Polska a Zakon Krzyżacki w ostatnich latach Władysława Łokietka

(1)

(2)

•

(3)

?

j. _ARCHIWUM

r

TOWARZYSTWA NAUKOWEGO WE L\\'OWiE

DZIA? II. ^- TOM VI. ^- ZESZYT 2^. ....

POLSKA ^A ZAKON KRZY?ACKI ^;--

W OSTATNICH LATACH W?ADYS?AWA ?OKIETKA

NAPISA?

ST ANIS?A W ZA]?CZKOWSKI

WE LWOWIE

r

NAKLADEM TOWARZYSTWA NAUKOWEOO

r. ZASl?.KIEM MINISTERSTWA WYZN. REL. I O?W. PUHL.

orWKARNIA UNIWfHSVTETU JAGIELLO?SKIEGO ^POD ^ZAHZ?Df:M ^J. f'IL1POWSKIEOO

1929.

Sk?ad g?ówny ^wydawnictw Towarzystwa utrzymuj?: ^we ^Lwowie Î ^w ^wâ^r^{s r}â^w^lê

Guhrynowicz Î Syn. ^w ^Kra ^kô^wⁱê Ûebetl1ner Î ^Walff.

(4)

WYDAWNICTW A

TOWARZYSTWA NAUKOWEGO ^WE LWOWIE

Prace naukowe, ^Dzia? I, historyczno-filologiczny.

Z?,

I. Abraham W/auys/aw. ^Powslaui» organizacyj ^ko?cio?a ^[aci?-

skiego ^na ^Rusi. ^Tom ^1. ^str. ^XVI ⁱ ^418. ²⁰

II i III. [j ^a b k o ws k i Przemyslaw ^Prawo prywatne polskie.

Tom I. str. XX?l i 602, ^tom ^n. ^str. ^X ⁱ ^731. ^... ⁵⁶

IV Balzer Oswald. Skarbiec i archiwum korollne W dobie przed-

•

jagiello?skiej, ^str. ⁶²⁶ ^.. ^'. ²⁶

V. Ja ^TI ^u^{s z} B oh d a n. 7.abytki przedhistoryczne Galicyi wschodniej,

str. 310 ^. ^... ^. 15

Vl.- VIlI. Ba lze r O^s wal d. Królestwo Polskie 1295-1370, ^tom

itr. 448, ^tom Î? ^str. 636, ^tom ÎII ^str. ³⁶⁴ ^-, ês

Archiwum naukowe, ^Dzia? I, historyczno-filologiczny.

Tom I. Ir? ^{b k} ^o ^w^s ^k ⁱ Przemyslaw. ^O utwierdzeniu umów pod

groz? ?ajania ^w prawie polskiern ^?redn iowiecznem, ^str. ⁷⁵ (4 zl.). ^- ^B ^II ^Z^e ^k

J Óz ef. Studya ^z ^zakresu adrniuistracyi wychowania pu bliczuogo. ^I. ^Szkol-

nictwo ludowe, ^str. ⁴⁷⁹ (20 ^zl., ^. ^.. ²ⁱ

Tom II. Dembillski Hr o n is^?aw. Stallis?aw August ⁱ ^ks. ^Józef

Poniatowski ^\V ?wietle w?nsnej korespondencvi, ^str. ²⁵⁹ (12 zl.). ^-

Witwicki Wlad y sLa ^w. Analiza psyohologiczna objawów woli, ^z.} fig.

w tek?cie i 1 tabl., ^str. 1?7 (8 z?.). ^- ^I1ahn ^Wiktor. ^Juliusza ^S?owa-

ckiego ^Samuel Zborowski, ^str. ⁷¹ (3 zl.).- D?bkowski Przemyslaw.

Zaloga ^w prawie polskietri ?redniowiecznem str. 49 (2 zt.) ²⁵

Tom III. D_? b k o w s k i I'rzemyslaw. H?kojr-rnstwo ^w prawie pol-

skiem ?reduiowiocznem, ^str. ^2?f, (l:! ^:t?.). ^- ^D? b k ^o ^{W 8} k i P r zeOl y-'

slaw. Litkup, ^stud ^vurn ^z ^prawa polskiego, ^str. ⁶⁸ (R zl.). ^- ^ll ^a^h ⁿ ^Wi-

k t o r. Literatura dramatyczna ^w ^Polsce ^{X VI} ^wiek II, str. 13;) (6 lol.). ^_.

N an k e Cz e sli? w Szlachta ,,'olY(lska ^wobec KO?lstytucyi Trzeciego Maja,

str. 93 (14z1.) ^..' ^.' ^. ^. ^2?

Tom IV. Sz u mo w aki Wbdyslaw. Galicya pod wzgl?dem ^med y-

cznym ^za J?drzeja Krupi?skiego, pierwszego prutomedyka ^1772-1783.

Zportretpm ^Kr upiuskiego, ^str ^36H (16 zl.). ^- ^Janowski Hellon.Oodle-

g?o?eiach jako ^czvnniku rozwoju kultury, ^z ⁴ fig. ^w ^tek?cie ⁱ ⁵ ^tabl., ^str. ⁴³

14 zl.). ^- ^Modelski ^Teofil ^Ern ^{i l.} ^»Król ^Gpbalilllc ^w ^li?cie Chatldaja,

studYlI1ll bistoryczne ^z ^X ^w., ^str. ¹²² (6 ^z?.) ^. ^. ?'f": ^. ^?t)

Tom V. Tomkowicl. Stallis?aw. PrzyczylIki ^do historyi kultllfY

Krakowa w pierwszej polowie ^XVII ^w., ^str. ^i\15 (?5 :t.l.). ^- ^Podlacba

W?adys?aw. ;\Ialowidla ?cieTllle w cerkwiach Hllkowiny, ^z ¹⁰ ^taLI.. ^str.

208 (14 zl.) ^... ^. ^. ³⁹

TO!l1 VI. Gr z egô Î' ^zê ^w^s kiJ a n. Z ::;idiy??at?lw rUllwlijskich epoki

wyprawy wipdellskiej ^akta ^tu ^reckie, ^str. ^-iOS (20 z?.). ^- ^l, ? b k ^Owsk i

Przemyslaw, ^Prawo ^zastawu ^w Zwierciadlach sitskiem. s1.wabskielll

i nielllieckiem, studYll?1l ^z historyi prawa 11iernieckipgo, ^str ⁸⁸ (4 zl.l ²⁴

Tom VII. KoJankowski Ludwik. ZygmulIt August, ^wielki ksiai?

Litwy ^do r.1548, ^z ³ ^tab\. ⁱ ¹⁰ mapami, ^str. ^?19 (?4zl.).- Hadaczek

Karol. Osada przemys?owa ^w Koszy/owcach ^z epo!,i I'lIeolitu, stlldya ^do po-

cz?tków cywilizacyi ^w pollldniowo-wschoJniej Europi ^.... ^l. ¹⁰ tabl, ^sir. ⁷⁵ (8 z/.1 ³²

Tom VIII. LOlIgcham(ls ^de ^Bprier ^Homali. H?kojlllia ^1. powodu

wad i braków, ^a obowi?zp.k ?wiadev'lIia. StuuyulII ^'/. allstryaekiego prawa l-

cywilnpgo, ^str. ⁸⁷ ^(1- ^zl.). ^- Ohal1owie1. Alfred. Wspó?w/asllo?? ^w pra-

wie prywatllclII austryackif'HI, ^slr. ⁷⁵ ¹⁴ z?.). ^- ^H â ^r^t Îê ^b ^K â^z i mi er z.

Jal1 z Ocies?.ylla Ocieski, jego lizia/alllo??. polilycZIIa ⁱ Dyaryll8z podró?y

do Rzymu ?1501-1ó48), ^str. ^3i-2 ⁽¹⁵ z/.). ^• ^. ^•• ^' 23

Tom IX. Zakrzewski Stanis?aw. OpiS grodów ^I terytoryów

z pÓ/IIOCl?Pj strolly DlInaju, czyli·t. ^z, (ieograf Bawarski, ^z ¹ tabl., ^str. ⁸⁰

(5)

ARCHIWUM.

TOWARZYSTWA NAUKOWEGO

WE LWOWIE

WYDZIA? II HISTORYCZNO-FILOZOFICZNY

\TOM\V.

\

WE LWOWIE \

" NAK?ADEM TOWARZYSTWA NAUKOWEGO

Z ZASILKIEM MINISTEHSTWA WYZ. r?EL. I O?W. PURL.

DRUKAr?NIA UNIWfHSYT[TU JAGlfLLO?SKlfOO ^POD ^ZARZ?DEM ^J. FILlPOWSKIEGO 1929.

(6)

•

(7)

? ^SPIS ^RZECZY.

<,

'Borzemski Antoni, Si?y zbrojne ^W wo?oskiej wojnie ^Jana ^Olbraehta

Bry ^k ^J ^a^n, Kultury epoki kamienne] ^na wydmach zachodniej cz??ci po-

?udniowego Wo?ynia, ^z ³ rys. ^w tek?cie i 9 tabl.

K o z?o w sk i L eo n, W_czesna, starsza i ?rodkowa epoka ^bronzu ^w ^Polsce

w ?wietle subborealnego optimum klimatycenego ⁱ jego wp?ywu

na ruchy ^etniczne ⁱ zaludnienie Polski z 3 mapami ⁱ ¹³ ^tab ^l. ^•

Bachrn::tlll1 Alfred, ^Dach ^w s?owia?skiem budownictwie ludowem

z 31 ryc. ^W tek?cie ^• :..., ^.

-.

-,

Str.

1

49

113

271

(8)

(9)

POLSKA ^A ZAKON KRZY?ACKI

W OSTATNICH LATACH W?ADYS?AWA ?OKIETKA

NAPISA?

STANIS?AW ZAj?CZKOWSKI

WE LWOWIE

NAK?ADEM TOWARZYSTWA NAUKOWEGO

Z ZASI?KIEM MINISTERSTWA WYZN. REL. I O?W. "UBL.

DRUKARNIA UNIWf.RSYTETU JAGIELLO?SKIEGO ^POD ZATa?DEM J. flLlPOWSKIEGO

1929.

(10)

.?.

OU01'1\3^' ^... ^:..; ^J

(11)

Polska a Zakon krzy?acki

w ostatnich latach W?adystawa ^?okietka.

Napisa?

Stanis?aw Zaj?czkowski

Wst?p·

Okre?li? stosunek Polski do Zakonu krzy?ackiego ^w ^ostatnich

lalach panowania W?adys?awa ?okietka, ^co jest ^wskazane jako

przedmiot niniejszej pracy, nie jest rzecz? trudn?. Pomi?dzy ^temi

dwoma pa?stwami ^istnia? podówczas antagonizm, powodem którego

by? ^zabór Pomorza _przez Krzy?aków ^w ¹³⁰⁸ ⁱ ¹³⁰⁹ ^r. Antagonizm

ten przejawi? _si? pocz?tkowo ^w ^formie procesu, który W?adys?aw

?okietek wytoczyl ^Zakonowi przed Kury? papiesk?, jako ^te? dyplo-

matyeznych zabiegów, podejmowanych przez obie strony; pó?niej,

zaostrzaj?c si? ^coraz bardziej, antagonizm ^ten przeszed? ^w ^stan ^kil-

koletniej wojny pomi?dzy Polsk? ^a Krzy?akami. Dlatego ^te? przed-

miot niniejszej pracy ^mo?na okre?li? dokladniej. ^Jest ^nim ^wal ^k a,

jak? ^?wie?o ^odrodzone Królest'*"o _polskie _p ^r o w a d zi ^?o

p ^r ^z ^{e c} i w Z a k o Il o w ikr z y ^? ^{a c} k i e m u o P o ID o r z e a t e ID s a-

m e m o dost?p ^do ^Ha ^?t y k _u, naprzód ^w ^latach ^1320-13?ó

? r o d k a m i d _{y p} l o rn at y ^{c z n} y ^m i, p ó ? ^Il i e j ^o ^d ¹³²⁷ ^r. p ^r ^z y

p ^o ^{m o} ^c y ^{o r} ?

?

a.

Potrzeba opracowania problemu tej ^walki ^nasuwa si? ^z ^ró?-

nych wzgl?Uów. Przedewszystkiem nale?y podnie??, ^?e problem ^ten

w ca?ej swej rozci?g?o?ci dot?d ^nie ^zosta? opracowany szczegó?owo

ani ^w literaturze polskiej ^ani ^w niemieckiej. Przedstawienie prze-

biegu tej wojny ^w _zarysach _ogólnych _znajdujemy ^w pracach, ^które

dotycz? ca.?oksztaltu dziejów Polski, ^Zakonu ⁱ ^Pomorza. Opis tych

wydarze?, oparty ^na ?ród?ach, ^dal wi?c przedcwszystkiem ^Voigt

Archiwum H. VI. 2.

(12)

2 8'1'. ZAJ-\C?KOWISKI [70]

w swej Historyi Prus, nast?pnie ^Caro ^w IIistoryi ^Polski ^a ^ostatnio

wreszcie zas?u?ony historyk ^Pomorza gda?skiego ksi?dz Kujot ^1. ^Na-

le?y jednak zaznaczy?, ^?e prace Voigta ⁱ Cara, pomimo ^warto?ci

swej, jak? ^dzi? jeszcze posiadaj?, s? ju? cz??ciowo przestarza?e;

autorowie ich nie znali bowiem tych wszystkich ?róde?, odnosz?cych

si? ^do powy?szego problemu, ^któremi rozporz?dza dzisiejszy ^histo-

ryk. ^Odno?nie ^za? ^do pracy Kujota ^trzeba nadmieni?, ^?e pod wzgl?-

dem ?cis?o?ci nie zawsze odpowiada ^ona wymogom dzisiejszej ^nauki.

Ponadto istnieje ^znaczna ^ilo?? rozpraw ⁱ przyczynków, ^które opra-

cowuj? problem wojny polsko-krzy?ackiej ^lat ^1327-1332 cz??ciowo,

o?wietlaj?c pewne jego strony ^lub roztrz?saj?c pewne szczegó?owe

kwestye, ^z ^nim zwi?zane. ^Nie wyczerpuj? ^OBe jednak calego ^zasobu

?róde?, wyniki ^ich ^za? s? cz?sto ^ze sob? niezgodne. Szereg ^ich

otwiera praca Prochaski o stosunkach Krzy?aków ^z Giedyminem

i ?okietkiem ^I jakote? druga, b?d?ca wst?pem ^do wydania pami?-

tnika krzy?ackiego ^z ¹³³⁵ ^r. ^o wojnie pomi?dzy ^Zakonem ⁱ L'olsk? s;

w t.ej ostatniej znachodzimy szereg g??bokich spostrze?e? ⁱ uwag

o pocz?tku wojny ^tudzie? ^o ^udziale ^w niej ^Jana Luksemburskiego.

Kwesty? procesu inowroc?awskiego opracowa? szczegó?owo Tymie-

niecki '. Przymierzu polsko-litewskiemu ^z ¹³²⁵ ^r., ^które ^w ^dziejach

walki Polski z Zakonem ^o Pomorze stanowi momen t donios?ego

znaczenia, po?wi?ci? szczegó?owe studyum Zaj?czkowski ^6. ^Przebie-

giem ^dzia?a? wojennych ^w ^latach ^1330-1332 zajmuje si? prze-

dewszystkiem ^z punktu ^widzenia wojskowego ^Kohler II, szereg za?

cennych przyczynków ^w tym wzgl?dzie przynosz? prace Adama

K?odzi?skiego ⁷ ⁱ Kaniowskiego 8; ^ostatnio ^za? podj?,? si? Ma?usay?-

? ^Preussens, Konigsberg 1830, IV; Caro, Geschi?hte

Polens, ^Gotha 1863, II; ^Kuj ^o ^t, Dzieje ^Prus królewskich, ^cz. II, ^Rocz. ^Tow.

Nauk. ^w Toruniu, ^XXIX-XXXI.

J Pr o ch a s k a, Stosunki Krr.y?aków ^z Gedyminem ⁱ ?okietkiem, ^Kwart.

hist, IV i osobno, ^Lwów ^]896.

a p r O ch a sk _a, Z Archiwum Zakonu Niemieckiego. ^Analekta ^z wieku

XIV i XV, ^Archiwum Komisyi ^hist. ^XI.

, Ty ^mⁱ^eⁿⁱ ^{e c}^k i, Studya ^nad ^XIV ^wiekiem ^I. ^Proces polsko-krzy?acki

z lat 1320-1, ^Prze gl. ^hist. ^XXI.

fi Zaj?czkowski, Przymierze polsko-litewskie ¹³²⁵ r., Kwart. hist. XL.

I Kfi h l er, Entwickelung ^des Kriegswesens ^und ^der Kriegsflihrung ⁱⁿ ^der

Ritterzeit, ^Breslau ¹⁸⁸⁶ ^II.

7 Klodzi?ski, ^Ze studyów krytycznych ^nad ^r. 1331, ^Kwart. ^hist, ^XIX.

8 Ka n io wSki, Przyczynki ^do dziejów wojny polsko-krzy?ackiej ^z ^r. 1331,

Przegl, ^hist. ^XII ⁱ Uwagi krytyczne ^o ^bitwie pod Plowcami, ^ibid. ^X^Vllt

(13)

[71 ] ^POLSKA ^A ^ZAKON ^KRZY?ACKI 3

ski szczegó?owej analizy bitwy pod ^P?owcami ^l. ^T?o powszechno-

dziejowe maluje ^drobna ^ale bogata ^w ^tre?? rozprawa K?odzi?skiago

p. ^t. W obozie cesarskim 2, pozatem pewne uzupe?nienia ^w tym

kierunku przynosi ^inna jego praca ^o stosunkach ?okietka z Habs-

burgami ^s ^Kwesty? Wincentego ^z ^Szamotu? ⁱ zwi?zanych ^z ni? ^sto-

sunków polsko ^- brandenburskich poruszaj? prace Potka?skiego ^4-

i Adama K?odzi?skiego ^fi jako ^te? recenzya tej ostatniej pracy, pióra

A. Sernkowicza 6. Do ca?o?ci wojny odnosz? si? ^wreszcie studya D?-

browskiego 7, o?wietlaj?ce ^udzia? W?gier ^w ^walkach polsko-krzy?ae-

kich, ^tudzie? praca Karwasi?skiej 8, ^która charakteryzuje rol? ^Ku-

jaw ^w tych wydarzeniach.

\V szystkie ^te ^prace rozszerzy?y ^znacznie ^zasób ^wiadomo?ci

o wojnie polsko-krzy?ackiej ^za ?okietka, ustalony przez Voigta ⁱ Cara,

opracowa?y szereg szczegó?owych zagadnie?, rozja?ni?y ^wiele ^ciem-

ny cl: momentów w jej dziejach. Równolegle ^do tego przyby?y ^nowe

?ród?a, ^o ^istnieniu których ^nie ^wiedzieli Voigt ⁱ ^Caro. Tutaj nale?y

przedewsz ystkiem pami?tnik ^Zakonu krzy?ackiego ^o wojnie ^z ^?o-

kietkiem, spisany ^oko?o ¹³³⁵ r., wydany przez Prochask? ^9. Pami?-

tnik t.en nie zosta? dotychczas przez literatur? nale?ycie wykorzy-

stany, jakkolwiek podaje ^OIl ^mnóstwo ^wiadomo?ci ^o poszczególnych

wydarzeniach. ^Ze wzgl?du ^na tendencyjno?? tego ^?ród?a wskazan?

jest, przy korzystaniu ^z niego, jak najdalej id?ca ostro?no??; podda-

j?c jednak ^wiadomo?ci tego pami?tnika ?cis?ej krytyce ⁱ zestawiaj?c

je ^z przekazami innych ?róde?, ^mo?na ^na tej podstawie uzyska?

wiele nowych ^elementów ^walki polsko- krzy?ackiej ^o ^Pomorze. Wo-

t M al ^u s z y ^? ^sk i, ^Próba analizy bitwy pod P?owcami, Przegl, ^hist.-

wojsk. ^I.

, Klodziilski, ^{W obozie} ^cesarskim (1331-1332), Przegl. ^Pol. ^XXXIX.

J K l od zi? s k i, W?adys?aw ^?okietek ^a Habsburgowie (1300-1332), Rozpr.

Akad. Umiej., Wydz. hist.-filoz. LIX.

4 Po t ka? s ki, ^Zdrada Wincentego ^z Szamotu?, Rozpr. ^Akad. Umiej. Wydz.

hist.-Iiloz, XXXVIII.

5 K lo d zi? sk i, ^Rokowania polsko-brandenburskie ^w ^r. 1329, Bozpr.

Akad. Umiej. Wydz. ^hist, ^Iiloz, ^XLVII.

l; K war t. h i st. xv. 261-267.

7 D _? b r o ws k i, ^Z ^czasów ?okietka, Rozpr. ^Akad. Umiej. Wydz. ^hist>

filoz. LIX.

8 Kar was i ^? Sk a, S?siedztwo kujawsko-krzy?ackie ^1235-1343, ^Rozpr.

hist. Tow. Nauk. Warszawskiego ^VII. ^Zesz. ^1.

9 Pr o c h a s k a, Z Archiwum Zakonu Niemieckiego, Archiwu?' kornisyi

his t, XI.

(14)

4- 8T. ZAJ?CZKOW8KI [72]

bec tego wszystkiego jako -jedno ^z ^zada? ^nauki wysuwa si? p ^0-

trzeba opracowania ca?okszta?tu walki polsko-krzy-

? a c k i e j, p ^r ô wad z o n e j ^z â ^c ^z ^{a s} ^ó ^w ^? ô ^{k i} ê ^t ^k â ô ^P ^{o m o r z} e,

na podstawie ca?ego ^zasobu znanych ^dzi? ^?róde?

i z u w z g l ? d n i e n ie m d o t y ^c h c z a s o w y ^c h b a d a ?, ^k ^t ^ó ^r ^e

m u s z _? b _{y ?} _p o d d a n e r e w i z Y i i ^{u z} g ^o ^d ⁿ ⁱ ^{o n e} ^m i ? d z y ^{s o} b _?.

Powy?szy ^postulat jest aktualnym ^tak?e ⁱ ^z innego powodu.

Oto zbli?a si? ^rocznica bitwy pod P?owcami, ^która ^stanowi?a ^kul-

minacyjny ^punkt ^w zmaganiach polsko-krzy?ackich ^o ^Pomorze ^za

czasów ?bkietka. U?wi?cenie tej rocznicy b?dzie rzecz? Narodu

i Pa?stwa,· jednak ⁱ ^nauka ^musi przyczyni? si? ^te? ^ze swej strony

do tej uroczysto?ci, ^o ^ile ^nie ^chce ^straci? ??czno?ci ^z ?yciem ⁱ zej??

na manowce bezp?odnej spekulacyi. Obowi?zkiem ^nauki ^w tym wy-

padku jest opracowa? ⁱ ^o?wietli? ^te wydarzenia dziejowe, których

rocznica b?dzie ?wi?cona, ⁱ ^w ^ten sposób podtrzyma? ??czno?? ^ide-

ow? mi?dzy dob? dzisiejsz? ^a tymi zamierzch?ymi czasami, ^w ^któ-

rych zarysowa?a si? ^w ca?ej ^ostro?ci ⁱ wyrazisto?ci kwesty ^a dost?pu

Pa?stwa polskiego ^do ^morza.

Opracowuj?c problem antagonizmu polsko-krzy?ackiego ^za ^?o-

kietka, ^dwa g?ównie momenty ^trzeba ^mie? ^na ^oku. Przedewszystkiem

chodzi? tu b?dzie ^o ^mo?liwie najdok?adniejsze przedstawienie prze-

biegu ^konfliktu mi?dzy Polsk? â Zakonem, ô ûstalenie chronologii

poszczególnych ^faktów. ^Ponadto dzieje tego ^konfliktu nale?y rozpa-

trywa? ^na ^tle ogólno-europejskiem, poniewa? by?y ^w ^nim ^zaintere-

sowane w mniejszym ^lub wi?kszym stopniu ^ró?ne czynniki zewn?-

trzne, ^a przedewszystkiem Kurya papieska ⁱ ^Jan Luksemburski. Ku-

rya ^zosta?a wci?gni?ta ^do ^konfliktu ^na ^skutek zabiegów ^samego

?okietka, który przed jej s?d pozwa? Zakon o zabór Pomorza.

W interesie Kuryi ^le?a?o ^udziela? ^Polsce poparcia przeciw ^Zako-

nowi ze wzgl?du ^na spraw? ?wi?topietrza. ^Z drugiej jednak strony

papiestwo, popad?szy ^w zatarg ^z ^Ludwikiem bawarskim, ^musia?o

stara? si? ^o _pozyskanie jak najwi?kszej ^ilo?ci sprzymierze?ców ^do

walki ^ze swym przeciwnikiem. _{W gr?} wchodzi?a tu zarówno Polska,

jak ⁱ Zakon, ⁱ dlatego ^te? ^stanowisko Kuryi ^wobec ^konfliktu polsko-

krzy?ackiego ^nie bylo zdecydowanem. Równocze?nie ^na polityk?

Kuryi wplywa? jeszcze wzgl?d inny. ^Mianowicie Kurya ^musia?a ogl?-

da? si? ^w tej sprawie ^na ^Jana Luksemburskiego. ^Monarcha ^ten,

najbardziej ^ruchliwy ⁱ ^energiczny ^ze wszystkich wspó?czesnych

w?adców, przytem ^zr?czny ⁱ przebieg?y polityk, ^bez którego, jak

(15)

[73] ^POLSKA ^A ^ZAKON ^KRZY ^tACKI ⁵

mowi wspó?czesna kronika, ^nikt ^nie móg? ^za?atwi? ostatecznie swej

sprawy \ ^stanowi? powa?ny czynnik ^w sporze papie?a ^z ^Ludwikiem

bawarskim, jako ewentualny kontr-kandydat ^do korony cesarskiej;

wobec ?okietka za? zajmowa? zdecydowanie wrogie stanowisko, ^z ty-

tulu swych ^roszcze? ^do ^Polski. ^Z tych wi?c powodów Kurya ^nie

mogla o?wiadczy? si? ^stanowczo ^w zatargu polsko-krzy?ackim ^za

jedn? ^ze ^stron. Naugó? d??y?a ^ona ^do zlikwidowania tego sporu,

w poszczególnych ^za? wypadkach przechyla?a si? naprzemian ^na

jedn? ^lub drug? stron?. ^W ^ten sposób ^na przebiegu zatargu ^Polski

z Zakonem odbijaly si? koleje tej walki, jak? wiod?y podówczas

dwie najwi?ksze sily ^?wiata chrze?cija?skiego ^- papiestwo ⁱ ^ce-

sarstwo.

W inny jeszcze _sposób wi?za?y si? losy polsko-krzy?ackiego

konfliktu z problemami ogólno-europejskiej polityki. ^Oto ^Jan ^Luksem-

burski, tytu?uj?cy si? wci?? ^królem Polski, by? bezpo?rednio ^zainte-

resowany wojn? ^Polski ^z Krzy?akami. ^Uwa?alon ^mianowicie t?

wojn? ^za jedyn? sposobno?? ^do zrealizowania swych ^roszcze? ^do

Polski i rzeczywi?cie ^w ^czasie jej ^trwania wyst?pi? kilkakrotnie

czynnie przeciw ?okietkowi. Intenzywno?? poczyna? ^Jana ^wobec

Polski zale?a?a od innych przedsi?wzi?? politycznych tego monarchy,

podj?tych ^w ró?nych ^stronach Europy ⁱ zakrojonych ^nieraz ^na wielk?

skal?. Dzi?ki ^temu sprawy polsko-krzy?ackie wi?za?y si? ^z proble-

mami, dotycz?cymi pa?stw innych, maj?cymi niekiedy ^znaczenie

dla ca?ej Europy ?rodkowej ^a ^nawet ⁱ krajów dalszych. Uwzgl?d-

niaj?c wspomnian? l?CZllO??, nale?y jednak wystrzega? si? przesady

w tym ^kierunku ⁱ ^nie ^doszukiwa? si? czynników ^o ^szerszem ^zna-

czeniu ^w wydarzeniach, maj?cych ^charakter lokalny.

Przyst?puj?c ^do opracowania problemu, _powy?ej okre?lonego,

zdaj? ^sobie spraw? ^z trudno?ci, ^na ^które _natkn?? ^mi _wypadnie.

Trudno?ci te plyn? ^z ^dwóch ^stron. Przedewszystkiem wynikaj? ^one

z w?a?ciwo?cl materyatu ?ród?owego, ^na którym oprze si? praca ^ui-

niejsza. ?ród?a ^do dziejów ^konfliktu polsko-krzy?ackiego ^s? ^liczne,

wiarygodno?? ⁱ pewno?? niektórych ^z po?ród ^nich jest ^ustalon?.

Wiele jest jednak przekazów niepewnych, fragmentarycznych ^a ^co

gorsza sprzecznych ^z sob? ⁱ tendencyjnych. Dlatego ^te? ^w ^korzy-

staniu z nich wskazan? jest jak najdalej id?ca ostro?no??. ^Do tego

t Kronika zbraslawska, Emler, ^Font. ^rer. ^Boh. ^IV. ^306: ^Sine ^rege

Boemiae nemo vale? expedire ^finaliter ^suum ^factum.