KOMPeTencJe SPOŁeczne PeRSOneLU MeDYczneGO
6.4. Aktywność i świadomość potrzeb szkoleniowych personelu medycznego
Porównanie oczekiwań z rzeczywistą oceną posiadanych umiejętności in-terpersonalnych oraz komunikowania się pokazuje, że istnieją różnice w ocenie dokonanej przez personel medyczny. Zarówno lekarze, jak i pielęgniarki wyższe wymagania stawiają menedżerom opieki zdrowotnej aniżeli sobie samym. Istot-nym czynnikiem, pozwalającym zwiększyć prawdopodobieństwo poprawy cech interpersonalnych, jest świadomość lekarzy i pielęgniarek dotycząca potrzeby do-skonalenia kompetencji. Z danych zawartych w tabeli nr 91 wynika, że większość badanych lekarzy chce uczestniczyć w szkoleniach wewnętrznych z tendencją ro-snącą. Zmiana do roku bazowego wynosi 11,7%.
Tabela nr 94. Poziom uczestnictwa lekarzy w szkoleniach typu wewnętrznego Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 208 214 82,2 93,9
Nie 45 14 17,8 6,1
Suma N = 253 N = 228 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
W przypadku pielęgniarek jest to jeszcze wyższy współczynnik i wynosi 94,8%
w 2011 r. oraz 96,6% wskazań w 2018 r. W przypadku jednej i drugiej grupy za-wodowej pracownicy zainteresowani są głównie pogłębianiem wiedzy oraz umie-jętności typowo zawodowych, przydatnych w świadczeniu usług medycznych.
Kompetencje menedżerskie personelu medycznego
194
Tabela nr 95. Poziom uczestnictwa pielęgniarek w szkoleniach typu wewnętrznego Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 598 601 94,8 96,6
Nie 33 21 5,2 3,4
Suma N = 631 N = 622 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Część spośród wymienionych wcześniej cech interpersonalnych ma charakter uniwersalny. Są one przydatne i wykorzystywane zarówno na stanowiskach ope-racyjnych, jak i przez menedżerów opieki zdrowotnej.
Spośród czynników, które wzmacniają skuteczność doskonalenia kompetencji, oprócz świadomości wyróżnia się również trafność zakresów tematów szkoleń.
Tabele nr 95 i 96 zawierają informacje badawcze dotyczące oceny doboru te-matów w szkoleniach typu wewnętrznego. W przypadku respondentów z grupy lekarzy 87% w 2011 r. oraz 90,4% w 2018 r. stwierdza, że poziom szkoleń we-wnętrznych mieści się w zakresie przeciętny – wysoki.
Tabela nr 96. Ocena doboru tematów szkoleń wewnętrznych przez lekarzy
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Bardzo nisko 11 7 5,5 3,6
Nisko 15 12 7,5 6,1
Przeciętnie 91 79 45,5 40,1
Wysoko 75 86 37,5 43,6
Bardzo wysoko 8 13 4,0 6,6
Suma 200 197 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Dla grupy pielęgniarskiej szkolenia wewnętrzne, ze względu na wykonywane zadania i związane z tym potrzeby, m.in. w zakresie obsługi urządzeń, znajomości procedur oraz umiejętność pracy w zespole, są bardziej użyteczne. Aż 90% bada-nych przedstawicieli tej zbiorowości pozytywnie odnosi się do tematyki szkoleń wewnętrznych. Różnica między grupami medycznymi wynika ze specyfiki obo-wiązków na stanowiskach pracy.
Rozdział VI
Kompetencje społeczne personelu medycznego
Tabela nr 97. Ocena doboru tematów szkoleń wewnętrznych przez pielęgniarki Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Bardzo nisko 8 13 1,4 2,4
Nisko 18 34 3,1 6,3
Przeciętnie 261 198 44,8 36,9
Wysoko 264 251 45,2 46,8
Bardzo wysoko 32 41 5,5 7,6
Suma 583 537 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Pielęgniarki są zainteresowane doskonaleniem kompetencji przydatnych w codziennej pracy związanej z działaniami operacyjnymi. Możliwości awansu zawodowego są ograniczone, w związku z tym pielęgniarki w niewielkim stopniu chcą zdobywać umiejętności przydatne im w momencie awansu zawodowego na stanowisko kierownicze.
Natomiast lekarze chcą poszerzać wiedzę, podnosić kwalifikacje oraz ulepszać umiejętności ukierunkowane na kompetencje specjalistyczne i związane ze spe-cjalnością zawodową. Personel medyczny dużo rzadziej w trakcie szkoleń chce uzyskać wiedzę oraz umiejętności przydatne na stanowiskach kierowniczych.
Podsumowaniem rozważań, w których analizowana jest skuteczność doskona-lenia kompetencji personelu medycznego, są dane zawarte w tabelach nr 97 i 98.
Wynika z nich, że lekarze średnio oceniają wiedzę oraz umiejętności przekaza-ne w trakcie szkoleń wewnętrznych. Aż 44,7% przebadanych osób w badaniach zrealizowanych w 2011 r. ma pejoratywny stosunek do tego typu doskonalenia zawodowego. Respondenci przebadani w 2018 r. dużo lepiej oceniają poziom re-alizowanych szkoleń typu wewnętrznego,
Tabela nr 98. Poziom zadowolenia lekarzy ze szkoleń wewnętrznych
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 115 139 55,3 72,8
Nie 93 52 44,7 27,2
Suma 208 191 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
W grupie pielęgniarek dominuje odczucie zadowolenia z wewnętrznej formy szkoleń. Większy odsetek wśród pielęgniarek aniżeli w grupie lekarzy jest pozy-tywnie nastawiony do szkoleń wewnętrznych. Grupę zadowolonych osób stanowi
Kompetencje menedżerskie personelu medycznego
196
77,8%. Stąd wniosek, że tematy szkoleń mogą być dopasowane do potrzeb zawodo-wych pielęgniarek. Inną możliwością jest miejsce realizacji szkoleń wewnętrznych.
Odbywają się one na terenie szpitala i bardzo często w godzinach od 9.00 do 15.00.
Tabela nr 99. Poziom zadowolenia pielęgniarek ze szkoleń wewnętrznych
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 465 432 77,8 72,1
Nie 133 167 22,2 27,9
Suma 598 599 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
W odróżnieniu od szkoleń wewnętrznych, opisanych w tabelach nr 98 i 99, po-ziom uczestnictwa w szkoleniach zewnętrznych pokazuje, że w tego typu szkole-niach udział biorą tylko ci pracownicy, którzy chcą w nich uczestniczyć. W przy-padku lekarzy 54,6% w 2011 r. oraz 39% w 2018 r. nie uczestniczy w szkoleniach zawodowych i okołozawodowych.
Tabela nr 100. Poziom uczestnictwa lekarzy w szkoleniach typu zewnętrznego Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 115 139 45,4 61,0
Nie 138 89 54,6 39,0
Suma N = 253 N = 228 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Przyjęta przez autora hipoteza o istnieniu powiązania między ciągłością wy-boru szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych przez lekarzy została potwierdzona.
Stąd wniosek, że nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy. Wynik wskazuje, że lekarze, którzy uczestniczyli w szkoleniach wewnętrznych, również brali udział w szkoleniach zewnętrznych.
Tabela nr 101. Zależność między dokonywaniem wyboru szkoleń wewnętrznych i ze-wnętrznych w latach 2011 i 2018 przez lekarzy
Wartość df Istotność asymptotyczna (dwustronna)
Test zgodności chi kwadrat 6,652 3 p=0,084
Źródło: opracowanie własne na podstawie uzupełniającego badania ilościowego.
Rozdział VI
Kompetencje społeczne personelu medycznego
Badania zrealizowane w 2011 i 2018 r. pokazały, że odpowiednio 70,5% i 72,7%
przebadanych pielęgniarek potwierdza, że poziom szkoleń jest satysfakcjonujący i są zainteresowane realizowaną na nich tematyką. Są to podstawowe powody, które determinują ich uczestnictwo w zewnętrznych szkoleniach. Mniejszy od-setek uczestników szkoleń zewnętrznych w stosunku do wewnętrznych wynika z faktu, że pracownicy w celu uczestnictwa w szkoleniu zewnętrznym muszą po-święcić więcej czasu w związku z przemieszczeniem się do miejsca realizowania szkolenia. Czas ten można alternatywnie wykorzystać na odpoczynek czy też re-laks. Sami pracodawcy nie są również zainteresowani podnoszeniem kompeten-cji pracowników w tej formie ze względu na zmniejszoną czasowo efektywność zatrudnienia.
Tabela nr 102. Poziom uczestnictwa pielęgniarek w szkoleniach typu zewnętrznego Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 445 452 70,5 72,7
Nie 186 170 29,5 27,3
Suma N = 631 N = 622 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Przyjęta przez autora hipoteza o istnieniu powiązania między ciągłością wybo-ru szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych przez pielęgniarki została potwierdzo-na. Stąd wniosek, że nie ma podstaw do odrzucenia hipotezy. Wynik wskazuje, że pielęgniarki, które uczestniczyły w szkoleniach wewnętrznych, również brały udział w szkoleniach zewnętrznych.
Tabela nr 103. Zależność między dokonywaniem wyboru szkoleń wewnętrznych i ze-wnętrznych w latach 2011 i 2018 przez pielęgniarki
Wartość df Istotność asymptotyczna (dwustronna)
Test zgodności chi kwadrat 7,222 3 p=0,065
Źródło: opracowanie własne na podstawie uzupełniającego badania ilościowego.
To, że ponad połowa (61% wskazań) lekarzy uczestniczących w szkoleniach potwierdza ich satysfakcjonujący zakres tematyczny, wynika z faktu, że sami wybierają szkolenia, które ich interesują. Dlatego tak dużo przebadanych osób z tej grupy zawodowej wyżej ocenia szkolenia zewnętrzne aniżeli szkolenia we-wnętrzne.
Kompetencje menedżerskie personelu medycznego
198
Tabela nr 104. Ocena doboru tematów szkoleń zewnętrznych przez lekarzy
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Bardzo nisko 2 9 1,9 6,5
Nisko 2 10 1,9 7,2
Przeciętnie 37 41 35,2 29,5
Wysoko 52 64 49,6 46,0
Bardzo wysoko 12 15 11,4 10,8
Suma 105 139 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Analiza oceny trafności tematyki szkoleń przez przedstawicielki pielęgniarek wskazuje, że w podobny sposób oceniają one szkolenia zewnętrzne, jak wcześniej wewnętrzne. Na podstawie danych z tabeli nr 105 oraz bezpośrednich rozmów z przedstawicielami tej grupy zawodowej badacz stwierdza, że pielęgniarki zazwy-czaj uczestniczą w szkoleniach dotyczących administrowania oraz zarządzania procesami operacyjnymi.
Tabela nr 105. Ocena doboru tematów szkoleń zewnętrznych do potrzeb przez pielęgniarki Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Bardzo nisko 3 2 0,7 0,4
Nisko 16 8 3,8 1,8
Przeciętnie 145 92 34,0 20,3
Wysoko 234 229 54,9 50,7
Bardzo wysoko 28 121 6,6 26,8
Suma 426 452 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Wcześniejsze wnioski wynikające z analizy danych zawartych w tabeli 104 zo-stały potwierdzone danymi ujętymi w tabeli nr 106. Przedstawiciele grupy lekar-skiej wysoko oceniają szkolenia zewnętrzne i są nimi usatysfakcjonowani. Wyni-ka to z faktu, że szkolenia odpowiadają im nie tylko ze względu na tematykę, lecz również ważne jest, że prowadzą je osoby będące ekspertami w swojej specjalno-ści i przekazują wiedzę oraz umiejętnospecjalno-ści praktyczne.
Rozdział VI
Kompetencje społeczne personelu medycznego Tabela nr 106. Poziom zadowolenia lekarzy ze szkoleń zewnętrznych
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 90 119 78,3 85,6
Nie 25 20 21,7 14,4
Suma 115 139 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Przyjęta przez autora hipoteza o istnieniu powiązania między zadowoleniem lekarzy ze szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych nie została potwierdzona. Stąd wniosek, że nie ma zależności między zadowoleniem ze szkoleń obu tych typów
Tabela nr 107. Zależność między poziomem zadowolenia lekarzy ze szkoleń zewnętrz-nych i wewnętrzzewnętrz-nych w latach 2011 i 2018
Wartość df Istotność asymptotyczna (dwustronna)
Test zgodności chi kwadrat 17,342 3 p=0,000
Źródło: opracowanie własne na podstawie uzupełniającego badania ilościowego.
Biorąc pod uwagę współczynnik uczestnictwa pielęgniarek w szkoleniach ze-wnętrznych, wynoszący ponad 70% (tabela nr 102), stwierdzono, że bardzo duża część pielęgniarek jest zadowolona z formy szkoleń. Poziom zadowolenia jest po-dobny jak w przypadku oceny przydatności szkoleń wewnętrznych.
Analizując dane empiryczne dotyczące umiejętności interpersonalnych, ba-dacz doszedł do wniosku, że personel medyczny jest umotywowany do dosko-nalenia kompetencji. Jednakże jest to grupa, której działania ukierunkowane są na wiedzę i umiejętności zawodowe. Właśnie w tym zakresie pracownicy chcą modyfikować swoje kompetencje.
Tabela nr 108. Poziom zadowolenia pielęgniarek ze szkoleń zewnętrznych
Odpowiedź Ilościowa struktura odpowiedzi Struktura odpowiedzi [%]
Rok badania 2011 2018 2011 2018
Tak 375 396 84,3 87,6
Nie 70 56 15,7 12,4
Suma 445 452 100,0 100,0
Źródło: opracowanie własne na podstawie głównego badania ilościowego.
Kompetencje menedżerskie personelu medycznego
200
Spośród cech interpersonalnych zaproponowanych przez badacza wyłania się grupa umiejętności, która jest istotna zarówno na stanowiskach operacyjnych (le-karskich i pielęgniarskich), jak i kierowniczych. Personel medyczny będzie zainte-resowany doskonaleniem tych cech, które wykorzysta w praktyce zawodowej. Są to:
odpowiedzialność, odporność na stres, systematyczność, dokładność, chęć ciągłego uczenia się, komunikatywność, empatia, otwartość, kreatywność oraz wytrwałość.
Przyjęta przez autora hipoteza o istnieniu powiązania między zadowoleniem pielęgniarek ze szkoleń wewnętrznych i zewnętrznych nie została potwierdzona.
Stąd wniosek, że nie ma zależności między zadowoleniem pielęgniarek ze szkoleń obu tych typów.
Tabela nr 109. Zależność między poziomem zadowolenia pielęgniarek ze szkoleń we-wnętrznych i zewe-wnętrznych w latach 2011 i 2018
Wartość df Istotność asymptotyczna (dwustronna)
Test zgodności chi kwadrat 19,563 3 p=0,000
Źródło: opracowanie własne na podstawie uzupełniającego badania ilościowego.
Inaczej kształtuje się sprawa podnoszenia umiejętności w przypadku asertyw-ności, optymizmu oraz dyspozycyjności. Są to cechy, które personel medyczny ma słabo rozwinięte i tak naprawdę nie chce ich modyfikować. Z kolei badani uznali te cechy za jedne z istotniejszych w profilu umiejętności, którymi wyróżniają się menedżerowie opieki zdrowotnej. Lekarze i pielęgniarki najgorzej oceniają zdol-ności przywódcze, brak tej cechy znacznie zmniejsza szanse sukcesu przedstawi-cieli personelu medycznego na stanowiskach kierowniczych.
6.5. Komunikacja wewnętrzna