Rozwój rynku e-książki

(1)

Rozwój rynku e-książki

Anna Zygierewicz

E-bo ok market growth

The article reviews the development of e‑bo ok market and e‑bo ok reading worldwide and in five countries: France, Germany, Poland, United States and United Kingdom. The author also looks at the problem of e‑bo ok piracy, VAT rates on e‑bo oks, the EU digital single market, as well as self‑publishing as a growing part of the market.

Globalny rynek e-książki

Wartość globalnego rynku e‑książki (także e‑book, książka elektroniczna, książka cyfrowa) różni się zależnie od badania.

Według PwC wynosiła ona 11 mld USD (dolarów amerykań‑

skich) w 2014 r. i ma wzrosnąć do 17 mld USD w 2017 r. Według Kobo wynosiła on 14,5 mld USD w 2014 r. i ma wzrosnąć do 22 mld USD w 2017 r.¹ Według Forrester, dochody wydawców na samym europejskim rynek e‑książek wyniosą 19 mld USD w 2017 r.² Według Strategy Analytics, wartość rynku e‑książki wy‑

nosiła 7 mld USD w 2013 r. i wzrośnie do 16,7 mld USD w 2020 r.

Zwiększy się także liczba czytelników e‑książek z 10% w 2013 r.

do 25% w 2020 r., czyli do 1,7 mld e‑czytelników. W 2020 r. tablet będzie głównym urządzeniem do czytania e‑książek, a od stro‑

ny modelu sprzedaży, 81% stanowić będzie sprzedaż indywidu‑

alnych e‑książek, a 19% sprzedaż subskrypcyjna³.

Rynek e‑książki to obecnie niewielka część rynku książ‑

ki, na którym dochody wydawców w 2013 r. sięgały 114 mln euro (150 mld USD)⁴. Według GfK rynek e‑booków w Europie

1 Kobo thinks the global eBook market is worth $14.5bn, but what do other sources say?, www.publishingtechnology.com oraz The global e-Book market valued at $14.5 billion, http://goodereader.com [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

2 Europe will be the largest eBook market by 2017, worth $19 Billion, http://blogs.forrester.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

3 Global eBook Market to reach $16.7 billion in 2020, http://goode‑

reader.com; Global eBooks Market Forecast 2001–2020, Wei Shi, www.

strategyanalytics.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

4 Global eBook. A report on market trends and developments, Upda- te 2015, Rüdiger Wischenbart, www.wischenbart.com.

w 2013 r. stanowił 1,6% rynku książki we Francji, 2,4% w Niem‑

czech, 3,2% w Holandii, 3,7% we Włoszech i 4,5% w Hiszpa‑

nii⁵. Według Global eBook Report w 2014 r. rynek e‑książek stanowił 13% rynku książki w Stanach Zjednoczonych (27%

w dziale beletrystyka), 11,5% w Wielkiej Brytanii (25%) i 4,3%

w Niemczech (10,6%) (tabela 1)⁶. PwC przewiduje, że udział rynku książki elektronicznej w rynku książki wzrośnie z 9%

w 2012 r. do 22% w 2017 r., a w Stanach Zjednoczonych wy‑

nosić będzie 40%. Ci, którzy oczekiwali szybkiego rozwoju e‑czytelnictwa mogą czuć się zawiedzeni, jednak zmiana zwy‑

czajów czytelniczych, nawet w dobie cyfryzacji, wymaga cza‑

su. Kobo przewiduje, że zajmie to około 20 lat.

Raport Global eBook zwraca uwagę, że trudnością w roz‑

woju lokalnych rynków książek elektronicznych, szczególnie w Europie Środkowej i Wschodniej, jest poszukiwanie przez wykształconych i znających języki obce e‑czytelników książek elektronicznych w oryginalnych wersjach językowych, bez cze‑

kania na ukazanie się ich tłumaczeń⁷. Przy łatwej dostępności e‑booków na rynkach zagranicznych oraz często porównywal‑

nych lub nawet niższych cenach, rynki lokalne muszą walczyć o klienta. PwC zauważa zaś, że większość e‑książek czytana jest na tabletach, dlatego wydawcy e‑książek muszą konkurować o klienta z producentami filmów wideo, muzyki i gier⁸.

5 Pourquoi le livre numérique est toujours à la traîne en France, http://bfmbusiness.bfmtv.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

6 Global eBook, op.cit. [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

7 Global eBook, op. cit.

8 Global entertainment and Media Outlook 2014–2018 oraz PcW Global Media Outlook 2014–2018, www.pwc.com/outlook [dostęp:

1 czerwca 2015 r.]

(2)

Rynek e‑booków jest obecnie przede wszystkim ryn‑

kiem książki anglojęzycznej. Połowa dostępnych na świecie e‑booków wydana jest w języku angielskim⁹. Zgodnie z prze‑

widywaniami PwC wielkość sprzedaży e‑booków (bez ksią‑

żek specjalistycznych i podręczników) przekroczy wartość sprzedaży książek papierowych dopiero w 2018 r. i to tylko w dwóch państwach: w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii (patrz tabela 2)¹⁰. Udział rynków e‑booków w niean‑

glojęzycznych państwach jest niższy niż w państwach anglo‑

języcznych i nie przekracza 10% lokalnych rynków książki¹¹. Rynek e‑booków rozwija się szczególnie dobrze w niektó‑

rych segmentach. Najszybszy rozwój obserwuje się w kate‑

gorii książek tzw. „jednorazowego użytku” (sprzedawanych także często w wersji kieszonkowej), szczególnie takich jak romans, science fiction i thriller¹², za to np. literatura faktu nie sprzedaje się aż dobrze w wersji elektronicznej nawet na naj‑

większym lokalnym rynku e‑booków, czyli w Stanach Zjedno‑

9 Europe will be the largest eBook market, op. cit.

10 Turning the pixelated page, www.economist.com [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

12 Turning the pixelated page, op. cit.

czonych¹³. Widać to zarówno patrząc na dochody wydawców z e‑booków, jak i na wybory czytelników. Badanie firmy Kobo pokazuje, że w 2013 r. Kanadyjczycy najchętniej wybierali w wersji elektronicznej romanse (62%), fantasy (60%) i krymi‑

nały (59%). Romans był najbardziej angażującym gatunkiem we Włoszech (74%), Holandii (67%) i Wielkiej Brytanii (62%), a kryminał był preferowany przez Francuzów (70%), Australij‑

czyków i Nowozelandczyków (64%) oraz Amerykanów (44%).

Kanadyjczycy szczególnie chętnie sięgali po e‑książki w zimo‑

we wieczory. W czasie zimowej przerwy świątecznej w 2013 r.

przeczytali oni 300 mln wirtualnych stron, z czego 16 mln przypadało na pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia¹⁴.

Znaczenie e‑booków dostrzegają wydawcy. Dla trzech z czterech największych wydawców na świecie dochody ze sprzedaży e‑booków stanowią już co najmniej 20% ich docho‑

dów z działalności wydawniczej. Najwyższy udział dochodów ze sprzedaży e‑booków (50%) osiągnęła firma Penguin Ran‑

dom House w 2014 r. ze sprzedaży romansów w wersji elek‑

tronicznej w Stanach Zjednoczonych (tabela 3).

14 Inaugural Kobo book report reveals top eReading trends from 2014, www.newswire.ca [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

Tabela 1. Udział rynku e-bo oków w rynku książki i jego wybranych segmentach w 2014 r. (w %) Rynek Udział e-bo oków

w rynku ogółem Udział e-bo oków

w dziale „beletrystyka” Udział e-bo oków w wybranych segmentach rynku

Stany Zjednoczone 13 27 do 50

Wielka Brytania 11,5 25 40

Niemcy 4,3 10,6 20 i więcej

Francja 1,1 3 20–30

Hiszpania 3–5 8 do 15

Włochy bd 4–5 do 40

Holandia 4,7 10 bd

Źródło: Global eBo ok. A report on market trends and developments, Update 2015, Rüdiger Wischenbart, www.wischenbart.com [dostep: 1 czerwca 2015 r.].

Tabela 2. Wartość sprzedaży książek papierowych (wraz z audiobo okami) i e-bo oków w cenach konsumenta (w mld USD), dane i prognozy (książki papierowe i audiobo oki przedstawiono w górnych rzędach, a e-bo oki – w dolnych)

Stany Zjednoczone Japonia Niemcy Chiny Włochy Wielka Brytania

2009 15,09

0,82 8,55

0,35 6,32

<0,01 4,00

<0,01 3,35

<0,01 2,64

<0,01

2010 14,14

1,52 8,22

0,52 6,23

0,03 3,92

<0,01 3,31

0,01 2,59

0,19

2011 13,10

2,31 7,91

0,70 6,26

0,06 3,92

0,02 3,19

0,03 2,46

0,29

2012 11,87

3,35 7,61

0,89 6,20

0,15 4,10

0,06 3,13

0,05 2,33

0,48

2013 10,85

4,52 7,20

1,12 6,14

0,25 4,21

0,10 3,06

0,09 2,22

0,59

2014 9,99

5,69 6,94

1,33 6,12

0,35 4,22

0,14 2,97

0,12 2,09

0,76

2015 9,31

6,74 6,69

1,52 6,08

0,46 4,19

0,20 2,86

0,17 1,94

0,95

2016 8,76

7,59 6,49

1,69 6,07

0,57 4,14

0,26 2,72

0,24 1,78

1,15

2017 8,31

8,23 6,32

1,83 6,06

0,67 4,08

0,33 2,54

0,32 1,60

1,35

2018 7,94

8,69 6,18

1,93 6,05

0,78 4,01

0,38 2,35

0,39 1,41

1,54 Źródło: Turning the pixelated page oraz From papyrus to pixels, www.economist.com [dostep: 1 czerwca 2015 r.].

(3)

Pod koniec 2013 r. udział firmy Amazon w rynku e‑booków w Stanach Zjednoczonych wynosił 67%, a w Wielkiej Brytanii – 79%. Największymi graczami w tych państwach były odpo‑

wiednio Barnes & Noble (12% udziału w rynku) i Waterstones (3,3%). W Niemczech, udział firmy Amazon w rynku e‑booków wynosił w 2013 r. 43%, a platformy Tolino – 37%. W Hiszpanii udział firmy Amazon sięgał 40%, jednak na rynku działały silne firmy takie jak Casa del Libro, el Corte Ingles i Fnac España¹⁵. Pozycje rynkowych graczy ulegają jednak zmianie. Z jednej strony pozycja firmy Amazon wzrosła w Wielkiej Brytanii i oce‑

nia się ją obecnie na 95%¹⁶, a z drugiej spadła w Niemczech, gdzie w III kwartale 2014 r. po raz pierwszy dominującą pozy‑

cję na rynku zdobyła platforma Tolino¹⁷.

Rynki e-książki

w wybranych państwach

Francja

Rynek książki we Francji odnotował w 2014 r. spadek, ale na rynku e‑booków wzrost sprzedaży wyniósł aż 60%¹⁸. Tym niemniej w 2014 r. rynek e‑booków stanowił zaledwie 5% ryn‑

ku wydawniczego we Francji i był on wart ok. 135 mln euro¹⁹. Rynek e‑booków jest nadal mały, mimo że istnieje potencjał do jego rozwoju. Według danych GfK, prawie co drugi Francuz ma smartfon (49% w 2015 r. i 46% w 2014 r.), a 3 na 10 ma

15 Global eBook. A report on market trends and developments, Upda- te spring 2014, Rüdiger Wischenbart, www.wischenbart.com.

16 Amazon controls 95% of the eBook market in the UK, http://go‑

odereader.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

17 Tolino zieht am Kindle vorbei, www.buchreport.de [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

18 GfK reports French book market down, eBook sales up 60% in 2014, http://the‑digital‑reader.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

19 Le livre numérique peine à s’affranchir de Gutenberg, www.latri‑

bune.fr [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

tablet (34% w 2015 r. i 29% w 2014 r.). Pod koniec 2014 r. w po‑

siadaniu Francuzów było 950 tys. czytników, z których 350 tys.

kupiono w 2014 r. (głównie Kobo Fnac i Kindle Amazon)²⁰. Mimo to 85% Francuzów woli przeczytać książkę papierową niż elektroniczną²¹.

Według badania Ipsos, w 2014 r. 90% Francuzów w wie‑

ku 15 lat lub więcej przeczytało przynajmniej jedną książkę, w tym 19% sięgnęło po książkę elektroniczną, a 1% czytał tylko e‑booki. Statystyczny Francuz przeczytał w 2014 r. 14 książek papierowych i 2 książki elektroniczne. Po e‑booki najczęściej sięgały osoby w wieku 35–49 lat (30% czytelników e‑booków) oraz 15–24 lata (23%). Średnia wieku e‑czytelnika to 40 lat, podczas gdy czytelnika książek ogółem to 47 lat. Czytelnicy e‑książek byli lepiej wyposażeni w urządzenia typu smartfon (miało je 81% e‑czytelników), tablet (67%) czy komputer prze‑

nośny (97%). W grupie czytelników ogółem proporcje te wy‑

nosiły odpowiednio: 58%, 50% i 86%. Czytniki posiadało 29%

czytelników e‑książek²².

Francuzi niechętnie kupowali e‑książki. W 2014 r. 32%

e‑czytelników pobierało „tylko” darmowe e‑booki, a z e‑czy‑

telnikami, którzy „najczęściej” pobierali e‑książki za darmo ich udział wzrastał do 71%. Mimo to 61% e‑czytelników kupiło przynajmniej jedną książkę elektroniczną, choć tylko 21% wy‑

dało na ten cel łącznie ponad 40 euro. Prawie 60% e‑czytelni‑

ków uważa, że ceny e‑booków są wysokie. Według badanych, optymalna cena powieści wydanej w wersji elektronicznej wy‑

nosi 7–8 euro (czyli tyle ile wynosi średnia cena powieści wy‑

danej w wersji kieszonkowym), książki naukowej – 9–10 euro, a komiksu – 5 euro²³. Na decyzje o zakupie e‑książek wpływał

21 Liseuses et tablettes: les Français préfèrent toujours le bon vieux livre, http://actu.orange.fr [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

22 Les Français et la lecture, http://www.crlbn.fr [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

23 Etude des perceptions et usages du livre numérique – Etude quali- tative – Octobre 2014, Département Recherche, Etudes et Veille (DREV) Tabela 3. Dochody z e-booków czterech największych wydawców na świecie

Penguin Random House Hachette Livre Harper Collins Macmillan

2014 2014 2014 2014

Dochody grup z działalności

wydawniczej (w mln) € 3324 € 2004 $ 1434 bd

Dochody z e‑booków 20% 10,3% 22% bd

Dochody z e‑booków

(szczegóły) 30% w Stanach

Zjednoczonych (50% w dziale romans) 15% w Niemczech 10% w Hiszpanii 100 mln sprzedanych e‑booków

26% w Stanach Zjednoczonych 31% w Wielkiej Brytanii

2013 2013 2013 2013

Dochody grup z działalności

wydawniczej (w mln) € 2655 € 2066 $ 1369 € 721

Dochody z e‑booków 20% 10,4% 23% 27%

Dochody z e‑booków

(szczegóły) 100 mln sprzedanych

e‑booków;

‑9% pod względem liczby sprzedanych egzemplarzy w stosunku do 2012

30% w Stanach Zjednoczonych 27% w Wielkiej Brytanii

Źródło: Global eBook. A report on market trends and developments, Update 2015, Rüdiger Wischenbart, www.wischenbart.com [dostep: 1 czerwca 2015 r.].

(4)

także sposób zabezpieczania plików. Z książek elektronicz‑

nych zabezpieczonych DRM (zob. s. 7) korzystać potrafiło 67%

e‑czytelników, ale 45% było przeciwnych takiemu zabezpie‑

czaniu, dlatego też stosowanie DRM wpływa na decyzję doty‑

czącą zakupu 1 na 4 e‑książki²⁴.

Czytanie e‑książek ma wpływ na wzrost czytelnictwa we Francji. Prawie co czwarty (23%) e‑czytelnik deklaruje, że czyta teraz więcej książek papierowych i elektronicznych.

Choć 58% e‑czytelników czyta inne gatunki książek w wersji elektronicznej i w wersji papierowej²⁵. Czytelnicy e‑książek najczęściej znają innych e‑czytelników, dlatego 43% z nich pożycza książki elektroniczne innym, co również wpływa na wzrost czytelnictwa²⁶.

W 2014 r. 74% użytkowników czytało e‑książki na jednym urządzeniu, a 26% na kilku. Satysfakcja z czytania była najwyż‑

sza wśród użytkowników czytników (7,8/10), a w dalszej ko‑

lejności wśród użytkowników tabletów (7,2/10), komputerów przenośnych i smartfonów (po 6,6/10) oraz komputerów sta‑

cjonarnych (6,4/10). E‑czytelnicy najbardziej doceniali szyb‑

kość ściągania oraz szybkość zakupu e‑książek (po 7,4/10), a najmniej oferowane promocje (6,0/10) oraz ceny e‑booków (5,7/10)²⁷. Wśród badanych w lutym 2015 r., 84% czytało e‑książki na smartfonach, 80% na komputerach przenośnych, 55% na tabletach, 25% na czytnikach, a 9% na komputerach hybrydowych (czyli urządzeniach łączących cechy co najmniej dwóch urządzeń, np. tabletu i laptopa).

Na przełomie 2013 r. i 2014 r. 62,5% wydawnictw oferowała książki elektroniczne, a w grupie dużych wydawców – wszy‑

scy. Większość (74,3%) wydawców ustalała cenę e‑książki w relacji do ceny książki papierowej, najczęściej w wydaniu kieszonkowym. W ponad połowie przypadków (55,6%) cena e‑książki odpowiadała cenie książki w wydaniu kieszonko‑

wym, w 33,3% była od niej niższa, a w 11,1% – wyższa. Naj‑

częściej używane kanały sprzedaży e‑książek dla czytelników (odpowiedzi nie sumują się do 100%) to²⁸:

• 31,6% – platformy takie jak np. Numilog, Eden, Immateriel,

• 26,4% – dystrybutorzy tacy jak np. Amazon, Google Play, Apple, Kobo, Fnac,

• 21,4% – sprzedaż bezpośrednia do klienta,

• 20,4% – sprzedaż za pośrednictwem e‑księgarń, które nie przechowują plików.

Z drugiego z wymienionych kanałów sprzedaży najchęt‑

niej korzystały grupy wydawnicze, a z pierwszego i trzeciego – niezależne wydawnictwa.

Do zabezpieczania e‑książek wykorzystywany był DRM (43,2%), znak wodny (35,1%) oraz rozwiązania służące do (an‑

typirackiego) śledzenia plików (13,5%). Niespełna trzy procent (2,5%) wydawców udostępnia e‑booki do czytania w sieci (en streaming) na platformach takich jak np. Google Book. E‑booki przygotowywane były w formacie ePUB (53,6%), PDF (33,9%) oraz innych (12,5%, w tym 71,4% MOBI oraz po 14,3% aplika‑

cje i HTML). Wśród najważniejszych elementów hamujących rozwój rynku e‑książek wydawcy wymieniali: cenę e‑książek (17,2%, odpowiedzi nie sumują się do 100%), problemy Hadopi, www.hadopi.fr [dostep: 1 czerwca 2015 r.].

24 Ibidem.

25 Ibidem.

26 Ibidem.

27 Ibidem.

28 Ibidem.

techniczne oraz brak interoperacyjności między formatami (po 14,9%), a także niewystarczającą ofertę i dostępność (po 11,5%). Ponad połowa wydawców (56,5%) uważa, że fran‑

cuski rynek książki elektronicznej do 2020 r. będzie stanowił 15–30% rynku książki²⁹.

Niemcy

Niemiecki rynek jest czwartym rynkiem na świecie pod względem wartości sprzedaży książek elektronicznych³⁰. We‑

dług stowarzyszenia wydawców niemieckich, udział e‑booków (bez książek specjalistycznych i podręczników) na niemieckim rynku książki wynosił 0,8% w 2011 r., 2,4% w 2012 r., 3,9%

w 2013 r. i 4,3% w 2014 r. (tabela 4)³¹. Według PwC udział ten był nieznacznie wyższy i wynosił: 1,4% w 2011 r., 2,7%

w 2012 r., 41,1% w 2013 r., 5,2% w 2014 r., a w 2015 r. ma wy‑

nieść – 6,5%³². W 2013 r. wartość rynku e‑booków w cenach konsumenta wyniosła 230 mln euro³³.

Niemiecki rynek książki elektronicznej rośnie powoli.

W 2011 r. na rynku konsumenta sprzedano 4,3 mln e‑książek, w 2012 r. – 13,2 mln, w a 2013 r. – 21,5 mln. W 2013 r. 4,1%

Niemców w wieku 14 lat lub więcej ściągnęło e‑książkę (2,3% w 2012 r., 1,2% w 2011 r.). Trend wzrostowy może się utrzymać. W 2014 r. 88% Niemców w wieku 10 lat i więcej słyszało o e‑książkach, podczas gdy w 2012 r. było ich 72%, a w 2010 r. – 49%³⁴.

Średnia cena e‑książki na rynku niemieckim spada.

W 2010 r. wynosiła ona 10,71 euro, a w 2013 r. – 7,58 euro (ta‑

bela 4). Według prognoz w 2014 r. miała spaść do 6,9 euro³⁵. Podatek VAT na e‑booki w Niemczech wynosi 19% (na książki papierowe 7%)³⁶. Regulacje dotyczące stałej ceny książki nie obejmują w Niemczech e‑booków. W 2013 r. prawie połowa wydawców oferowała e‑książki w cenach niższych o 20% od ceny wydań papierowych, zaś 42% wydawców w cenach niż‑

szych o 10–20%³⁷.

Niemcy lubią czytać, czytają dużo i kupują książki. W 2013 r.

i 2014 r. 74% Niemców deklarowało przeczytanie przynaj‑

mniej jednej książki w celach prywatnych lub zawodowych.

W 2013 r. przynajmniej jedną książkę kupiło 67% kobiet i 53%

mężczyzn³⁸. Po e‑książkę sięgnęło 21% Niemiec w 2013 r.

i 24% w 2014 r.³⁹ W 2014 r. e‑czytelnikami było po ok. 30%

osób z grup wiekowych 14–29 lat, 30–49 lat i 50–64 lata oraz

29 Baromètre 2014 de l’offre de livres numériques en France, Mars 2014, KPMG, www.kpmg.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

30 Turning the pixelated page, op. cit.

31 Books and the book trade in figures, 2014, www.boersenverein.de [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

32 Ronald Schild, Ebooks: a German view, Digital Book 2011 Confe‑

rence, http://idpf.org [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

33 El mercado del libro electrónico en Alemania, www.mecd.gob.es [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

34 Books and the book trade, op. cit.

35 Verankert im Markt – Das E-Book in Deutschland 2013; Das E-Book in Deutschland 2014, www.boersenverein.de [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

36 El mercado del libro electrónico, op. cit.

38 E-books on the up in Germany, www.deutschland.de [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

39 E-Book – Studie: Jeder fünfte Bundesbürger liest digitale Bücher, www.vdi‑nachrichten.com; Jeder vierte Bundesbürger liest E-Books, www.bitkom.org [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

(5)

10% osób w wieku 65+. W niedalekiej przyszłości po e‑książki planowało sięgnąć 32% badanych w 2014 r. i 27% w 2013 r.⁴⁰ W 2013 r. dla ponad 60% e‑czytelników, czytanie książki w wer‑

sji elektronicznej i wersji papierowej było równoważne⁴¹. Czytelnictwo e‑książek przekładało się w Niemczech na zakupy; każdy e‑czytelnik kupił średnio 6,4 e‑książki w 2013 r.

(5,5 w 2012 r.). W 2013 r. na rynku niemieckim ukazało się 82 tys. nowych tytułów książek; połowa z nich oferowana była w wersji elektronicznej. Większość wydawców stosowała zabezpieczenie antypirackie (głównie DRM), jednak e‑książki bez zabezpieczeń stanowiły 47% rynku⁴².

W 2013 r. 69% wydawców oferowało e‑booki (53% w 2012 r.

i 49% w 2011 r.). Książki elektroniczne oferowało 79% księgarń (73% w 2012 r. i 65% w 2011 r.), a w przypadku największych podmiotów udział ten wynosił 98%⁴³.

Niemcy chętnie korzystali z e‑czytników, a ich sprzedaż wzrosła w 2013 r. w stosunku do 2012 r. o 19%. Poza e‑czytni‑

kami i tabletami, 13% używało do czytania e‑booków smart‑

fonów. Skłaniało to wydawców do publikowania krótkich tekstów e‑opowiadań i e‑noweli, na wzór internetowych se‑

riali/noweli telewizyjnych⁴⁴. W 2013 r. sprzedano w Niemczech 9,2 mln tabletów i 1,23 mln e‑czytników⁴⁵. Około 9% Niemców posiadało e‑czytniki, z czego 43% miało jeden z modeli Kindla a 12% jeden z modeli Tolino⁴⁶. Na początku 2014 r. w Stiftung Warentest za trzy najlepsze czytniki na rynku niemieckim uznano: Amazon Paperwhite, Tolino Shine i Kobo Aura⁴⁷. Do celów zawodowych, Niemcy najchętniej czytali e‑książki na laptopach/netbookach (25%), zaś do celów prywatnych – na laptopach/netbookach oraz smartfonach (odpowiednio 45%

i 42%). Nieznacznie więcej osób wybierało e‑czytniki (27%) niż tablety (26%) do czytania e‑booków w celach prywatnych

40 Nutzung von E-Books in Deutschland, www.bitkom.org [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

41 Media Trend Outlook. E-Books on the Rise, op. cit.

42 El mercado del libro electrónico, op. cit.

43 Books and the book trade, op. cit.

44 El mercado del libro electrónico, op. cit.; Short Stories for E-Readers, 99 Cents Each, http://artsbeat.blogs.nytimes.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

45 Nutzung von E-Books in Deutschland, op. cit.

46 Is Amazon losing eBook market share in Germany?, http://the‑di‑

gital‑reader.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

47 Der Tolino mausert sich zum Rivalen, http://www.buchreport.de [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

(patrz tabela 5), a 76% respondentów czytało e‑książki tylko na jednym urządzeniu⁴⁸.

W trzecim kwartale 2014 r. platforma Tolino po raz pierw‑

szy zdobyła większą część rynku sprzedaży e‑booków w Niemczech niż Amazon Store – 45% do 39% – podczas, gdy jeszcze w drugim kwartale 2013 r. proporcje te wynosi‑

ły 30% do 48%. Trzecim największym graczem na rynku nie‑

mieckim był Apple’s iBookstore. Tolino to wspólna platforma sprzedaży detalicznej e‑booków stworzona przez niemieckich sprzedawców detalicznych Thalia, Weltbild, Hugendubel, Club Bertelsmann, sprzedawcę hurtowego Libri oraz Deutschen Telekom AG na początku 2013 r.⁴⁹ Pod marką Tolino sprzeda‑

wane są także e‑czytniki i tablety⁵⁰. Obok sprzedaży on‑line, sprzedawana są one także w 1560 księgarniach stacjonarnych w Niemczech⁵¹. Sprzedaż Tolino prowadzona jest w Austrii, Belgii, Holandii, Szwajcarii i we Włoszech, a plany sprzedaży obejmują Polskę⁵².

Polska

Według badania Biblioteki Narodowej, w 2014 r. po książkę elektroniczną sięgnęło 11,8% Polaków (7,3% w 2012 r.), a 8%

posiadało w swoich zbiorach e‑książki. Przeczytanie dłuższe‑

go tekstu w wersji elektronicznej deklarowało jednak 32%

respondentów. Tylko 2% polskich e‑czytelników korzystało z czytników. Najpopularniejszymi urządzeniami wykorzy‑

stywanymi do czytania tekstów i książek w formatach elek‑

tronicznych był laptop (60%, odpowiedzi nie sumują się do 100%) i komputer stacjonarny (27%) oraz telefon komórkowy (14%) i tablet (8%)⁵³.

Według wyników badania przeprowadzonego przez Vir‑

tualo⁵⁴, rynek e‑książki w Polsce w 2014 r. był wart 40 mln zł,

48 Nutzung von E-Books in Deutschland, op. cit.

49 In Germany: Ebooks Less Than 10% of Market, Tolino Grows, http://publishingperspectives.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

50 www.tolino.de.

51 ‘German Kindle’ Tolino expands internationally, www.thebook‑

seller.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

52 In Germany: Ebooks Less Than 10%, op. cit.

53 Stan czytelnictwa w Polsce w 2014 roku, www.bn.org.pl [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

54 Raport o rynku e-booków w Polsce w latach 2010–2014, http://

virtualo.pl [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

Tabela 4. E-book na rynku niemieckim

2010 2011 2012 2013 2014

Udział e‑booków w rynku książki 0,5 0,8 2,4 3,9 4,3

Sprzedaż e‑booków w mln egzemplarzy 1,9 4,3 13,2 21,5 bd

Średnia cena e‑booka w euro 10,71 8,03 7,72 7,58 bd

Źródło: Verankert im Markt – Das E-Book in Deutschland 2013; Das E-Book in Deutschland 2014, www.boersenverein.de [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

Tabela 5. Na czym Niemcy czytają e-booki (w %, odpowiedzi nie sumują się do 100%) Laptop/

netbook Smartfon Komputer

stacjonarny Tablet Czytnik

e-booków

Do celów prywatnych 45 42 22 26 27

Do celów zawodowych

(i do nauki) 25 11 13 14 5

Źródło: Nutzung von E-Books in Deutschland, www.bitkom.org [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

(6)

a w 2015 r. jego wartość może wzrosnąć do 60 mln zł. Według Biblioteki Analiz⁵⁵, wartość rynku e‑książki wynosiła 53,7 mln zł w 2013 r. (42 mln zł w 2012 r., wzrost o 28%), co stanowi‑

ło 2% wartości rynku książki. Według PwC, wartość rynku e‑książki to 24 mln USD w 2013 r. (2,8% wartości rynku książ‑

ki), 34 mln USD w 2014 r. (4%) i ma wzrosnąć do 94 mln USD w 2018 r. (10,7%)⁵⁶.

W 2013 r., według Biblioteki Analiz, na rynku dostępnych było 32 tys. tytułów polskojęzycznych e‑książek, w tym ok.

19 tys. stanowiły pozycje komercyjne⁵⁷. Według Virtualo do połowy 2014 r. w wersji cyfrowej dostępnych było prawie 35 tys. tytułów, a bez klasyki i tytułów niekomercyjnych – 20 tys. tytułów⁵⁸.

Największymi sprzedawcami e‑książek na rynku polskim są przede wszystkim (w kolejności alfabetycznej): Ebookpoint.pl (grupa Helion), Nexto.pl (grupa e‑Kiosk), Publio.pl (grupa Ago‑

ra), Virtualo (grupa Empik) i Woblink (grupa Znak).

Biblioteka Analiz szacuje, że w 2012 r. w Polsce przybyło ok.

150 tys. e‑czytników, z czego ok. 50% stanowiły różne mode‑

le Kindle Amazon⁵⁹. Virtualo ocenia że, na rynku polskim 73%

stanowiły czytniki Kindle Amazon. Na drugiej pozycji były inne czytniki (7,8%), na trzeciej czytniki Onyx Boox (4,6%), a na czwartej PocketBook (4,2%)⁶⁰. Wśród rzadziej pojawiających się na rynku marek można znaleźć np. e‑czytniki Nook oraz Kobo.

Polacy najchętniej czytali e‑książki w czasie wolnym w domu (85%, odpowiedzi nie sumują się do 100%) lub do‑

jeżdżając do domu/pracy (61%) oraz na wakacjach (56%)⁶¹. Według badania Uniwersytetu Warszawskiego, w czasie wol‑

nym w domu czyta 96% respondentów, w podróży do pracy/

szkoły/uczelni – 62% i tyle samo na wakacjach)⁶². Statystyczny e‑czytelnik w Polsce czyta 29 książek rocznie⁶³.

Badanie Virtualo wskazuje, że piractwo nie jest tak po‑

wszechne jak się uważa. Dla 75% klientów sklepu Virtualo ku‑

pienie e‑booka lub audiobooka w księgarni internetowej jest najwygodniejszą metodą pozyskania e‑książki, wygodniejszą niż „spiracenie” (tylko 15% wskazało, że łatwiej jest ściągnąć je z innych – potencjalnie nieautoryzowanych – źródeł interne‑

towych). Ważna jest jednak cena e‑książki. W sieci sprzedaży Virtualo średnia cena e‑książki w kategorii beletrystyka wyno‑

si 19,90 zł, choć średnia cena regularna (bez promocji) w tej kategorii to 24,79 zł. Z ankiety Virtualo z 2013 r. wynika, że 70%

klientów życzyłoby sobie, aby cena e‑książki była o 50% niższa od ceny książki papierowej. Tylko 11% zaakceptowałaby cenę o 10–20% niższą od ceny wydania papierowego. Wśród 16%

55 Rynek książki w Polsce 2014 – Wydawnictwa, Biblioteka Analiz, ww.biblioteka‑analiz.pl; Rynek książki w Polsce / 2014, www.instytutk‑

siazki.pl [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

56 Cyfrowa rewolucja 2014. Wpływ globalnych megatrendów na publikację i odbiór treści internetowych, www.pwc.pl [dostęp: 1 czerw‑

ca 2015 r.].

57 Pozycje objęte prawem autorskim (komercyjne) oraz pozycje pochodzące z domeny publicznej (klasyka i tytuły niekomercyjne).

58 Raport o rynku e-booków, op. cit.

59 Rynek książki w Polsce 2014 – Wydawnictwa, op. cit.

61 Ibidem.

62 E-book, audiobook i książka. Wrogowie czy przyjaciele?, Wojciech Hardy, http://grape.uw.edu.pl/iPiracy [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

63 E-booki: rynek rozwija się prężnie, ale prawie połowa czytelników korzysta z nielegalnych kanałów dystrybucji, www.polskieradio.pl [do‑

stęp: 1 czerwca 2015 r.].

innych odpowiedzi najczęściej pojawiała się cena 9,90 zł⁶⁴. Według badania Legimi w Polsce e‑czytelnicy najchętniej pła‑

ciliby za e‑książki nie więcej niż 15 zł, w tym 42% wskazało, że mniej niż 10 zł, a 29% – że między 11 a 15 zł (co odpowia‑

da cenie książki w wydaniu kieszonkowym)⁶⁵. Coraz częstszą praktyką na rynku jest sprzedaż tzw. „dubletów”, czyli książki papierowej i książki elektronicznej łącznie. Stosuje ją m.in. He‑

lion oraz Wydawnictwo Literackie.

Stany Zjednoczone

W 2013 r. sprzedaż e‑książek stanowiła 20% sprzedaży ksią‑

żek w Stanach Zjednoczonych⁶⁶. W 2014 r. sprzedaż e‑booków wzrosła o 4,9%. Wzrost ten spowodowany był głównie zwiększoną sprzedażą książek dla dzieci i młodzieży (wzrost o 20,8%). W dziale literatury dla dorosłych sprzedaż spad‑

ła o 1,4%. Dochód netto 1209 sprzedawców wzrósł o 4,7%

z 14,63 mld USD w 2013 r. do 15,72 mld USD w 2014 r. Do‑

chód ze sprzedaży e‑booków dla dorosłych stanowił 27,2%

dochodu ze sprzedaży książek w tym dziale⁶⁷. Do wzrostu na rynku e‑książek przyczynił się także ich eksport (wzrost o 63%

w 2013 r.). Eksport książek papierowych wzrósł tylko o 1,3%⁶⁸. W 2013 r. 76% Amerykanów w wieku 18 i więcej lat prze‑

czytało przynajmniej jedną książkę. Po książkę papierową sięgnęło 69%, po e‑książkę – 28%, a po audiobook – 14%.

Wśród czytających e‑książki przeważali ludzie młodzi; w gru‑

pie wiekowej 18–29 lat czytanie e‑booków zadeklarowało 37% badanych, w grupie wiekowej 30–49 lat – 32%, w grupie 50–64 lat – 27%, a w grupie 65+ – 12%. Po e‑booki częściej się‑

gały kobiety (33%) niż mężczyźni (23%). Prawie 9 na 10 (87%) czytających e‑booki sięgnęło także po książkę papierową, a 29% po audiobook. Wśród osób czytających książki papiero‑

we, po e‑booka sięgnęło 35% a po audiobook – 17%⁶⁹. Młodzi Amerykanie (18–34 lat) wolą książki papierowe niż książki elektroniczne. W tej grupie wiekowej, 79% badanych przeczytało przynajmniej jedną książkę papierową w ciągu ostatniego roku. E‑książkę na tablecie przeczytało w tym cza‑

sie 47% respondentów, a na smartfonie – 36%. Same książki elektroniczne czytało 1,6% badanych. Ponad połowa (52%) kupowała książki w sieciach księgarskich, a 40% w Internecie.

Na zakup książek elektronicznych więcej niż na zakup książek papierowych wydało 36% badanych⁷⁰.

Czytelnicy e‑książek czytają więcej. Statystyczny e‑czytel‑

nik czyta w ciągu roku 24 książki, a czytelnik wyłącznie książek papierowych – 15⁷¹. Do wzrostu e‑czytelnictwa przyczyniają się urządzenia mobilne. W grupie wiekowej 18–39 lat 41% de‑

65 Raport z badania czytelników książek i ebooków, Legimi, Poznań, październik 2014, www.legalnakultura.pl [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

66 Digital devices give a big boost to book reading, www.usatoday.

com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

67 Industry sales rose 4.9% in 2014, www.publishersweekly.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

69 A snapshot of reading in America in 2013, www.pewresearch.org [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

70 New research reveals print habits die hard with millennial readers, www.publishingtechnology.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

71 The rise of e-reading, www.pewinternet.org [dostep: 1 czerwca 2015 r.].

(7)

klarowało, że czyta więcej od kiedy ma e‑czytnik, zaś w grupie 40 lat i więcej deklarację taką złożyło 31% badanych⁷². W stycz‑

niu 2014 r. 90% Amerykanów posiadało telefon komórkowy, 58% – smartfon, 42% – tablet, a 32% – e‑czytnik. W kwietniu 2010 r. e‑czytniki posiadało 4% Amerykanów, a tablet – 3%⁷³.

Według firmy Nielsen, w 2014 r. na 40% wartość rynku e‑książki składały się książki w dziale non-fiction, 37% – książ‑

ki dla dzieci i młodzieży, a 23% – beletrystyka dla dorosłych.

Pod względem liczby sprzedanych egzemplarzy dominuje jednak ten ostatni rodzaj (65%), w ramach którego najczęściej kupowane były romanse (24%), kryminały i thrillery (po 10%) oraz suspens (9%)⁷⁴. Amazon, jako główną platformą zakupu e‑booków wskazało 67% e‑czytelników⁷⁵.

Wielka Brytania

Wartość rynku e‑książki w Wielkiej Brytanii w 2014 r. wyno‑

siła 373,6 mln funtów brytyjskich (GBP)⁷⁶. Wzrost liczby sprze‑

danych egzemplarzy e‑książek w stosunku do 2013 r. wyniósł 15,3%. Według Global eBook Report, w 2014 r. e‑książki sta‑

nowiły 30% kupionych książek. Największy udział e‑booków odnotowano w dziale literatura dla dorosłych (ok. 50%), jed‑

nak wzrost nastąpił także w dziale literatura faktu i książek dla dzieci⁷⁷. Według firmy Nielsen w IV kwartale 2014 r, 56% kupu‑

jących książki Brytyjczyków posiadało tablet (41% w IV kwar‑

tale 2013 r.), 25% posiadało e‑czytnik, a 84% (76% w IV kwarta‑

le 2013 r.) posiadało tablet, czytnik lub smartfon⁷⁸. W pierwszej połowie 2014 r. liczba sprzedanych egzemplarzy e‑booków stanowiła 23% liczby sprzedanych książek. Na książki w mięk‑

kiej oprawie oraz w wydaniu kieszonkowym przypadało 42%

rynku, a na książki w twardej oprawie – 25%. W dziale beletry‑

styka oraz literatura dla młodzieży udział e‑książek sięgał 30%.

E‑książki miały tylko 22% udziału w rynku książki non-fiction dla dorosłych oraz 13% w rynku książki dla dzieci⁷⁹.

W 2013 r. brytyjscy konsumenci wydali 300 mln GBP na zakup (80 mln egzemplarzy) e‑booków, co oznacza wzrost w stosunku do 2012 r. o 20%. Jednak wartość rynku książki pa‑

pierowej to aż 2,2 mld GBP, o 4% mniej niż w 2012 r. W 2013 r.

e‑booki stanowiły 1 na 4 kupione przez Brytyjczyków książ‑

ki, 1 na 5 w 2012 r. Około 40% e‑booków kupionych zostało w dziale literatury dla dorosłych (33% w 2012 r.)⁸⁰.

72 Digital devices give a big boost to book reading, www.usatoday.

com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

73 Device ownership over time, www.pewinternet.org [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

74 What Nielsen Bookscan data tells us about ebook sales cycles & the ebook plateau, www.publishingtechnology.com; The changing mix of what sells in print: how ebooks have changed the print book market pla- ce, www.slideshare.net [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

76 Ibidem.

77 Nielsen Books & Consumer Survey Results Released. Looking at Consumer Purchasing Behaviour in 2014, www.nielsenbook.co.uk [do‑

78 Ibidem.

79 E-books still outsold by hardcover and paperback, www.pub‑

lishersweekly.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

80 Nielsen Books & Consumers 2014, www.nielsenbook.co.uk; Have we fallen out of love with e-readers?, www.independent.co.uk [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

PwC szacuje, że do 2018 r. sprzedaż e‑booków prześcignie w Wielkiej Brytanii sprzedaż książek papierowych, a sprze‑

daż książek papierowych spadnie trzykrotnie. Wartość rynku e‑booków wzrośnie z 380 mln GBP do 1 mld GBP⁸¹. Według PwC, do 2018 r. połowa ludności Wielkiej Brytanii będzie posiadać iPad, Kobo, Kindle lub inny czytnik. Z prognozą PwC nie zgadza się firma Waterstones, według której rynek e‑booków w Wielkiej Brytanii będzie się zmniejszać, tak jak ma to miejsce w Stanach Zjednoczonych, a rynek książki papierowej zwiększać⁸².

Cztery z pięciu największych grup wydawniczych odnoto‑

wały w 2014 r. wzrost liczby sprzedanych e‑książek (Penguin Random House – 20,9%, Harper Collins – 29,1%, Pan Macmil‑

lan – 10,4%, Hachette – 7,3%), a jedna odnotowała spadek (Si‑

mon & Schuster – 0,3%)⁸³. Na rynku brytyjskim te 5 grup wy‑

dawniczych sprzedało w 2014 r. 49 mln egzemplarzy e‑książek (o 15,3% więcej niż w 2013 r.)⁸⁴.

Udział firmy Amazon w sprzedaży e‑booków szacowa‑

ny jest na 70–80%⁸⁵. Na rynku książki papierowej wynosi on 30%. Według badania Ofcom, przeprowadzonego w okresie marzec–maj 2013 r., 79% osób, które czytały e‑książki w cią‑

gu 3 miesięcy poprzedzających badanie korzystało choć raz z platformy Amazon. Drugą najczęściej odwiedzaną platformą był Apple’s iBookstore (wskazało ją 9% respondentów). Go‑

ogle Play i eBooks.com miały po 6% udziałów w rynku, Kobo – 5%, a Waterstones – 3%⁸⁶.

Młodzi ludzie w Wielkiej Brytanii nie są wielkimi zwolenni‑

kami e‑czytelnictwa. Wśród Brytyjczyków w wieku 18–34 lat, 64% przeczytało w ciągu roku przynajmniej jedną książkę pa‑

pierową, 28% przeczytało e‑książkę na tablecie, a 19% na te‑

lefonie komórkowym. Czytanie tylko książek elektronicznych zadeklarowało 3,7% badanych. W Internecie młodzi ludzie kupowali częściej książki papierowe niż elektroniczne. Woleli też kupować książki w sieciach księgarskich takich jak Water‑

stones czy WH Smiths (43% respondentów) niż w Internecie (38%). Niechętnie odwiedzali też biblioteki (21%)⁸⁷.

Formaty e-książek w skrócie

Najpopularniejszym formatem książek elektronicznych na e‑czytniki jest ePUB, drugim zaś jest MOBI przeznaczony na czytniki Kindle Amazon. Nadal wiele osób korzysta z formatu PDF. Na rynku pojawiają się także e‑booki wydane w formacie TXT. Dostępne w tym formacie są np. niektóre e‑booki w pro‑

jekcie Gutenberga⁸⁸ oferującym ponad 46 tys. darmowych książek elektronicznych.

DRM (Digital Rights Management) jest najczęściej stoso‑

wanym w wielu państwach sposobem zabezpieczania plików.

81 Ebooks on course to outsell printed editions in UK by 2018, www.

theguardian.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

82 UK e-book purchases ‘up 20% in 2013’, www.thebookseller.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

84 The UK e-book market in 2014, www.thebookseller.com [dostęp:

1 czerwca 2015 r.].

86 Amazon has ‘79% of e-book market in UK’, September 2013, www.thebookseller.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

87 New research reveals print habits die hard with millennial readers, www.publishingtechnology.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

88 www.gutenberg.org.

(8)

Otwarcie pliku z DRM możliwe jest w programie Adobe Digital Editions. Czytanie plików z DRM np. na czytniku czy tablecie możliwe jest po założeniu konta w programie Adobe Digital Editions oraz po autoryzowaniu w nim urządzenia, na którym e‑book ma być użytkowany. W założeniu – mechanizm DRM ma służyć ochronie praw autorskich twórców, w praktyce – może być wykorzystany do dowolnego ograniczenia moż‑

liwości korzystania z danych w systemach komputerowych i multimedialnych. Dodatkowo użytkownicy plików z DRM mają ograniczone możliwości ich kopiowania i pożyczania⁸⁹.

Drugim najbardziej popularnym (w Polsce obecnie pierw‑

szym) sposobem zabezpieczania plików jest cyfrowy znak wodny (watermark). Metoda cyfrowego znaku wodnego polega na umieszczeniu znaku wewnątrz cyfrowej treści, dzięki czemu możliwe jest rozpoznanie unikatowej licencji transakcyjnej e‑czytelnika. Usunięcie znaku wiąże się z po‑

gorszeniem jakości danych zapisanych w pliku. Znak wodny jest preferowany przez e‑czytelników, ponieważ nie wymaga stosowania specjalnych programów do odczytywania za‑

kupionych plików, tak jak ma to miejsce w przypadku DRM, oraz umożliwia ich odczytywanie na wszystkich urządzeniach odtwarzających wybrany format. Nie ma również ograniczeń liczby licencji oraz możliwości przenoszenia plików między urządzeniami. Licencja transakcyjna pozwala jednak monito‑

rować i rozpoznawać pliki w przypadku nieuprawnionego ich użytkowania⁹⁰

Self-publishing

Self-publishing jest rozwijającą się częścią rynku e‑booków.

Rynek self-publishing rozwija się zarówno pod względem licz‑

by książek napisanych, jak i książek sprzedanych.

Szacuje się, że 30% kupowanych w Stanach Zjednoczo‑

nych e‑booków nie ma nadanego ISBN. Trzydzieści trzy pro‑

cent płatnych e‑booków pobieranych ze strony Amazon i 20%

kwot płaconych za e‑booki na tej stronie przypada na pozycje self-published. Do autorów pozycji self-published trafia 40%

ogółu dochodów przeznaczonych dla autorów sprzedających na stronie Amazon, podczas gdy do autorów, których e‑booki zostały opublikowane przez pięciu największych wydawców (Penguin Random House, HarperCollins, Hachette, Macmillan, and Simon & Schuster), trafia 35% ogółu dochodów⁹¹. W 2013 r.

na rynku amerykańskim dostępnych było 458 tys. tytułów ksią‑

żek self-published, o 17% więcej niż w 2012 r. i o 437% więcej niż w 2008 r.⁹² W 2013 r. brytyjscy czytelnicy kupili 18 mln ksią‑

żek self-published, o 79% więcej niż w 2012 r. W Niemczech już 18% e‑czytelników sięgnęło po pozycje self-published, a 11%

e‑czytelników samemu opublikowało tekst⁹³.

Rozwój self-publishingu może być przede wszystkim szan‑

są dla kobiet autorów, które obecnie nie są w stanie przebić

89 DRM, Digital rights management, zarządzanie prawami cyfrowy- mi, http://pl.wikipedia.org; Instrukcja postepowania z plikami zabezpie- czonymi DRM, http://woblink.com/pl/DRM [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

90 http://virtualo.pl/?go=help#watermark; http://pl.wikipedia.

org/wiki/Cyfrowy_znak_wodny [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

91 January 2015 Author Earnings Report, www.autorearnings.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

92 Self-publishing lets women break book industry’s glass ceiling, survey finds, www.theguardian.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

93 Ibidem.

się przez szklany sufit przemysłu wydawniczego. Podczas, gdy tradycyjny rynek książki jest zdominowany przez mężczyzn, to coraz więcej kobiet wydaje i sprzedaje w segmencie rynku

“DIY” (ang. Do it yourself, pl. Zrób to sam)⁹⁴.

Piractwo

Naruszanie praw własności intelektualnej w Internecie, nazy‑

wane piractwem, jest problemem większości państw. Dotyczy ono przede wszystkim filmów, programów telewizyjnych (szcze‑

gólnie programów sportowych) i muzyki. W mniejszej skali, ale dotyczy też e‑booków. Szacuje się, że w 2011 r. 20% wszystkich ściągniętych z Internetu e‑książek było spiratowanych⁹⁵.

W Hiszpanii w 2014 r. 87,94% (w 2013 r. 84%) zasobów cy‑

frowych miało wersje pirackie. W 2013 r. wartość spiratowa‑

nych książek papierowych oraz e‑booków wynosiła 1,19 mld euro, a w 2014 r. – 2,68 mld euro. Dla porównania wartość spi‑

ratowanej muzyki wynosiła w 2013 r. 6,07 mld euro, a w 2014 r.

– 6,77 mld euro. W przypadku spiratowanych e‑książek (bele‑

trystyki), 42,8% ściągniętych pozycji to materiały nie starsze niż 1 rok. Szacuje się, że likwidacja piractwa książek pozwoli‑

łaby utworzyć o 8% więcej miejsc pracy na etapie wydawania książek i o 16% więcej na etapie ich dystrybucji. Wzrasta także liczba użytkowników nielegalnych treści, z 51% w 2012 r. do 58% w 2013 r. Ponad 7 na 10 poszukujących nielegalnych treści używa w tym celu wyszukiwarek internetowych, z cze‑

go prawie 100% używa Google. O tym, że piractwo to duży biznes, może świadczyć fakt, że 71% portali oferujących nie‑

legalne treści utrzymuje się z reklam. Internauci korzystający z nielegalnych treści uzasadniali swoje postepowanie w nastę‑

pujący sposób: „nie płacę jeśli mogę coś dostać za darmo”, „już płacę za dostęp do Internetu”. W przypadku filmów częstym argumentem było stwierdzenie, że film nie jest już wyświetla‑

ny i nie można go nigdzie kupić⁹⁶.

We Francji 20% e‑czytelników ściąga nielegalne e‑książki.

Eksperci oceniają, że wpływ na to mają przede wszystkim zbyt wysokie ceny e‑książek⁹⁷. Potwierdzają to badania, z których wynika, że 41% (wyniki nie sumują się do 100%) ściągających nielegalnie e‑booki, jako przyczynę takiego postępowania wskazuje wysokie ceny e‑książek. Po 23% respondentów wskazało inne trzy przyczyny: 1) „nie płace za coś co mogę dostać za darmo”, 2) „na legalnych stronach nie znajduję tego czego szukam” oraz 3) „zawsze korzystam z darmowych opcji”.

Jedna osoba na pięć za swoje postepowanie „obwinia” stoso‑

wanie systemu DRM. Wśród nielegalnie ściąganych e‑książek dominuje powieść i literatura ogółem (43%), komiksy (28%) oraz książki naukowe, techniczne i zawodowe (22%)⁹⁸.

W Polsce nie prowadzi się szerokich badań dotyczących piractwa e‑książek, choć proces naruszania praw własności in‑

telektualnej w Internecie jest monitorowany przez wyspecjali‑

94 Ibidem.

95 Kobo book report puts global ebook sales at $14.5 billion, http://

mobilesyrup.com [dostęp: 1 czerwca 2015 r.].

96 Más piratas que legales, Observatorio de la piratería y hábitos de consumo de contenidos digitales 2014, www.federacioneditores.org;

Observatorio 2014: Más piratas que legales, http://lacoalicion.es [do‑

98 Etude des perceptions, op. cit.