R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X L I N R 1/2 W A R S Z A W A 1990 S. 179-187
FLO R IA N GAMBUS, W ACŁAW Z. K O CIA ŁK O W SK I, JO LA N TA KOM ISAREK, A N D R ZEJ M ICH N IA K
PORÓWNANIE METOD OZNACZANIA MIEDZI W MATERIALE ROŚLINNYM *
K a te d ra C hem ii R olnej A kadem ii R olniczej w K rakow ie K a te d ra Chem ii R olnej A kadem ii R olniczej w P oznaniu
In s ty tu t O chrony Roślin w P oznaniu
W STĘP
Do oznaczania miedzi w roztworze zmineralizowanego m ateriału ro ślinnego najczęściej stosowane są metody kolorym etryczne i absorpcyj nej spektrom etrii atomowej ,[1, 4, 5, 7]. W metodach kolorym etrycznych wykorzystuje się na ogół tworzenie barwnego kompleksu miedzi z dw u- etylodw utiokarbam inianem sodu lub ołowiu i określanie jego zawartości bezpośrednio na podstawie barw y analizowanego roztworu, bądź też po jego zagęszczeniu do fazy organicznej. Metoda spektrom etrii absorpcyj nej i jej modyfikacje szeroko rozpowszechniły się w ostatnim czasie ze względu na niewielki nakład m ateriałów i pracy w procesie ozna czania.
Celem opracowania było porównanie czterech sposobów (dwóch w a riantów metody AAS i dwóch metod kolorym etrycznych) oznaczania za wartości miedzi w m ateriale roślinnym. Porównanie prowadzono przy dwóch koncentracjach spopielonego m ateriału w analizowanym roztwo rze, w laboratoriach dwóch katedr chemii rolnej Akademii Rolniczej w Krakowie i Poznaniu.
M ATERIAŁY I METODY
M ateriał roślinny. Badania przeprowadzono na 8 próbkach m ateriału roślinnego o zróżnicowanej zawartości miedzi. Były to: korzenie bu raków pastewnych, słoma rzepakowa, mieszanka roślin motylkowych, liście kukurydzy, kolby kukurydzy, ziarno pszenicy oraz dwie próbki (a i b) I pokosu siana łąkowego.
* P ra c a w y k o n an a w ram a ch Zespołu M ikroelem entów K om isji Żyzności G le by i O dżyw iania R oślin PTG.
1 7 8 F. Gambuś i inni
M ineralizacja m ateriału. Do parowniczek kwarcowych (można stoso wać szkło termsil) o pojemności 100 cm3 naważano 5.000 lub 10.000 g s.m. m ateriału roślinnego i spopielano w piecu silitowym w tem peraturze 450°C przez 4 h. Po ostudzeniu popiół w parowniczkach zwilżano wodą, zadawano 5 cm3 H N 03 (1 : 2) i po odparowaniu do sucha na płycie grzej nej, parowniczki ponownie wkładano do pieca utrzym ując przez 3 h tem peraturę 450°C. Z kolei pozostałość w parowniczkach zadawano 5 cm36 M HC1, odparowano do sucha i ponownie zadawano 5 cm3 H N 03
(1 :2). Po odparowaniu kwasu azotowego pozostałość rozpuszczano w 5 cm3 6 M HC1, zagotowano pod szkiełkiem zegarkowym i przesączono przez średni sączek do kolb miarowych o odpowiedniej objętości, prze m ywając osad 1%> roztw orem HCL Otrzymano roztwory:
Ï — zmineralizowane 10 g próbki m ateriału roślinnego rozcieńczano w kolbkach miarowych do objętości 50 cm3,
II — zmineralizowane 5 g próbki m ateriału roślinnego rozcieńczano w kolbkach miarowych do objętości 100 cm3.
Metody oznaczania zawartości miedzi. W otrzym anych roztworach o różnej koncentracji zmineralizowanego m ateriału roślinnego oznacza no ilościowo zawartość miedzi:
A — metoda AAS. Pom iar bezpośrednio w roztworze [6, 7] w od
niesieniu do roztworów wzorcowych zawierających 0, 0,5; 1,0; 2,0; 3,0; 4,0 i 5,0 fig Cu w cm3 w formie CuCl2, zakwaszonych 5 cm3 6 M HC1 w 100 cm3.
В — metoda AAS. Pom iar po zagęszczeniu Cu w środowisku orga
nicznym [3, 7]. Dla w ykonania oznaczenia tą metodą do kolbek m iaro wych o pojemności 100 cm3 odmierzano po 5 cm3 roztw oru I lub po 20 cm3 roztw oru II. Do kolbek zawierających roztw ór I dodawano 0,5 cm3 6 M HC1 i uzupełniano wodą do objętości 20 cm3. Następnie do wszystkich kolbek dodawano po 2 cm3 1% roztw oru 1-pirolidynokarbo- dwutionianu amonowego (APDC) i 4 cm3 ketonu metyloizobutylowego (MIBK). Z kolei zawartość kolbek w ytrząsano przez 2 m inuty i uzupeł niano wodą do takiej objętości, aby faza organiczna znajdowała się w górnej części szyjki kolbki poniżej szlifu, choć najlepiej stosować kolbki bez szlifu. W czasie oznaczania kapilarę spektrofotom etru wprowadzano do fazy organicznej. W przerw ach między oznaczeniami rozpylano keton metyloizobutylowy.
Roztwory wzorcowe przygotowywano w kolbkach miarowych o po jemności 100 cm3, wprowadzając 0, 2, 5, 10 i 15 \ig Cu w formie roz tw oru CuCl2. Do kolbek dodawano 1 cm3 6 M HC1 i uzupełniano wodą do objętości 20 cm3. Dalsze postępowanie z roztw oram i wzorcowymi było analogiczne jak w przypadku kolbek z m ateriałem roślinnym.
С — metoda kolorym etryczna z zastosowaniem karbam inianu ołowiu [5]. Roztwory m ateriału roślinnego i roztw ory wzorcowe przygotowy wano w kolbkach stożkowych o pojemności 100 cm3 w sposób podobny
Porównanie metod oznaczania m iedzi 1 7 9
jak w metodzie B. Następnie do kolbek dodawano 20 cm3 mieszaniny buforowo-m askującej i po wymieszaniu — 15 cm3 roztw oru dw uetylo- dw utiokarbam inianu ołowiu w czterochlorku węgla. Z kolei po zam knię ciu kolbek zawartość energicznie w ytrząsano na w ytrząsarce przez 5 min. Po rozdzieleniu się faz odciągano w arstw ę wodną za pomocą kapilary połączonej z pompką wodną, a fazę organiczną przesączano do suchych naczyń. Intensywność zabarwienia roztworów mierzono na spektrofoto- kolorym etrze przy długości fali 440 nm.
D — metoda kolorym etryczna z zastosowaniem dw ukupralu [5]. Roz
tw ory m ateriału roślinnego i roztwory wzorcowe przygotowywano w kolbkach miarowych o pojemności 50 cm3 w podobny sposób, jak w me todach В i C. Zawartość kolbek zadawano 5 cm3 mieszaniny kwasów H3PO4 i HNO3, następnie dodano 20 cm3 96% alkoholu etylowego oraz 2,5 cm3 0,02 M alkoholowego roztworu dw ukupralu i natychm iast uzu pełniano wodą do kreski, wymieszano i pozostawiono na 30 m inut. Po tym czasie mierzono intensywność zabarwienia roztworów na spektro- fotokolorymetrze przy długości fali 430 nm wobec wody.
Do analiz włączono również próbkę siana b zadaną przed spopieleniem 10 cm3 wodnego roztw oru chlorku miedziowego zawierającego 2 ug Cu w 1 g s.m. siana. Próbkę tę po zadaniu roztw orem CuCl2 wymieszano i suszono w suszarce w tem peraturze 70°C przez 6 h.
Oznaczenia zawartości miedzi porównywanym i metodami wykony wano w 4 powtórzeniach w katedrach chemii rolnej AR w Krakowie (laboratorium I) i Poznaniu (laboratorium II). W czasie oznaczeń korzy stano ze spektrofotom etrów absorpcji atomowej Varian Techtron model 1200 (w laboratorium I) i model 6 D (w laboratorium II) oraz ze spek- trofotokolorym etrów „Spekol” firm y Zeiss.
W Y N IKI I D Y SK U SJA
M ateriał roślinny w ybrany do porównania metod oznaczania miedzi przedstawiał szeroki zakres zawartości tego mikroelem entu. Średnie za wartości miedzi obliczone na podstawie jej oznaczeń wszystkimi m etoda mi w obu laboratoriach wynosiły od 2,02 ug w kolbach kukurydzy
do 9,49 j.ig/g s.m. w mieszance roślin motylkowych (tab. 1).
Największą zgodnością oznaczeń zawartości miedzi, niezależnie od koncentracji m ateriału roślinnego w analizowanym roztworze i labo ratorium , w którym wykonywano oznaczenia, cechowały się metody В (pomiar metodą AAS po zagęszczeniu Cu w środowisku organicznym) i D (metoda kolorym etryczna z zastosowaniem dwukupralu). Oznaczone tym i metodami średnie ilości Cu w m ateriale roślinnym w obu laboratoriach wynosiły odpowiednio 101 - 105% i 92 - 102% ilości oznaczonych wszyst kimi 4 metodami.
T ab ela 1 Zawartość miedzi oznaczonej metodami А, В, С i Z) w roztworach I (10 g/50 cm3) i II (5 g/100 cm3)
Copper content determined by А, В, С and D methods in solution I (10 g/50 cm3) and II (5 g/100 cm3)
Roztwór Metody* — Methods I Średnio Metody* -- Methods Średnio
Próbka — Sample Solution
A В С D
i Mean
1 H - / g A 1 B ! c D
Mean и/g laboratorium I - Laboratory I laboratorium II — Laboratory II
Buraki korzenie i 90 105 112 I11 92 ! 5,10 87 114 100 98 4,58
Beet roots и 103 104 106 j1 87 5,23 104 109 92 94 4,87
Słoma rzepakowa i 83 106 124 88 2,61 95 89 100 116 2,00
Rape straw
I 11 91 98 117 95 jI 2,77 120 87 89 103 2,16
Mieszanka roślin motylkowatych ! i 95 101 99 104 j
i 9 > 5 6 1 95 113 93 100 9,59 Legume mixture ! « 107 99 97 i 97 i! 9,72 1 93 i 113 1I 8 7 107 9,08 Liście kukurydzy ! I i 92 i 105 101 I 101 ! 5,76 92 ! 105 I 103 100 4,87 Maize leaves : и ! 101 ! 104 1 0 0 9 6 6,M 124 92 11 94 89 6,06 Kolby kukurydzy 1 i 80 104 133 83 i j 2,24 104 i 91 ! 108 98 1,84 Maize cobs ! и 92 105 ; 122 81 j 2,20 j 102 95 115 88 1,82 Ziarno pszenicy 1 I 88 107 ! 116 89 ! 3,42 96 105 102 97 ; 2,66 Wheat grain i 11 96 ! 95 115 93 1 2,88 122 109 j 80 89 ; 3,39 Siano a i i 96 106 1 104 95 8,43 100 ! 114 1 89 97 9,85 Hay a ! 11 106 101 101 !! 91 ! 8,95 104 109 85 102 9,32 Siano b i i 90 108 106 ! 95 6,98 91 99 102 108 5,53 Hay b 1 11 96 1 104 105 95 j 7,15 105 101 101 94 6,14 Średnio — Mean ! i 89 j 105 112 93 5,51 95 104 100 102 5,11 i H 99 1 101 108 92 5,63 109 102 93 96 5,35 * W lic z b a c h w z g lę d n y c h — ś r ed n ia z a w a r to ś ć Cu o z n a c z o n e j 4 m e to d a m i = 10 0 ; in r e la tiv e n u m b e r s m e a n c o n t e n t o f C u d e te r m in e d b y 4 m e t h o d s = 100.
Porów nanie metod oznaczania m iedzi 1 8 1
Wyniki oznaczania miedzi w analizowanym m ateriale roślinnym m e todą С (metoda kolorym etryczna z karbam inianem ołowiu) w znacznym stopniu zależały od laboratorium , w którym wykonywano oznaczenia. Uzyskane tą metodą średnie zawartości Cu dla wszystkich próbek m ate riału roślinnego w laboratorium II były o 17% niższe od analogicznych oznaczeń w laboratorium I. Obliczony współczynnik zmienności zaw ar tości Cu w m ateriale roślinnym oznaczonej tą metodą w laboratorium I i II wynosi 10%, natom iast dla pozostałych metod nie przekracza 4%.
W przypadku metody A (oznaczanie metodą AAS bezpośrednio w ana lizowanym roztworze) stwierdzono znaczne różnice w ilościach oznacza nej miedzi zależnie od koncentracji spopielonego m ateriału roślinnego w analizowanym roztworze. Średnia zawartość Cu w m ateriale roślin nym oznaczona w obu laboratoriach tą metodą w roztworze 1(10 g/50 cm3) stanow iła 87% jej ilości oznaczonej w roztworze II (5 g/100 cm3).
Zmniejszenie ilości miedzi oznaczanych metodą A w roztworze I mo gło być spowodowane zakłóceniami związanymi z obecnością w nim większej ilości substancji towarzyszących oznaczanemu pierwiastkowi, czyli tzw. efektem m atrycow ym [2, 6]. Przy oznaczaniu metodami В, С i D do analizy pobierano 5 cm3 roztw oru I i 20 cm3 roztw oru II, które za w ierały popiół z 1 g m ateriału roślinnego, przez co eliminowany był wpływ różnej ilości m ateriału rozpuszczonego w jednostce objętości analizo wanego roztw oru na wyniki oznaczeń tym i metodami.
R ozpatrując łącznie wszystkie wyniki dla całości m ateriału roślin nego, należy zaznaczyć, że wyniki oznaczeń w laboratorium I były o oko ło 6% wyższe od uzyskanych w laboratorium II. Te stosunkowo nie wielkie różnice mogły być spowodowane niedostateczną standaryzacją podstawowych roztworów wzorcowych miedzi lub też nie dość precy zyjnym przygotowaniem jej roboczych roztworów wzorcowych. Średnia zawartość miedzi oznaczonej czterema metodami w obu laboratoriach i we wszystkich analizowanych roślinach w roztworze I (10 g/50 cm3) jest nieco mniejsza od oznaczonej w roztworze II (5 g/100 cm3). Odpo wiednie wartości wynoszą 5,31 i 5,49 fig/g s.m. m ateriału roślinnego. Należy jednak zaznaczyć, że zróżnicowanie ilości Cu oznaczanej w obu roztw orach w znacznym stopniu zależało od m ateriału roślinnego. Jeżeli przyjąć zawartość Cu oznaczonej w obu laboratoriach czteroma m eto dami w roztworze I za 100, to zawartość ta w roztworze II w yraża się liczbami od 98 w mieszance roślin motylkowych do 115 w liściach k u kurydzy.
Średnie zawartości miedzi w m ateriale roślinnym oznaczone w obu laboratoriach i w roztw orach I i II poszczególnymi metodami А, В, С i D były zbliżone do siebie i wynosiły odpowiednio: 5,33; 5,66; 5,39 i 5;22 (ig/g s.m. Natom iast wartości współczynników zmienności obliczone dla wszystkich średnich zawartości Cu w m ateriale roślinnym oznaczonej tym i metodami wynosiły odpowiednio: 7,9; 3,8; 9,7 i 1,9%.
1 8 2 F. Gambuś i inni
T a b e la 2 Wyniki oznaczeń miedzi ((Jig/g) w próbie siana b po dodaniu 2 Cu w 1 g s.m. Results of copper determination (jjl/g) in sample of hay b after adition of 2 ixg Cu/g of dry matter
Zawartość Cu w próbce Średnio dla
Metoda Roztwór Cu content in sample Odzyskano roztworu I i II
Method Solution Recovcrated Mean for solu
O Cu + 2 rjLg Cu tions I and II Laboratorium I — Laboratory I A I 6,29 i 8,17 1,88 1,83 II 6,86 : 8,63 1,77 В I 7,55 9,57 2,02 1,76 II 7,46 8,96 1,50 С I 7,41 9,24 1,83 1,96 II 7,50 9,58 2,08 D I 6,66 8,67 2,01 1,95 II 6,77 8,65 1 1,88
Średnio dla metod А, В, С i D
Mean for A, />, С and D methods 1,88
...1i Laboratorium II — Laboratory II
A I 5,02 7,77 2,75 1,92 II 6,42 7,50 1,08 В I 5,48 8,07 2,59 2,20 II 6,18 7,98 1,80 С I 5,62 8,20 2,58 2,29 II 6,18 8,13 I 1,94 D I 6,00 8,72 I 2,72 2,80 II 5,78 ! 8,76 1 2,89
Średnio dla method А, В, С i D
Mean for A, By С and D methods 2,30
Stosunkowo największe zróżnicowanie uzyskanych wyników stw ier dzono w odzyskiwaniu wprowadzonego dodatku miedzi do próbki siana b w postaci wodnego roztw oru chlorku miedziowego (tab. 2). Różnice te w ystąpiły zarówno pomiędzy porównywanym i metodami oznaczania mie dzi, p o m i ę d z y różnymi koncentracjam i popiołu z siana w analizowanym roztworze, jak i miedzy laboratoriami. P rzyrost koncentracji Cu w tym sianie w wyniku zastosowania 2 ug Cu w 1 g s.m. oznaczonej poszczegól nym i metodami średnio w roztworach I i II w laboratorium I wynosił od 88 do 98% jej dodatku, natom iast w laboratorium II był bardziej zróżnicowany i wahał się od 96 do 140%. Przeciętne odzyskanie zasto sowanej miedzi oznaczonej czteroma metodami w obu laboratoriach w y nosiło 104,5% jej dodatku do siana. Może to świadczyć, że przy zastoso wanej metodzie suchej mineralizacji m ateriału roślinnego nie dochodzi do strat tego pierw iastka w czasie spalania.
Porów nanie metod oznaczania m iedzi 183
W N IO SK I
1. Z czterech porównywanych metod oznaczania miedzi w roślinach najbardziej zgodne wyniki, niezależnie od laboratorium , jak i od ilości i rodzaju m ateriału roślinnego rozpuszczonego w jednostce objętości roztworu, otrzymano przy zastosowaniu sposobu В (oznaczanie metodą AAS w środowisku organicznym) i metody D (metodą kolorym etryczną z dwukupralem).
2. Największe różnice w ilości oznaczonej miedzi między laborato riam i stwierdzono przy zastosowaniu metody С (metoda kolorym etryczna z karbam inianem ołowiu). Spowodowane jest to prawdopodobnie dużą ilością czynności analitycznych poprzedzających oznaczenie.
3. Wpływ stężenia spopielonego m ateriału roślinnego w analizowa nym roztworze najbardziej się zaznaczył przy zastosowaniu sposo bu A (oznaczenie metodą AAS bezpośrednio w analizowanym roztwo rze). W roztworze o większym stężeniu m ateriału roślinnego znajdowano mniej miedzi niż w roztworze bardziej rozcieńczonym.
Autorzy składają 'podziękowanie Profesorowi dr. hab. Eugeniuszowi Gorlachowi za uwagi przy przygotowaniu niniejszej pracy.
LITER A TU R A
[1] С z u b a R., К a m i ń s к a W., S t r a h l A. O znaczanie m ik ro sk ła d n ik ó w w m a te ria le ro ślin n y m (bor, m angan, m iedź, m olibden, cynk, żelazo, kobalt). Rocz. Glebozn. 1970, 21, 1 s. 135 - 159.
[2] H a d u l a E.: P roblem y an ality czn e dotyczące p ie rw ia stk ó w śladow ych w ro ślinach pastew nych. Zesz. Probl. Post. N auk Roi. 1983, 276 s. 241 - 245. [3] I y e n g a r S. S., M a r t e n s D. C., M i l l e r W. P. D ete rm in atio n of copper
and zinc in soil e x tra c ts by atom ic a b so rp tio n sp e ctro p h o to m e try using A PD C - M IBK solvent e x tra ctio n . Soil Sei. 1931, 132/2 p. 95 - 99.
[4] K a b a t a - P e n d i a s A. i in. O znaczanie zaw artości p ie rw ia stk ó w śladow ych oraz sia rk i w glebach i ro ślin ach m etodam i kolory m etry czn y m i i sp e k tro fo to m e trii ab so rp c ji atom ow ej. IUNG P u ław y 1S78.
[5] M etody b ad a ń la b o ra to ry jn y c h w sta cjach chem iczno-rolniczych. Cz. II. B a danie m a te ria łu roślinnego. IUNG P uław y 1972, R. 44.
[6] P i n t a M. i in. A b so rp cy jn a sp e k tro m e tria atom ow a. Z asto so w an ia w a n a li zie chem icznej. PWN, W arszaw a 1977.
[7] S a p e k A. M etody analizy chem icznej roślinności łąkow ej. IMUZ, F ale n ty 1979.
1 8 4 F. Gambuś i inni ф . Г А М Б У С Ь , В .З . К О Ц И А Л К О В С К И , Я . К О М И С А Р Е К , А . М И Х Н Я К СРАВНЕНИЕ МЕТОДОВ ОПРЕДЕЛЕНИЯ МЕДИ В РАСТИТЕЛЬНОМ МАТЕРИАЛЕ Кафедра агрохимии Сельскохозяйственной академии в Кракове Кафедра агрохимии Сельскохозяйственной академии в Познани Институт защиты растений в Познани Р е з ю м е В статье рассматриваются результаты исследований по сравнению 4 методов опреде ления меди в растительном материале. Это были: А — метод AAS, непосредственное измерение в растворе,
Б — метод AAS, измерение после сгущения до органической фазы (APDC+M IBK), Б — колориметрический метод с применением карбамината свинца, Г — колориметрический метод с применением дикупрала. Сравниваемыми методами определяли содержание меди в 8 образцах растительного материала и ее различное содержание при двух концентрациях озоленного материала в ана лизируемом растворе (10 г/50 см3 и 5 г/100 см3). Определения проводились в двух лаборато риях, по 4 повторения в каждой. Самым высоким согласием полученных определений содержания меди (таблица 1) незави симо от лаборатории, количества и вида растительного материала растворенного в единице объема раствора, характеризовались методы Б и Г. Количества меди определенной по методу В зависели от лаборатории, в которой проводился анализ. В случае метода А установлены значительные разницы в количестве определимой меди в зависимости от концентрации озоленного растительного материала в единице анализируемого раствора. Содержание меди определенное по этому методу в растворе содержащем золу 10 г материала в 50 см3 было на около 13% ниже определенного в растворе, содержащем в 100 см3 5 г растительного материала. Прирост концентрации Си в сене ,,б” в результате применения 2мг на 1 г с.в. до озоления образца, определенный разными методами в среднем для обоих растворов в лабо ратории I составлял 88-98% ее прибавки (таблица 2), тогда как в лаборатории II он был более дифференцированным колеблясь в пределе 96-140%. F . G A M B U S , W . Z . K O C I A Ł K O W S K I , J . K O M I S A R E K , A . M I C H N I A K
CO M PARISON OF TH E C O PPER D ETER M IN A TIO N METHODS IN PLA N T M ATERIAL
D ep a rtm en t of A g ric u ltu ra l C hem istry, A g ric u ltu ra l U n iv ersity of C racow D ep a rtm en t of A g ric u ltu ra l C hem istry, A g ric u ltu ra l U n iv ersity of P oznań
In stitu te of P la n t P ro te ctio n in P oznań
S ummary
R esults of in v estig atio n s on th e com parison of 4 m ethods of th e copper con te n t d eterm in a tio n in th e p la n t m a te ria l are p rese n ted in th e paper. T hey w ere:
A — AAS m ethod, d irec t m e asu rem en t in th e solution,
В — AAS m ethod, m e asu rem en t a fte r Cu co ndensation to th e o rganic phase
(APDC + MIBK),
С — colorim etric m ethod a t lead ca rb a m a te application, D — colorim etric m ethod a t d ic u p ra l application.
Porów nanie metod oznaczania m iedzi 1 8 6
C opper in 8 p la n t m a te ria l sam ples w ith its d iffe re n t co n ten t an d in tw o co n cen tratio n s of in c in e ra te d m a te ria l in th e solution an aly zed (10 g/50 cm 8 an d 5 g/100 cm 8) w as d eterm in e d by th e m ethods com pared. T he d e term in a tio n s w ere p erfo rm ed in tw o la b o ra to ries by 4 rep licatio n s in each.
T he closest accordance of th e copper d ete rm in a tio n re su lts o b ta in ed (Table 1) show ed th e В an d D m ethods, irre sp e c tiv e of th e la b o ra to ry as w ell as of th e am o u n t an d kind of th e p la n t m a te ria l dissolved in th e solution volum e unit. The copper am o u n t d eterm in e d by th e С m ethod depended to a considerable degree on th e la b o ra to ry , in w hich th e an aly ses w ere p erform ed. In case of th e A m ethod considerable d ifferences in th e C u am o u n t d epending on co n c en tra tio n of the in c in erated p la n t m a te ria l in a u n it of th e solution analyzed hav e been found. The copper co n ten t d eterm in e d by th is m eth o d in th e solution co ntaining ash of 10 g of th e m a te ria l in 50 cm 8 w as by ab o u t 13°/e low er th a n th a t d eterm in e d in th e solution co ntaining in 100 cm 3 5 g of th e p la n t m a teria l. The m ean Cu con ce n tra tio n in c re m e n t in “b” hay in consequence of ap p lica tio n of 2 ug Cu p e r 1 g of d.m. p rio r to th e sam ple in cin eratio n , d eterm in e d by p a rtic u la r m ethods, am o u n ted in both solutions in th e la b o ra to ry I to 88 - 98°/o of its a d d itio n (T able 2), w hile in th e la b o ra to ry II it w as m ore d iffe re n tia te d ran g in g fro m 96 to 140%>.
D r F lo r i a n G a m b i i ś P r a c a w p ł y n ę ł a d o r e d a k c j i w s i e r p n i a 1989 r. K a t e d r a C h e m i i R o l n e j
A k a d e m i a R o l n i c z a w K r a k o w i e 31-120 K r a k ó w , M i c k i e w i c z a 21
