Rodzina rycerska von Sydow w
średniowieczu : w ziemi chojeńskiej
w szczególności
Rocznik Chojeński 2, 27-50
RoDZina RyceRska
Von syDow
w ŚReDniowiecZu
(w ZieMi
chojeńskiej
w sZcZegóLnoŚci)
edward rymar*
Pyrzyce
Rodzina rycerska von sydow (sidow, Zidow) przybyła na teren
nowej Marchii z ziem Marchii Brandenburskiej (na zachód od odry), pozostając wpierw w służbie margrabiów linii młodszej (ottońskiej) askańczyków. Doczekała się w XiX w. swej monografii, sporządzonej
przez jej przedstawiciela hansa von sydowa1. najstarsze generacje obecnie
można lepiej źródłami oświetlić, a w ślad za tym inaczej konstruować linie rodowe.
Pierwszym znanym przedstawicielem rodu był henryk (i) de Sidlu,
* Prof. dr hab. edward rymar jest emerytowanym pracownikiem instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych uniwersytetu Szczecińskiego, wieloletnim dyrektorem Pyrzyckiej Biblioteki Publicznej, autorem kilkuset publikacji głównie dotyczących średniowiecznych dziejów Pomorza i nowej Marchii.
1 H. v. Sydow, Genealogie der Familie von Sydow, Dobberphul 1877 (dalej: Sg). jest też trzecie i
poszerzone wydanie tego dzieła, sporządzone przez Ferdinanda v. Sydow w 1969 (maszynopis), do którego nie miałem dostępu.
marszałek margrabiego brandenburskiego ottona iii, obecny przy jego czynności 11 i 1259 roku. on lub już syn henryk 1 Viii 1272 r., dwa lata po nabyciu przez askańczyków ziemi chojeńskiej, wystąpił tuż pod chojną w Barnkowie przy nadaniu cystersom z chorynia przez ottona V i albrechta iii łanów w podchojeńskim Mirowie. 15 iV 1275 r. towarzyszył im w spandau, ale był już zapewne uposażony w rejonie chojny, zresztą 18 Viii 1280 r. na przywileju dla brandenburskiego rycerstwa wymieniony został wśród niewątpliwych rycerzy z nowej Marchii, a 8 Vi 1281 r.
był świadkiem nadania dla miasta Myśliborza2. Zawsze wśród rycerzy
wymieniany jako świadek był henryk (syn?): 21 iii 1290 r. w golinie przy nadaniu albrechta iii dla cysterek pełczyckich, 27 Vi 1293 r. w Brunneke k. Barlinka, 30 Viii 1295 r. i 24 iV 1297 r. w Mieszkowicach. Ze względu na upływ 38 lat (1259–1297), mamy do czynienia – przyjmijmy – z przedstawicielami już dwóch pokoleń. henryk ii był widocznie po 1280 r., tj. po nabyciu ziemi pełczyckiej przez margrabiów linii ottońskiej,
organizatorem tamże wsi, której dał miano sydow (wspomnianej w 1295).3
Dziś to Żydowo, materialna pamiątka po rodzie w Polsce.
współczesny henrykowi (ii) jan (henning i), może jego brat, znany jest przede wszystkim przy czynnościach prawnych w obszarze wkrzańskim: nadaniu dla cystersów z chorin przez margrabiów linii starszej ottona iV i konrada 9 X 1281 r., gdy wymieniony został na końcu długiej listy świadków jako wójt, najwidoczniej tamtejszy regionalny; 13 Viii 1284 r. był świadkiem pokoju pomorsko-brandenburskiego; 1 Xi 1286 r. wystąpił w angermünde, 7 Xii 1297 r. był przy nadaniu dla cystersów z Bierzwnika wśród rycerzy z nowej Marchii. Z tego wynika
2 Codex diplomaticus Brandenburgensis (dalej: cDB), hrsg. a.F. riedel, Berlin 1838 – 1869,
Hauptteil i, Bd i- XXV (cytowano podając tom, stronę), Hauptteil ii, Bd i- Vi (cytowano: litera B , tom, strona), Hauptteil iii, Bd i-iii (cytowano: litera c, tom, strona), Hauptteil iV, Bd i (cyt. litera D, strona), Suplementband (cytowano: SB). B Vi, s. 5: 1259 r.; Xiii, s. 214: 1272 r.; XX s. 187:
1275; c i, s. 10: 1280 r.; XViii, s. 440.
3cDB XViii, s. 65, 69; Pommersches urkundenbuch, Bd i–Xi, Stettin 1868–1934, Köln 1998-
więc, że i tu mógł być uposażony, ewentualnie pełnił urząd. występuje w licznych dokumentach do 1307 r., miał lenna w ziemi wkrzańskiej; być może był więc przodkiem linii rodowej na Blumberg (zob. niżej). Śladem jego związków z okolicą chojny jest obecność 25 Xi 1308 r. przy sprzedaży
mieszczanom chojeńskim łanów w Barnkowie przez rycerza von sacka4.
Może jego syn lub syn henryka ii, to rycerz henning (ii), wójt margrabiego waldemara. wystąpił 23 iii 1319 r. w „grüneberg” przy nadaniu dochodów z młyna dla mieszczan gorzowskich. Ponieważ trzy dni wcześniej margrabia
był w tangermünde, daleko w starej Marchii, a 2 kwietnia w spandau5,
wykluczymy wsie nowomarchijskie o tej nazwie (dziś skrzynka k. Lipian i golice k. cedyni). Ponieważ wieś o nazwie grünberg stwierdzamy na południowy wschód od Löwenberg, 90 km w linii powietrznej od tangermünde i drugą na południe od jez. werbelińskiego, zatem i tego sydowa wypadnie łączyć z terytorium wkrzańskim. Pojawia się pytanie: czy był identyczny z henningiem obecnym z innymi rycerzami ziemi mieszkowickiej (Morner, witte, Velthane) 13 i 1320 r. w Moryniu przy fundacji ołtarza uposażonego dochodami z młyna pod Mieszkowicami przez wdowę po rycerzu Ludolfie de Barnim i wulkowów? jego bratem mógł być henryk iii. w rejestrze kosztów wojennych, zestawionym przez marszałka książąt pomorskich wedegona v. wedel w 1321 r., wymieniono wernera (i), a w rejestrze kosztów wojennych wasali książąt pomorskich i mieszczan ziemi wkrzańskiej (z Prenzlau) wspomniano: henninga na 22 łanach w Zichow (na północ od angermünde) i henryka
(iii) z dworem tamże i z 12 łanami6. Związek z Prenzlau i okolicami
nie przemawia przeciwko jednoczesnemu występowaniu w okolicy chojny,
4cDB Xiii, s. 222: 1281 r., PuB ii, nr 1312: 1284 r.; regesten der Markgrafen von Brandenburg
aus askanischem Hause, bearb. v. H. Krabbo, g. winter, leipzig/Berlin/Dahlem 1910–1933, nr 1412: 1286; cDB Xiii, s. 224: 1287 r.; XXi, s. 98: 1294 r.; Xiii, s. 488: 1295 r.; XXi, s. 99: 1296 r. w Prenzlau; iX, s. 353 i XiX, s. 446: 1297 w grimnitz dla cystersów z Bierzwnika; XXi, s. 101: 1299 w Schwedt; XV, s. 48: 1300 r.; Xiii, s. 329: 1301 r.; XXi, s. 402: 1303 r.; Xiii, s. 6: 1307 r.; XiX, s. 179: 1308 r.
5 cDB XViii, s. 376: 1319 r.; X, s. 68; XXV, s. 189.
wręcz przeciwnie stanowić może dodatkową przesłankę przemawiającą za przeniesieniem z Prenzlau do chojny wzorców prawa miejskiego,
czemu towarzyszyło przenoszenie się elit rycersko-mieszczańskich7.
w przytoczonym materiale źródłowym brak jasności, gdzie w ziemi chojeńskiej ród zapuścił korzenie. Pierwszy pewny grunt pod nogami uzyskujemy w 1325 roku. wtedy Michel von sydow wystąpił wspólnie z Fryderykiem v. sack w roli pana Boleszkowic, pozostając w sporze z miastem Mieszkowice. Rycerz henning (ii?) w 1328 r. obecny był przy sprzedaży chojnie części Barnkowa przez Fidichowów i w 1329 r. przy sprzedaży radzie miejskiej przez Butzów dochodów z chojeńskiego młyna. także w 1330 r. przy sprzedaży dalszego dochodu z młyna przez Fidichowów. ten posiadał wówczas lenno w krzymowie i wraz z synami z krzymowa 26 i 1332 r. sprzedał jezioro krzymowskie (stagnum Crymo) mieszczaninowi chojeńskiemu Mikołajowi culebarsowi i jego żonie krystynie, z zastrzeżeniem prawa do dalszego połowu ryb i co roku połowy
żniw trzciny. Posiadał też chyba łany w Zielinie i czachowie8.
henryk (iii) uczestnik stronnictwa starobrandenburskiego (1329) był w Prenzlau przy nadaniu dla kościoła parafialnego w chojnie, a z henningiem przy nadaniu przez ostenów dochodu w Zehdenick; w 1333 r. przy nadaniu chojnie przez Fidichowów łanów w Barnówku. otrzymał w 1333 r. dochód ze wsi wierzchlas i z tamtejszego młyna, wysokiej gorzowskiej i z komory celnej w kostrzynie. synowie henninga, który może zmarł w 1336 r., zapewne bracia henryk (V) i henning (iii) dzierżyli w 1334 r. krzymów oraz 20 łanów w czachowie, z patronatem nad kościołem i 2/3 dochodów z karczmy, które 2 V 1336 r. margrabia
nadal rodzinie stendalów z chojny9. Dzięki Księdze Ziemskiej z 1337 r.,
7zob. w tej sprawie e. rymar, Początki miasta Chojny (1235-1244) w ramach miejskiej reformy w
księstwie Barnima I zachodnio-pomorskiego, w: „Materiały zachodniopomorskie”, XXXiii, 1987 (wyd. 1991), s. 185–210.
8 cDB XiX, s. 187, 190, 191,192; Sg, s. 4.
9cDB B ii, s. 61: 1329 r.; XiX, s. 12; e. Melcher, Geschichte der nordwestlichen Neumark. Aus amtlichen
opisującej stan dochodów margrabiego w nowej Marchii, w tym lenna rycerskie, otrzymujemy rejestr gniazd rodowych. Rodzina ma mianowicie 8 łanów lennych w wierzchlasie, jan (henning) młyn „super slonitz” (tj. na słubi), wymieniony po młynie Ładkowo, Mętnie a przed wsią góralice (to najwyraźniej młyn krępacz), henning 10 łanów w krzymowie,
henryk 4 łany w kamieniu (w ziemi już gorzowskiej)10.
Ród nie odgrywał większej roli w okresie wojny wittelsbachów brandenburskich od lata 1348 r. z Pseudo-waldemarem. giermkowie (famule), bracia henryk starszy, henning, henryk Młodszy i albert 30 iii 1348 r. sprzedali chojnie jez. krzymowskie. wypadnie chyba przyjąć, że to czterej bracia lub może kuzyni. henryk, jeden z nich, był w 1349 r przy nadaniu Barnówka Mornerom i uchtenhagenom oraz w 1352 r. w Myśliborzu; werner (ii) sprzedał gospodarstwo w sitnie (schönfeld) w 1353 r., giermek henryk w chojnie przy zrzeczeniu się przez
Fidichowów praw do Barnkowa i wystawiał dokument w krzymowie11.
Bracia henning i werner oraz synowie ich zmarłego brata henryka w 1355 r. za służby, zwłaszcza za udział w bitwie ze zwolennikami samozwańca pod oderbergiem (1349), w której henryk dostał się do niewoli, otrzymali potwierdzenie poboru bedy w wierzchlasie i Łukowicach, także dalszych 6 łanów w tej wsi, a w 1359 r. margrabia przekazał Mieszkowicom dochody z łanów miejskich kupione od zmarłych henninga i wernera, ich kuzynów
i synów12.
heyne/henryk z krzymowa 14 Xi 1354 r. układał się w sprawie
Neomarchicae, hrsg. v. K. Kletke (teil i- iii), „Märkische Forschungen”, jg X–Xii, 1867–1869, i, s.26, który wie, że tego roku Henning był w zielinie oraz w 1332 w Krzymowie; cDB XiX, s. 198: 1336 r.
10Neumärkisches Landbuch Markgraf Ludwigs des Aelteren aus dem J. 1337, hrsg. v. l. gollmert,
Frankfurt a. o. 1862, s. 11, 15, 14, 21. M. Fischer, Heimatbilder von Schmarfendorf, „Kreis–Kalender Königsberg”, 14, 1966, s. 122: e. Melcher, dz. cyt., s. 106: na zielinie Henryk i zmarły 1336 brat Henning, co odrzucono w: Die Kunstdenkmäler der Provinz Brandenburg, Bd Vii, teil i: Kreis Königsberg, Berlin 1928, s. 163.
11cDB XiX, s. 210, 230, 232, XXiV, s. 47, XViii, s. 129; K.F. Klöden, Diplomatische Geschichte
des für falsch erklärten Markgrafen Waldemar von Brandenburg vom Jahre 1335–1356, Bd ii, Berlin
1845, s. 170.
dochodu z gruntu katarzyny, córki zmarłego hermana Piskatora w chojnie, do czasu jej pełnoletności; być może był to heyne w 1373 r.,
współwłaściciel Brwic13. Michel (ii) był w 1381 r. w chojnie świadkiem
czynności wójta nowej Marchii na rzecz chojny w sprawie Barnkowa. Z okolic chojny w 1393 r. heyne, pan na goszkówku, wymieniony
został w protokole z przesłuchań sekty waldensów14. ok. 1380 r. eghard
(eckerd, engelhard) otrzymał wkrzańską wieś Blumberg od Bogusława Vii szczecińskiego; był spotykany na dworze książąt szczecińskich (10 Vii 1382, 30 iV 1388) i w listach wielkiego mistrza krzyżackiego
do księcia szczecińskiego 1389–139015; w 1389 r. posłował od księcia
do Malborka. Był też wójtem pełczyckim księcia Świętobora w 1400 r.16,
wymieniony wraz z Mathiasem sydowem w 1401 r. jako mieszkający w „...
berghe” (odczyt nazwy miejscowej w dokumencie niepełny), zatem może
w krzymowie (hanseberghe) albo raczej w Blumenberge17 (zob. niżej
pod informacją z 1428 r., upoważniającą do brania pod uwagę obydwu możliwości). henryk z krzymowa (1391), werner, hilprecht i Dietrich sydowowie oświadczali, że ich przyjaciele: arnd v. der osten, hans i klaus v. Brederlow, Franz trampe, zawarli 10 V 1394 r. pokój z chojną i hermanem witte w sporze o tamę w Kriemow (przy jez. krzymowskim); ci sami tego roku układali się w chojnie po sporze z rycerzem hermanem witte o dochody z rzeki Mątnicy, Rurzycy i jez. krzymowskiego. Podtrzymano prawa miasta do „grodziska” (Borchwall), lasku, wycinki
13 cDB XiX, s. 232, 256.
14cDB XiX, s. 274, 284; D. Kurze, Quellen zur Ketzergeschichte Brandenburg und Pommerns,
Berlin 1975, s. 156, nr 90: 1393 r.
15o. grotefend, Geschichte des Geschlechts von der Osten. Urkundenbuch (dalej: uBo), Stettin
1914, 1923 Bd i, nr 896, 918, 922; H. wätjen, Geschichte des Geschlechtes von der Osten, Bd ii, Bremen 1977, s. 135.
16uBo i, nr 956, archiwum Państwowe Szczecin (dalej aPSz), zbiór starych inwentarzy nr 1130:
regesten zu den urkunden das Klosters Kolbatz nr 253.
17 aPSz, zbior starych inwentarzy nr wol. 1147 (dawniej 28): Regesten zu den Urkunden das
Marienstiftes in Stettin vereinigt mit den Regesten zu den Urklunden das Ottostiftes in Stettin, begonnen von dr Oberländer 1914, ergäntzt u. beendigt von dr. Hoogeweg 1917, nr 84: 1382 r., uBo i, nr 918: 1388, nr 925: 9 i 1390 w Szczecinie, nr 956: 1400 r.; cDB XiX, s. 290.
trzciny w terenie między Mątnicą i Rurzycą i oblewanego przez nowy rów die Crymow (zapewne odprowadzający wody z jez. krzymowskiego do Mątnicy), ale zastrzeżono, że miasto nie będzie rowu spiętrzać, a sydowowie groble tak wysoko będą wykonywać, jak rada miejska zechce
(zgodzi się?)18.
w 1402 r. zakonowi krzyżackiemu po nabyciu nowej Marchii hołdowali: głowa rodu Michel z synami eghardem, Marcinem, clausem z „cedyńskiego winkla”, ponadto werner, Michał
Młodszy, Mathias, henning, Piotr, Busso, wilke, kord i claus19.
to przegląd wszystkich ówczesnych dorosłych przedstawicieli rodu zobowiązanych do odnowienia lenna. Michał uczestniczy w ważnych czynnościach kraju (radca wójta krzyżackiego?), w rokowaniach, jako reprezentant wójta z zachodniej części kraju w latach 1404– 1433; w 1420 r. otrzymał dziedzicznie (potwierdzenie?) w lenno
połowę Boleszkowic, wystąpił w 1426 r. jako pan Boleszkowic20.
jego syn w 1407 r. dostał się do więzienia pomorskiego w toku sporu o granicę państwową księcia szczecińskiego z krzyżakami nad Rurzycą k. chojny. Bracia Mathias i wilke w 1413 r. układali się z chojną w sprawie praw do grodziska i połowu ryb w jez. krzymowskim. niejaki kurd rabował w księstwie szczecińskim (1417). Do 1423 r. jego żona miała tytułem dożywocia Lekowo k. Świdwina, które w tym roku
wróciło do Lekowów21. widocznie pochodziła z rodu świdwińskich
18 cDB XiX, s. 282, 285.
19r. eckert, Geschichte von Landsberg, a. d. Warthe. Stadt u. Kreis, landsberg 1890, teil i, s.79:
1402 r.
20 Repertorium der im Kgln. Staatsarchive zu Königsberg i. Pr. befindlichen Urkunden zur
Geschichte der Neumark, bearb. E. Joachim, hrsg. P. v. Niessen, „Schriften d.Vereins f. Geschichte der Neumark” 3, 1895, nr 140: 1404 r., nr 166: 1408 r., nr 393: 1417 r., nr 528: 1424 r.; Regesta historico – diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198–1525 (dalej: rHD), bearb. v. e. joachim, hrsg. v. w. Hubatsch, göttingen 1948, Pars i, nr 905: 1407 r., nr 1056-7: 1409 r., nr 2054: 1414 r., nr 5523: 1430 r.; regesta.., ii, s.73: 1419; cDB XiX, s. 42: 1433 r., XXiV, s.132: 1420 r., XiX s.326: 1426 r. w 1411 wśród poszkodowanych w wojnie (repertorium, nr 359); K. Heidenreich, Der Deutsche Orden in der Neumark (1402-1455), Berlin 1932, s.70: 1413 r.
Lekowów. Znany był także werner z sitna k. Mieszkowic (1426). eggert z Blumenberge na Pomorzu (chodzi i tym razem o wieś wkrzańską Blumberg, a nie o dzisiejszą Morzycę k. Dolic) w związku z krzymowem i tamtejszym zamkiem, był dłużnikiem kurda sydowa i w 1428 r. w chojnie, w obecności rycerstwa z okolicy i pogranicza, zobowiązał się spłacić mu dług; w 1435 r. podpisywał układ krzyżaków z księciem
szczecińskim22 i jego krewniaczy związek z eghardem wójtem pełczyckim
jest niewątpliwy. Byli także: Marcin i Michał (1434), Busso syn henninga z Blumenberge na Pomorzu; eghard z woltersdorf k. gardźca nad odrą (1442). Być może ten Busso to Busso z Boleszkowic, świadek wójta w chojnie (1443, 1445), który z braćmi swymi, Marcinem i hansem w 1447
r. sprzedali krzyżakom swe dobra k. kostrzyna,23 a więc Boleszkowice.
Zakon zabiegał o wykup Boleszkowic już w 1445 r. i dokonał tego w 1447 r., ale w 1451 r. wójt meldował wielkiemu mistrzowi o nabyciu
od sydowów połowy tego miasteczka24. Busso w 1452 r. miał wprowadzić
Mieszkowice w posiadanie połowy wsi stołpek. eghard (1443, 1449) z tchórzna (Tornen, Torne) w 1450 r. obecny był przy układzie sacków i straussów w sprawie granicy k. godkowa, tak więc może miał posiadłość w tchórznie myśliborskim. hans i henryk z Dobropola
(1444-48)25, świadkowie zaciągania długu przez arnda sydowa
z krzymowa (1447), to chyba hans z krzymowa (1444–1449) i henryk z krzymowa (1446). tenże hans z Dobropola i achim w 1448 r. byli uczestnikami napadu rabunkowego na kupców
pomorskich k. krzymowa (1448)26. henryk 6 Vii 1449 został
odnotowany wśród poręczycieli przysięgi konrada gustebiese,
22 cDB XiX, s.326, 327, XXiV, s.144.
23 cDB XiX, s. 335: 1434 r., XiX, s. 346: 1442 r.; rHD i, nr 8223; Repertorium, nr 967, nr 1189: 1447
r.; cDB XiX, s. 354: 1443, 1445 r.
24 Repertorium, nr 1063: 1445 r., nr 1329: 1451 r.
25 cDB XiX, s. 44: 1352 r., s. 369, XXiV, s. 157: 1444–48 r.; Repertorium, nr 929; r. eckert, dz.
cyt., s.109: 1444–1448.
26 cDB XXiV, s. 157: 1446 r., XiX, s. 360: 1447 r., s. 368: 1446 r., s. 372: 1448 r.; Repertorium, nr
opuszczającego krzyżackie więzienie w gorzowie. w 1450 r. zakupił pewien zamek od nickela v. ellingena (ten w 1443 r. miał lenno w krzymowie) w obecności wawrzyńca sydowa i pewnych rycerzy z zachodniej części nowej Marchii. hans pisał się „z czachowa”
w 1451 r., a claus miał dochody w gozdowicach (1452)27.
w 1454 r. zakon krzyżacki sprzedał nową Marchię elektorowi brandenburskiemu Fryderykowi ii. hołdowali mu tego roku: Busso, eggert (eckhart), werner, absalon, jorge, Dytryk, arnd, Marcin, hans i hans (z krzymowa?). to najwyraźniej przedstawiciele kilku linii chojeńskich sydowów, głównego rodu rycerskiego w tym regionie. Miastu chojna potwierdzono w 1456 r. krzymów, stwierdzając, że wieś nabyło od braci wernera i Michela von sydow. chojna zakupiła tego roku od von sydowów w krzymowie także 24 łany na polu Crinoschen (tj. na terenie opuszczonego „krzywowa”), ale w 1461 r. nadal z krzymowa
pisali się hans i Mathis28. wśród immatrykulowanych w latach 1457/8
na uniwersytecie w gryfii (greifswald) był pewien Michał sydow „z Myśliborza”. Może po latach to Michał z Dobropola (1493, niżej), ale może i była jakaś inna linia prominentnych mieszczan, ponieważ jakiś Michel (ojciec?) jako zmarły został wspomniany 10 Vi 1471 przez radę
Myśliborza29. w 1460 r. wystąpił henning jako „pan” (Her) stołecznej
i gogolic k. trzcińska. wioski te ród miał zapewne już w XiV wieku. Potem
połowa gogolic była częścią majątku w stołecznej30. kuno z Mieszkowic
otrzymał w 1466 r. 6 łanów kurzycku, w 1471 r. dwór i sąd ziemski (mański) w Mieszkowicach i był to zapewne kurt z goszkowa (1472). jako „sędzia
dworski” (Hofrichter) w Mieszkowicach wystąpił jeszcze w 1499 roku31.
27cDB XiX, s.372–373 (r. reiche, Bausteine zur Geschichte der Stadt Königsberg in Neumark
während des Mittelalters, Königsberg i. nm. 1898, s. 126, uznał, że ten zamek – huse – był w chojnie); s. 374: 1451 r., repertorium, nr 1391: 1452 r.
28 cDB XXiV, s.161: 1454 r., XiX, s.385, 415: 1456 r., s. 392: 1461 r.
29 j.g.l. Kosegarten, Geschichte der Universität Greifswald mit urkundlichen Beilagen, teil i,
greifswald 1856, s. 269; cDB XViii, s. 492.
30 M. Fischer, dz. cyt., s. 3.
Piotr von sydow z krzymowa został pozwany 4 V 1490 r. przez radę chojny przed sędziego ziemskiego kunona von sydow z powodu długu
625 grzywien32.
jorge z sitna (1472) to zapewne jeden z tych lenników elektora z 1454 r. (przy transakcji z krzyżakami, o czym wyżej). werner układał się w 1474 r. z Mornerami w sprawie połowu ryb w „neudorf”(zatem w neuendorf, w łęgu odry, zob. niżej pod 1495 r.), w 1490 r był współwłaścicielem sądu ziemskiego w Mieszkowicach z kunonem, i to zapewne ten sam werner, lennik z 1454 i werner z sitna w 1491 roku. inni: Mathias z krzymowa
(1475), Piotr z krzymowa (1490 – 1491, syn hansa)33; kurd z „geilstorp”
tj. z góralic k. trzcińska (1491), Małgorzata córka Mathiasa „z chojny” (1490; widocznie owego z krzymowa). Bracia arnold, Michał i jan byli patronami kościoła w Dobropolu (1493). Benedykt z Mieszkowic studiował w Lipsku w 1483 r.; zapewne po studiach oficjał i altarzysta w chojnie, bo 16 iii 1494 r. na prezentację rady miejskiej objął wikarię św. Bartłomieja, oficjał i vicedominatus Caminensis, officialis dicti opidi (chojny) wspomniany też w 1509 roku. Miał być synem sędziego kunona
i katarzyny v. ellingen34.
w 1495 r. mamy cenne źródło pozwalające na większą orientację w rozgałęzionym coraz bardziej rodzie. Z tego roku pochodzi list lenny dla sydowów:
kurt z dworu tchórzono (
- Toren), arnd, Michel i hans, bracia
z Dobropola; bracia hans i Busso z sitna (synowie jerzego) mają
1482 r.; XiX, s. 411: 1484 r., s. 414: 1487, 1490 r.; c ii, s. 440: 1499 r.; Regesta ii, s. 331: 1491 r.
32 cDB XiX, s. 415.
33cDB XiX, s. 50: 1472 r., s. 414: 1490 r., s. 499: 1491 r., s. 415; regesta ii, s. 290: 1474 r., s. 331:
1490-1 r,; H. Bütow, Schuldnerregister des S. Georgshospitals zu Königsberg Nm. aus der Zeit um 1475, „Die neumark“ 6, 1929, s. 125–135, s.130: 1475 r.
34F. Priebatsch, Geistiges Leben in der Mark Brandenburg am Ende des Mittelalters, „Forschungen
f. Brandenburgische u. Preussische geschichte”, Xii, 1899, s. 8 (332): 1483 r.; regesta ii, s. 330: 1491 r.; cDB XiX, s. 416: 1490 r.; do Benedykta r. Klempin, Diplomatische Beiträge zur Geschichte Pommerns aus der Zeit Bogislafs X, Berlin 1859, s. 92, 134; H. Bütow, Zur Reformationsgeschichte der Stadt Königsberg, „Die neumark”, 14, 1943, s. 6: 1494 r.; Sg, s. 50.
potwierdzone: 5 łanów na połowie troszyna (Crossin), 9 łanów i połowę opuszczonego wicina (Stoltendorp k. Morynia), opuszczony folwark
Pannekel, dwie części Otwyck i Neuendorf, 17 łanów w wierzchlasie,
trzy części goszkówka, 7 łanów w goszkowie;
jasper, henning, Michel i hans, bracia ze stołecznej (synowie -
henninga z 1460) z połową gogolic; hans (syn kurta z 1472) i jego synowiec Ludwik z goszkowa mają 25 łanów;
do wspólnej ręki z nimi lenno posiada kurd i arnd z braćmi oraz -
claus z góralic do wspólnej ręki, mają połowę gogolic, 1/3 Otwick
i Neuendorf, 7 łanów w wierzchlasie, 4 łany w goszkowie35.
narastający materiał wykorzystano w załączonych tablicach genealogicznych. Powyższe uzupełniają obficie akty hołdownicze wobec nowego elektora brandenburskiego joachima i z 1499: elektor 7 iii 1499 zatwierdzał chojnie 11 łanów na owym polu Crinoschen, nabyte
od zmarłego Piotra von sydow z krzymowa36. w Myśliborzu hołdowali
mu wtedy: kurt, arndt, Michał (nie zaprzysiężony), hans, hans, Busso, jasper, henning, Michel, hans (nie zaprzysiężony), hans z goszkowa, claus (zu Struszberg, nie zaprzysiężony) i kuno sędzia ziemski. otrzymali nowy list lenny: hans z goszkowa z 8,5 ł., hans i Busso (Bone!) z sitna otrzymali wicin (stolzendorf), pola opuszczonego Pannakel (k. troszyna), 2 części otwick i neuendorp, 17 łanów w wierzchlasie, trzy części w goszkówku, 23,5 łana w goszkowie. wyżej wymieniono jednak braci hansa i hasso z sitna. tego roku też Piotr z krzymowa (syn hansa) otrzymał po ojcu lenna, a mianowicie 11 łanów krzymowie, 2 łany opuszczone i 4 zagrodnicze, dochód z karczmy, 11 łanów na polu cremow (opuszczonego krzymowa), a kuno otrzymał dziedziczne dochody, młyn, sąd ziemski
i sąd sołtysi w Mieszkowicach z 12 łanami w kurzycku37.
Porządkowaniem poszczególnych linii, coraz lepiej się odsłaniających,
35 cDB XiX, s. 210.
36 tamże, s. 423.
zajmujemy się w tablicy genealogicznej z wykorzystaniem tablic sydowa. Busso w 1505 r. otrzymał list lenny na pół Białęg (Bellin = Białęgi?), ½ jez. sarbinowo (Zorbenow), 4 łany i zagrodę zagrodniczą w goszkowie po wdowie ellingen, 3 łany i zagrodnika w troszynie kupione od ellingenów. w 1509 r. bracia Benedykt, Mathias, achim, Benedykt Młodszy, Michał z kurzycka otrzymali list lenny na 24 łany w kurzycku, sąd ziemski w Mieszkowicach po ojcu kunonie; hans starszy z czachowa przy sprzedaży łanu w czachowie (1511), hans z sitna (syn jerzego) w 1514 r. kupił Lubiechnię wielką i Małą w ziemi torzymskiej i w 1517
r. otrzymał je w lenno od joannitów. jakub z thorne (1511)38 i Busso
na goszkowie (gossen) w 1529 r. udzielili pożyczki uchtenhagenowi
z neuenhagen39. joachim po ojcu kunonie otrzymał 20 Vi 1536 r. list
lenny na 32 łany w kurzycku i sąd miejski w Mieszkowicach40.
Linię na stołecznej założył henning (1460, 1465) z żona anną von strauss z czernikowa (k. Myśliborza). synami jego byli kaspar, henning, Michał i hans. w 1536 r. henning, syn kaspara ze stołecznej (1495, 1499) i ewy von schaplow z domu Quilitz oraz hans, syn Michała (1495, 1499) i katarzyny von schaplow z domu gutow, otrzymali list lenny obejmujący dobra jak w 1499 r. a także 1/6 stok i ¼ góralic, zwolnione przez zgon clausa. Piotr na goszkowie
ożenił się 4 iii 1540 r. z elżbietą nn41. henning zmarł przed 1544
r., zakładając linię rodową wymarłą przed 1644 rokiem. katarzyna, siostra henninga, była żoną kaspara von der Marwitz z Marwic. hans, zmarły przed 1562 r. z żoną urszulą von Beneckendorff z wardynia założył linię trwającą do dziś. kuzynka henninga i hansa urszula, córka hansa (1495, 1499) i agnieszki von witte z Morzycy, była żoną Mikołaja von sack. Marcin, syn Piotra z krzymowa (1499) i Zofii
38 cDB Xii, 465: 1498 r.; XiX, s. 425: 1500 r., s. 59: 1509 r., s. 114: 1511 r.; XXiV, s. 225: 1505 r.; Xiii,
s. 302: 1514 r.; o linii na Sitnie i goszkowie Sg, s. 17.
39 cDB XiX, s. 431.
40 tamże, s. 62.
von krummensee, objęty też listem lennym z 1536 r., na stokach i części krzymowa, zmarł przed 1562 rokiem. Z żoną elżbietą von wreech założył linię wymarłą w 1823 roku. Po henningu z gogolic syn kaspar był żonaty z gertrudą von holtzendorf.
arnd i Michał na Dobropolu i połowie góralic (1495) i ich brat hans na Dobropolu i ¼ góralic (1499) byli synami arnda (1454). arnd (ii) z adelajdą von strauss miał córkę annę (ur. 1484, zm. po 1544), żonę wernera von Böcke z Barnimia, synów Piotra (1536), zm. przed 1544 r., żonatego z hipolitą von küssow, szymona (1536, 1544), i jaspara (1536). hans ze stołecznej ożenił się 27 ii 1550 roku. Z
kuzy-nem kasparem ze stołecznej odnotowani zostali w 1558 roku42. kunz
(konrad) na theeren (1495, 1499) żonaty z elsą von wedel z krępcewa i następnie anną von Damnitz z Rościna i kurt na góralicach (1495, 1499) byli synami hansa z theeren i góralic (1465) i anny von gün-tersberg z wapnicy. synami kunza z pierwszej żony byli jakub na the-eren (1511) i eggert (1530), żonaty z katarzyną von Blankensee, córką Dionizego ze sławęcina i ilsy von wedel (ten miał tylko córki). synami kurta byli hans na góralicach i theeren (1536) zmarły przed 1562 r., żonaty z Małgorzatą von Runge oraz absalon na góralicach i theeren (1540). synami hansa byli hans na theeren (1530, zmarły przed 1594) żonaty z anną von wedel (ród wymarł w 1813) i tomasz na góralicach (1562), zakładający dalszą linię.
Z linii na sitnie synami hansa (1495, 1499) byli Piotr starszy i krzysztof mający w 1536 r. do wspólnej ręki z kuzynami sitno, tro-szyn do 7 łanów (3 należały do Piotra), wicin, 8,5 łana w wierzchlasie, 1/8 stoków, Lubiechnię wielką i Małą, część orthwig i neuendorf. Piotr z elżbietą miał synów kaspara (1536) i hansa. krzysztof zmarły przed 1544 r. z Zofią von Parlow miał córkę ewę, żonę Bernda von Mucker-witza. Drugą linię założył brat hansa Busso (1495, 1505). Z nn von der
Marwitz miał synów Busso i hansa. Busso w 1536 r. miał 3 łany w gosz-kowie, Białęgi z jez. Zorbenow, 3 części goszkówka, 8,5 łana w wierz-chlasie, 1/8 stoków, 3 łany w troszynie. Zmarł w 1543 roku. jego brat hans na grzymiradzu, goszkowie, wierzchlasie zmarł przed 1536 rokiem. Z ilse von Beerfelde z trebnitz miał Piotra (Młodszego) i Bussona. Piotr po bratankach i kuzynach (z linii hansa) przejął całość: sitno, goszków, Białęgi, ¼ stoków, 2/3 orthwig i neuendorf, obie Lubiechnie oraz swą część wierzchlasu, troszyna, wicina, Parnekel, w 1544 r. w dobrach po stryju Bussonie. Zmarł w 1563 roku. Z żony ilse von steinwehr z wi-duchowej miał achatza (ur. 1538, zm. 1598), którego potomkowie żyją do dziś i hansa z goszkowa. Brat Piotra Busso (1544) zmarł w 1548 roku. Z nn von schöning miał syna krzysztofa.
Linię na kurzycku założył kuno (1466), zapewne z goszków-ka (1472), sędzia ziemski mieszkowicki (1470–1499), mający 12 łanów w kurzycku (1499), zmarły przed 1509 rokiem. Z katarzyną von ellin-gen z Białęg miał: Benedykta (starszego), duchownego w kościele para-fialnym w chojnie w 1509 (także wikarym przy ołtarzu św. Bartłomieja w kościele parafialnym w 1494); Mathiasa, duchownego (1509); joachi-ma z braćmi na kurzycku (1509), sędziego miejskiego w Mieszkowicach, gdzie kupił 4 łany w 1517 r., zmarłego przed 1544, żonatego z Małgorzatą von sydow z gogolic (jego dziećmi byli anna, żona Bogusława von Dam-nitz z Rościna i henryk na 32 łanach w kurzycku (1544), żonaty z anną von kuhmeise z Barnówka, założyciel linii trwającej do dziś), Benedykt
(Młodszy) i Michał na kurzycku (1509)43.
Były też linie pomorskie. jedna na Blumenberg i woltersdorf k. gardźca nad odrą (henryk starszy 1469, 1483, zm. przed 1507, ojciec Dionizego, henryka i hansa), schönow i woltersdorf (Marx 1469, 1483, ojciec joachima i Mathiasa); w chrapowie k. Pyrzyc (nn 1470 na 6
ła-43 Sg, s. 8–9 (linia na Stołecznej), s. 17–20 (linia na Sitnie i goszkowie), s. 35 (linia na Dobropolu
i góralicach), s. 41 (linia na Krzymowie), s. 46 (linia na tchórznie i góralicach), s. 50 (linia na Kurzycku). zob. też M. Fischer, dz. cyt., s. 36 n (linia na Stołecznej i gogolicach).
nów, jako lennik Borków, ojciec klausa i kaspara 1506)44. Znany jest
tak-że Piotr z goszkowa (1553). katarzyna wyszła za mąż w 1559 r. za
kaspa-ra von der Marwitz z Zielina45.
Piotr z goszkowa odnotowany w 1563 r. z kuzynami na sitnie, goszkowie, Białęgach, ½ stoków, ¾ ortwig, neuendorf, Lubiechowie
górnym i Dolnym, części wierzchlasu, troszyna, wicina i Parnakel46.
Z Bussonem w 1565 r. został zobowiązany do stawania w 4 zbrojne
ko-nie w wojennej potrzebie, zaś jego kuzyn hans w 2 koko-nie47. elektorski
list lenny wystawiony został w 1571 r. dla achatiusa z sitna i hansa z goszkowa, synów Piotra, arndta syna Piotra z Dobropola, hansa i toma-sza z góralic, synów tomatoma-sza, joachima, andrzeja i kaspra, synów han-sa ze stołecznej, kurta i joachima z Retzdorf, synów Marcina, henryka
z kurzycka syna achami48.
Z lustracji lenn szlacheckich, zarządzonej w nowej Marchii przez elektora w 1572 i 1588 r., po połączeniu jej z elektoratem po czasach mar-grabiego jana kostrzyńskiego, poznajemy lepiej stan posiadania sydowów. i tak: arnd (iii) ma 5 łanów i siedzibę w Dobropolu. w góralicach ma 6 łanów, które w 1573 r. wykupił (widocznie od chłopów); (tenże?) hans ma 9 rycerskich (folwarcznych) łanów w góralicach, tamże 2 łany wyku-pione w 1567 r., 2 wykuwyku-pione w 1578 r., 2 kuwyku-pione w 1582 r.; achatius w 1572 r. ma opuszczony troszyński Parnakel, 13 łanów w sitnie, 10 ła-nów w winicie, w troszynie 3 łany, w tym 1 plebański bez konsensu wład-cy; kurt 14 łanów stokach; joachim starszy i Młodszy ze stołecznej mają w 1572 r. ½ gogolic; w stołecznej joachim starszy 12 łanów, jego matka 4, joachim Młodszy 10 łanów, w tym 3 które ma matka; w 1588 r. jo-achim Młodszy ponadto 2 łany nabyte bez konsensu; tomasz w 1572 r.
44 Sg, s. 61–63.
45 Regesta iii, s. 301, 339.
46 D. v. Bädicke, Der Parnäkel, KK 1930, s. 59.
47c. v. eickstedt, Beiträge zu einem neueren Landbuch der Mark Brandenburg, Magdeburg 1840,
s. 46.
w tchórznie w nie pomierzonych polach miał areał ok. 6 łanów. hans w 1572 r. 12 łanów w Białęgach (Bellingen), w 1588 r. ponadto 4 łany od 1580 r.; w goszkowie hans (1572) ma 17 łanów, w 1588 r. zapisano że 4 łany, 4 łany wykupił w 1570 r., 4 w 1575 r., 3 przed laty w kurzycku w 1572
roku. henryk 30 łanów49.
Zaprezentowany wyżej mate-riał źródłowy zbieramy za h. v. sy-dowem lapidarnie w tablicach ge-nealogicznych, które w odniesieniu do okresu przed XVii wiekiem są zale-dwie roboczą propozycją oczekującą na doskonalenie i uzupełnianie. Zarazem niechaj posłużą za streszczenie powyż-szej rozprawy.
Tablice genealogiczne Tabl. I Najstarsze generacje
49H.g. ost, Die zweite deutsche Ostsiedlung im Drage – und Küddow – Gebiet, leipzig 1939
(Deutschland u. der osten, Bd 14), s. 63, 65–67, 71, 72, 74, 75.
50 opis szczegółowy zob.: Sg, s. 3.
ryc. 1 Herb Sydowów: trzy ostrza oszczepu (bagnetu?) stykające się w środku tarczy Schäckerkreuzes (za: j.t. Bagmihl, Pommersches wappenbuch,
Stettin 1843–1855, Bd iii, tabl. XiX)50
Henryk i
marszałek margrabiów brandenburskich 1259, 1272, 1281 ? Henryk ii 1290, 1298 Henning i wójt (w ziemi wkrzańskiej)1281-1308 (na Blumberg?) werner i 1321 ?= Henning iiwójt 1319-?=w ziemi choj. 1328, 1330 na Krzymowie + 1336 (?) Henryk iii w zichow (1321) ?= 1329, w wierzchlasie 1333 Michel i na Boleszkowicach 1325 tabl. ii Henning iV 1355 + p. 1359 Henryk iV 1349 +najwcz. 1355 werner ii w sitnie 1353, 1355 +p 1359
w wierzchlasie, Łukowicach, Krępaczu, Krzymowie synowie 1349, 1355 (tab. iii)
Tabl. II Linia na Krzymowie, Stokach H en ni ng ii st ar sz y +1 33 6 (? ) 13 28 na K rz ym ow ie , zi el in ie ,C za ch ow ie H en ry k ii i 13 21 ,1 32 9, w w ie rz ch la si e 13 33 Pi ot ri ho łd 1 40 2 B us so i ho łd 1 40 2 d ie tri ch i 13 93 -4 na K rz ym ow ie H en ry k V ii 13 91 z K rz ym ow a H ilp re ch t w er ne ri ii 13 93 -9 4 na K rz ym ow ie 14 02 a lb er t H en ry k V I M ło ds zy na K rz ym ow ie 13 48 , gi er m ko w ie H en ni ng ii i C za ch ow ie 13 34 ,1 34 8 K rz ym ow ie 13 37 H en ry k V st ar sz y na K rz ym ow ie 13 34 , 13 54 a re nd z K rz ym ow a 14 47 ,1 45 4 K ur d 14 17 ,1 42 8 x n n na le ko w ie C la us i 14 02 w ilk e ho łd 1 40 2; 14 13 M at hi as i ho łd 1 40 2; 14 13 H en ni ng iV ho łd 1 40 2 na K rz ym ow ie 14 01 d yt ry k ii 14 54 H an si 14 44 -1 45 6 na K rz ym ow ie 14 61 a ch im 14 48 H en ry k V ii i 14 46 z K rz ym ow a 14 50 M at hi as ii 14 56 ,1 46 1 14 75 M ał go rz at a 14 90 Pi ot ri i 14 90 -1 +p .7 ii i1 49 9 x zo fia v. K ru m m en se e M ar ci n 15 36 ,1 53 8 + p. 15 62 na st ok ac h ic z. K rz ym ow a x El żb ie ta v .w re ec h K ur d na st ok ac h ic z. .K rz ym ow a 15 62 ,1 60 9 x H ip ol ita .w re ec h Jo ac hi m na st ok ac h ic z. .K rz ym ow a sp rz ed ał sw a cz ęś ć 16 26 x El żb ie ta v .s yd ow + 18 23
Tabl. III Linia na Sitnie, Brwicach Heyne (Henryk) 1373 w Brwicach, ?pan Goszkowa 1393 Michel i starszy 1381-93, hołd 1402 Michel II Młodszy 1402, ? radca wójta 1433-4 1420 na ½ Boleszkowic 1426 Claus Eghard i na Blumberg 1380, 1388 z cedyńskiego winkla 1402 hołdują 1434 w Blumberg 1428 1435 woltesdorf 1442 Marcin Claus werner iii 1426, z sitna 1454, sprzedali swą część Krzymowa 1456 1474,1491 Michel iii 1454 Henryk na zamku Ellingenów 1450, hołd 1454 Michel IV z Myśliborza, immatrykulowany w Gryfii 1457, wspomn. 1471 Jerzy hołd 1454, z sitna 1472 (?) Kurd ½ Goralic 1495, 1/3 ortwigk, neuendorf cz. wierzchlasu, Goszkowa arnd Hans z sitna 1495, cz. troszyna, wicina, ortwigk, neuendorf
wierzchlasu, Goszkowa, Goszkówka, 1499 1514 w lubiechni Busso (i) 1505 Piotr starszy na Goszkowie, części Sitna,
troszyna, wicina wierzchlasu, Stoków, lubiechni, ortwig x 4 iii 1540 Elżbieta N.n. Krzysztof +przed 1544 x zofia v. Parlow Busso (ii) na Goszkowie na Grzymiradzu, Goszkowie Bialęgach, części Wierzchlasie
+ przed 1536 wierzchlasu, Stoków, troszyna
+ 1543 Hans x ilse v. Beerfelde Kaspar 1536 na GoszkowieHans (1572) Ewa x Bernard v. Mukerwitz Piotr Młodszy na sitnie, Goszkowie Białęgach, stokach ortwig, cz. wierzchlasu wicina, troszyna + 1563 x ilse v. steinwehr z widuchowej Busso (iii) na Goszkowie + 1548 achatz (achatius) ur. 1538, na sitnie (1571) winicie troszynie +1598 Krzysztof Hans na Goszkowie (1571)
Tabl. IV Linia na Tchórznie, Góralicach Eg ha rd (E gg er t) ii 14 43 ,1 44 9 z Tc hó rz na 1 45 0, 14 54 H an s I n a Tc hó rz ni e i G ór al ic ac h 14 65 x a nn a v. G ün te rs be rg z w ap ni cy A bs al on I ho łd 14 54 K un z (K on ra d) 14 95 ,1 49 9 na T ch ór zn ie x El e v. W ed el z K rę pc ew o xx a nn a v. D am ni tz z R oś ci na K ur t1 49 5, 14 99 na G ór al ic ac h C la us z G ór al ic 1 49 5 cz ęś ci O rtw ig , n eu en do rf i Jaku b na T ch ór zn ie 15 11 ii Eg ge rt ii i na T ch ór zn ie 1 53 0 x K at ar zy na c d io ni ze go v, B la nk en se e ze S la w ęc in a H an s ii w G og ol ic ac h i T ch ór zn ie 15 36 +p rz ed 15 62 a bs al on ii 15 40 a nn a + 15 73 x a sm us v. Sc hö ne be ck z d ol sk a o ty lia x Jo ac hi m v. de r M ar w itz H ip ol ita x Je rz y v. B en ec ke nd or ff z w ar dy ni a ils e H an si ii na T ch ór zn ie 15 36 +p rz ed 15 94 x a nn a v. w ed el to m as z i na G og ol ic ac h 15 62 H an s na G ór al ic ac h 15 80 ,1 59 4 x El żb ie ta v .U ch te nh ag en z Fr ei en w al de xx E lź bi et a v. Sc hö ne be ck to m as z ii 15 71 ,1 59 4 + 18 13
Tabl. V Linia na Kurzycku (s. 50) K un o 14 66 ,1 49 9 na K ur zy ck u, 14 70 , 14 99 sę dz ia z ie m sk i w M ie sz ko w ic ac h, 14 71 ta m że m a dw ór i są d do m in ia ln y, (= ?K ur tz G os zk ow a 14 72 ), + pr ze d 15 09 x K at ar zy na v. El lin ge n z B ia łę g B en ed yk ts ta rs zy st ud en t. 14 83 ,d uc h. 14 94 w C ho jn ie 15 09 M at hi as du ch .1 50 9 Jo ac hi m sę dz ia z ie m sk i w M ie sz ko w ic ac h + pr ze d 15 44 ,n a K ur zy ck u 15 36 X M ał go rz at a v. sy do w z G og ol ic M ic ha ł lu dw ik z G os zk ow a 14 95 H en ry k 15 44 na K ur zy ck u (3 2 ła ny ), po si ad ac z są du w M ie rs zk ow ic ac h + pr ze d 15 77 x a nn a c. B al ta za ra v. K uh m ei se z B ar nó w ka iK at ar zy ny v. st ei nb ec k z B ie lin a D o dz iś a nn a x B og us ła w v. d am ni tz z R oś ci na B en ed yk t M ło ds zy H an s 15 09 z b ra ćm i w K ur zy ck u ( 24 ła nó w ) B en ed yk t M ło ds zy
Tabl. VI Linia na Stołecznej (s. 8–9) H en ni ng n a St oł ec zn ej i G og ol ic ac h 14 60 , 14 65 xa nn a v. st ra us s z C ze rn ik ow a K as pa r x E w a v. sc ha pp lo w H en ni ng M ic ha ł x K at ar zy na v. sc ha pp lo w H an s x a gn ie sz ka v w itt e z B lu m be rg K at ar zy na x K as pa r v. de r M ar w itz z M ar w ic k. G or zo w a H en ni ng +p rz ed 15 44 15 36 z ku zy na m iw do br ac h (j ak 14 99 ) or az ½ S to k ¼ G ór al ic ( po + C la us a) H an s 15 36 + pr ze d 15 62 x U rs zu la v. B en ec ke nd or ff z w ar dy ni a k. C ho sz cz na K as pa r 15 44 /6 2 xG er tr ud a v. H ol tz en do rf f Je rz y 15 33 /1 56 2 M ar ci n 15 44 /1 56 2 B al ta za r 15 44 -1 56 2 a nd rz ej 15 71 K as pa r 15 71 D o dz iś Jo ac hi m st ar sz y ze S to łe cz ne j 1 57 2 Jo ac hi m M ło ds zy na ½ G og ol ic 1 57 2 U rs zu la x M ik oł aj v .s ac k 14 95 ,1 49 9 w sz ys cy n a St oł ec zn ej , ½ G og ol ic ,4 ł. w G os zk ow ie ,1 /3 o rt w ig ,n eu en do rf
Tabl. VII Linia Na Dobropolu i Góralicach (s. 35) H en ry k na d ob ro po lu 14 44 -8 H an sn a d ob ro po lu 14 47 ,1 45 4 H an sz C za ch ow a 14 51 A rn d I h oł d 14 54 na D ob ro po lu i ½ G or al ic a rn d ii i ½ G ór al ic x a de la jd a v. st ra us s M ic ha ł -1 49 3, 14 95 ,1 49 9 na d ob ro po lu – i ¼ G ór al ic H an s i ¼ G ór al ic a nn a ur .1 48 4+ po 15 54 x w er ne rv .B öc k Pi ot r 15 36 + po 15 44 x H ip ol ita v. K üs so w + po 15 52 sz ym on 15 36 ,1 54 4 K as pe r 15 36 + p. 15 44 a re nd 15 59 ,n a d ob ro po lu et c. + p. 15 94 x) n n v. St ül pn ag el c .w ol fa z ta sc he nb er g xx )E m er en tia v. Sy do w z e St oł ec zn ej xx x) U rs zu la v. B en ec ke nd or ff z w ar dy ni a D o dz iś H an s w G ór al ic ac h 15 72 H an ss ta rs zy z C za ch ow a 15 11
Tabl. VIII Linia na Blumberg i Woltersdorf k. Gardźca
Tabl. IX Linia na Schönow i Woltersdorf
M at hi as (i )n a B lu m be rg 14 02 ,1 41 3 H en ni ng z B lu m be rg B us so 14 43 ,1 44 5 14 52 ,1 45 4 M ar ci n 14 47 sp rz ed al id ob ra w B ol es zk ow ic ac h ho łd 1 45 4 H an s i ho łd 1 45 4 H en ry k is ta rs zy 14 69 na B lu m be rg iw ol te rs do rf 14 83 +p .1 50 7 x K at ar zy na v. K lü tz ko w z D ed el ow M ar x 14 69 ,1 50 7 na S ch ön ow iw ol te rs df or f 14 83 d in ni es i 15 16 z br ać m i H an s ii 15 16 na B .i w . Jo ac hi m i 15 15 x G er tru da v. w us tro w M at th ia s 15 15 H an si ii 15 41 na B .i w . x a gn ie sz ka v. G re ife nb er g z B ru ch ha ge n i Z üt ze n M at hi as ii 15 40 ,1 56 1 na Sc hö no w i w ol te rs do rf . Jo ac hi m ii 15 66 +p .1 59 3 D o dz iś d in ni es ii 15 71 C la us +b p. 15 71 H en ry k ii 15 16 + p. 15 41 x El żb ie ta v .E ls ho lz z Lü no w El żb ie ta x a ch im v. G re iff en be rg a gn ie sz ka x Je rz y a da m v. B rie se n Em m er en tia 15 84 ży ją w G ar dź cu a nn a 15 84 D o dz iś
Das Rittergeschlecht von Sydow im Mittelalter und das Königsberger Land (Neumark)
Das Rittergeschlecht von sydow besaß zahlreiche Landgüter im Landkreis königsberg/neumarkt und gehörte dadurch bis 1945 zu dessen elite.
Ziel des aufsatzes ist es, diese Familie im Mittelalter zu zeigen (13.–16. jahrhundert). als grundlage dienen verschiedene erhaltene Quellen und eine Monographie der Familie aus dem 19. jh. (h. v. sydow,
Genealogie der Familie von Sydow, Dobberphul 1877). Die Familie wurde
1259 erstmalig erwähnt und kam zusammen mit den brandenburgischen Markgrafen ca. 1270 in die neumark (Land königsberg, schönfliess, Bärwalde). sie besaß auch in der uckermark (Blumberg, schönow, woltersdorf) Lehen. Das Dorf sydow im Land Bernstein macht die anwesenheit der Familie hier vor 1280 sehr wahrscheinlich.
Das geschlecht teilte sich bald in mehrere Linien. in dem damaligen Landkreis königsberg besaßen sie Lehen in hanseberg/krzymów, Dobberphul/Dobropole, Belgen/Białęgi, Fürstenfelde/Boleszkowice,
Falkenwalde/wierzchlas, schulzendorf/wicin, gossow/goszkowo,
görlsdorf/góralice, theeren/tchórzno, schmarfendorf/gogolice, Zachow/ czachowio, Rehdorf/stoki, schönfeld/sitno, sellin/Zielin, altenkirchen/ Łukowice, Blankenfelde/Brwice und ortwig / neuendorf (die beiden letzten lagen auf der linken seite der oder).
Das zusammen getragene und besprochene Quellenmaterial wird in den stammbaumtafeln verbildlicht. Der teil der tafeln, der die jahre vor den 17. jahrhundert betrifft, bedarf noch einer Vervollständigung in einer weiterführenden arbeit.
