Marian Paździor
Polska zmiana Ustawy o ochronie
dóbr kultury i o muzeach, 1990
Ochrona Zabytków 44/2 (173), 60-68
ARTYKUŁY
M A R IA N P A Z D Z IO R
POLSKA Z M IA N A U STA W Y O O C HR O N IE DÓBR KULTURY I O M U ZEA C H , 1990
„Żaden akt prawny, już od c h w ili swego powstania, nie jest doskonały, a życie i postępująca ewolucja stosunków społecznych i gospodarczych z biegiem lat coraz wyraźniej uwydatniają jego niedociągnięcia"*
Władysław Sieroszewski
S ło w a pow yższe i treść w nich zaw arta s ta n o w ią w s tę p do przeglądu w y p o w ie d z i na te m a t u s ta w y o o c h ro n ie d ó b r k u ltu ry i o m uzeach z 15 lu te g o 1 9 6 2 r „ jej brakach, n ie d o c ią g n ię c ia c h i potrzebie zm ian (n o w e liz a c ji), ja k ró w n ie ż p o s tu la tó w o p ra c o w a n ia zu p e łn ie n o w e j u staw y. D yskusje ro zp o czyn a ły się na etapie p e łn eg o ro z w o ju to ta lita ry z m u , w któ rym reg u łą b y ło centrale zarządzanie. N ik t nie zd a w a ł sobie s p ra w y z te g o , co stanie się w niespełna 30 lat od u c h w a le n ia u sta w y. D o św ia d cze n ia życia c o d z ie n n e g o i je g o w y m o g i sta w ia n e służbie k o n serw a to rskie j i m uzealnej w zakresie o c h ro n y z a b y tk ó w s p o w o d o w a ły , że ustaw ę, uw a ża ną za najbardziej n o w o czesną, z n o w e liz o w a n o o d rę b n ą u sta w ą se jm o w ą , nie licząc p o m n ie jszych zm ian d o k o n y w a n y c h up rze d n io na m ocy in n y c h a k tó w p ra w n y c h (por. Dz. U. z 1 9 8 3 r„ Nr 38, poz. 173; z 1 9 8 9 r., Nr 3 5 poz. 192; z 1 9 9 0 r.. Nr 34, poz. 1 9 8 ).
Pierwsze postulaty w sprawie nowelizacji
W. S ieroszew ski w sw ym artyku le , napisanym z pozycji w ie lo le tn ie g o k o n s u lta n ta p ra w n e g o Zarządu M u z e ó w i O c h ro n y Z a b y tk ó w w M in is te rs tw ie K u ltu ry i S ztuki, z a p ro p o n o w a ł trzy g ru p y zm ian i p o p ra w e k w ustaw ie. Do pierw szej z a liczył zm ia n y zm ierzające d o p o p ra w ie n ia w a d liw ie s fo rm u ło w a n y c h d y s p o z y c ji u staw y; do d ru g ie j - przepisy, k tó ry c h nie ma w u sta w ie , a p o w in n y się tam znaleźć: np. art. 1 5 zm ie n ić p rzyjm u ją c cza so w y w p is do rejestru z a b y tk ó w ob sza ró w , któ re muszą być n a u k o w o zbadane przez a rc h e o lo g ó w , a art. 16 z m o d y fik o w a ć pod kątem u s tę p s tw dla w a ż n y c h g o sp o d a rczo in w e s ty c ji (skreślenie z rejestru z a b y tk u s to ją c e g o na przeszko dzie); d o trzeciej g ru p y z a liczył a u to r p o p ra w k i, które należy w p ro w a d z ić d o u s ta w y ze w z g lę d u na inne a kty praw ne, które w eszły w życie po u sta w ie o o c h ro n ie d ó b r k u ltu ry i o muzeach.
W. S ieroszew ski zam ieścił, ja k o ko n k lu z ję sw ej w y p o w ie d z i, p o s tu la t w s ka zu ją cy na ko n ie czno ść o p ra c o w a n ia a k tó w w y k o n a w c z y c h do p o p ra w e k przez siebie w y lic z o n y c h , a także i ty c h a k tó w , które m im o d e le ga cji w o b o w ią z u ją c e j u sta w ie — nie zostały w y d a n e . Stan ten trw a ł do u c h w a le n ia przez Sejm RP n o w e liz a c ji u s ta w y w 1 9 9 0 r.
Kazim ierz M a lin o w s k i, je d e n z g łó w n y c h tw ó rc ó w p ro je k tu u s ta w y z 15 lu te g o 1 9 6 2 r., p o d s u m o w a ł jej działanie w dziesięć lat od w e jścia jej w życie1. W skazał na w ie le zalet u sta w y, lecz nie za w a h a ł się p o w ie d z ie ć , „s ą też
i n ie d o c ią g n ię c ia , w z g lę d n ie n ie d o s ta te c z n ie łu b b łę d n ie
* W. Sieroszewski, Czy ustawa o ochronie dóbr kultury i o muze ach dojrzała do nowelizacji? „O chrona Z a b y tk ó w " 1971, nr 3, ss. 1 6 3-1 71.
1 K. K a l i n o w s k i , Dziesięciolecie ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. „O chrona Z a b ytkó w ” 1973, nr. 2, ss. 85 -88 .
zre d a g o w a n e zarządzenia w y k o n a w c z e ” . Nie w y p a d a ło
b o w ie m w ó w c z a s m ó w ić jeszcze o n o w e liz a c ji, ja ko ze u sta w a u ch o d ziła za najlepszą w Europie. N iem niej je d n a k a u to r w yra źn ie s tw ie rd z ił: „...w ie m je d n a k , że są tacy,
k tó rz y b y to i o w o w u s ta w ie z m ie n ili. Lecz n a w e t g d y b y m ie li w p e w n y c h w y p a d k a c h rację, to je s te m przekonany, że każdą z ty c h zm ian m ożna p rz e p ro w a d z ić prędzej, p re c y z y jn e j i s k u te c z n ie j d rogą o d p o w ie d n ic h z a r z ą d z e ń w y k o n a w c z y c h " . Trzeba przyznać, że b ył to
sp o só b n o w e liz a c ji bez w p ro w a d z a n ia jej p ro je ktu pod o b ra d y Sejm u. N iestety, zabrakło ludzi o d p o w ie d z ia ln y c h z urzędu za o p ra c o w a n ie o w y c h zarządzeń w y k o n a w czych ze szkodą w ie lk ą dla o c h ro n y za b y tk ó w .
DYSKUSJA NAD NOWELIZACJĄ USTAWY
Ś ro d o w is k o ko n se rw a to rskie po raz pierw szy o fic ja ln ie w y s tą p iło z p o stu la te m o potrzebie n o w e liz a c ji u sta w v na sesji z o rg a n izo w a n e j w L u b lin ie w d n ia c h 9 -1 0 paździer nika 1 9 7 4 r. p od hasłem R ola z a b y tk ó w w k s z ta łto w a n iu
ś w ia d o m o ś c i sp o łe czne j2. W n io se k nr 5 brzm iał: „Is tn ie je p iln a p o trze b a n o w e liz a c ji i uzu p e łn ie n ia is tn ie ją ce g o u s ta w o d a w s tw a o o c h ro n ie z a b y tk ó w w sposób, k tó ry b y u m o ż liw ił w ła ś c iw e fu n k c jo n o w a n ie całego system u o c h ro n y ". In n y m i s ło w y , ś ro d o w is k o ko n se rw a to rskie
zaczęło się do m a g a ć g ru n to w n e j re w izji prze p isó w u s ta w y , która była m artw a bez a ktu a liz o w a n y c h z a r z ą d z e ń w y k o n a w c z y c h .
J e rzy S ta n kie w icz, w sw ym d ysku syjn ym artykule Na
p rz e ło m ie 3, w s k a z y w a ł w p o d s u m o w a n iu na ko n ie czno ść
w z n o w ie n ia prac w e ry fik a c y jn y c h z zakresu u s ta w o d a w s tw a , p r z e p i s ó w w y k o n a w c z y c h oraz p o w s ta łe j p ro b le m a tyki a d m in is tra c y jn o -p ra w n e j pod kątem d o św ia d cze ń o s ta tn ie g o d ziesięciolecia oraz n o w y c h w a ru n k ó w okresu p rz e w a rto ś c io w a ń . N iestety, nadal n ik t nie p o d ją ł działań.
W ażnym w y d a rze n ie m dla ś ro d o w is k a k o n se rw a to rskie g o b y ło o p ra c o w a n ie k o m p le k s o w e g o - po raz pierw szy - rap o rtu o o c h ro n ie i ko n se rw a cji z a b y tk ó w w w y n ik u prac g ru p y specjalistycznej pod p rz e w o d n ic tw e m T a d e u sza Polaka, w rę c z o n e g o 25 lipca 1 9 7 2 r. w ic e m in is tro w i k u ltu ry i sztuki. J e d n y m z p o d s ta w o w y c h założeń raportu b y ł p o s tu la t p o d jęcia dalszej d yskusji i s tu d ió w nad p rz e d s ta w io n y m m ateriałem . K o nserw ator Z a b y tk ó w m.st. W arszaw y napisał w zw ią zku z raportem znam ienne s ło w a : „...je s te m zdania, że je ś li M in is te rs tw o K u ltu ry
i S z tu k i nie p o d e jm ie s tu d ió w o w e g o ra p o rtu i nie u s to s u n k u je się do p rz e d s ta w io n y c h w n im w n io s k ó w .
2 L. K r z y ż a n o w s k i , Rola zabytków w kształtowaniu świado mości społecznej — Sesja w Lublinie 9—10.X.1974 r. „O chrona Z a b y tk ó w " 1975, nr 1, ss. 74, 75.
3 J. S t a n k i e w i c z , Na przełomie. „O chrona Z abytkó w " 1975, nr 2, ss. 9 3 -1 0 9 .
dalsze zgłaszanie p o s tu la tó w m ija się z celem i należy lic z y ć w yłą czn ie na siły u rz ę d ó w k o n s e rw a to rs k ic h "*.
Dla w ła d z ó w cze sn ych w y g o d n ie j b yło nie a n alizow ać i nie w y c ią g a ć w n io s k ó w , a w szelkie, słuszne i pilne p o s tu la ty o d ło żyć na półkę ch o cia ż takie w ła ś n ie p rzed s ta w ia n o nadal na każdej, o g ó ln o p o ls k ie j k o n fe re n cji ko n se rw a to rskie j. W spra w ie n o w e liz a c ji w y p o w ie d z ia ł się Z b ig n ie w P a w ło w s k i5, zw racając u w a g ę na nikłą skuteczność ustaw y, tw ie rd z ą c zarazem, że decyzje k o n serw atorskie muszą być o b w a ro w a n e ostrzejszym i ry g o ra mi, aby m o g ły być skuteczne. Będąc sam społecznym o p ie kun e m za b y tk ó w , w n o s ił o p o d n ie sie n ie rangi o p ie k u n ó w będących pierw szym o g n iw e m w terenie, łączą cym zabytek z w o je w ó d z k ą służbą konserw atorską. Jan P iotr Pruszyński w y d a ją c sw ą książkę w 1977 r.
P raw na och ro n a z a b y tk ó w a rc h ite k tu ry w P olsce 6 ro z
począł sw e zm agania z n ie ż y c io w y m i przepisam i prawa na ty m p o lu . Z a p o w ie d z ią działań b ył o sta tn i rozdział pt.
F o rm y i m e to d y d o sko n a le n ia o c h ro n y p ra w n e j z a b y tk ó w i krajobrazu.
Ś ro d o w is k o k o n s e rw a to ró w z a b y tk ó w a rch e o lo g iczn ych w yka za ło ró w n ie ż w ie le b ra kó w i n ie d osko n a ło ści w u sta w o d a w s tw ie . W ska zyw a n o na konieczność m o d y fik a c ji n ie k tó ry c h przepisów , d o ko n a n ia p o p ra w e k o rg a n iz a c y j nych i zm ian w raz z nałożeniem su ro w szych kar za w ykro cze n ia p rze ciw u s ta w ie 7.
Pow tarzające się skargi ze stro n y n ie któ rych w o je w ó d z kich k o n s e rw a to ró w z a b y tk ó w o um arzaniu przez p ro k u ratury w n io s k ó w o ukaranie w in n y c h łam ania przepisów usta w y o o c h ro n ie d ó b r k u ltu ry i o muzeach ze w z g lę d u na
z n i k o m ą s z k o d liw o ś ć społeczną w y kro cze n ia do cze ka ły się w y p o w ie d z i ze stro n y G ene ra ln e j P ro k u ra tu ry w W a rszaw ie8. W artyku le Janusza Eksnera m ó w i się n a jp ie rw , że „k o n ie c z n o ś c ią stała się no w e liz a c ja u s ta w y z 15 lu te g o 1962 r. g łó w n ie w tym k ie ru n k u , a b y p o d n ie ś ć rangę d e c y z ji k o n s e rw a to rs k ic h i z a g w a ra n to w a ć ic h realizację ".
W n io se k ja sn y i n a jzupełniej słuszny, g d yb y nie zaskaku jąca ko n klu zja : „...z a m ia s t n o w e liz o w a ć starajm y się, aby
w iążące każdego z nas prze p isy b y ły p o p ro s tu do końca s to s o w a n e ". A s to s o w a ć do końca ustaw ę, znaczy w ła ś
nie karać za w ykro cze n ia , czego dom agają się przepisy karne zamieszczane na ko ń cu aktu pra w n e g o . Nic w ię c d z iw n e g o , że w o je w ó d z k im ko n se rw a to ro m z a b y tk ó w nie w y d a w a ło się s to s o w n y m kie ro w a ć d o p ro ku ra tu ry w n io skó w , które z gó ry skazane były na um orzenie „z e w zg lę d u
na zn iko m ą s z k o d liw o ś ć sp o łe czną ". W tym samym n u
merze „O c h ro n y Z a b y tk ó w " M in is te rs tw o K u ltu ry i S z tu ki, ja k b y dla kontrastu, kreśli p e rsp e ktyw iczn y kierunek działań o c h ro n y z a b y tk ó w w Polsce. C zytelnik nie z n a j dzie tam ani sło w a o bolączkach n u rtu ją c y c h służbę konserw atorską, a tym bardziej o potrzebie n o w e liza cji u s ta w y 9.
4 L. K r z y ż a n o w s k i , Ochrona i konserwacja zabytków (Ra port grupy specjalistycznej), tamże, ss. 11 7-11 9.
5 Z. P a w ł o w s k i , W sprawie nowelizacji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. „O chrona Z abytków ” 1976, nr 4 ss. 2 9 5-2 97.
6 J P. P r u s z y ń s k i , Prawna ochrona zabytków architektury w Polsce. Rec. L. Krzyżanowski, „O chrona Z a b ytkó w " 1 978, nr 1, ss. 87 -88.
J J a s k a n i s , Kilka uwag o problemach ochrony zabytków archeologicznych w Polsce. „O chrona Z abytków ” 1978, nr 4 ss. 24 6-2 49.
J. E k s n e r , Nad ustawą o ochronie dóbr kultury - nie wykorzystana możliwość, tamże, ss. 22 1-2 23.
B. R y m a s z e w s k i , Kierunek naszej ochrony zabytków tam że, ss. 21 5-2 20.
J a n P iotr Pruszyński, ja ko specjalista w zakresie prawa 0 o ch ro n ie za b ytkó w , zabiera g ło s w spraw e tzw . ru c h o m ych z a b y tk ó w sztuki sakralnej10, iak ró w n ie ż w innym a rty k u le 11 w y s u w a w ie le p o s tu la tó w . J e d n y m z w a ż n ie j szych w yd a je się stw ie rd ze n ie , że „ w zakresie u p o rz ą d
ko w a n ia p ra w a należy - o b o k n ie z b ę d n e j n o w e liz a c ji u sta w y z 1962 r. w y d a ć z a r z ą d z e n i a w y k o n a w c z e oraz w y e lim in o w a ć lu k i i sp rze czn o ści m ię d zy p o szcze g ó lnym i a k ta m i". S zczególna sytuacja p o lityczn a,
jaka w y tw o rz y ła się w latach 1981 -1 9 8 2 , sprzyjała n o w a torskim m yślom i d zia ła n io m w śro d o w is k u k o n s e rw a to rs kim. Należy o d n o to w a ć w y p o w ie d z i A n n y M itk o w s k ie j 1 A lic ji D ra p e lli-H e rm a n s d o rfe r12, które p o s tu lo w a ły w ręcz u tw o rze n ie n o w e g o resortu, tj. M in is te rs tw a O ch ro n y Z a so b ó w P rzyrodniczych, K u ltu ro w y c h i O c h ro n y Ś ro d o w iska, a w zakresie u je d n o lic e n ia u s ta w o d a w s tw a s tw ie r dziły, że p o w in n o się zmierzać do pełnej n o w e liza cji przestarzałych ju ż p rze p isó w o c h ro n y z a b y tk ó w i p rz y ro dy, ujęcia ich w jeden s p ó jn y system.
Jesienią 198 2 r. prace nad n o w e liza cją u s ta w y nabierają tem pa. Zarząd M u z e ó w i O ch ro n y Z a b y tk ó w M K iS o t w iera o fic ja ln ie ś ro d o w is k o w ą dyskusję rozsyłając w s tę p ne p ropozycje zm ian do w o je w ó d z k ic h k o n s e rw a to ró w za b ytkó w . M u z e ó w N a ro d o w y c h i O krę g o w ych , S to w a rzyszeń: H is to ry k ó w S ztuki i K o n s e rw a to ró w Z a b y tk ó w 13. W styczniu 1983 r. O ddział W arszaw ski SKZ po trzech ko le jn y c h s p o tka n ia ch d y s ku syjn ych kieruje p ro je kt n o w e liza cji za w a rty na 6,5 stronach m aszynopisu do gen e ra lnego ko n se rw a to ra z a b y tk ó w i zarządu SKZ. P ro p o n o w a n o m .in. od stą p ie n ie od pojęcia „d o b ro k u ltu ry " i przy jęcia określenia „z a b y te k "; s ta n o w is k o g e neralnego k o n serw atora z a b y tk ó w p o w in n o być złączone z rangą p o d sekretarza stanu w M K iS ; O środek D o ku m e n ta cji Z a b y t k ó w p o w in ie n być je d n o s tk ą k o o rd y n u ją c ą działania Biur Badań i D o ku m e n ta cji Z a b y tk ó w ; u ściślo n o k w a lifik a c je generalnego ko n se rw a to ra z a b y tk ó w , ostrzej sp re cyzo w a n o w a ru n k i u żytk o w a n ia z a b ytkó w , s fo rm u ło w a ń zw iązanych z go sp o d a rką i p la n o w a n ie m przestrzennym . Podano tekst art. 1 u s ta w y o następującym brzm ieniu:
„O c h ro n a za b y tk ó w , s ta n o w ią c y c h d o ro b e k m y ś li i p ra cy w ie lu p o k o le ń , m a p o d s ta w o w e znaczenie dla ro z w o ju P aństw a i o b y w a te li, je s t o b o w ią z k ie m P aństw a i o b y w a te li". A b y się nie p o w tó rz y ła sytuacja, która m iała m iejsce
przy o g ło szen iu i w e jś c iu w życie u s ta w y z 1 5 lu te g o 1962 r. — z w ró c o n o u w a g ę, a b y w try b ie przyspieszonym p o w s ta ł k o m p le t z a r z ą d z e ń w y k o n a w c z y c h z n o w e liz o w a n e j ustaw y.
W śród w ie lu in n y c h - w a rto z w ró c ić u w agę na w y p o w ie dzi J. P. P ruszyńskiego i L. K rzyżanow skiego, w któ rych bronią - w b re w nakazom Zarządu M u z e ó w i O ch ro n y Z a b y tk ó w - pojęcia zabytku będącego pod och ro n ą konserw atorską, a nie w y łą c z n ie pojęcia zabytku w p is a nego do rejestru. B ył to b o w ie m skuteczny „o g ie ń z a p o ro w y " s to s o w a n y przez W K Z w trosce o zabytki czekające na w p is d o rejestru, a w y m ie rz o n y p rze ciw burzycielom i d e w a sta to ro m . Na szczęście Sejm RP nie zm ie n ił p u n k tu 3 w art. 4 z n o w e liz o w a n e j ustaw y.
10 J. P. P r u s z y ń s k i , Problemy prawne ochrony zabytków ruchomych sztuki sakralnej. „O chrona Z a b ytkó w " 1982, nr 3 -4 s. 217.
11 T e n ż e , Polityka - konserwacja - prawo. „O chrona Z abyt k ó w " 1 982, nr 34, ss. 1 76-181.
12A. M i t k o w s k a , A. D r a p e l l a - H e r m a n s d o r f . Ochrona przyrody i ochrona zabytków - konflikt czy współdziałanie?
tamże, ss. 222-224.
13 L. K r z y ż a n o w s k i , Dyskusja o nowelizacji ustawy o ochro nie dóbr kultury i o muzeach z 1962r. „O chrona Z ab y tk ó w " 1984, nr 1, s. 64.
Ś ro d o w is k o w a rsza w skie w y p o w ia d a się na tem at p ro je k tó w n o w e j u s ta w y w „O c h ro n ie Z a b y tk ó w 14. D łu g i cykl w y d a w n ic z y te g o p e rio d y k u p o w o d u je jednak, że in fo r m acje do tyczą ce działań genera ln e g o ko n se rw a to ra z a b y tk ó w , m .in. w zakresie p rz y g o to w a ń d o n o w e liz a c ji u s ta w y , w cze śn ie j ukazują się w „W ia d o m o ś c ia c h K o n se r w a to rs k ic h " - b iu le ty n ie S tow arzyszenia K o n s e rw a to ró w Z a b y tk ó w , bo już w październiku 1 9 8 5 r. P o w ie la n ie b o w ie m zszvw ek m etodą kse ro g ra ficzną u m o ż liw ia ło szy bkie d o ta rcie „W ia d o m o ś c i” d o w s z y s tk ic h za in te re s o w a n y c h , a w pierw szej ko le jn o ś c i d o w o je w ó d z k ic h k o n s e rw a to ró w z a b y tk ó w .
W o jc ie c h K o w a lski pisze na te m a t m iejsca o c h ro n y d ó b r k u ltu ry w syste m ie p ra w a 16. S w o je spostrzeżenia d o tyczącym i analizy stanu p ra w n e g o J. P. P ruszyński z a m ie szcza w artyku le R e g u la cja u s ta w o w e j o c h ro n y z a b y t
k ó w 16. O m a w ia on g łó w n e zagrożenia d z ie d z ic tw a k u l
tu ro w e g o , d o k o n u je przeglądu p rze p isó w praw a D olskie go, podaje k o n ce p cję re g u la cji o c h ro n y z a b y tk ó w na tle p o ró w n a w c z y m , o m a w ia pro b le m ujęcia le g is la c y jn e g o o c h ro n y d ó b r k u ltu ry w p ra w ie p o lskim , dom agając się n o w e liz a c ji u s ta w y z 15 lu te g o 1 9 6 2 r.
Na O g ó ln o p o ls k ie j K o n fe re n cji K o n s e rw a to rs k o -M u z e a l nej w W arszaw ie w d n ia c h 2 6 -2 7 lu te g o 198 6 r.17 zg ło szo n o p o stu la t, aby w pracach nad n o w e liz a c ją u s ta w y u w z g lę d n ić zapis o w s p ó łd z ia ła n iu m u ze ó w w o c h ro nie z a b y tk ó w , o b ją ć o c h ro n ą za b ytki p o d w o d n e oraz w z m o c n ić pozycję w o je w ó d z k ic h k o n s e rw a to ró w z a b y t k ó w . , .. , A rty k u ł Tadeusza Z ie ln ie w ic z a 18 o re g u la c ji u s ta w o w e j o c h ro n y z a b y tk ó w za ch ę cił M arka K o nopkę d o p rze d sta w ie n ia po trze b i m o ż liw o ś c i przy p ro je k to w a n iu zm ian w u sta w ie 19. S tw ie rd z ił on m .in., że p ro je k t n o w e liz a c ji z 28 marca 1 9 8 3 r. p rz e d s ta w io n y przez gene ra ln e g o ko n s e rw a to ra z a b y tk ó w nie został za a p ro b o w a n y przez m in istra k u ltu ry i sztuki, ja k ró w n ie ż p ro je kt z 1 9 8 4 r. p rz e d s ta w io n y N a ro d o w e j Radzie K u ltu ry w 198 5 r. do z a o p in io w a n ia nie został przez nią za a kce p to w a n y. M . K onopka czyni w ie le s z c z e g ó ło w y c h uw a g na tem at zm ian. D odać należy, że w e d łu g ODlnii A. Ż ó łk ie w s k ie g o , któ rą a u to r podaje, w p ro w a d z e n ie zm ian do u staw y, i to ja k ic h k o lw ie k , może s p o w o d o w a ć utracenie jej w a lo ró w , a nie p o p ra w i bra kó w . Tezie tej h o łd o w a ł w dużei mierze
14 A. M i s i o r o w s к i. Rozważania nad kształtem prawa o ochronie dóbr kultury. „O chrona Z ab y tk ó w " 1986, nr 2, ss. 10 2-1 05; tamże, J.P. P r u s z y ń s k i , Pojęcie zabytku i ochro ny konserwatorskiej w ustawie z 15 lutego 1962 r. (zakres interpretacji art. 4 ustawy) oraz wypowiedź L. Krzyżanowskiego; J. P. P r u s z y ń s k i , Regulacja ustawowa ochrony zabytków.
„O chrona Z ab y tk ó w " 1985, nr 1, ss. 28 -31 ; P. D o b o s z ,
Charakter prawny decyzji i zezwoleń w sprawach ochrony zabytków. „O chrona Z a b ytkó w ” 1985, nr 3-4 , ss. 2 5 9 -2 8 5 ; t e n ż e Ochrona nazw historycznych w obrębie prawnej ochrony zabytków. „O chron a Z ab y tk ó w " 1986, nr 1, ss. 2 3 -2 8 ; B. B i e l a w s k i , Zabytki niematerialne, dobra kultury zasługują ce na ochronę. „O chron a Z a b ytkó w " 1988, nr 2, s. 86; t e n ż e ,
Ochrona niematerialnych dóbr kultury. „W iadom ości Konser w atorskie” 1988 r. lipiec-sierpień, s. 9 ..
15 W. K o w a l s k i , Miejsce ochrony dóbr kultury w systemie prawa. „O chron a Z a b y tk ó w " 1986, nr 3, ss. 17 1-1 78.
16 J. P. P r u s z y ń s k i , op. cit.
17 M P a ź d z i o r , Ogólnopolska konferencja konserwators ko-muzealna w Warszawie 26—27.02.1986 r„ „O chrona Z abyt k ó w " 1986, nr 3, s. 232.
18 T. Z i e l n i e w i c z , Regulacja ustawowa ochrony zabytków.
„O chron a Z a b y tk ó w " nr 1, ss. 3 -6 .
19 M. K o n o p k a , Zmiany w ustawie - potrzeby, możliwości.
„O chrona Z a b y tk ó w " 1986, nr 4, ss. 2 6 6 -2 7 1 .
B o hdan R ym aszewski ja k o generalny k o n s e rw a to r z a b y t kó w .
W o jc ie c h K ow alski w s w ym artykule o o rganizacji o c h ro ny z a b y tk ó w w n ie k tó ry c h krajach20 o m a w ia zalecenia w y n ik a ją c e z praw a m ię d z y n a ro d o w e g o oraz s tru k tu ry o rg a n iza cyjn e o c h ro n y z a b y tk ó w w praktyce n ie któ rych pa ń stw , jak i jej o rganizację w Polsce. Przedstaw ia k o n cepcję sa m odzielnego orq a n u ce n tra ln e g o w strukturze M K iS , M in is te rs tw a O c h ro n y Ś ro d o w iska , spraw w e w n ę trz n y c h i resortu b u d o w n ic tw a . W ko n k lu z ji s tw ie r dza, że m usi to być ce n tra ln y organ k o o rd y n u ją c y p rze d sięw zięcia w zakresie o c h ro n y za b y tk ó w . System u rzę d ó w k o n s e rw a to rs k ic h p o w in ie n być sc e n tra liz o w a n y i od - d z ie lo n y od a d m in istra cji te re n o w e j. Ja k później się okaże - przy ostatecznym projekcie n o w e liz a c ji w 1 9 9 0 r. będzie to przez g e n e ra ln e g o ko nserw atora z a b y tk ó w w zię te pod u w a g ę i... um ieszczone w ustaw ie z p e w n ym i m o d y fik a cjam i.
O o c h ro n ie n ie m a te ria ln ych d ó b r k u ltu ry pod kątem w p ro w a d z e n ia te g o te m a tu do u sta w y w y p o w ia d a się B o le sła w B ie la w s k i21.
W ażnym w yd a rze n ie m je st p o w o ła n ie 22 lu te g o 1 9 8 8 r. przez m inistra k u ltu ry i sztuki k o m isji d o o p ra c o w a n ia p ro je ktu u s ta w y o o c h ro n ie d ó b r k u ltu ry i o m uzeach pod p rz e w o d n ic tw e m prof. dr.Aleksandra Gieysztora z prof, dr S ta n isła w e m N a h likie m ja k o zastępcą22.
O p u b lik o w a n o pierwsze e fe kty prac ko m isji, tj. 29 tez do n o w e j u s ta w y oraz założenia dotyczące o b o w ią z k ó w p o d m io tó w o c h ro n y d ó b r ku ltu ry, d e fin ic ji d ó b r k u ltu ry , p rze d m io tu i zakresu o c h ro n y p raw nej, o rg a n ó w i o r g a n izacji o ch ro n y , in s ty tu c ji o ch ro n y, rejestru i e w id e n c ji, p ra w i o b o w ią z k ó w o rg a n ó w o ch ro n y, w ła ś c ic ie li i u ż y t k o w n ik ó w , w y w o z u d ó b r k u ltu ry za granicę, m u ze ó w ,
z b io ró w i ko le kcji, opieki społecznej nad dobram i k u ltu ry oraz p rze p isó w ka rn ych 23.
Z program em działań w o ch ro n ie z a b y tk ó w do 2 0 0 0 r. w y s tą p ił T. Z ie ln ie w ic z 24. Na pierw szym m iejscu w y m ie
n ił p rz y g o to w a n ie p ro je ktu n o w e j u sta w y zm ierzające do ustalenia n o w e j p o lity k i i s tru k tu r o rg a n iza cyjn ych o c h ro ny z a b y tk ó w oraz w a ru n k ó w jej realizacji. W e w stę p ie p o w ie d z ia n o , że w 1987 r. o p ra c o w a n ie pt. Ocena stanu
m u z e a ln ic tw a i o c h ro n y z a b y tk ó w i k ie ru n k i działania do 1 99 0 r. zostało p o z y ty w n ie o ce n ion e m .in. przez N a ro d o
w ą Radę K ultury, Radę O c h ro n y Z a b y tk ó w przy M in istrze K u ltu ry i S ztuki. W g ru d n iu 1987 r. zapoznała się z Oceną S e jm o w a Kom isja K ultury. W y n ik i k o n s u lta c ji p o słu żyły do s k o ry g o w a n ia O ceny i poszerzenia zagadnień do
20 W. К o w a I s к i, Organizacja ochrony zabytków w niektórych krajach. Analiza porównawcza i propozycje nowych rozwiązań w Polsce. „O chrona Z a b y tk ó w " 1987, nr 2-3 , ss. 18 8-194. 21 В. В i e I a w s к i, op. cit.
22 L. K r z y ż a n o w s k i , /Сы nowej edycji ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach. „O chrona Z abytkó w " 1988, nr 4, s. 299
M h k, Pierwszy etap prac nad nową ustawą o ochronie dóbr kultury i o muzeach - zakończony. „W iadom ości Konserwators kie" 1989, nr 2, ss. 1-8. W artykule podano pełny skład komisji oraz 6 zespołów roboczych. Podkreślono, ze prace redakcyjne nad ostateczną wersją założeń do nowej ustawy prow adził zespół w składzie: Andrzej M ichałow ski, Marek Konopka, Andrzej Rotterm und, Jerzy Kowalczyk i Aleksander Żółkiewski. W num e rze tym w yd ru ko w a n o Tezy do nowej ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach oraz Założenie do nowej ustawy o ochronie dóbr kultury i o muzeach w nakładzie 600 egz.; por. także: K. G u t t m e j er. Problem tkw i w egzekwowaniu ustawy... i możliwościach sankcji. „W iadom ości Konserwatorskie" 1989, nr 3-4 , ss. 13 -25 .
2 0 0 0 r.2*. W k w ie tn iu 1988 r. K ie ro w n ic tw o M K iS przyjęło ten program , zaś w czerw cu te g o ż roku Kom isja K ultury КС PZPR oce n iła g o p o z y ty w n ie re ko m e n du ją c na p o sie dzenie B iura P olitycznego КС PZPR. R ó w n o le g le o p ra c o w a n o harm onogram realizacji w a żn ie jszych zadań w celu p od d a n ia g o m iędzyresortow ej k o n su lta cji.
W czasie konferencji k o n se rw a to rskie j w R ydzynie w d n ia c h 5 - 8 czerwca 1 9 8 8 r. za a kce p to w a n o program do roku 2 000. W spraw ach p ra w n o -o rg a n iz a c y jn y c h w y ra ź nie skorzystano z d o ro b k u O ddziału W arszaw skiego SKZ - z pro je ktu n o w e liz a c ji u sta w y z 15 lu te g o 196 2 r.25 przesłanego m in iste rstw u .
Zarząd S tow arzyszenia K o n s e rw a to ró w Z a b y tk ó w zw o ła ł d o W arszaw y na 28 w rześnia 1 9 8 9 r. zjazd prze d sta w icie li o d d z ia łó w p o ś w ię c o n y o m ó w ie n iu tez i założeń do n o w e j ustaw y. Na zjeździe sp ra w o z d a w c z y m w R a d ziko w ie 26 października 1 9 8 9 r. a u to r sp ra w o zd a n ia 26 tak napisał:
„Z w o ła liś m y p la n o w a n e sp o tka n ie dyskusyjne 2 8 w rześ nia w W arszawie. J e g o p rze b ie g w yka za ł jeszcze raz, że nie p o tra fim y d y s k u to w a ć n a d d o k u m e n ta m i p ra w n y m i, że naszych często słu szn ych p o s tu la tó w nie um iem y p rze ło żyć na ję z y k fo rm u ł p ra w n y c h ". N asuw a się s p o s t
rzeżenie, że należało zaprosić do dyskusji p ra w n ik ó w znających tem at i za p ro w a d zić porządek w dyskusji W o fic ja ln y m w y s tą p ie n iu SKZ d o m inistra k u ltu ry i sztuki z w ró c o n o u w a g ę na ko n ie czno ść u g ru n to w a n ia w n o w e j u sta w ie p o zycji w o je w ó d z k ic h k o n s e rw a to ró w za b ytkó w , gene ra ln e g o ko n se rw a to ra z a b y tk ó w , k tó re g o to s ta n o w i ska nie ma w u sta w ie w ogóle, in sp e kcji ko nserw atorskiej oraz u tw o rz e n ie sku te czn ych w a ru n k ó w fin a n s o w a n ia o c h ro n y z a b y tk ó w , w tym ró w n ie ż system u p o z y ty w n ie s ty m u lu ją c e g o p o s ta w y p o te n c ja ln y c h u ż y tk o w n ik ó w . Pakiet różnych o p in ii przekazano d o w yko rzysta n ia k o m i sji pracującej nad pro je kte m n o w e j ustaw y.
O g ó ln o p o ls k a Konferencja W K Z i k ie ro w n ik ó w B iur B a dań i D o k u m e n ta c ji Z a b y tk ó w , która o b ra d o w a ła w Książu w d n ia ch 3 -6 stycznia 1 9 9 0 r. u c h w a liła s w o je s ta n o w is k o 27. U cze stn icy k o n fe re n cji z a p ro p o n o w a li n o w ą s tru k turę p a ń s tw o w y c h służb k o n se rw a to rskich . W n ie s io n o u w a g i do p la n o w a n ia przestrzennego i s ta n o w ie n ia praw lo k a ln y c h oraz o kre ślo n o źródła i zasady fin a n s o w a n ia . Konferencja zw ró c iła się d o m inistra k u ltu ry i sztuki o przekazanie S ta n o w is k a 22 in s ty tu c jo m i o so b o m fiz y cznym , na czele z S e jm o w ą Kom isją K u ltu ry i Ś ro d k ó w Przekazu. O d n o to w a ć należy u w a g i O ddziału S zczecińs kie g o SKZ w d yskusji nad pro je kte m n o w e j u s ta w y 28. Podkreśla się m.in brak n o w y c h za p isó w d o tyczą cych m uzeów , z b yt o g ó ln ik o w e pojęcie „d o b ra k u ltu ry ". Z a p lauzem przyjęto p ro je k t u s ta n o w ie n ia N a ro d o w e g o F u n duszu O c h ro n y D óbr K ultury, je d n a k z w y d z ie le n ie m
24 T. Z i e l n i e w i c z , Ocena stanu ochrony dóbr kultury - p ro gram działań do 2000 r. „O chrona Z abytkó w " 1989, nr 1, ss. 3-12.
25 L. K r z y ż a n o w s k i , Ogólnopolska konferencja konserwato rów zabytków - Rydzyna 88. „O chrona Z abytkó w " 1989, nr 1, ss. 10 0-101.
26 M. K o n o p k a , Sprawozdanie z działalności Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków w okresie od października 1988 do października 1989 wygłoszone na zjeździe sprawozdawczym w Radzikowie. „W iadom ości Konserwatorskie" 1990, nr 1-2, ss. 5-8.
27 Stanow isko uchw alone w Książu 5 stycznia 1990 r.; tamże, ss. 18-20. Pełny tekst z wym ienieniem 22 adresatów.
28 E. S t a n e с к a. U wagi oddziału szczecińskiego, tamże, ss. 33-34.
fu n d u s z y te re n o w y c h . U d z ie lo n o poparcia tezom o ulgach p o d a tK o w ych dla u ż y tk o w n ik ó w o b ie k tó w za b y tk o w y c h , w p ro w a d z e n iu pojęć krajobrazu k u ltu ro w e g o , niem aterialnego dobra k u ltu ry i przestrzeni historycznej. W artvku le C zekając na u sta w ę 29 w v D o w ie d z ia to się d w ó c h a u to ró w . W e d łu g n ich tezy i założenia do n o w e j ustaw y dają bardzo m g lis ty obraz p rz y g o to w y w a n e g o tekstu i p o tę g u ją tro skę i n ie p o k ó j o e fe kt fin a ln y . W iele krytycznych uw a g w ska zu je na „e n ig m a ty c z n y charakter
tych m a te ria łó w k o n s u lta c y jn y c h p rz y g o to w a n y c h przez K o m is ję ” .A u to rz y m ó w ią o s w y c h zastrzeżeniacfyco n a
stępuje: „P rz e d s ta w io n a przez nas w u ję c iu te le g ra fic z
nym garść re f le k c ji je s t n ie w ą tp liw ie d ysku syjn a i p o s tu lu je przede w szystkim uproszczenie p ro je k to w a n y c h s tru k tur, co p o z w o li na szybsze i o p e ra ty w n ie js z e działania, bliższe c o d z ie n n e j rz e c z y w is to ś c i p ra c o w n ik a te re n o w e go, niż zakreślone w iz ją tez i założeń do n o w e j u s ta w y ".
U staw a z 1 9 6 2 r., w b re w p ozorom , w y m a g a ła b y s to s u n k o w o n ie w ie lk ic h zm ian kosm e tyczn ych , g d v b y istn ia ły do niej o d p o w ie d n ie p r z e p i s y w y k o n a w c z e , o któ rych przy re d a g o w a n iu n o w e g o aktu (p rzyn a jm n ie j w p rze d s ta w io n y c h d o d ysku sji m a te ria ła ch ) rów rrież, niestety, za p o m n ia n o .
Pierwszy projekt nowelizacji
M in is te r k u ltu ry i sztuki przesłał 1 marca 1 9 9 0 r. do Urzędu Rady M in is tró w p ro je k t n o w e liz a c ji u s ta w y o o c h ro n ie d ó b r k u ltu ry i o m uzeach30.
Dnia 20 marca 1 9 9 0 r. d o laski m a rszałkow skiej Sejm u R zeczypospolitej X kadencji w p łynął powyższy projekt, ustaw y o zm ianie u s ta w y o o ^ m o n ie a ó b r k u ltu ry i o m u zeach p o d p isa n y przez p o s łó w (ja k o p ro je k t poselski):
Juliana Brauna, Stanisława Dąbrowskiego, Mieczysława
U ila, Ryszarda Helaka, Jó ze fę h e n n e lo w ą , Karola Krasno- dębskiego, Barbarę Labudę, Z yg m u n ta Ł u p nę, A le k s a n d ra M a ła c h o w s k ie g o , H enryka M ich a la ka , A dam a M ic h nika, Edwarda N o w a ka , Janusza O n yszkiew icza, Krzysz to fa Putrę, Kazimierza Rostka, W ła d ysła w a Skalskiego, M arię S tolzm an, Jacka S zym anderskiego, A n n ę U rb a n o w icz, Jerzego Zdradę, Z enona Z ła k o w s k ie g o i S tanisław a Ż u ro w skie g o , któ re g o u p o w a ż n io n o do re p rezentow ania w w . p o s łó w w pracach nad tym p ro je k te m 31. P rojekt n o w e liz a c ji p o d p is a n y przez 22 p o s łó w w niczym się nie różnił od tekstu przesłanego d o Urzędu Rady M in is tró w , łącznie z uzasadnieniem .
W sprawozdaniu Komisji Kultury i Środków Przeka zu oraz U staw o d aw czej32 o poselskim projekcie usta w y o zmianie ustawy o ochronie dóbr kultury i o m u zeach stwierdza się, że 5 kwietnia 1 9 9 0 r. Prezy dium Sejmu skierowało powyższy projekt ustawy do Komisji Kultury i Środków Przekazu oraz U staw o dawczej. Komisje te, po rozpatrzeniu projektu, wniosły o uchw alenie przez W ysoki Sejm
proje-29 B. G ł o w а с к a-F r o n с к i e w i с z, T a d e u s z J. H o r b а с z, Czekając na nową ustawę, tamże, ss. 34 -3 5 .
30 Pismo przewodnie i Drojekt now elizacji ustaw y z 1962 r. - tamże, ss. 23-24.
31 Druk nr 294 drukarni sejm owej z dn. 20.03.1990 r.
32 Druk nr 438 drukarni sejm owej z 5 lipca 1990 r. Sprawozdanie podpisał Andrzej Łapicki Przewodniczący Komisji K ultury i Ś rod ków Przekazu, Janusz Trzciński Przewodniczący Komisji Usta wodawczej oraz Stanisław Żurow ski-sprawozdaw ca.
ktu u sta w y. K om isje p rze d sta w iły, na żądanie w n io s k o d a w c ó w , w n io s k i m n ie jszo ści33.
D e b a t a s e j m o w a X k a d e n c j i
Debata se jm o w a nad p ro je kte m u s ta w y o d b yła się 19 lipca 1 9 9 0 r. Z abierający w deDacie g ło s w yka za li się na o g ó ł nikłą zn a jo m o ścią p ro b le m ó w z d zie d zin y k o n s e r w a to rs tw a i m u z e a ln ic tw a , nie m ó w ią c ju ż o d zie d zin a ch p o k re w n y c h . P o s e ł-s p ra w o z d a w c a , S ta n is ła w Ż u ro w s k i, p rz e d s ta w ił a k tu a ln y stan z a b y tk ó w . S tw ie rd z ił m .in., że po 1 9 4 5 r. w P olsce L u d o w e j s tra ty su b s ta n c ji z a b y tk o w e j p o d w o rs k ie j p rze w y ż s z y ły s tra ty w o je n n e (8 7 % ), i że p iln ie potrzebna je s t siln a i d o b rze z o rg a n iz o w a n a p a ń s t w o w a służba o c h ro n y z a b y tk ó w z g e n e ra ln ym k o n s e r w a to re m z a b y tk ó w na czele i w o je w ó d z k im i k o n s e rw a to rami z a b y tk ó w . W y m ie n ił k o le in o in s ty tu c je , org a n iza cje , stow arzyszenia, in s ty tu ty i z w ią z k i, k tó re p rz e d s ta w io n y p ro je k t k o n s u lto w a ły . P rze d sta w ił ró w n ie ż d w a w n io s k i m niejszości d o ty c z ą c e m u z e a ln ic tw a .
A ndrzej Ł a p ic k i w y g ło s ił apel o ra to w a n ie resztek z a b y t k ó w , D o b ro c h n a K ędzierska-Truszczyńska poparła k o n ie czność reorganizacji o c h ro n y d ó b r k u ltu ry , Z ie m o w it G acki w n ió s ł o skreślenie w art. 3 p k t 1 u s ta w y s łó w „n a r o d o w e j” i „s o c ja lis ty c z n e g o ” , zaś w n io s e k m n ie js z o ści o u tw o rz e n ie k o le g ió w p ra c o w n ic z y c h w m uzeach o k re ślił ja k o p o zo sta ło ść p o s tk o m u n is ty c z n ą , Bożena U rbańska pop a rła przem iany w m u z e a ln ic tw ie z g o d n ie z d u ch e m czasu, z w ró c iła u w a g ę, ze o ch ro n a z a b y tk ó w jest o b o w ią z k ie m w sz y s tk ic h re so rtó w , a nie ty lk o k u ltu ry , Jan Ś w itk a w y g ło s ił p rz e m ó w ie n ie nie na tem at, J u lia n Braun p o p a rł u tw o rz e n ie k o le g ió w w m uzeach, D orota Kępka zapytała, czy je d y n y m lekarstw em dla za grożonych z a b y tk ó w je st p o p ra w ie n ie ich ka ta stro fa ln e g o stanu przez n o w e liz a c ję u s ta w y . D laczego ty lk o rem ont, a nie zu p e łn ie n o w a ustaw a? M in is te r Izabelli C y w iń s k ie j nie b y ło w ła w a c h rz ą d o w y c h i nie m iał k to o d p o w ie d z ie ć na te pytania, c h o ć M arszałek Sejm u zapraszał a d vocem panią M in iste r. P osłanka s tw ie rd z iła jeszcze, że w a żn e są finanse, należy za c h o w a ć Fundusz O c h ro n y Z a b y tk ó w dla u trzym ania z a b y tk ó w i m u ze ó w , A lic ja B ie ń ko w ska p o p a rła reorganizację słu żb y k o n se rw a to rskie j, Zofia W ilc z y ń s ka p rze d sta w iła h isto rię o c h ro n y z a b y tk ó w w Polsce i p o ło żyła nacisk na k o n ie czno ść stw o rze n ia m ocnej p o d s ta w y o rg a n iza cyjn e j i fin a n s o w e j dla utrzym ania ok. 1 0 0 0 osó b P a ń s tw o w e j S łu żb y K onserw atorskiej, A n n a D u tk ie w ic z p o d kre śliła fakt, że o ch ro n a i korzystanie z d ó b r k u ltu ry nie je st o d ś w ię tn y m o b o w ią z k ie m , lecz co d z ie n n y m każdego z nas, je st p rze ciw n a k o le g iu m w m uzeach, Ryszard S zw ede z w ró c ił u w agę, że w p ro je k -33 W nioski mniejszości przedstawiały się następująco: „1 ) zm ia nie 2 nadać brzm ienie:" 2) w art. 3 ust. 1 wyraz „s o c ja lis ty c z nego " skreśla się": 2) po zmianie 22 dodać nową zmianę 23 w brzmieniu: „A rt. 53 a 1. W muzeach i innych jednostkach organizacyjnych po w o łan ych do ochrony zabytków może działać kolegium pracownicze, przy czym co najmniej 2/3 składu ko le gium po w in n i stan ow ić pra cow nicy działalności podstaw ow ej. 2. O po w o łan iu kolegium pracow niczego decyduje ogólne ze branie pra cow nikó w . 3. Do kom petencji kolegium pracow nicze go należy w szczególności: 1 ) op in iow an ie program ów i planów działania muzeum lup jednostki; kwestie sporne w tym zakresie rozstrzyga organ założycielski. 2) w n iosko w a nie o pow ołanie lub od w o łan ie dyrektora muzeum lub jednostki. 3) wyrażanie opinii we wszystkich sprawach dotyczących muzeum lub jednostki. 4. Sposób przeprowadzania w y b o ró w do kolegium p ra c o w niczego, jego skład i organizację określa regulam in ustalony przez ogólne zebranie p ra c o w n ik ó w ". Zmianę w art. 3 Sejm przyjął, resztę odrzucił.
cie za mato m ó w i się o ludziach, a przecież ich praca p o w in n a być tra k to w a n a ja ko posłanie i p o w o ła n ie , S ta n is ła w Ż u ro w s k i u z u p e łn ił i o d p o w ia d a ł na pytania. Pani M in is te r Izabella C y w iń s k a , która z ja w iła się pod k o n ie c debaty, stw ie rd ziła , że rząd przychyli się d o w n io s k ó w poselskich i znajdzie śro d ki z Funduszu R o zw o ju K u ltu ry (o któ rym w ie d z ia n o , że u le g nie kasacji). Sejm X kadencji o d d a lił p o p ra w k ę m niejszości i u c h w a lił 19 lip ca 1 9 9 0 r. ustaw ę o zm ianie u sta w y o o c h ro n i'’ d ó b r k u ltu ry i o muzeach w iększością g ło s ó w 34.
Z m i a n y w u s t a w i e
J . .
Sejm RP w sto su n ku do p rze d sta w io n e g o p ro je ktu p o s e l skiego, d o d a ł w art. 1 „D z . U. z 1990 r. N r 34, poz. 7 9 8 ” : w art. 5 d o d a je się p k t 12 w brzm ieniu „ 1 2 ) K rajobraz
k u ltu ro w y w fo rm ie u sta n a w ia n y c h s tre f o c h ro n y ko n s e r w a to rskie j, re z e rw a tó w , p a rk ó w K u ltu ro w y c h ": w art. 32
ust. 1 d o daje się: „ i z 1990 r. N i 34, poz. 1 9 8 )” : w art. 76 ust. 1 o p u szczo n o ko n ie czno ść zastąpienia w yrazu „ a reszt” w yrazam i „p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i” : - ust. 1 o trz y m uje brzm ienie: „ 1. K to z b y w a lu b p o ś re d n ic z y w z b y c iu
za b ytku , a także w yko p a lis k a lu b znaleziska a rc h e o lo g ic z n e go, je ż e li na p o d s ta w ie to w a rzyszą cych o k o lic z n o ś c i p o w in ie n przypuszczać, że n a b y w c a zamierza w y w ie ź ć je za g ra n icę bez ze zw olenia, w razie g d y w y w ó z lu b je g o u s iło w a n ie rze czyw iście n a s tą p iły - p o d le g a karze p o zb a w ie n ia w o ln o ś c i do la t 2 i g rz y w n y ” : w art. 77 d o daje
się: „ w p kt 3 w yra zy prezydium w ła ś c iw e j rady n a ro d o w e j zastępuje się w yrazam i „z a rz ą d u w ła ś c iw e j g m in y w art. 7 8 w yra zy „ d o 3 m ie się cy lu b g rz y w n y do 4 5 0 0 z ł" zastępuje się w yrazam i „ a lb o g rz y w n y ": art. 8 4 skreśla się.
Rozdział I. Przepisy ogólne
D o n o w y c h pojęć i s fo rm u ło w a ń z n o w e liz o w a n e j u sta w y należy zaliczyć z o b o w ią z a n ie o rg a n ó w p a ń s tw o w y c h i s a m o r z ą d o w y c n d o zap e w nie n ia w a ru n K ow o r g a n iz a c y jn y c h i f i n a n s o w y c h d l a o c h ro n y d ó b r k u l tu ry (art. 1 ).
Rozdział II. Przedmiot ochrony
K r a j o b r a z k u l t u r o w y w fo rm ie u sta n a w ia n ych s tre t o c h ro n y ko n se rw a to rskie j, r e z e r w a t ó w i p a r k ó w k u l t u r o w y c h staje się n o w y m przedm iotem o c h ro n y (art. 5 pkt. 1 2 ) Z a b ytki nie ru ch o m e o szczególnej w a rto ś c i m ogą być uznane przez P r e z y d e n t a R z e c z y p o s p o l i t e j P o l s k i e j za p o m n ik i h is to rii
(art. 6 ust. 1 ).
Rozdział III. Organy ochrony dóbr kultury
i n a d z o r u n a d m u z e a m i
P a ń s t w o w a S ł u ż b a O c h r o n y Z a b y t k ó w działa przy M in is trz e K u ltu ry i Sztuki i jest kierow ana przez G e n e r a l n e g o K o n s e r w a t o r a Z a b y t к ó w (art. 7a 1 ). Tak w ię c p ro p o n o w a n a p ie rw o tn ie P a ń stw o w a Inspekcja O c h ro n y Z a b y tk ó w nie została przyjęta w u s ta w ie . W o je w ó d z c y k o n se rw a to rzy z a b y tk ó w p o w o ł y w a n i i o d w o ł y w a n i są — po zasięgnięciu o p in ii w o je w o d y - na w n io s e k G eneralnego Konser w a to ra Z a b y tk ó w przez M i n i s t r a K u l t u r y i S z t u ki . W o je w ó d z c y k o n se rw a to rzy z a b y tk ó w są t e r e n o w y m i o r g a n a m i r z ą d o w e j a d m i n i s t r a c j i s p e c j a l n e j do sp ra w o c h ro n y z a b y tk ó w (art. 7a 3 ).
34 Dz. U. Nr 56 poz. 322 ustawa z dnia 19 lipca 1990 r. o zmianie ustawy o ochronie dó br kultury i o muzeach.
O chronę d ó b r k u ltu ry sp ra w u je m .in. G eneralny K onser w a to r Z a b y tk ó w , działający w im ie n iu M in is tra K ultury i S ztuki, w o je w ó d z c y k o n se rw a to rzy z a b y tk ó w kierujący o d p o w i e d n i m i o d d z i a ł a m i w o j e w ó d z k i m i P a ń s tw o w e j S łużby O ch ro n y Z a b y tk ó w , d y r e k t o r O ś r o d k a D o k u m e n t a c j i Z a b y t k ó w , kierujący ce n tra ln ą e w id e n c ją d ó b r ku ltu ry, dyrektorzy (k ie ro w n ic y ) j e d n o s t e k o r g a n i z a c y j n y c h p o w o ła n y c h d o c e h ro n y z a b y tk ó w (art. 8 - 2 ) ,3 ) ,5 ) ,6 ) ) . Takim i je d n o s tk a m i np. m ogą Dyć O środki i Biura Badań i D o k u m e n ta cji Z a b y tk ó w . W o je w ó d z k i k o n s e rw a to r za b y tk ó w o trzym u je w iększe p re ro g a tyw y, może p o w i e r z y ć w drodze p o ro zu m ie n ia p ro w a d ze n ie w je g o im ieniu n ie k tó ry c h spraw z zakresu sw y c h w ła ś c iw o ś c i, w tym w y d a w a n i e d e c y z j i a d m i n i s t r a c y j n y c h g m i n o m (z w ią z k o m m ię d z y g m in n y m i k o m u n a ln y m ) p o ło żo n ym na terenie w o je w ó d z tw a (art. 8 .2 ), W g m i nach lu b m iastach, na któ rych terenach zn a jd uje się w iększa liczba z a b y tk ó w n ie ru c h o m y c h albo też zabytek lu b zabytki o szczególnej w a rto ś c i - W KZ może u s ta rjp w ić o k r ę g o w e g o , g m i n n e g o l ub m i e j s k i e g o k o n s e r w a t o r a z a b y t k ó w ja ko zam iejscow ą k o m órkę o rg a n iza cyjn ą i p o w ie rzyć mu p row adzenie, w jego im ie n iu , spraw .z zakresu s w o ic h w ła ś c iw o ś c i, w tym w y d a w a n i e d e c y z j i a d m i n i s t r a c y j n y c h nć terenie s w o je g o działania (art. 8 .3 ). A rty k u ł 9 w trzech p u n k ta c h c a łk o w ic ie zm ienia p oprzednie ustalenia u sta w y o muzeach, a m ia n o w ic ie : 1. Bezpośredni nadzór nad m uzeam i sp ra w u ją w o je w o d o w ie lub g m iny. 2. B ezpośre dni nadzór nad m uzeam i nie p o d leg a ją cym i w o je w o d o m lub g m in o m oraz nad p a ń s tw o w y m i ko le kcja m i i zbioram i pozam uzealnym i sp ra w u ją M in is te r K ultury i Sztuki, inni m in is tro w ie (k ie ro w n ic y u rzę d ó w c e n tra ln y c h ), osoby p ra w n e oraz je d n o s tk i o rg a n iza cyjn e nie posiadające o s o b o w o ś c i p ra w n e j, s to s o w n ie do sw o je g o zakresu d zia ła nia. 3. M in is te r K u ltu ry i S ztuki i in n i m in is tro w ie (k ie ro w n icy u rz ę d ó w c e n tra ln y c h ) m ogą przekazać bezpośredni nadzór nad m uzeum lub o kre ślo n e g o rodzaju muzeami o so b o m p ra w n y m oraz je d n o s tk o m o rg a n iza cyjn ym nie p o siadającym o s o b o w o ś c i p ra w n e j, jeżeli mają one w a ru n ki d o p ro w a d ze n ia takiej d ziałalności.
A rt. 10 daje M in is tro w i K u ltu ry i S ztuki p ra w o d o p o w o ły w a n ia o rg a n ó w o p in io d a w c z y c h , s p e c ja lis tó w i rzeczo z n a w c ó w do zagadnień zw iązanych z och ro n ą d z ie d z ic t w a k u ltu ro w e g o . M in is te r może ró w n ie ż tw o rz y ć s p e c j a l i s t y c z n e j e d n o s t k i o r g a n i z a с y j n e, p o w o ły w a n e w celu o c h ro n y za b ytkó w . J e d n o s tk i te działają na p o d s ta w ie sta tu tu n a d a w anego im przez M in istra K u ltu ry i Sztuki.
O b o w i ą z k i e m w o j e w o d ó w i o r g a n ó w g m i n y jest db a łość o dobra k u ltu ry i p o d e jm o w a n ie działań o c h ro n n y c h oraz u w z g lę d n ia n ie zadań o ch ro n y z a b y tk ó w , m .in. w r e g i o n a l n y c h i m i e j s c o w y c h p l a n a c h z a g o s p o d a r o w a n i a p r z e s t r z e n n e g o , w b u d ż e t a c h , w p r a w i e m i e j s c o w y m i p r z e p i s a c h g m i n n y c h (art. 1 1 .1 ). R egionalne i m ie jsco w e pla n y zagos p o d a ro w a n ia przestrzennego, o któ rych w yżej m ow a, u z g a d n i a n e są z w ła ś c iw y m i, w o je w ó d z k im i konser w a to ra m i z a b y tk ó w (art. 1 1 .2 ). W ó jt lub burm istrz (p re zy d e n t m iasta) w gm in a ch , w któ rych nie zostali p o w o ła n i k o n se rw a to rzy z a b y tk ó w o b o w ią z a n y jest w y d a w a ć za rządzenia w celu zabezpieczenia z a b y tk ó w w nagłych przypadkach i n ie z w ło c z n ie zaw iadam iać o tym w ła ś c iw e g o w o je w ó d z k ie g o ko n se rw a to ra z a b y tk ó w (art. 11.3). M in is te r K u ltu ry i S ztuki może u p o w a ż n ić k ie ro w n ik ó w p o d le g ły c h m u je d n oste k o rg a n iza cyjn ych do p ro
w adzenia o kre ślo n ych sp ra w z zakresu o c h ro n y z a b y t ków , w je g o im ie n iu , w u sta lo n ym zakresie, a w szczegól ności d o w y d a w a n i a d e c y z j i a d m i n i s t r a c y j n y c h (art. 1 2 .1 ). W o je w ó d z k i k o n s e rw a to r za b y tk ó w może p o w ie rz y ć d y re k to ro m (k ie ro w n ik o m ) m u ze ó w oraz d yre kto ro m (k ie ro w n ik o m ) w y s p e c ja liz o w a n y c h je d n o stek p o w o ła n y c h do o c h ro n y z a b y tk ó w p row adzenie w je g o im ie n iu , n ie k tó ry c h sp ra w z zakresu sw y c h w ła ś ciw o ś c i, w tym w y d a w a n ie decyzji a d m in is tra c y jn y c h (art. 1 2 .2 ). P ow ie rza n ie spraw , w tym w y d a w a n ie decyzji a d m in istra cyjn ych , o k tó ry c h m o w a w ust. 2, może nastąpić za zgodą w ła ś c iw e g o dla te g o m uzeum lub je d n o stki m inistra (k ie ro w n ik a urzędu c e n tra ln e g o ) w o je w o d y, gm iny, o so b y p ra w n e j lu b je d n o s tk i org a n iza cyjn e j nie posiadającej o s o b o w o ś c i p ra w n e j, któ re j to m uzeum bądź jednostka pod leg a (art. 1 2 .3 ). W szczególnych w yp a d kach p ro w a d ze n ia sp ra w z w y ją tk ie m w y d a w a n ia decyzji a d m in is tra c y jn y c h , w o je w ó d z k i k o n s e rw a to r za b y tk ó w może p o w ie rz y ć w drodze p o ro zu m ie n ia innym je d n o s tk o m o rg a n iza cyjn ym i o so b o m fizyczn ym (art. 1 2.4).
Rozdział IV. Rejestr zabytków
W art. 1 3 ust. 2 w yra zy „p re z y d ia p o w ia to w y c h i m ie jskich
ra d n a ro d o w y c h ” zastępuje się w y ra z a m i „z a rz ą d y g m in ”,
a w yraz „ p o w ia t o w y ” zastępuje się w yrazem „ g m in n y " . W art. 14 ust. 1 p kt 1 w yra zy „p re z y d iu m w ła ś c iw e j rady
n a ro d o w e j” zastępuje się w yrazam i „ zarządu w ła ś c iw e j g m in y " oraz d o daje się ust. 2 w brzm ieniu „2 . D o rejestru z a b y tk ó w nie w p is u je się p rz e d m io tó w z n a jd u ją c y c h się w m uzeach i b ib lio te k a c h ” .
W art. 16 ust. 2 w yra zy R ady K u ltu ry i S z tu k i” zastępuje się w yrazam i „o rg a n ó w , o k tó ry c h m o w a w art. 10 ust. 1” . A rty k u ł 20 zm ienia sw ó j d a w n y sens i brzm i obecnie: „A rt.
20. Ze w z g lę d u na o ch ro n ę z a b y tk o w y c h u k ła d ó w u rb a n i styczn ych i z a b y tk o w y c h z e s p o łó w b u d o w la n y c h w p is a
n ych do rejestru z a b y tk ó w , w o j e w o d o w i e , na w n io sek w o je w ó d z k ic h k o n s e rw a to ró w z a b y tk ó w i w p o ro z u m ie n iu z nim i, m ogą określić w a ru n k i d z ia ła ln o ś c i b u d o w la n e j na ich terenie tu b zarządzić usunięcie, u p o rz ą d k o w a n ie albo p rz e b u d o w ę p o s z c z e g ó ln y c h b u d y n k ó w lu b w y d a ć in n e s to s o w n e zarządzenia".
Rozdział V. Zakres ochrony zabytków
W art. 21 ust. 1 w y m ie n io n o p r a c e a r c h e o l o g i e z n e i w y k o p a lis k o w e na p ro w a d ze n ie któ rych należy mieć zezw olenie WKZ. W d ru g ie j części ust. 2 tegoż artyku łu p o w ie d zia n o , że „P rz e p is y d otyczące prac p rz y zabytkach
n ie ru ch o m ych M in is te r K u ltu ry i S z tu k i w y d a je w p o ro z u m ie n iu z M in is tre m B u d o w n i c t w a i G o sp o d a rki Przestrzennej a dotyczące p ra c a rc h e o lo g ic z n y c h i w y k o p a lis k o w y c h - w p o ro z u m ie n iu z M i n i s t r e m R o l n i c t w a i G o s p o d a r k i Ż y w n o ś c i o w e j o r a z M i n i s t r a O c h r o n y Ś r o d o w i s k a , Z a s o b ó w N a t u r a l n y c h i L e ś n i c t w a ” .
W art. 22 ust. 1, art. 24 ust. 3 i 4 oraz art. 77 pkt 3 w yrazy
„p re z y d iu m m ie js c o w e j rady n a ro d o w e j” zastępuje się
w yrazam i „z a rz ą d w ła ś c iw e j g m in y ".
W art. 23 ust. 2 w yra zy z dnia 12 m arca 1 9 5 8 r. o zasadach
i trybie w yw ła szcza n ia n ie ru c h o m o ś c i (Dz. U. z 1961 r. N r 18 poz. 9 4 ) " zastępuje się w yrazam i „ z dnia 2 9 k w ie tn ia 1985 r. o go sp o d a rce g ru n ta m i i w y w ła szcza n iu n ie r u ch o - m o ś c i (Dz. U. z 1 9 8 9 r. N r 14 poz. 7 4 i N r 29. poz. 154 oraz z 1990 r. N r 14, poz. 9 0 i N r 34. poz. 1 9 8 )” . W tym samym
artykule w ust. 5 w yra zy „P rz e w o d n ic z ą c y m K o m is ji
P la n o w a n ia przy R adzie M in is tr ó w ” oraz w yra zy „ i Polską A kadem ią N a u k ” skreśla się.
Z d a n ie w s tę p n e a rt 2 5 u s t 1 o trz y m u je s k ró c o n e b r z m ie nie: „W ła ś c ic ie l i u ż y tk o w n ik zabytku, w zakresie o k re ś lo n y m p rze p is a m i p raw a, o b o w ią z a n y je s t d bać o je g o za ch o w an ie , a w s z c z e g ó ln o ś c i:".
W a rt. 2 7 ust. 1 w y ra z y „b u rz y ć , n is z c z y ć " skre śla się. W art. 3 2 ust. 1 p o w o ła n ie „ ( D z . U N r 27, poz. 1 6 6 ) "
z a s tę p u je się p o w o ła n ie m „( D z . U. z 196 8 r. N r 36, poz. 2 4 9 i z 1990 r. N r 34, n o z 1 9 8 )".
W art. 3 7 ust. 2 w y ra z y „o r g a n o w i p re z y d iu m ra d y n a ro d o w e j a d m in is tru ją c e m u n ie ru c h o m o ś c ia m i p a ń s t w o w y m i alb o in n e j in s ty tu c ji p a ń s tw o w e j lu b s p o łe c z n e j"
z a s tę p u je się w y ra z a m i „g m in ie ja k o zadanie zle co n e lu b p a ń s tw o w e j je d n o s tc e o rg a n iz a c y jn e j"
W art. 41 ust. 2, art. 5 0 ust. 1 i art. 6 5 w y ra z y „R a d y K u /tu ty i S z tu k i" z a s tę p u je się w y ra z a m i „o rg a n ó w , o k tó ry c h m o w a w art. 10 ust. 1".
Rozdział VIII. Muzea
W art. 4 5 w y ra z y „in s ty tu c ja m i, o rg a n iz a c ja m i i s to w a rz y s z e n ia m i o p o d o b n y c h c e la c h " z a s tę p u je się w y ra z a m i
„ o s o b a m i fiz y c z n y m i, o s o b a m i p ra w n y m i i je d n o s tk a m i o rg a n iz a c y jn y m i nie p o s ia d a ją c y m i o s o b o w o ś c i pra w n e j, re a liz u ją c y m i cele i zadania zw ią za n e z o ch ro n ą d z ie d z ic t wa k u ltu ro w e g o " .
U st. 1 w art. 4 8 o trz y m ó fe b rz m ie n ie : „ 1 M uzea m ogą s ta n o w ić w ła s n o ś ć P aństw a, g m in i in n y c h o só b p r a w nych. o sób fiz y c z n y c h lu b je d n o s te k o rg a n iz a c y jn y c h nie p o s ia d a ją c y c h o s o b o w o ś c i p ra w n e j" , zaś w ust. 2 w y ra z y
„ In s ty tu c je " z a s tę p u je się w y ra z a m i „ P o d m io ty " .
A rt. 4 9 o trz y m u je b rz m ie n ie : „A rt. 49. M in is te r K u ltu ry i S z tu k i ustala za! o ze nie o rg a n iz a c y jn e m u z e ó w oraz zasady g o s p o d a rk i m u z e a lia m i". A rt. 5 0 ust. 2 o trz y m u je b rz m ie n ie : „ 2 . M in is te r K u ltu ry i S z tu k i m oże z w a ż n y c h p r z y c z y n z l i k w i d o w a ć m u z e u m p o d legające je g o b e z p o ś re d n ie m u n a d z o ro w i p o z a się g nię ciu o p in ii w ła ś c iw e j ra d y g m in y " . A rt. 54 o trz y m u je b rz m ie n ie :
„ A r t 5 4 W razie n ie w y p e łn ie n ia przez m uzeum zadań p rz e w id z ia n y c h w u sta w ie i sta tu cie m uzeum M in is te r K u ltu ry i S z tu k i m oże zaw iesić, w c a ło ś c i lu b w części d z ia ła ln o ś ć m u ze u m do czasu u su n ięcia przyczyn, któ re s p o w o d o w a ły z a w ie s z e n ie ".
Rozdział X. Muzealia
A rt. 6 3 skreśla się.
Rozdział XII. Opieka społeczna nad zabytkami
U s tę p 2 w art. 7 2 o trz y m u je b rz m ie n ie : „2 . Odznakę nada/e M in is te r K u ltu ry i S z tu k i z u rzędu lu b na w n io s e k w o je w ó d z kie g o k o n s e rw a to ra z a b y tk ó w o s o b o m za słu żo nym w s p o łe c z n e j op ie ce n a d d o b ra m i k u ltu ry lu b w d z ia ła ln o ś c i k o n s e rw a to rs k ie j".
Rozdział XIII. Przepisy karne
W art. 7 3 ust. 1 ora z art. 7 4 ust. 1 w y ra z „w ię z ie n ie "
z a s tę p u je się w y ra z a m i „p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i". W art. 7 3 u st. 2 ora z a rt. 7 4 u st. 2 w y r a z y „a re s z tu do 6 m ie się cy lu b g rz y w n y d o 2 0 0 0 0 z !" z a s tę p u je się w y ra z a m i „ p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i do 6 m ie się cy a lb o g rz y w n y . W art. 7 5 w y ra z y „a re s z tu do 1 ro k u i g rz y w n y do 3 0 0 0 0 z/ a lbo je d n e j z ty c h k a r " z a s tę p u je s ię w y ra z a m i „p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i do ro k u a lb o g rz y w n y . W art. 7 6 ust. 1 b rz m i n a s tę p u ją c o : „1 . K to z b y w a lu b p o ś re d n ic z y w z b y c iu zabytku, a także w y k o p a lis k a lu b znaleziska a re c h e o /o g i cznego, je ż e li na p o d s ta w ie to w a rz y s z ą c y c h o k o lic z n o ś c i
p o w in ie n przypuszczać, że n a b y w c a zamierza w y w ie ź ć je za g ra n icę bez zezw olenia, w razie g d y w y w ó z lu b je g o u s iło w a n ie n a s tą p iły rzeczyw iście, p o d le g a karze p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i do la t 2 i g rz y w n y ". W art. 7 7 p k t 3 w y ra z y na k o ń c u „ d o 3 m ie się cy lu b g rz y w n y do 4 5 0 0 z !"
z a s tę p u je się w y ra z a m i: „ a lb o g rz y w n y ". W art. 7 8 w y ra z y
„ d o 3 m iesięcy lu b g rz y w n y do 4 5 0 0 z !" z a s tę p u je się w y ra z a m i a lb o g rzyw n y. A rt. 7 9 i 8 0 skreśla się. W art. 81 w y ra z y k a rn o -a d m in is tra c y jn e g o z a s tę p u je się w y ra z a m i
„p o s tę p o w a n iu w sp ra w a ch o w y k ro c z e n ia ".
Rozdział XIV. Przepisy przejściowe i końcowe
A rt. 8 4 skreśla się. B łę d n ie w y d r u k o w a n y art. 2 z a m ia s t art. 8 6 n ie z m ie n ia s w g o b rz m ie n ia .
U s ta w ę o z m ia n ie u s ta w y o o c h r o n ie d ó b r k u ltu r y i m u z e a c h p o d p is a ł P re z y d e n t R z e c z y p o s p o lite j P o ls k ie j W o j c ie c h J a ru z e ls k i.
O c e n ia ją c p rz e b ie g pra c n a d n o w e liz a c ją u s ta w y , n a le ż y s tw ie rd z ić , że g łó w n y n a c is k p o ło ż o n o w e fe k c ie na z m ia n ę s tr u k tu r y s łu ż b k o n s e rw a to rs k ic h przy w p r o w a d z e n iu d o u s ta w y s ta n o w is k a G e n e ra ln e g o K o n s e rw a to ra . Z a b y tk ó w . W z w ią z k u z u tw o rz e n ie m s a m o rz ą d u t e r y t o ria ln e g o n a le ż a ło ró w n ie ż d o k o n a ć o d p o w ie d n ic h z m ia n i w p rz e p is a c h . m g r M a ria n P aździor
Aneks I
P r o je k t u s t a w y o p o d a tk a c h i o p ła t a c h lo k a ln y c h W związku z powyższym projektem środow isko konserwatorskie skierow ało do Marszalka Sejmu petycję datowaną 7 grudnia 1990 r następującej treści:„W o je w ó d z c y Konserwatorzy Zabytków oraz przedstawiciele środow isk konserw atorskich zebrani na ogólnopolskiej konfe rencji w Czerniejewie w dn. 4 -7.12.1990 r pragną przedłożyć Parlam entowi Rzeczypospolitej Polskiej swoje stanowisko w podstaw ow ej dla ochrony dóbr kultury kwestii
O chrona dziedzictwa k ultu row ego w Polsce wzm ocniona ostat nio poprzez nowelizację ustaw y o ochronie dóbr kultury i o m uze ach i pow ołanie Państwow ej Służby Ochrony Zabytków wymaga rów nież utworzenia i rozw inięcia rozwiązań ekonom icznych W iadom o ze zaledwie nieliczne potrzeby ochrony zabytków będą m ogły być finansow ane przez państw o i samorządy. Tym samym ciężar ochrony ob ie któ w zabytkow ych w ogrom nej mierze spoczywa na ich właścicielach i użytkownikach N ieru chom ości takie jak: parki, ogrody, cmentarze i obiekty architek tury nie służące prowadzeniu działalności gospodarczej w y m a gają ogrom nych nakładów finansow ych na ich konserwację i utrzymanie. Niezbędne jest zatem stworzenie systemu zachęt ekonom icznych w postaci preferencyjnych kredytów, d o fin a n sow ać i ulg podatkow ych.
