1
SPIS ZAWARTOŚCI TECZKI —
5 K O Ge-ł-fruLcI ^ X. d .
I. M ateriały dokum entacyjne 1/1 - relacja właściwa
I/2 - dokumenty (sensu stricto) dot. osoby relatora
I/3 - inne materiały dokumentacyjne dot. osoby relatora — *
II. M ateriały uzupełniające relację -—
III. Inne m ateriały (zebrane przez „relatora”):
111/1- dot. rodziny relatora
III/2 - dot. ogólnie okresu sprzed 1939 r. -—
III/3 - dot. ogólnie okresu okupacji (1939 - 1 9 4 5 ) '- ... 1945 r. —
V. W ypisy ze źró d eł [tzw.: „nazwiskowe karty informacyjne”]
IV. K orespondencja
2
3
Relacja o nieżyjącej uczestniczce walk o niepodległość G E R T R U D Z I E S K O W R O N E K
I» 5fine_osobi3te__
1 * G®**trufla Skowronek z domu Szostek
2* Urodzona 19 grudnia 1918r. w Głoźynach. pow*. Wodzisław Si*
3*Ojciec górnik-matka rolniczka l /5ha*pięcioro rodzeństwa*
5*Szkoła podstawowa-aktywna społecznie,drużynowa ZHP. fac£xłt z zawodu krawcowa#
6»Siostra ^ f i a ^ g r z e c ^ z domu Szostek*Głożyny k/Radlina I I . Okres przedwojenny od 1 .IK .1 9 3 9 r .
■j. Przygotowanie do obrony kraju na kursach, drużynowych ZHP.
I I I . Okres okupacji do maja 1945r.
1. W 194-or. wyszła zarnąż za Erwina Skowronka.
Trudniła się nadal krawiectwem.
2. Już w 1939r* Erwin Skowronek wciągnął, żonę do pracy w SZP- ZWZ jako £ łączniczkę.W pracy podziemnej była zaangażowana c cała rodzina 1 i mieszkająca w tym domu nauczycielka Maria Olszewską
5. 12 kwietnia 1942r* gestapo aresfctowało^Erwina Skowronka nastg pnego dnia 13 kwietnia -Gertruda- i jjjjprięOn szewską. Gertrudę » żegnajsc si§ z siostrą ^ lo m e j^ objęła ja i szepnęła jej do v ucha aby spaliła dokumenty znajdujące się w donicy z kwiaten Po 6-ciu tygodniach pobytu w więzieniu w Rybniku przewiezio
no ją (jo więzienia w Wodzisławiu Si* ,następnie do obozu w Oawięcimiu. Zmarła 23*stycznia 1943r.na tyfus,nie zdradzi
wszy żadnych tajemnic* organizacyjnych.
Relację o £fi£ixudzie Skowronek oprać owałaJS^nestyna Bpnarkow^, Wodzisław S I . na podstawie danych od siostry Warzecha z domu $xx
Kstowice lipiec 1977r.
Gertruda Skowronek z domu £*&£&£& urodziła się 19 grudnia 1918r.
w Głożynach w rodzinie|górnicze j . Ojciec jej przepracował na
kopalni 43 lata* Rodzice mieli jeszcze 1 /5 hektara gospodarstwo*
Rodzeństwa było szeacioro, trzy dziewczyny i trzech chłopców. . Gertruda była harcerką^Kiedy ukończyła szkołę podstawowa na
Marcelu,wtedy została instruktorka drużyny żeńskiej tejże szkoły Brała udział we wszystkich imprezach harcerskich. Polubiła życie harcerskie,śpiewy,obozy organizowane zdała od dymiącej hałdy radlińskiej*Była krawcową.W 194or* wyszła za mag za Erwina
« SJcowrOA^towarzysza zabaw z l at szkolnych.Ermln „„
rwxn,gorący pairjot*4
zaangażował się do p o lskiej. organizacji podziemnej i wci^gn^ł do
k±e^ tej pracy żonę jako£ łuczniczkę* ^iężka to była noc z 12 na13 kwietnia 1942r. dla _Sy^rnnkó^. Przed p§łnoc<? 12. kwietnia Gestapo aresztowało Reszla mieszkańc°w dQmu,s to żona J*ertrud&»
starzy Slrow-^nkowię.nieletnia córka zamężna za siostra oraz nauczycielka J a r i e Olszewska znalazła się w arestcie domowym. Przez cała noc SZUpo chodził* po korytarzu* Nikt tej nocy t nie spał. Dnia 13 kwietnia przybyło ponownie Gestapo i aresztowało -Gertgudę A i J a r ig żegnając się z Sg lo m e^ *& p
objęła js i do ucha szepnęła, aby spaliła listę znajdującą się w dużej donicy z kwiatem. Na szczęście policjant stojący u progu nie usłyszał tego szeptu. Obydwie aresztowane wywieziono na komendf polic. w Rad linie,a z tamtąd odtransportowano je do więzienia w £yłw bniku. W Rybniku grudka marzy o minionym szczęóciu małżeńskim, s wm a swoją tęskafttę za mężem i nieszczęsną Ojczyzną wyśpiewuje w pio
senkach.
Z Rybnika po 6-ciu tygodniach dostaje się do więzienia w Wodzisławi- Często przebywa w mieszkaniu naczelnika więzienia,bo szyje dla jego żony i dzieci.Starania rodzic°w o jej zwolnienie nie odnoszą skutku * Rodzice nie wiedzieli o tym, że Trudka siedzi za przynależno^^ do polskiej organizacji podziemnej.
i Wodzisławia .Ger trudy odwieziono do obozu w O^ięcim iu.Bardzo rych ło zachorowała ną tyfus. Zaprzyjaźniła się z więźniarki ^rnestm ą.
I>aaok-Bonaręlfcczesto rozmawiały z sobą o pracy harcerskiej.Trupka była wielką opttfrmistk$.Nawet leżąc w ciężkim stanie na "rewirze"
miała nadziejf? przetrwania obozu. Niestety nie doczekała upragnion nej wolności gdyż zmarła 23 stycznia 1943r.w wieku lat 2 4 ,po 9-ciu miesiącach od chwili aresztowania,a po 6-ciu pobytu w obozie.
Tajemnic organizacji nie zdradziła. ® kilka dni po śmi©rCi Gertrtl£y
* o *
przyszedł do jej rodzic°w szupo z Radlina z zawiadomieniem o ^mierc c^rki. W domu była matka, kiedy ubolewała nad stratą dziecka szupo powiedział* “Jest wojna-giną nie tylko Polacy, ale i Niemcy*. .
Kodzic«r głęboko przeżywali aresztowanie c<>rki, jej pobyt w więzie»4 niu i obozie,a następnie <>mlerć5. Matka po nocach nie sypjała, rozraa wiała z córką. dopiero wiadomo^ o jej ®mierci przywróciła je j$ rów
nowagę duchowa* J?g$i|£ierka Salomeą zorjentowała się jakie niebezpie czeństwo kryje w sobie lista w doniczce. G^y tylko Gestapo 1 szupo
t * k
opuścili dom_?kowronk°w_fnatychmiast przeszukała dużą doniczkę x kwi z kwiatem. Wyjęła kwiat razem z ziemią. Na dnie doniczki umieszczo»
ne były dwa małe talerzyki,a między nimi niebezpieczna l i s t a ..
nawet jej nie przeglądając włożyła do pieca i spaliła./Spisano na podstawie relacji siostry^Zofii Warzecha z domu Szóstej, jej rodzie
5
ców i szwagierki salom«i &olarczyk z domu _Skowron&k.
^ri^-^łssS^ska^urodziła się 25 marca 19o5r. w Kołomyi woj. lwowsk:
Ojciec jej był urzędnikiem na kolei. Podczas pierwszej wojny świa
towej,ze względu na walki frontowe trwające na tamtejszych terenach rodzina OLszewskic^ była ewakuowana do Węgier,stąd dostała się do Wiednia.Po wojnie powróciła do niepodległej Polski osiedlając się na dwa lata w Dziedzicach,w pobliżu Zarzecza,gdzie brat Olszewskie*
gdbył kierownikiem szkoły.Harpia w Dziedzidach-CZeehowicach uczesz*
czała do niższej szkoły średniej. W roku 192o rodzina Olszewskich.
wrociła do rodzinnych stron do Kołomyi, gdzie miała swoj własny donu ^ari^t wstąpiła wówczas do państw. sem. nauez. w Kołomyi.
6
Relacja o nieżyjącej uczestniczce walk o niepodległość i I, G E R T R U D Z I E S K O W R O N E K
IeDane osobiste
%
1 • Gertruda Skowronek z domu Szostek
2. Urodzona 19 grudnia 1918 roku w Głczynach, pow.
Wodzisław Sl.
3. Ojciec gcrnik- matka rolniczka 1/5 ha.,pięcioro rodzeństwa*
5. Szkoła podstawowa -aktywna społecznie,drużynowa ZHP*
Z zawodu krawcowa.
6. Siostra Zofia s/arzecha z do^u. Szostek.Giożyny k/Radlin I I ojcres przedwojenny od 1.IX.193>9r.
1. Przygotowanie do obrony kraju na kursach drużynowych ZHP,
I I I .O k res okupacji do maja 1945 r.
1. ¥ 194o roku wyszła zamąż za Erwina Skowronka.
Trudniła się nadal krawiectwem.
2. Juz w 1939 roku Erwifc Skowronek wciągnął żonę do pracy w SZP-ZWZ jako łączniczkę.W pracy podzielanej
^ była zaangażowana cała rodzina Skowronkow i Szostków
^ i mieszkająca w tym dotau nauczycielka Maria Olszewska 5. 1 2 ,kwietnia 1942 roku gestapo aresztowało Erwina
Skoy/ronka następnego dnia 1j> kwietnia Gertrudę i Marię Olszewską.Gertruda żegnając się z siostrą Salomeą,
objęła ją i szepnęła jej do ucha aby spaliła dokumenty znajdujące się w donicy z kva.atem.Po 6-ciu tygodniach pobytu w więzieniu w Rybniku przewieziono ją do więzienia w Wodzisławiu Sl, następnie do obozu
w Oświęcimiu. Zmarła 2o stycznia 1943 roku na tyfus, nie zdradziwszy żadnych tajemnie organizacyjnych.
Relację o Gertrudzie Skowronek opracowała Ernestyna Bonarkowa,Wodzisław Sl*
na podstawie danych od siostry Warzecha z domu Szostek i szwagierki Salomei Kolarczyck z domu Skowronek, Maj 1977 r .
Katowice lipiec 1977 r. n
X
7
8
W G-eiTe ruda Skowronek : 1 --- — — - 2Ś.'fco'£±& Szostek z . d . _
ni jb M
v.
1 . GartrućLa Skowronek_______ __
2 .Zofia Zarzecka z . d . ^zostek 3 Erwin Skowronek
0
4# Olszewska Maria 5* Szostek Salomea
£ --- --- i--- --- --- --- ---- ---ir, ■■■■ i.. ----
6 , Bonarkowa Ernestyna 7 . Kolarczyk salomea
9
10
11
12
13
14
