI2O3.
Z w ierzch n ich w arstw (0— 10 cm) na 100 g g leb y m urszow ej b ru nat- naw ej piaskow ej słaboglin iastej, częściow o storfiałej (profil 3) znaleziono 325 m g Ca, 38 m g Mg, 287 m g F e2Ü3, 533 m g AI2O3.
XII. W stępne badania gleb piaskow ych m urszow ych, d otyczące sto sunku C/t : Cf oraz udziału w ęgla: b itum in, kw asów h u m in ow ych I gru py, k w asów fu lw ow ych , h u m in i u lm in w ogóln ej zaw artości w ęgla w g le bach, stw ierdzają, że w wynilku procesu m urszenia skład ilościow y n ie których k om p onentów próchnicy om aw ian ych gleb k ształtu je się inaczej niż analogiczn y skład ilościow y próchnicy zbadanych gleb bielicow ych piaskow ych w w yn iku procesu bielico w e go [3].
T a b l i c a 1 S k ł i d m e c h a n ic z n y g l e b y z m. B ró d n o M e c h a n i c a l c o m p o s i t i o n o f s o i l fr o m B ró d n o N r p r o f i l u G łę b o k o ś ć p o b r a n i a p r ó b k i S a m p l e - t a k i n g >1 1 -0^5 0 , 5 -0 , 2 5 mm 0 , 2 5 - 0 , 1 mm 0 , 1 -0 , -0 5 mm 0 , 0 5 -0 , -0 2 mm 0 , 0 2 0 , 0 2 -0 , -0 -0 6 0 , 0 0 6 -0 , 0 0 2 mm <0 , 0 0 2 mm ГТОГ116 Nr d e p t h w p r o c e n t a c h - I n p e r c e n t 2 0 - 2 0 1. 2 1 5 ,8 6 3 , 4 1 5 , 8 1 0 4 2 1 1 3 0 - 1 0 0 , 2 8, 1 4 0 , 8 23,1 6 12 10 5 0 5 T a b l i c a 2 W ł a ś c iw o ś c i c h e m ic z n e g le b y z m. B ró d n o C h e m ic a l p r o p e r t i e s o f s o i l fro m B ró d n o Nr p r o f i l u P r o f i l e G łę b o k o ś ć p o b r a n i a p r ó b k i S a m p l e - t a k i n g d e p t h cm рн w H2° рн w KCl
Kwasow ość w ym ien n a w m iliró w n - n a 100 g g le b y E x c h a n g e c a p a c i t y i n m .e . p e r 100 g s o i l % С : N Nr A l*** H* /А 1+ Н / С N 2 0 - 2 0 5, 6 5 , 0 0 , 0 4 0 , 0 9 0 , 1 3 0 , 7 0 7 0,071 9 , 9 ! ! 3 i 0 - 1 0 5 , 4 4 ,9 0 , 3 2 0,1 1 0 , 4 3 4 ,5 0 4 0 , 4 1 2 10 ,9
Z w ią z k i o r g a n i c z n e g l é b y . P r o f i l 2 / 0 - 2 0 era/ O r g a r .ic s o i l c o m p o u n d s. P r o f i l e K r. 2 / 0 - 2 0 cm / T a b l i c a 3 coСЛ G le b a p ie r w o t n a O g ó ln a z a w a r t o ś ć T o t a l c o n t e n t
Kwasy hum inow e Humic a c i d s Kwasy fu lw o w e F u l v i c a c i d s Kw. h u m ln . lu b f r a k c j e wg to k u a n a l i z y С N С ÏI С N Kw. f u l w . P r im a r y s o i l o r f r a c t i o n s a c c . t o c o u r s e o f a n a l y s i s n g / 100g g le b y s o i l % do o g ó l . o f t o t a l С m g /1 0 0 g g le b y s o i l % do o g ó l . o f t o t a l N С : N m g /1OOg g le b y s o i l % d o o g ó l . o f t o t a l С m g /1OOg g l e b y s o i l % CO O g ó l. Of t o t a l К C*N m g /1OOg g l e b y s o i l % do o g ó l , o f t o t a l С m g /1OOg g l e b y s o i l % d.o o g ó l . o f t o t a l N C»N Humic a c i d s F u l v i c a c i d s G le b a p i e r w o t n a P r im a r y s o i l 707 100 71 100 9 , 9 B itu m in y * B itu m e n s 2 to 3 , 6 W olne kw. fu lw o w e F r e e f u l v i c a c i d s 28 3 , 9 6 8 ,4 4 ,7 28 3 .9 6 8 , 4 4 ,7 Kw. h im in o w e i fu lw o w e I - g r u p y Humic and f u l v i c a c i d s g r o u p I 478 6 7 ,6 43 6 0 ,6 7 , 9 326 4 6 ,1 20 2 8 ,2 1 6 ,3 152 2 1 ,5 23 3 2 ,4 6 , 6 2 .1 Kw. hum inow e i fu lw o w e I l - g r u p y Humic and f u l v i c a c i d s g r o u p I I 45 6 , 3 15 2 1 ,1 3 ,0 30 4 , 2 8 1 1 ,2 3 , 7 15 2 ,1 7 9 , 8 2 ,1 2 , 0 Huminy i u lm in y 3“ H um ins an d u lm in s 130 1 8 ,6 7 9 , 9 1 8 ,6 Suma f r a k c j i T o t a l f r a c t i o n s 707 100 71 100 - 356 5 0 ,3 28 3 9 ,4 - 195 2 7 ,5 36 5 0 ,6 - 1 , 0 * C - b it u m in o b it u m in y x 0 , 7 2 C - b itu m e =• b it u m e n s x 0 ,7 2 73 O z n a c z e n ie z r ó ż n i c y m ie d z y z a w a r t o ś c i ą С w m a t e r i a l e w y jścio w y m a sumą С f r a k c j i 1+2+3+4 D e te rm in e d fro m d i f f e r e n c e b e tw e e n С c o n t e n t o f i n i t i a l m a t e r i a l an d sum o f С i n f r a c t i o n s 1+2+3+A
M u si e r o w ic z , M . K ę p k a
7 — R o c z n ik i G le b o z n a w c z e t. X z. 1 o. v io ^ k i o r g a n i c z n e g l e b y . P r o f i l 3 / 0 - 1 0 cm/ O r g a n i e s o i l co m p o u n d s. P r o f i l e I l r . 3 / 0 - 1 0 cm/ T a b l i c a 4 G l e b a p i e r w o t n a O g ó ln a z a w a r t o ś ć T o t a l c o n t e n t Kwasy huminowe Humic a c i d s Kwasy fu lw ow e F u l v i c a c i d s Kw. h u m in . l u b f r a k c j e wg t o k u a n a l i z y С N С N С N Kw. f u l w . P r i m a r y s o i l o r f r a c t i o n s a c c . t o mg/1 00g g l e b y s o i l % do mg /100g g l e b y s o i l % do C:N m g / 1OOg g l e b y s o i l % do m g /1 0 0 g g l e b y s o i l % d o C:N m g / 1OOg g l e b y s o i l % do m g / 1OOg g l e b y s o i l % do C:N Humic a c i d s с о и г з е o f a n a l y s i s o g ó l . o f t o t a l С o g ó l . o f t o t a l N o g ó l . o f t o t a l С o g ó l , o f t o t a l N o g ó l . o f t o t a l С o g ó l . o f t o t a l N F u l v i c a c i d ç G l e b a p i e r w o t n a P r i m a r y s o i l 4504 100 412 100 1 0 , 9 B i t u m i n y * B i t u m e n s 275 6/1 Wolne kw. fulv/owe F r e e f u l v i c a c i d s 182 4,0 33 8,0 5 , 5 182 4 , 0 33 8,2 5 , 5 Kw. huminowe i f u lw o w e I - g r u p y 2£61 6 3 , 5 327 7 9 , 3 8 . 7 1702 3 7 , 7 171 41,5 9 , 9 1159 2 5 , 7 156 37,8 7 , 3 1 , 4 Humic and f u l v i c a c i d s g r o u p I Kw. huminowe i fu lw o w e I I - g r u p y 189 4,2 27 6,6 7 ,0 131 2 , 9 16 3 . 9 8,2 58 1 , 3 11 2 , 7 5 , 2 2,2 Humic and f u l v i c a c i d s g r o u p I I Huminy i u l m i n y * * Hu mins and u l m i n s 997 22,2 25 6,1 3 9 , 8 Suma f r a k c j i T o t a l f r a c t i o n s 4504 100 41? 100 1833 40,6 187 45,4 1399 31,0 200 48,7 1 . 3 x P a t r z t a b l i c a 3 - S ee t a b . 3 * * P a t r z t a b l i c a 3 - See t a b . 3 Z w ią z k i or ganiczne gle b P o ls k i
98 A. Musierowicz, M. Kępka
T a b l i c a 5 G ę s to ś ć o p ty c z n e kwasów hum inow ych I g r u p y n a 100 mg C / l l i t r h u m ian u
O p t i c a l d e n s i t y o f hum lc a c i d s o f g r o u p I f o r 100 mg C / l 1 hum. N r p r o f i l u P r o f i l e Nr G łę b o k o ś ć p o b r a n i a p r ó b k i S a m p l e - t a k i n g d e p t h cm D łu g o ś ć f a l i - Wave l e n g t h m/м 350 400 450 500 550 600 6 50 7 00 2 0 - 2 0 2 ,3 5 1 ,6 5 1 ,2 8 0 , 9 8 0 ,7 6 0 , 5 8 0 ,4 6 0 ,4 4 3 0 - 1 0 2 , 3 0 1 .4 1 1 ,0 0 0 , 6 6 0 ,4 5 0 ,3 1 0 , 2 3 0 ,2 4 T a b l i c a 6 G ę s to ś ć o p ty c z n a kwasów fu lw o w y c h I g r u p y n a 100 mg C /1 l i t r O p t i c a l d e n s i t y o f g r o u p I f u l v i c a c i d s f o r 100 mg C/1 1 Nr p r o f i l u G łę b o k o ś ć p o b r a n i a p r ó b k i D łu g o ś ć f a l i • m, - Wave l e n g t h /м P r o f i l e Nr S a m p l e - t a k i n g d e p t h cm 350 400 450 500 550 600 650 700 2 0 - 2 0 1 ,0 9 0 ,6 0 0 ,4 2 0 , 2 8 0 , 1 8 0 ,1 3 0 ,0 9 0 , 1 0 3 0 - 1 0 0 ,4 7 0 ,2 9 0 ,1 4 0 ,0 6 0 ,0 3 0 ,0 2 0 ,0 2 0 ,0 2 STRESZCZENIE
W pracy n in iejszej zostały p rzedstaw ione w y n ik i badań d otyczące składu jakościow ego i ilościow ego zw iązków organ iczn ych z w ierzch n ich poziom ów gleb m urszow ych piaskow ych, oznaczonych zm odyfikow aną m etodą I. W. Tiurina.
1. W ierzch nie poziom y zbadanych gleb m u rszow ych p iaskow ych za w ierają w ęgla ogólnego 0,707— 4,504%.
W stosunku do ogólnej zaw artości С w gleb ie zawierają: w ęgla b itu m i- now ego 3,6— 6,1%, w ęgla frakcji kw asów h um in ow ych I grupy 4 37,7— 46,1% , tj. 91,6— 92,8% ogóln ej zaw artości С w szystk ich k w asów h u m i now ych, w ęgla frak cji kw asów h u m in ow ych II grupy 5 2,9— 4,2%, w ęgla frak cji I i II grupy k w asów h u m in ow ych 40,6— 50,3%, w ęgla kw asów
4 K w asów hum inowych wolnych i luźno w iązanych z częścią m ineralną i orga
niczną gleby.
5 K wasów hum inowych w iązanych stosunkowo dość silnie z częścią mineralną
Związki organiczne gleb Polski 99
fu lw o w y ch I gru p y 21,5— 25,7 (77,9— 82,8% zaw artości С w szystk ich fulw okw asów ), w ęg la frak cji w szystk ich k w asów fu lw o w y ch 27,5— 31,0% , w ęgla fra k cji h u m in i u lm in 18,6— 22,0% .
2. S tosu nek ogólnej zaw artości w ęg la w szystk ich k w asów h um in ow ych do ogóln ej zaw artości w ęgla w szy stk ich kw asów fu lw o w y ch Cf waha się w zbadanych gleb ach m urszow ych piaskow ych od 1,80 do 1,31. Jest on znacznie w ięk szy niż an alogiczn y stosu n ek w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb b ielicow ych p iaskow ych (0,40— 0,64) [3].
3. P rzeciętn ie około 35% N ogóln eg o w ystęp u jącego w w ierzch n ich poziom ach zbadanych gleb m u rszow ych p iaskow ych przechodzi do w y ciągów zaw ierających k w asy h um in ow e I grupy. Bardzo zbliżone ilości azotu (35,1%) znaleziono w w yciągach z om aw ianych gleb, zaw ierają cych k w asy fu lw ow e I grupy.
4. Stw ierdzono, że w w yn ik u procesu m urszenia skład ilościow y n ie k tórych k om p onentów próchnicy om aw ian ych gleb m u rszow ych piasko w ych k ształtu je się inaczej niż an alogiczn y skład ilościow y p róchnicy zbadanych gleb b ielicow ych piaskow ych, w ytw orzon ych w w y n ik u pro cesu b ielicow ego.
LITERATURA
[1] К o n o n o w a М.: Zagadnienie próchnicy glebowej PWRiL Warszawa 195-5. Tłum aczyli z rosyjskiego pod redakcją A. M usierowiczowa — E. Chlipalska, Z. Brogowski, Cz. Święcicki.
[2] M u s i e r o w i c z A.: Próchnica gleb. Postępy Nauk Roln., 2[44]57.
[3] M u s i e r o w i c z A.: Brogowski Z., Skorupska T.: M ateriały do poznania
zw iązków organicznych gleb Polski. Kom unikat I — Badania nad związkam i organicznymi gleb bielicow ych piaskowych. Roczniki Gleboznawcze, t. 9, I960.
Л. М У С Е РО В И Ч и М. К ЕМ П КА МАТЕРИАЛЫ К ИЗУЧЕНИЮ ОРГАНИЧЕСКИХ ВЕЩ ЕСТВ ПОЧВ ПОЛЬШ И И ссл едо ва н и е орган и ч ески х веществ мурилевы х песчаны х почв К аф едра Почвоведения Главной Сельскохозяйственной Школы в Варш аве Р е з ю м е В настоящей публикации представлены результаты исследований орга нических соединений муршевых песчаных почв, определённых по модифи цированному методу И. В. Тюрина:
100 A. M usierowicz, M. Kępka 1. Верхние горизонты исследованных муршевых песчаных почв содер жат: общего углерода 0,707 — 4,504% , битумного углерода 3,6 — 6,1% от общего количества С — почвы, углерода фракции гуминовых кислот I группы \ 37,7 — 46,1% общего количества С — почвы или 91,6 — 92,8% общего количества С всех фракций гуминовых кислот, углерода фракции гуминовых кислот II группы 2 2,9 — 4,2% общего количества С — почвы, углерода фракции I и II группы гуминовых кислот (C;i — I и II) : 40,6 — 50,3% общего количества С — почвы, углерода фракции фульвовых ки слот I группы: 21,5 — 25,7% общего количества С — почвы (77,9 — 82,8% общего количества С всех фракций фульвовых кислот), углерода всех фракций фульвокислот: 27,5 — 31,0% общего количества С — почвы, углерода фракции гуминов и ульминов 18,6 — 2 2,0% общего количества С — почвы. 2. Отношение суммарного содержания С всех фракций гуминовых кислот (Сл) к суммарному содержанию углерода всех фракций фульво кислот (С7) т. е. Сл : С7, колеблется в исследованных муршевых песча ных почвах от 1,8 до 1,31. Это отношение значительно выше отношения Cfl : Gf в исследованных подзолистых связных песчаных почвах и именно: от 0,40 до 0,64 (4 ). 3. Приблизительно около 35% общего азота верхних горизонтов мур шевых песчаных почв переходит в вытяжки, содержащ ие гуминовые ки слоты I группы. Такие ж е количества азота найдено в вытяжках, содер жащих фульвовые кислоты I группы. 4. Количественный состав некоторых компонентов гумуса исследован ных муршевых почв, образовавшихся под действием муршевого процесса, несколько разнится от количественного состава этих компонентов исследо ванных подзолистых связных песчаных почв (4), образованных под вли янием процесса оподзоливания. 1 Гуминовых кислот свободны х и слабо связанных с минеральной и органической частью почь. 2 Гуминовых кислот связанных о т н о с и т ел ь н о крепче с минеральной и органической частью почв.
Związki organiczne gleb Polski 101
A. MUSIEROWICZ, M. KĘPKA
M A TERIALS TO THE K NOW LEDGE OF THE ORGANIC CO M PO UNDS IN PO L ISH SO ILS
In vestig a tio n s on organic c om pou n ds of sa n d y m u rsh soils
Dept, of Soil Science, Central School of Agriculture, W arsaw
S u m m a r y
R esearch results regarding q u alita tive and q u an tita tiv e com position of organic com pounds from th e upper horizons of sandy m ursh (muck) soils, determ ined b y I. W. T iurin’s m ethod, are presented.
1. The upper horizons o f the in vestigated sandy m ursh soils contain 0.707— 4.504% total soil carbon.
In ratio to total С con ten t o f the so il th ey contain: b itu m in ou s carbon 3.6— 6.1%; carbon of hum ic acids fractions group . 11 37.7— 46.1%, 1. e. 91.6— 92.8% o f total С con ten t o f all hum ic acids; carbon of hum ic acids fraction s group I I2 2.9— 4.2%, carbon o f fraction s o f th e hum ic acids group I and II 40.6— 50.3%; carbon of fu lv ic acids group I 21.5— 25.7 (77.9— 82.8% o f С co n ten t o f all fu lv ic acids); carbon o f fraction s of all fu lv ic acids 27.5— 31.0%, carbon o f h u m in and u lm in fraction s 18.6— 2 2 .0% .
2. The ratio of total carbon con ten t o f all hum ic acids C h to that of all fu lv ic acids Cf varies in th e in vestig a ted san dy m ursh so ils from 1.80 to 1.31. It is m arkedly h igh er than th e an alogous ratio in the upper horizons o f the in vestigated podsolic san d y soils (0.40— 0.64) [3].
3. On an average, appr. 35% of th e total N present in th e upper h o rizons o f th e in vestigated san dy m ursh so ils pass into th e extracts co n tain ing hum ic acids of group I. V ery near am ounts of n itrog en (35.1) w ere found in ex tra cts of th e studied so ils containing fu lv ic acids of group I.
4. It w as stated th at in result of th e m urshing (m ucking) process th e q u an titative com position of certain hum us com ponents of th e discussed sandy m ursh sands takes a d ifferen t form than th e analogous com position of th e in vestigated podzolic san dy soils created b y th e p odsolizing pro cess.
1 Of free humic acids and those loosely bound w ith the m ineral and organic
part of the soil.
2 Of humic acids relatively fairly strongely bound w ith the m ineral and organic
