Marcin Pałasz, jako autor B@jek, wpisuje się w nurt nowych odczytań1 klasycznych już tekstów: Złotej rybki, Królewny Śnieżki, Czer
wonego Kapturka, Smoka Wawelskiego oraz opowieści o Jasiu i Małgosi. Osadzenie zna
nych postaci w realiach nam, czytelnikom, współczesnych świetnie oddaje już sam ty
tuł książki, zapisany z użyciem komputero
wej małpy (@).
Tak zachęca swoich potencjalnych czy
telników wydawca: Zabawne, przewrotne, nieco zwariowane i bardzo nowoczesne - bajki dla dzieciaków XXI wieku. [...] Dobra zabawa i dużo śmiechu gwarantowane!2 Młody czytel
nik rzeczywiście ma zapewnione zabawne doświadczenie czytelnicze wtedy, gdy zna pierwowzór, bo tylko wtedy błyszczeć bę
dzie tekst Marcina Pałasza i mienić się wielo
ma kolorami. Smok pod(wawelski) lubi goto
waną marchewkę, Baba Jaga o pseudonimie Baba Dżaga rapowaniem zdobywa popular
ność, Złota Rybka ma zapędy pedagogiczne, Zielony Kapturek pomaga zniedołężniałemu wilkowi, Królewna Śmieszka uczy się empa
tii, bo tylko wtedy może wyjść za mąż, jak przepowiedziała to wróżka.
Humor opisywanych tekstów jest ich cechą dostrzegalną już przy odczytywaniu tytułu, w czym pomagają znacznie zabawne ilustracje Elżbiety Kidackiej, na których bo
haterowie są świetnie uchwyceni w ruchu, w różnych planach, w niezwykłych pozach 1 z bardzo plastycznymi minami. Podkre
śleniu humoru danych kwestii służy tak
że, dość często stosowany, wytłuszczony druk.
Świat B@jek jest spojrzeniem z naszej perspektywy na tradycję, przeszłość. Oto postacie stają się reliktami przeszłości: ostat
ni w lesie emerytowany wilk, obudzony znie
nacka z długiego snu Smok, który nie roz
poznaje Krakowa, długowieczna Baba Jaga wspomina prawdziwą historię Jasia i Mał
gosi. Wydźwięk tych tekstów jest niezwykle pozytywny: wszyscy bohaterowie skarżą się na negatywne obrazy siebie samych w tra
dycyjnych tekstach i dzięki naszym czasom zmieniają swój wizerunek. Nikt nie jest dra
pieżny ani groźny, każdy chce być akcepto
wany, doceniany, a nawet sławny.
Młody czytelnik z łatwością utożsami się ze współczesnym Jasiem czy Małgosią, którzy interesują się muzyką, tańcem i ra
powaniem. Zainteresowania te przydały się w kontakcie z Babą Jagą, dla której przygo
towali repertuar, dający jej sławę i zachwyt fanów. To oczywiście nie pierwszy raz, kie
dy dzieci ratują sytuację. Podobnie Justyn- ka jako Zielony Kapturek pomaga wilkowi,
który także pragnie sławy. W tej ciekawej hi
storii nie tylko pojawi się wątek autotema- tyczny. Starszy już wilk, cierpiący na zaniki pamięci, stanie się miłym towarzyszem dla babci Zielonego Kapturka i recenzentem jej bajek pisanych dla dzieci.
Nie wszyscy dorośli bohaterowie B@jek Marcina Pałasza wzbudzają sympatię czytel
ników. Król, ojciec Królewny Śmieszki, jest z pozoru nieporadny, podobnie jak inni bo
haterowie. Śmiesznie, ale i dramatycznie po
kazane próby przeprowadzenia poważnej rozmowy z córką mogą pobudzić do refleksji nie tylko dorosłych. Dzieci, tak jak Królewna, występują przeciwko normom i zakazom ro
dziców często dla sprawdzenia, gdzie znaj
duje się ustanowiona przez nich granica. Do
rosłym pozostaje nie tracić ducha i ponawiać próby utemperowania latorośli.
W B@jkach Marcina Pałasza często w y
stępuje konflikt między treścią tradycyjne
go tekstu i realiami współczesnymi. Na przy
kład Złota Rybka nie może spełnić życze
nia robaka Zenona, ponieważ jej nie złapał.
Gdyby postąpiła inaczej, dostałaby naganę od Naczelnej Rady Bajkowej. Kto w niej za
siada? Calineczka, Kot w Butach, Smok W a
welski i inni.
Młody czytelnik B@jek może też zna leźć się w tym gronie, kiedy upominać się będzie o zachowanie tradycji i śledzić będzie w tych nowych tekstach pozostałości realiów po
znanych utworów dawnych.
Osobnego potraktowania w ym aga usposobienie czy zdolności bohaterów opi
sanych przez Marcina Pałasza. Są tu osoby
twórcze, które czytają książki, mają różne inne artystyczne uzdolnienia: muzyczne, taneczne, poetyckie, jeśli rapowanie tak można określić.
Wśród nich zainteresowanie literatu
rą odgrywa istotną rolę. Jest to niepisana prawda, że wszyscy korzystamy z dorob
ku literackiego i kulturalnego całych spo
łeczeństw.
Zabawa z tekstem tradycyjnym zachę
ca do zabawy słowem, postaciami, realia
mi. Młody czytelnik może się poczuć ba
daczem tekstu, gdy będzie mógł o swoich odkryciach porozmawiać z dorosłym czy
telnikiem, dla którego np. odwołanie do psychologa i jego roli będzie bardziej czy
telne.
Dziecko zachęcone przez Marcina Pa
łasza może samo zabawić się w twórcę no
wych, nowoczesnych i zabawnych bajek.
Działania twórcze tego typu spotkać moż
na już u najmłodszych dzieci, które z powo
dzeniem fantazjują.
Można odnieść wrażenie, że nowocze
sność B@jek Marcina Pałasza przyciąga uwa
gę młodego czytelnika po to, by mówić o ważniejszych sprawach: potrzebie empa
tii, otwarcia się na drugiego człowieka i na własne emocje.
1 Por. A. Bajorek, O twórcach baśni - ele
mentarza uczuć i języka obrazów. W 200. rocznicę wydania zbioru bajek Braci Grimm, „Guliwer" 2012, nr 2, s. 5-10.
2 M. Pałasz, B@jki, Warszawa 2012, tył okładki.
a b s t r a c t
The current issue of Guliwer (3/2012) is the one of a memorial character; it is dedicat- ed to the memories of books worth remembering. Authors prepared texts of the books from their childhood, as well as of the older ones, forgotten today.
The section Inscribed in Culture is opened with Alicja Baluch's article devoted to Mar
ia Kędziorzyna and her collection of folk tales „Heart in a Backpack". The forgotten books are recollected also in the texts of other authors: Anna Maria Krajewska („Kazimierz Kon
arski - a Historian W ho Wrote for Children") and Jadwiga Jawor-Baranowska, who evokes Ferdynand Ossendowski - once popular author of children's books. Also Małgorzata Ry
gielska writes of forsaken today books of Ignacy Lubicz-Czerwiński. Katarzyna Krasoń an- alyzes and rediscovers novels of Jerzy Broszkiewicz while Adrian Szary recalls forgotten fairy tales by Leszek Kołakowski. The two last texts of the first section: „Juliusz German, a Universal Author" by Anna Maria Krajewska and Patrycja Wdowiak's analysis of the Jules Verne's literary output have also a nature of recollection.
The next section The Jo y o f Reading is opened with the Alina Zielińska's text, titled „Pic
ture Book without Pictures", the article on Polish editions and translations of one of H. C.
Andersen's books. Katarzyna Bereta ventured to analyse „The Blue Castle" by Lucy Maud Montgomery, whereas Maria Kulik recalled the favourite book of her childhood - „Heart"
by Edmondo de Amicis. Alina Zielińska reminds us forgotten nowadays Janina Broniews
ki^ „A Story of Balbisia the Rag Doll" and Edyta Korepta makes an attempt to reinterpret Selma Lagerlof's novel - „The Wonderful Adventures of Nils". Debuting in the pages of our magazine Iwona Cierkosz composed an essay of „A Coffee Grinder" by K. I. Gałczyński and Joanna Jurgała-Jureczka remembers a book of her childhood - „The Birth of Heart" by Gus
taw Morcinek. In this section you can also find a text by Piotr Ruszkowski, who recalls the hero of his childhood from the book „The Merry Adventures of Robin Hood".
In the section Between a Child and a Book you will encounter an article by Danuta Bu
la talking of the books of C.S. Lewis, which opened their readers to the new reading ex- periences and another one by Anna Wojtkowska, who brings back the poems of the great Jan Brzechwa.
In the section Memories from the DrownedKingdom you can find the recollection of Ewa Stadtmuller's childhood book - „The Kingdom of Fairy Tale" by Ewa Szelburg-Zarem
bina. Traditionally we present our readers the reviews of the new releases in books on Pol
ish market. These include new books by famous Polish writers: Małgorzata Musierowicz, Mariusz Niemycki, Marta Fox, Łukasz Łęcki, Joanna M. Chmielewska, Danuta Zawadzka, Małgorzata Gutowska-Adamczyk, Barbara Ciwoniuk, Leszek K. Talko, Zuzanna Orlińska, Maria Ewa Letki, Agnieszka Tyszka, Ewa Przybylska and Marcin Pałasz.
We hope you enjoy the reading.
Transl. Wisława Bertman
Wydawca:
„Śląsk” Sp. z o. o. Wydawnictwo Naukowe ul. J. Ligonia 7, 40-036 Katowice tel.: 32 258 07 56, faks: 32 258 32 29
e-mail: biuro@slaskwn.com.pl, handel@slaskwn.com.pl www.slaskwn.com.pl
Rada naukowa:
prof. Joanna Papuzińska - Przewodnicząca (Warszawa) prof. Alicja Baluch (Kraków)
prof. Krystyna Heska-Kwaśniewicz (Katowice) dr Grażyna Lewandowicz-Nosal (Warszawa) prof. Irena Socha (Katowice)
dr Magdalena Ślusarska (Warszawa) Zespół redakcyjny:
prof. dr hab. Jan Malicki - redaktor naczelny (tel. 32 208 38 75) mgr Magdalena Skóra - zastępca redaktora naczelnego mgr Aneta Satława - sekretarz redakcji (tel. 32 208 37 61) Korekta: Barbara Meisner
Skład i łamanie: Jolanta Mierzwa Projekt okładki: Marek J. Piwko {mjp}
Na okładce wykorzystano pracę Jasia Burka (lat 8) z Klubu „Pastel” Zabrzańskiej Spółdzielni Mieszkaniowej
Publikacja dofinansowana przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Publikacja dofinansowana ze środków
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Zrealizowano w ramach programu „Promocja literatury i czytelnictwa”, ogłoszonego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego M in is te rs tw o
K u ltu ry
i D zie d zic tw a Narodowego^
I S S N 0 8 6 7 - 7 1 1 5
Adres redakcji:
Biblioteka Śląska, Redakcja „Guliwera”
Plac Rady Europy 1, 40-021 Katowice tel./faks: 32 208 37 20
e-mail: guliwer@bs.katowice.pl
Dyżury redakcji: poniedziałek, środa, piątek - w godz. od 10.00 do 12.00
Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i skrótów nadesłanych materiałów oraz do nadawania własnych tytułów. Za skutki ogłoszeń redakcja nie odpowiada.