Po upływie kilku lat wróciłam do omawianej analizy i przebadałam okres 2008–2011, w którym w wymienionych na początku artykułu czaso-pismach znalazłam 412 tekstów związanych z bibliotekoznawstwem.
Znów najliczniejsza grupa opracowań dotyczyła zarządzania biblioteką i procesami bibliotecznymi. na ten temat znalazłam 85 artykułów. jednak w ramach szczegółowych tematów podejmowanych przez badaczy nastąpi-ło spore przeprofilowanie zainteresowań. Bardzo dużą wagę w badanym ob-szarze przywiązywano do zagadnień planowania działalności -informacyjnej, efektywności ekonomicznej bibliotek, badań ich kultury organizacyjnej. sporo uwagi poświęcano też nowym stylom i technikom zarządzania, na przykład mentoringowi, zarządzaniu zasobami elektronicz-nymi oraz zagadnieniu praw autorskich.
Podobnie jak we wcześniejszym okresie, na drugim miejscu znalazło się zagadnienie kompetencji informacyjnych użytkowników – 69 artykułów.
jednak opracowania opublikowane w badanym okresie koncentrowały się już na innych, bardziej pragmatycznych zagadnieniach, takich jak: szkolenia biblioteczne (szczególnie wykorzystanie w nich technologii Web 2.0), ocena szkoleń, wpływ szkoleń na akredytacje, kompetencje i umiejętności informa-cyjne użytkowników. Wynikało to najprawdopodobniej z rozwoju nowych technologii i konieczności kształtowania edukacji informacyjnej uwzględnia-jącej potrzeby w tym zakresie.
W latach 2008–2011 zauważalna jest także tendencja wzrostowa w za-kresie zainteresowań autorów badaniami użytkowania i użytkowników bibliotek. Poświęcono temu tematowi 69 artykułów, co oznacza, że ten ob-szar znalazł się na drugim miejscu pod względem liczebności publikacji – równolegle z analizami poświęconymi edukacji użytkowników bibliotek i informacji. co ciekawe, badania poświęcone były przede wszystkim śle-dzeniu przemian w zakresie korzystania z bibliotek: analizowano zmiany w zachowaniach informacyjnych użytkowników bibliotek, badano potrzeby i zachowania informacyjne różnych typów użytkowników (szczególnie dużo było badań młodych użytkowników), zbierano opinie o Web 2.0 w biblio-tekach. analizowano też wykorzystanie zasobów elektronicznych, głównie czasopism i repozytoriów cyfrowych.
Grupa zagadnień poświęconych pracownikom bibliotek jest repre-zentowana nieco gorzej niż trzy poprzednie, jednak zainteresowanie tym tematem wcale nie spada. Poświęcono mu 54 artykuły. tym razem skon-centrowano się głównie na omawianiu kwestii związanych z zawodem, kształceniem, ze statusem bibliotekarzy. Podejmowano też zagadnienia dotyczące demografii, przynależności etnicznej, kompetencji i umiejętno-ści bibliotekarzy.
Kolejny obszar to ocena jakości bibliotek – 34 artykuły. W porównaniu z poprzednim okresem bardzo zmieniły się w tym obszarze podejmowane tematy badawcze. szczególny nacisk zaczęto kłaść na oceny wpływu bi-bliotek na otoczenie społeczne – przede wszystkim na budowanie kapitału społecznego i przeciwdziałanie wykluczeniu. Poważnie zainteresowano się też badaniami libQual, służącymi ocenie satysfakcji użytkowników biblio-tek, oraz oceną jakości bibliotek cyfrowych i repozytoriów.
Ze względu na spore zainteresowanie tematem należało w analizowa-nym okresie wyróżnić nowy obszar badań: nowe technologie i e -źródła – 32 artykuły. jak wiemy, jest to okres sporych zmian technologicznych w bibliotekach i ich otoczeniu, stąd sporo artykułów, w których roz-ważano te nowe zjawiska. szczególnie interesowano się zastosowaniem oprogramowania open source, tworzeniem wersji mobilnych stron WWW bibliotek, blogosferą bibliotek, obecnością w nich e -booków. Dużo
miej-sca poświęcono również nowym technologiom w procesach -informacyjnych.
co interesujące, wzrosło trochę zainteresowanie teorią i metodologią bibliotekoznawstwa. na ten temat ukazało się 21 artykułów. sporo miej-sca poświęcono analizie tematyki badań, badaniom prowadzonym przez bibliotekarzy, różnym metodom badawczym, a także wpływowi nowych technologii na badania – na nowe kanały komunikacji naukowej w naszej dyscyplinie.
Kolejne dwie sfery zainteresowań badawczych to repozytoria i biblio-teki cyfrowe – 18 artykułów – oraz strony WWW bibliotek – 14 artykułów.
W pierwszym zakresie przede wszystkim przedstawiano charakterystyki repozytoriów w różnych krajach oraz różne typy zasobów w repozytoriach.
25
20
15
10
5
0 [%]
badania użytkowników pracownicy ocena jakości nowe technologie teoria i metodologia bibliotekoznawstwa bibliometria usługi informacyjne repozytoria i biblioteki cyfrowe biblioteki cyfrowe i digitalizacja strony WWW bibliotek
zarządzanie biblioteką edukacja informacyjna
rys. 2. rozkład procentowy tematów badań w latach 2008–2011 z uwzględnieniem obszarów badań podejmowanych w latach 2003–2015 Źródło: opracowanie własne.
Znamienny jest tu jednak fakt przesunięcia dotychczasowych zainteresowań badawczych z bibliotek cyfrowych na repozytoria. W przypadku witryn bibliotecznych przede wszystkim zajmowano się oceną ich jakości, architek-turą informacji, a także analizą odsyłaczy ze stron na przykład do Google scholar.
W badanym okresie można też zaobserwować pojawienie się w czaso- pismach bibliotekoznawczych zainteresowania badaniami cytowań – 11 ar-tykułów. W takich badaniach analizowano wzajemne cytowania w bibliolo-gii i informatolobibliolo-gii oraz poziom cytowań źródeł elektronicznych.
ciekawe okazuje się porównanie kierunków badań bibliotekoznawczych prowadzonych w obu okresach. jak się okazuje, najpopularniejszych pięć pierwszych zakresów badań pozostaje na pierwszych pięciu pozycjach. jed-nak nastąpiły pewne zmiany na tych pozycjach i w tematach badań. Za-rządzanie biblioteką pozostało na pierwszym miejscu pod względem liczby
100
badania użytkowników pracownicy ocena jakości nowe technologie teoria i metodologia bibliotekoznawstwa bibliometria usługi informacyjne repozytoria i biblioteki cyfrowe biblioteki cyfrowe i digitalizacja strony WWW bibliotek
zarządzanie biblioteką edukacja informacyjna
Zarządzanie biblioteką Edukacja informacyjna Badania użytkowników Pracownicy Ocena jakości Nowe technologie Teoria i metodologia bibliotekoznawstwa Bibliometria Usługi informacyjne Repozytoria i biblioteki cyfrowe Biblioteki cyfrowe i digitalizacja Strony WWW bibliotek
2008-2011 2003-2007
2008–2011
rys. 3. rozkład procentowy artykułów w poszczególnych obszarach w okresach 2003–2007 i 2008–2011
Źródło: opracowanie własne.
publikacji, jednak pojawiło się tu wiele nowych zagadnień, na przykład za-rządzanie zasobami elektronicznymi, copyright, badania efektywności eko-nomicznej. na tej samej pozycji pozostała też problematyka information literacy, jednak zajęto się nowymi zagadnieniami, na przykład wpływem szkoleń na akredytacje, badaniem kompetencji informacyjnych użytkow-ników. Wzmocniła się znacznie rola badań użytkowników, pod wzglę-dem liczby artykułów obszar ten przesunął się z piątej pozycji na drugą – równoległą do pozycji badań edukacji informacyjnej. W konsekwencji przesunięciu na dalsze miejsca w pierwszej piątce uległy treści związane z badaniem pracowników i oceną jakości. W przypadku tych ostatnich te-matów nastąpiło wzmocnienie ocen wpływu bibliotek na otoczenie społecz-ne oraz pojawiły się nowe zakresy zainteresowań: ocena jakości bibliotek cyfrowych i repozytoriów. Ponadto zaszły pewne zmiany w pozostałych obszarach badań. Pojawił się nowy ich zakres: nowe technologie, który wchłonął usługi informacyjne. Zauważalna jest też większa popularność teorii i metodologii bibliotekoznawstwa. Zwrócono uwagę na repozytoria cyfrowe przy uczelniach.