147W arkuszu ankietowym zamieszczono 20 pytań. Wśród badanych znaleźli się tylko

turyści przybywający do Polski w celach poznawczych. Wyeliminowano tzw. turystów biznesowych.

Na stu badanych turystów 90% oceniło Polskę jako kraj warty odwiedzin, intere-sujący pod względem walorów turystycznych. 10% badanych oceniło Polskę jako kraj dość ciekawy.

Żaden z respondentów nie ocenił Polski negatywnie. 87% badanych zadeklaro-wało chęć ponownego odwiedzenia Polski. Podkreślano:

• walory naturalne m.in.: dostępne dla turystów góry, jeziora, lasy, jaskinie, na-turalne plaże;

• walory antropogeniczne: zamki, ruiny dawnych budowli, karczmy regional-ne, obiekty poprzemysłowe, kopalnie udostępnione turystom;

• jakość usług hotelarskich; • żywność.

W pytaniu otwartym o atrakcje turystyczne, które zrobiły największe wrażenie, ob-cokrajowcy wymieniali: naturalną przyrodę, miejsca związane z historią oraz kuchnię. Do najczęściej odwiedzanych regionów należały: Podhale, Dolny Śląsk, Górny Śląsk, Pomorze, Mazury.

Do najczęściej odwiedzanych miejsc należały: obiekty świeckiej architektury hi-storycznej, obiekty sakralne, muzea na świeżym powietrzu, kopalnie soli, szlaki tury-styki górskiej, bacówki, schroniska górskie, karczmy regionalne, miejsca wytwarzania produktów regionalnych.

W  pytaniu bezpośrednio związanym z  produktami kulinarnymi turyści wykazali entuzjazm dla polskiej żywności tradycyjnej. Odpowiadając na pytanie, czy tradycyj-na kuchnia polska jest atrakcyjtradycyj-na, 98% turystów odpowiedziało, że bardzo, 2% odpo-wiedziało, że przeciętnie. Nie pojawiła się żadna ocena negatywna.

Na pytanie o znajomość tradycyjnych polskich kulinariów turyści odpowiedzieli, że poznali:

• sery góralskie – 46%;

• polskie potrawy rybne – 37%; • polskie dania obiadowe – 95%; • polskie wędliny – 69%;

• polskie pieczywo tradycyjne – 92%; • polskie owoce i warzywa – 56%; • polską wódkę – 84%;

148

• polskie piwo – 90%; • polskie miody pitne – 27%.

Na pytanie dotyczące zainteresowania kulinariami podczas pobytu w Polsce tyl-ko 2% turystów odpowiedziało, że były one głównym celem przyjazdu, 50% – że nie głównym, ale znaczącym, 30% badanych uznało natomiast , że o polskich kulinariach dowiedziało się przy okazji poznawania atrakcji turystycznych. 8% turystów natrafiło na żywność tradycyjną w obiektach bazy noclegowej. Na pytanie o to, jak turyści oce-niają promocję polskich kulinariów, odpowiedziano, że polskie kulinaria nie są pro-mowane wystarczająco. Tylko 10% turystów było świadomych tego, jakie kulinaria są charakterystyczne dla danego regionu, wiedzę tę 10% badanych posiadało z informa-torów turystycznych, 50% z internetu, 20% od pracowników informacji turystycznej, 20% od pracowników obiektów noclegowych. 90% badanych poznawało tradycyjne produkty kulinarne podczas wizyt w restauracjach czy też w innych miejscach na szla-kach turystycznych.

Na pytanie o to, czy mogą się nazwać turystami kulinarnymi, tylko 2% turystów wypowiedziało się pozytywnie. Turyści wyrazili także opinie na temat swojej wiedzy z zakresu oferty turystyki kulinarnej. 10% badanych oceniło, że istnieje taka oferta, pozostałym respondentom oferta tego typu nie była znana.

Na pytanie, czy Polska posiada potencjał do rozwoju turystyki kulinarnej, 83% turystów odpowiedziało twierdząco. Pozostali respondenci ocenili, że trudno im się wypowiedzieć na ten temat. Podczas badania zapytano także o bariery rozwoju tu-rystyki kulinarnej i przyczyny znikomej wiedzy na temat polskich kulinariów. Wśród przyczyn 30% turystów zagranicznych wskazało słabą znajomość polskich kulinariów przed przyjazdem do Polski.

25% turystów jako powód niewiedzy na temat kulinariów Polski wskazało brak oznakowania umożliwiającego dotarcie do miejsc, w których można skosztować tra-dycyjnych wyrobów. 45% badanych jako przyczynę wskazało brak oferty turystyki kulinarnej.

A czy turyści chętnie poznaliby tradycyjne kulinaria charakterystyczne dla regio-nów Polski? 100% badanych zadeklarowało, że tak. Na pytanie o formę przybliżania walorów kulinariów regionalnych 60% turystów zagranicznych wskazywało jako po-żądane źródło informacji strony internetowe oficjalnie promujące Polskę, m.in. Pol-skiej Organizacji Turystycznej. 30% wskazało na ofertę biur turystycznych, 10% bada-nych byłoby zainteresowabada-nych pozyskaniem wiedzy z informatorów drukowabada-nych. Piotr Dominik

149

Podsumowanie

Podsumowując, zarówno rozważania teoretyczne, jak i wyniki badania sondażowe-go, należy nawiązać do tezy postawionej na wstępie opracowania i stwierdzić, że nie-zbędny dla rozwoju turystyki kulinarnej jest dobry stan kulinariów w regionach oraz zainteresowanie nimi turystów. Niezbędna dla zainteresowania turystów tradycyjny-mi, regionalnymi kulinariami jest odpowiednia informacja na temat miejsc i sposo-bów, w jakich turyści mogą skorzystać z atrakcji kulinarnych oraz pozyskać wiedzę na temat tradycji kulinarnych danego regionu.

Zainteresowanie turystów kuchnią jest jednym z  istotnych motywów podjęcia podróży. Podróże kulinarne – „trasy smakoszy” – są bardzo częstym powodem do wy-ruszenia w nowe miejsca. Istnieją ludzie, którzy dla upodobań smakowych i chęci po-znania nowych kuchni udają się w regiony odległe od swojego miejsca zamieszkania. Turystyka kulinarna jest jednym z  dynamicznie rozwijających się segmentów rynku turystycznego. Podczas podróży turystycznych po kraju lub za granicą turyści poszukują restauracji serwujących miejscowe dania. Jeżeli w nich zasmakują, chętnie wracają do takich miejsc i potraw.

Poza pogodą i  wartościami przyrodniczymi jedzenie jest jednym z  głównych czynników decydujących o  zadowoleniu i  ostatecznej ocenie odwiedzającego dane miejsce turysty. Turystyka kulinarna jest ściśle powiązana z turystyką kultu-rową. Wynika z  tego, że tradycje kulinarne i  sposoby żywienia są nierozerwalnie związane z  uwarunkowaniami kulturowymi. Poprzez stykanie się z  nieznanymi produktami żywnościowymi i nowymi potrawami poznajemy inne kultury, często również tradycje regionalne i miejscowe związane ze spożywaniem i przygotowy-waniem posiłków.

Coraz większa popularność turystyki kulinarnej ma związek z ruchami migracyj-nymi oraz skalą przemieszczeń turystów. Często zdarza się, że potencjalni turyści, sty-kając się z imigrantami jeszcze w miejscu swojego zamieszkania, zaczynają się inte-resować nawykami i tradycjami kulinarnymi innych narodów, a następnie podejmują wyprawy turystyczne w celu lepszego poznania innych kuchni w miejscu, z którego się wywodzą.

Realizacja potrzeb wypoczynku, rozrywki, uczestnictwa w  kulturze, ciekawości innych kultur, poszukiwania doznań może być motywem podejmowania dalekich podróży. Jednak w przypadku turystyki masowej usługa gastronomiczna występuje najczęściej w połączeniu z innymi usługami, a jej rola w podejmowaniu decyzji

150

jeździe jest drugorzędna. Jest to zależne od indywidualnych motywów i zaintereso-wań turysty.

Dla wielu turystów wahających się przy wyborze między regionami, do których chcą wyjechać, czynnikiem rozstrzygającym może być oryginalna i  dobra tradycyj-na kuchnia danego miejsca. Na szerokie pojęcie i obraz „kuchni” składają się smaki dzieciństwa i  młodości, które wpisane w  nasz kod kulturowy powodują, że każdy naród uważa własną kuchnię za najlepszą. Przy tym najbardziej smakują nam te po-trawy, które przygotowywała kiedyś nasza babcia lub mama. Potrzeby turystyczne traktowane są jako potrzeby wyższego rzędu. Zaliczają się do grupy potrzeb osobi-stych związanych z realizacją wypoczynku poza miejscem stałego zamieszkania, czy-li związanymi ze sferami materialnymi (dotyczącymi dóbr rzeczowych i usług) oraz duchowymi. Autentyczność jest pewnego rodzaju etykietą nadawaną odwiedzanym miejscom. Takie postrzeganie kreowane jest przez wcześniejsze doświadczenia, infor-macje medialne, opinie znajomych.

Podsumowując, należy podkreślić, że Polska ma potencjał do rozwoju turystyki kulinarnej w  postaci promowania produktów regionalnych, smacznej kuchni i  uni-kalnych potraw charakterystycznych dla poszczególnych regionów. Tym, co sprzyja rozwojowi w tej formie turystyki, jest również bogata tradycja towarzysząca powsta-waniu i spożypowsta-waniu potraw.

Jak wynika z  pilotażowego badania, turyści zagraniczni, mimo zainteresowania polskimi kulinariami napotykają na trudności związane z  dotarciem do informacji o  tychże atrakcjach. Z  tradycyjną kuchnią i  związanymi z  nią kulturą pozyskiwania surowca, przygotowywania wyrobów kulinarnych oraz ich spożywania turyści zagra-niczni spotykają się głównie przy okazji docierania do innych atrakcji zaplanowanych na swojej trasie.

Praktyczną rekomendacją wynikającą z powyższego materiału może być wskaza-nie, że niezbędne jest stworzenie systemu informacyjnego, poprawa stanu publikato-rów, zwiększenie wagi aspektów turystyki kulinarnej w szeroko rozumianej informacji turystycznej.

151

Bibliografia

Antosiewicz S., Jaśkowiak J. (2018), 3x W. Wolno, wnikliwie, wyjątkowo. [w:] Trends

2018, Profitroom.

Babicz-Zielińska E., Zabrocki R., (2003), Polskie kuchnie regionalne ze szczególnym

uwzględnieniem kuchni kaszubskiej, ,,Żywność. Nauka. Technologia. Jakość”, nr 3 (36).

Dominik P. (2017), Autentyczność kulinariów i doznań kulinarnych motywacją do

ak-tywności współczesnego turysty. Turystyka Kulturowa, [online] www.turystykakulturo-wa.org, nr 5/2017 (wrzesień-październik 2017).

Dunaj B. (red.) (2001), Słownik współczesnego języka polskiego, Reader’s Digest Prze-gląd, Warszawa.

Krajewski K., Zabrocki R. (2007), Zarządzanie kategorią produktów tradycyjnych, Re-ferat wygłoszony na konferencji: „Rynek tradycyjnej żywności o uznanej jakości”, Oża-rów Mazowiecki, 10-11.12. 2007, Wydawnictwo Agro-Smak, Warszawa.

Kowalczyk A. (2005), Turystyka kulinarna – ujęcie geograficzne, ,,Turyzm”, nr 15/1-2. Krajewski K. (2007), Produkty regionalne jako szansa dla małych przedsiębiorstw na

rynku żywnościowym w  warunkach konkurencji na rynku europejskim [w:]  Nogalski B., Rybicki J., (red.), Kształtowanie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.

Lévi-Srauss C. (2008), Smutek tropików, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa.

Podemski K. (2005), Socjologia podróży, Wydawnictwo Naukowe, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań.

Zabrocki R. (2005), Żywienie w agroturystyce jako forma prezentowania dziedzictwa

kulturowego polskiej wsi, „Prace Komisji Nauk Rolniczych i Biologicznych”, XLIII, Byd-goskie Towarzystwo Naukowe, „Prace Wydziału Nauk Przyrodniczych”, Seria B, nr 57, Bydgoszcz.

Zabrocki R. (2006), Postawy konsumentów wobec idei rozwoju produktów regionalnych

na globalnym rynku żywności [w:] Zarządzanie produktem – wyzwania przyszłości, (red.) Kall J., Sojkin B., Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań.

Zabrocki R. (2015), Zachowania żywieniowe turystów [w:] Krakowiak B., Stasiak A. (red.) Kultura i turystyka – wokół wspólnego stołu, Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego, Łódź.

zarabiajnaturystyce.pl/obserwatorium-turystyki/ruch-turystyczny/turystyka-przyjaz-dowa/statystyki-i-analizy/ (dostęp 15.09.2018).

Część III