2.3 Era wirtualizacji – e-sourcing
2.3.3 Aukcje elektroniczne
Kolejne z wymienionych na początku podrozdziału 2.3 e-rozwiązań dotyczy rywalizacji pomiędzy wybranymi uczestnikami procesu pozyskiwania zasobów, chcącymi zawrzeć transakcję kupna lub sprzedaży na warunkach ustalonych przed jej rozpoczęciem. Aukcje elektroniczne zwiększają przede wszystkim efektywność procesu pozyskiwania zasobów, oszczędzają czas, zmniejszają koszty transportu sprzedawanych produktów, wspomagają internacjonalizację prowadzenia biznesu oraz dostępu do zasobów [Timmers 1998, s. 5]. Początkowo aukcje elektroniczne były związane tylko ze sprzedażą produktów i usług. Sprzedawcy zamieszczali w środowisku cyfrowym (np. internet), z wykorzystaniem określonego rozwiązania informatycznego (np. ebay.com), ofertę sprzedaży, a potencjalni kupujący składali, w określonym z góry czasie, widoczne dla wszystkich oferty cenowe. Zwycięzcą aukcji była strona, która zaproponowała najlepsze warunki cenowe. Ten typ aukcji został nazwany aukcją zwykłą i jest nadal powszechnie wykorzystywany, w szczególności w relacjach B2C oraz C2C (np. allegro.pl, czy ebay.com).
W odniesieniu do pozyskiwania zasobów w relacjach B2B, na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat, coraz większym powodzeniem cieszą się tzw. aukcje odwrotne, które to są przeciwieństwem opisanych powyżej aukcji zwykłych. W tym przypadku to organizacja zainteresowana pozyskaniem danego zasobu publikuje w środowisku cyfrowym, wykorzystując określone rozwiązanie informatyczne (np. oprogramowanie Ariba, czy platforma opennexus.pl), ofertę kupna. Następnie zainteresowane sprzedażą organizacje składają, w określonym z góry czasie, widoczne dla wszystkich oferty cenowe. Wygrywa organizacja, która zaoferowała najniższą cenę zasobu.
Niestety proste mechanizmy aukcyjnie, zarówno te zwykłe, jak i odwrotne, nie odzwierciedlały optymalnej, z punktu widzenia podmiotów biorących udział w aukcji, relacji ceny zakupu do ceny sprzedaży. Sytuacja ta objawia się dwojako dla każdego z typów aukcji [Schneider 2008, s. 276]:
91
o Osiągnięcie zaniżonej ceny sprzedaży, kiedy to licytujący ostrożnie podbijają cenę o niewielkie wartości, które są poniżej ich optymalnej ceny zakupu – strata sprzedającego.o Osiągnięcie zawyżonej ceny sprzedaży, kiedy to licytujący pochłonięci rywalizacją o wygraną w aukcji podnoszą cenę powyżej ich optymalnej ceny zakupu – strata kupującego.
Aukcje odwrotne:
o Osiągnięcie zawyżonej ceny zakupu, kiedy to licytujący ostrożnie obniżają cenę o niewielkie wartości, które są powyżej ich optymalnej ceny sprzedaży – strata kupującego.
o Osiągnięcie zaniżonej ceny zakupu, kiedy to licytujący pochłonięci rywalizacją o wygraną w aukcji obniżają cenę poniżej ich optymalnej ceny sprzedaży – strata sprzedającego.
Dlatego też opracowano dodatkowo różne modyfikacje powyżej opisanych dwóch podstawowych typów aukcji, spośród których można wymienić między innymi [Lamoureux 2008, s. 74-75]: aukcje holenderskie, aukcje zamknięte, aukcje pierwszej ceny, aukcje o ustalonej cenie, aukcje japońskie, aukcje brazylijskie, aukcje Walras’a czy aukcje Vickrey’a. Opis wymienionych typów aukcji został przedstawiony w Tab. 2.6.
Tab. 2.6. Typy aukcji elektronicznych.
Typ aukcji Nazwa anglojęzyczna Charakterystyka
Holenderska Dutch Na początku ustalana jest zawyżona cena, która przewyższa wartość zasobu. Następnie w określonych odstępach czasowych cena jest obniżana do momentu kiedy znajdzie się zainteresowany licytujący. Dodatkowo ustalana jest cena minimalna poniżej której nie może spaść cena licytowanego zasobu.
Zamknięta Sealed Bid (1)
First-price sealed-bid (2) Second-price sealed-bid (3)
Vickrey (4)
Każdy z licytujących składa w określonym czasie jedną, optymalną z jego punktu widzenia ofertę cenową, która to jest niewidoczna dla
pozostałych licytujących. W zależności od wersji wybierana jest najlepsza oferta, a zwycięzca utrzymuje swoją cenę (1)(2) lub ustalana jest ona na drugą z rankingu ofert (3)(4).
O ustalonej cenie
Reserve price Strona inicjująca aukcję ustala z góry określoną ceną, po której chce kupić/sprzedać zasób. Jeżeli
92
Fixed Bid cena zostanie osiągnięta aukcja zostajezakończona. Oferty cenowe licytujących są jawne.
Japońska Japanese Po złożeniu oferty cenowej, ustalającej nową cenę, każdy z licytujących musi wyrazić wolę, czy godzi się na zapłacenie ustalonej ceny. Aukcja kończy się kiedy pozostanie określona przez stronę inicjującą liczba licytujących (w celu dywersyfikacji zakupów inicjator aukcji może wyrażać chęć współpracy z więcej niż jednym podmiotem).
Brazylijska Brazilian Licytujący, oprócz ceny, ustalają w ofercie ile jednostek zasobu chcą kupić/sprzedaż. Aukcja kończy się w momencie kiedy żaden z
licytujących nie jest skłonny do przebicia ofert konkurentów. Oferty cenowe licytujących są jawne.
Walras’a Walrasian Każdy z licytujących ustala swój popyt/podaż zasobu na każdą z możliwych cen z podanego przez inicjatora aukcji zakresu. Następnie wszystkie oferty są zestawiane i ustalana jest cena, która zrównuje wielkość popytu/podaży zasobu z ilościami podanymi przez licytujących.
Vickrey’a Vickrey
Second-price sealed-bid
Oferty cenowe licytujących nie są jawne. Każdy z nich składa optymalną ze swojego punktu
widzenia ofertę. Następnie wybierana jest najlepsza oferta, a zwycięska cena jest ustalana jako druga z rankingu ofert.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Lamoureux M., et. al., The e-Sourcing Handbook: A
Modern…, op. cit, s. 74-75; Vickrey W., Counterspeculation and Competitive Sealed Tenders, Journal
of Finance, 1961, vol. 16, iss. 1, s. 8-37; Jefferies P. et al., From market games to real-world markets, The European Physical Journal B - Condensed Matter and Complex Systems, 2001, vol. 20, iss. 4, s. 7.
Jak wspomniano powyżej, e-aukcje są doskonałą metodą minimalizowania kosztów pozyskiwanych zasobów i umożliwiają dostęp do nowych dostawców, czy rynków zbytu. Niestety mogą one również popsuć relacje z obecnymi dostawcami, czy w przypadku niesprawdzonych dostawców obniżyć jakość zasobów w zamian za niższą cenę [Hartley 2006, s. 202-203]. Należy pamiętać o odpowiednim doborze typu aukcji do zasobu oraz zastosowaniu dodatkowych mechanizmów ewaluacji dostawców, które pozwolą zoptymalizować proces pozyskiwania zasobów z wykorzystaniem e-aukcji.