Treści multimedialne - kodowanie, przetwarzanie, prezentacja
Odtwarzanie treści multimedialnych
Andrzej Majkowski
informatyka + 1
2
Czy komputer zastąpi kolbę?
Dr hab. Karol Kacprzak Wydział Chemii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Czy komputer zastąpi kolbę?
Dr hab. Karol Kacprzak
Wydział Chemii UAM
Mówisz chemia - myślisz produkty
Żeby mogły być produkty musi być związek chemiczny
związki są efektem reakcji chemicznej
Sukces syntezy = właściwa reakcja
Energia
(właściwa forma i sposób doprowadzenia)
Procedura
Selektywność – reakcja w kierunku pożądanego (a nie możliwego) produktu
Sprzęt i aparatura
(reakcja – termodynamika, kontakt substancji i izolacja produktu)
Szybkość (kataliza)
Rewolucja stała się w …
laboratorium bibliotece
Technika laboratoryjna i instrumentarium
Dostęp do informacji
naukowej
Alembik i destylacja
Destylacja olejków eterycznych (z parą wodną)
Destylacja alkoholu etylowego
Pojawia się retorta
6 FeSO4 x H2O Fe2(SO4)3 + 2Fe2O3 + 3SO2 + 6H2O Fe2(SO4)3 2Fe2O3 + 3SO3
SO3 + H2O H2SO4
2 NaNO3 + H2SO4 2 HNO3 + Na2SO4 2 NaCl + H2SO4 2 HCl + Na2SO4
destylacja
XIX wiek
XXI wiek
Coraz mniej szkła Coraz mniejsze szkło
Coraz mniej przypadkowych eksperymentów (ale czy to dobrze?)
Nieodległa przyszłość?
Czar procedur...
"Weź rtęci, ile trzeba, wlej do naczynia, o którym wiesz, gotuj, jak ci wiadomo, dodaj substancji, o której słyszałeś, i w takiej ilości, jak była mowa — to jest tajemnica utrwalania tej
substancji„
Bardziej naukowo...
„Wziąliśmy Auri per Antimonium purgati unceam
Unnam, Argenti Vivi ex mercurio sublimatio revificandi Uncias sex y uczyniliśmy ut moris est malagmę, którą tak długo per Corium cisnęliśmy, aż nam tylko uncie trzy malagmy zostało, to iest uncia iedna Auri, a dwie
Argenti vivi, to in phialam Hermetice clausam
wstawiwszy trzymaliśmy u bardzo lekkiego ognia, aż materia za 40 dni y kilka poczęła przychodzić ad nigredinem co Philosophowie Caput Corvi zową.
Daliśmy potym większego ognia az wary colores iako in cauda Pavonis ięli się pokazować. Tu error uczynilismy ogniem, który iż był większy niż trzeba, materia zaraz w czerwony się obrocieła kolor, y był własny praecypitat z niej tak iż operatiey nie czyniel, okrom iż ad medicinam corporis humani był bardzo pozyteczny”
Preparowanie eliksiru filozoficznego (1586) Sędziwój
Fosfor biały
„Kiedym miał w onym czasie nieco ognia mego w mych rękach i kiedym nic więcej nie czynił, jak tylko dął weń powietrzem z własnych mych płuc, ogień ów zapalił się nareszcie – niechaj Bóg sam będzie mi świadkiem!
Skóra na mym ręku ogorzała na twardo, niczym
kamień, tak że dziatki moje łzy lały i rzekły same, że to, co ujrzały, straszliwym zaiste było widokiem.”
Henning Brand (30 kwietnia 1679) „Niezwykły świat chemii” H.W.
Roesky, K. Möckel
Dziś: 4 Ca
5(PO
4)
3F + 18 SiO
2+ 30 C → 3 P
4+ 30 CO + 18 CaSiO
3+ 2 CaF
2ok. 1100 L moczu ok. 60 g fosforu
mocz sucha destylacja
fosfor bia³y (P
4) NH
4NaHPO
4Alchemik odkrywający fosfor (Joseph Wright z Derby, 1771, 1795
Oranż metylowy
W kolbie stożkowej pojemności 100 ml umieszcza się 5,2 g dwuwodnego kwasu
sulfanilowego, 1,4 g bezwodnego węglanu sodu oraz 50 ml wody i ogrzewa do uzyskania przezroczystego roztworu. Kolbę chłodzi się zimną wodą do temperatury około 15 oC i dodaje roztwór 1,9 g azotynu sodu w 5 ml wody. Otrzymany roztwór wlewa się powoli, mieszając do zlewki pojemności 250 ml zawierającej 5,2 ml stężonego kwasu solnego i 30 g pokruszonego lodu. Podczas wkraplania temperatura nie powinna przekroczyć 5 oC; po 15 minutach
sprawdza się obecność wolnego kwasu azotawego papierkiem jodoskrobiowym. W kolbie wytrąca się osad sulfonianu benzenodiazoniowego. Do otrzymanej zawiesiny soli diazoniowej dodaje się energicznie mieszając, roztwór 3,2 ml N,N-dimetyloaniliny w 1,5 ml lodowatego kwasu octowego, utrzymując temperaturę poniżej 10 oC. Mieszaninę pozostawia się na 10 minut, przy czym stopniowo wydziela się kwasowa (czerwona) forma oranżu metylowego.
Następnie dodaje się powoli, mieszając, 18 ml 20% roztworu wodorotlenku sodu; barwa mieszaniny staje się pomarańczowa. Sączenie tej zawiesiny trwa bardzo długo; dlatego
zawartość zlewki ogrzewa się prawie do wrzenia, mieszając termometrem, aż do całkowitego rozpuszczenia osadu. Dodaje się 5 g chlorku sodu i ponownie ogrzewa do temperatury 80 – 90 oC do momentu rozpuszczenia soli. Mieszaninę pozostawia się na 15 minut, a następnie chłodzi w łaźni z lodem (otrzymuje się wówczas łatwy do sączenia osad). Oranż metylowy sączy się na lejku Bűchnera, przemywa nasyconym roztworem chlorku sodu i dokładnie odciska. Surowy produkt krystalizuje się z około 75 ml wody, sączy gorący roztwór przez ogrzany lejek Bűchnera i przesącz pozostawia do ostygnięcia. Wydzielone
pomarańczowoczerwone kryształy odsącza się i suszy na bibule. Wydajność około 6,5 g (80
%). Produkt nie ma ściśle określonej temperatury topnienia
Preparatyki i encyklopedie
A. I. Vogel „Preparatyka organiczna” wyd. trzecie zmienione, WNT, Warszawa 2006 B. Bochwic „Preparatyka organiczna”, PWN, Warszawa 1971
Z. Jerzmanowska „Preparatyka organiczna związków chemicznych” PZWL, Warszawa 1972 J. Bojarski „Ćwiczenia z preparatyki i analizy organicznej” Wydanie VI, Collegium Medicum UJ, Kraków 1996.
D. Witt, K. Dzierzbicka, J. Rachoń – Syntezy i transformacje związków organicznych.
Wyd. Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2007
Cała nauka w sieci
Czasopisma naukowe Monografie
Patenty
Specjalistyczne bazy danych Także materiały archiwalne
Sukces: szybki dostęp do informacji!
dziś
Informacja nie istnieje poza siecią!
Przykłady pytań
A czy istnieje związek?
A czy istnieje pochodna związku?
A czy można otrzymać?
Jak można otrzymać?
Jaką ma aktywność biologiczną związek X?
Oranż metylowy
Reakcja sprzęgania zdiazowanego kwasu sulfanilowego z N,N-dimetyloaniliną Oranż metylowy - wskaźnik
alkacymetryczny zmieniający barwę przy pH 3,1-4,4. W środowisku kwaśnym zmienia barwę z żółtej na czerwoną, co związane jest z przekształceniem w sól wewnętrzną stabilizowaną poprzez delokalizację elektronów – stanowi ona efektywniejszy układ chromoforowy
oran¿ metylowy NH2
HO3S
+ Na2CO3
2 NH2
+Na -O3S
2 + CO2 + H2O
tworzenie soli
NH2
+Na -O3S diazowanie
+ 2 HCl + NaNO2
N
-O3S
~0 oC
N
+ 2 NaCl + 2 H2O
N
-O3S sprzêganie N
N
+ N
+Na -O3S
N
N
Barwniki azowe
N
N R
R
¿ó³cieñ anilinowa (R = H)
¿ó³cieñ metylowa (R = CH3)
N
NO2 OH
czerwieñ para
N
czerñ amidowa 10B N N N
N
N
OH NH2 NaO3S SO3Na
N
SO3Na N
OH
SO3Na azorubina
N
OH N N N
OH HO
SO3Na NaO3S
br¹ z HT br¹ z czekoladowy HT
N
SO3Na N
HO OH
chryzoina
N
SO3Na N
OH czerñ eriochromowa T
OH
NO2
N
sudan I N OH
N N
N N
H2N
NH2 OH
HO SO3Na NaO3S
fiolet bezpoœredni N
Ar NH3 ~0 oC Ar N
N Ar = reszta
aromatyczna (aryl) X = reszta kwasowa np. Cl
HNO2 +
X X + 2 H2O
sól arylodiazoniowa
R +
Ar N N
R Ar N N X
R = NH2, OH, NHR, NR2, OR
