Jan Prostko-Prostyński
"Sixteen Letters to Agoranomi from
Late First Century Oxyrhynchus,
Amin Benaissa, “Zeitschrift für
Papyrologie und Epigraphik” 2009,
Bd. 170, s. 157–185 : [recenzja]
Przegląd Nauk Historycznych 9/2, 140-141
140 Artykuły recenzyjne i recenzje
midora napisany został prozą retorycznie o wiele bardziej wyszu-kaną niż proza, którą posługiwał się Strabon. Artemidor, podobnie jak Polibiusz, w przeciwieństwie do wielu innych autorów helleń-skich adresował swe dzieło zarówno do Greków, jak i Rzymian. W interpretacji Bravo P. Artemid. jest kopią traktatu geograficzne-go Artemidora, zawierającą liczne defekty, po części zawinione przez kopistę, a po części przez interwencje "mało inteligentnego" korektora. Wiele z tych błędów, głównie ortograficznych i zwykłych lapsusów zostało dostrzeżone i poprawione przez wydawców. Stu-dium Bravo proponuje dalsze koniektury, zwłaszcza poprawki tych defektów, które prowadzą do wypaczenia sensu myśli Artemidora. Niesłychanie erudycyjne filologicznie emendacje Bravo dotyczą i tzw. prooemium i opisu Iberii/Hispanii, idą one w dziesiątki i bez ich uwzględniania jakakolwiek lektura i wykorzystywanie P. Arte-mid. w badaniach historycznych nie byłyby możliwe. Nie oznacza to jednak, że wszystkie jego emendacje są ostateczne, niektóre wy-dają się mieć raczej charakter propozycji do dalszej dyskusji, gdyż bardzo głęboko ingerują w przekazany tekst.
JAN PROSTKO- PROSTYŃSKI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU
Amin Benaissa, Sixteen Letters to Agoranomi from Late First Century Oxyr-hynchus, ,,zeitschrift fUr PapyroIogie und Epigraphik" 170,2009, s. 157-185
W Oxyrhynchos, "mieście papirusów", wśród wielu innych do-kumentów odnaleziono również serię oficjalnych listów kierowa-nych do urzędników miejskich zwakierowa-nych agoranomi. Pochodzą one z lat 70-100 po Chr. i nie mają dokładnych paraleli w innych miejscach Imperium Romanum. Dwadzieścia dwa listy były już pu-blikowane, ale pozostałe osiemnaście znano dotąd tylko z descripta w drugim i trzecim woluminie papirusów z Oxyrhynhos (P. Oxy. II i III). W ramach tych deskrypcji "listów do agoranomów" wydawcy tych papirusów, B.P. Grenfell i A.S. Hunt, zaoferowali tylko stresz-czenie ich treści i okazjonalnie transkrypcję godnych uwagi nazw, słów czy całych fraz. Obecnie Benaissa publikuje po raz pierwszy te inedita, z wyjątkiem dwóch, P. Oxy. II 340 (deser.), którego autor nie zdołał na podstawie digitalnego skanu zadowalająco odczytać
Artykuły recenzyjne irecenzje
141
i P. Oxy. III 642 (deser.), który ma być ogłoszony (przez niego?) w innym miejscu. Tablica analityczna zamieszczona na końcu ar-tykułu wylicza w porządku chronologicznym wszystkie znane do-kumenty tego typu (s. 182-185).
Egipscy agoranomowie rzadko dają się poświadczyć w roli nadzorców miejskich agor, zazwyczaj występują w roli notariuszy lub urzędników spełniających funkcję tabulariuszy, odpowiedzial-nych zasadniczo za publiczną rejestrację kontraktów prywatodpowiedzial-nych. Stąd nie dziwi, że publikowane listy do agoranomów są w przewa-żającej większości notyfikacjami albo żądaniami odpowiedniej reje-stracji cesji, sprzedaży lub hipoteki własności prywatnej, ze strony osób prywatnych. Wśród nich dają się wyróżnić trzy główne katego-rie. I. Notyfikacje cesji lub hipoteki działek katoików (y~ Ka.'totKtKŚ)'
które należały pierwotnie do osadników wojskowych okresu ptole-mejskiego, a w epoce rzymskiej stanowiły największą część ziemi prywatnej w Egipcie (s. 158-170). II. Polecenia zarejestrowania sprzedaży lub hipoteki domu bądź innej nieruchomości, albo sprzedaży niewolnika (s. 170-181). III. Polecenia wpisania do ofi-cjalnego rejestru manumisji niewolników. Autor nie publikuje ani jednego takiego dokumentu, ale wszystkie znane poprzednio są wyliczone wappendyksie.
Wszystkie papirusy, ogłoszone według ściśle przestrzeganych zasad publikacji papirologicznych, nie mają żadnego tekstu na stronie verso. Ich datowanie, o ile nie zaznaczono inaczej, podano według Heidelberger Gesamtverzeichnis der griechischen Papyrus-urkunden Agyptens.
Publikacja powinna zainteresować nie tylko historyków gospo-darczych, ale i tych, którzy zajmują się obiegiem dokumentów. Są tu nawet transakcje interesujące dla historyków starożytności ży-dowskich.
JAN PROSTKO- PROSTYŃSKI UNIWERSYTET IM. ADAMA MICKIEWICZA W POZNANIU
