Do Polski sW zawitał za sprawą lucyny Długołęckiej10, która – oprócz artykułów na temat tego zapisu – opublikowała również na łamach „Świa-ta ciszy” „odcinkowe” kursy signWritingu11. Długołęcka upowszechniała także język migowy i jego zapis na licznych konferencjach związanych tematycznie ze społecznością głuchych, na przykład na konferencji Milczą- cy Cudzoziemcy? Głusi – Język – Kultura, która odbyła się w maju 2007 roku w uniwersytecie Wrocławskim12. nie zabrakło informacji o sW również na odbywających się w Warszawie cyklicznych konferencjach pod naz- wą Głusi mają głos, które dotąd miały miejsce w latach 2008, 2009, 2011 i 201413.
Badania nad notacją signWriting podjęli także lektorzy języka migowe-go z uniwersytetu Warszawskiemigowe-go, inspirowani między innymi przez prof.
marka Świdzińskiego – prekursora badań nad Pjm i wybitnego znawcy tego języka. Do nich dołączyło kilku młodych naukowców i studentów nie tylko z uW, lecz także z uniwersytetu Wrocławskiego oraz uniwersytetu Warmińsko -mazurskiego. W tym drugim, za sprawą iwony Grzesiak, jed-nej pierwszych badaczek sW, powstała fundacja na rzecz osób Głuchych i języka migowego14.
Prace nad adaptacją zapisu signWriting do wymogów polskiego języka migowego przyniosły między innymi przekład na język polski i Pjm popu-larnej i przywoływanej już wcześniej bajki pt. Złotowłosa i trzy niedźwiadki.
autorką tłumaczenia jest właśnie lucyna Długołęcka. jej przekład powstał na podstawie oryginału w angielskim (a właściwie amerykańskim) signW-ritingu.
Długołęcka intensywnie współpracuje z Valerie sutton, stąd w omówio-nym wcześniej portalu signWriting site nie zabrakło polskich akcentów.
otóż do poloników wejść można za pomocą odsyłacza zatytułowanego Who
10 lucyna Długołęcka – magister pedagogiki, surdopedagog, z zawodu tłumacz-ka języtłumacz-ka angielskiego, niemieckiego i esperanto, z zamiłowania lingwisttłumacz-ka. jest osobą niesłyszącą, która stała się prekursorką nauczania i upowszechniania w Polsce pisma migowego signWriting – zob. PErfon. Biogram L. Długołęckiej. http://www.pfon.org/
o -nas/reprezentanci -pfon -w -edf#biogram -l -d%c5%82ugo%c5%82%c4%99ckiej [dostęp:
29.03.2016].
11 l. Długołęcka: Kurs SignWritingu. „Świat ciszy” 2005, s. 36–38.
12 Konferencja „Milczący Cudzoziemcy? Głusi – Język – Kultura”. http://glusi.pl/con tentpjm/index.php?option=com_hwdvideoshare&task=viewvideo&itemid=435&video _id=287 [dostęp: 18.05.2015].
13 Głusi mają głos. http://gmg.ipjm.org.pl [dostęp: 21.05.2015].
14 fundacja na rzecz osób Głuchych i języka migowego. http://www.fundacja migowy.pl/ [dostęp: 27.03.2016].
uses SignWriting; po wybraniu zakładki Poland przechodzimy do informacji na temat naszych dokonań z tego zakresu. oprócz „linków” do artykułów w języku polskim (autorstwa Długołęckiej, zamieszczonych w „Świecie ci-szy”), znajdujemy, poprzez Bank znaków, odsyłacz do wspomnianej bajki Złotowłosa i trzy niedźwiadki, dostępnej w PDf, ale także do SignPuddle – programu do tworzenia słowników internetowych. na razie są tam tylko wpisy do Słownika PJM w zapisie signWriting, stopniowo tworzona jest encyklopedia elektroniczna.
już teraz można mówić o widocznych efektach działań zmierzających do upowszechnienia zarówno polskiego języka migowego, jak i jego zapisu oraz kształcenia w tym zakresie niesłyszących uczniów, nauczycieli i wy-chowawców. sporo informacji na ten temat dostarcza strona signWriting.
innowacyjne Programy szansą na awans Edukacyjny15.
Projekt rozpoczął się w 2010 roku w ramach Priorytetu Vii: Promocja integracji społecznej Programu operacyjnego Kapitał ludzki. Zrealizowany został przez centrum Zespołów analityczno -strategicznych sp. z o.o. z no-wego sącza w partnerstwie z oddziałem małopolskim Polskiego Związku Głuchych w Krakowie. Głównym celem projektu było opracowanie progra-mu nauczania signWritingu jako narzędzia, które ogranicza wykluczenie społeczne przez wspomaganie procesu edukacyjnego osób z dysfunkcją słu-chu, a jednocześnie wzmacnia poczucie wartości kultury środowiska osób Głuchych. W lutym 2013 roku projekt wszedł w etap upowszechniania – prowadzone były seminaria prezentujące signWriting i zachęcające do nauki pisma migowego. Dystrybuowano ulotki, broszury oraz gadżety z in-formacjami o projekcie i programie. co istotne, w siedzibie partnera projek-tu – Polskiego Związku Głuchych, oddział małopolska – powstało regio-nalne centrum informacji na temat signWritingu16. Poprzez odpowiednie zakładki witryny signWriting. innowacyjne Programy nauczania szansą na awans Edukacyjny monitorować można powstanie, rozwój i rezultaty tego pionierskiego projektu, który zakończył się w marcu 2013. niezwy-kle istotnym, materialnym efektem wielu spotkań oraz ćwiczeń z udziałem pedagogów i niesłyszących uczniów stało się wydanie podręczników dla nauczyciela i ucznia/kursanta wraz z zeszytem ćwiczeń do nauki notacji polskiego języka migowego w systemie sW.
Do uczniów skierowany został podręcznik Pismo migowe. Podręcznik do nauki SignWritingu, autorstwa kilku osób: małgorzaty chronowskiej, moniki Grabowskiej -orządały, Ewy mazurek oraz Katarzyny Podgórni.
rysunki przygotował jacek socha. Podręcznik można pobrać bezpłatnie
15 signWriting. innowacyjne Programy nauczania szansą na awans Edukacyjny.
http://www.signwriting.pl/ [dostęp: 25.03.2016].
16 ibidem.
w formacie PDf ze strony projektu17. na tej samej stronie dostępny jest także zeszyt ćwiczeń (Pismo migowe. Zeszyt ćwiczeń), opracowany przez ten sam zespół18.
realizatorzy omówionego projektu wskazywali, że w Polsce brakuje wie-dzy o notacji signWriting oraz umiejętności jej stosowania, podkreślając, że do wyrównania szans edukacyjnych między dziećmi słyszącymi i głuchy-mi, dla których foniczny język ojczysty jest językiem obcym, nie wystarczy sam język migowy, bo jest ulotny, dlatego tak ważny jest sW, pozwalający głuchym dzieciom pisać i czytać. Zauważyli też, że znajomość signWritingu szczególnie ważna jest w świecie wirtualnym, odkąd zapis ten został opra-cowany komputerowo i powstały systemy translacji z języka fonicznego na sW. Zaznaczyli również, że głuche dzieci mają prawo do własnego ję-zyka pisanego, z czym bez wątpienia należałoby się zgodzić.
na uwagę zasługuje jeszcze inny, niezwykle interesujący projekt inno-wacyjny pod wymownym tytułem Zapisać Ciszę, realizowany przez centrum Zespołów analityczno-strategicznych sp. z o.o. w partnerstwie z Polskim Związkiem Głuchych. rozpoczęty w grudniu 2011 zakończył się w 2013 roku. Projekt objął województwo mazowieckie i obliczony został na opra-cowanie systemu nauczania języka migowego z wykorzystaniem zapisu si-gnWriting w edukacji młodzieży ze szkół ponadgimnazjalnych oraz w szko-leniach z tego zakresu zarówno uczniów, jak i nauczycieli19.
W marcu 2013 realizowany był etap testowania wstępnej wersji podręcz-nika oraz prowadzone zajęcia warsztatowe z grupami docelowymi. jak czy-tamy na stronie projektu Zapisać Ciszę, realizatorzy zakładają, że opracowany system wspomagał będzie nauczanie różnych przedmiotów, w tym zawodo-wych, języka polskiego i języków obcych, dzięki czemu zmniejszy się obszar wykluczenia społecznego osób niesłyszących oraz poprawią się ich zdolności komunikacyjne w szkole, miejscu pracy i domu, a tym samym wzrosną ich szanse na lepsze wykształcenie i przyszłą pozycję zawodową20.
W grudniu 2011 roku podpisana została umowa na realizację projek-tu i rozpoczęto początkowy jego etap, związany z opracowaniem założeń modułu badawczego21. Kolejne prace postępowały niezwykle intensywnie
17 m. chronowska et al.: Pismo migowe. Podręcznik do nauki SignWritingu. Kraków:
centrum Zespołów analityczno -strategicznych, 2012. http://www.signwriting.pl/images/
pliki/uczen.pdf [dostęp: 25.03.2016].
18 Pismo migowe. Zeszyt ćwiczeń. oprac. m. chronowska et al. Kraków: centrum Zespołów analityczno -strategicznych, 2012. http://www.signwriting.pl/images/pliki/cwi czenia.pdf [dostęp: 25.03.2016].
19 Zapisać ciszę. http://www.zapisaccisze.pl/ [dostęp: 28.03.2016].
20 Projekt. http://www.zapisaccisze.pl/index.php/projekt [dostęp: 28.03.2016].
21 Aktualności. http://www.zapisaccisze.pl/idex.php/aktualnosci/5 -grudzien -2011 [do-stęp: 28.03.2016].
i obejmowały etapy wdrożenia pilotażowego, testowania projektu oraz jego upowszechniania22. jak przebiegała realizacja projektu, prześledzić można na witrynie Krajowej instytucji Wspomagającej, gdzie znajduje się dokumen-tacja z nim związana23. Efektem finalnym całości działań stał się Podręcznik do nauki języka migowego z wykorzystaniem zapisu SignWriting.
Podręcznik opracowany został przez czwórkę autorów: monikę Gra- bowską -orządałę, jakuba józefiaka, joannę lemirowską -Wronkę i Katarzy-nę Podgórni. Wykorzystano w nim rysunki jacka sochy, zamieszczone we wcześniej omówionej książce Pismo migowe. Podręcznik do nauki SignWriting, a także pochodzącą z niej część rozdziału trzeciego24. Świadczy to o tym, że osoby zaangażowane w upowszechnianie sW pozostają z sobą w kontak-tach oraz wymieniają się doświadczeniami i osiągnięciami.
omawiany podręcznik otwierają założenia programowe nauczania języ-ka migowego poprzez sW (cele, metody nauczania, formy pracy i środki dydaktyczne), program kursu i metody ewaluacji. następna część, o charak-terze teoretycznym, poświęcona jest edukacji niesłyszących, natomiast działy zasadnicze obejmują podstawy zapisu sW (z ćwiczeniami) oraz jednostki lekcyjne, stanowiące bazę do nauki znaków Pjm w tym zapisie. uwzględ-nione są zwłaszcza te znaki, które mają zastosowanie w różnych rodzajach zawodów i urzędach, w nauce języka polskiego oraz języków obcych. Każda część zasadnicza zawiera test kontrolny, merytoryczną część zamyka po-wtórka i test końcowy, a całość dopełnia słowniczek i bibliografia25.
oczywiście, na razie zasięg oddziaływania przedstawionych projek-tów nie jest zbyt rozległy, ale zważywszy na intensywność ich promowa-nia oraz determinację ich twórców i uczestników, można przypuszczać, że z czasem w naszym kraju bardziej upowszechni się znajomość języka migowego i jego zapisu wśród niesłyszących oraz kadry nauczającej. Wów-czas dzieci głuche w Polsce będą się mogły go uczyć od najmłodszych lat, czytać wydawane w nim książki czy czasopisma, korzystać z elektro-nicznych źródeł informacji, a z czasem je tworzyć. Gdy dorosną – będą z pewnością lepiej funkcjonować we współczesnym świecie, tak jak ich zagraniczni rówieśnicy.
22 Etapy. http://www.zapisaccisze.pl/index.php/etapy [dostęp: 28.03.2016].
23 Innowacyjne programy nauczania szansą na awans edukacyjny. http://kiw -pokl.
org.pl/index.php?option=com_sobipro&pid=286&sid=401:innowacyjne -programy - nauczania -szansa -na -awans -edukacyjny&itemid=544&lang=pl [dostęp: 28.03.2016].
24 m. Grabowska -orządała et al.: Podręcznik do nauki języka migowego z wykorzysta-niem zapisu SignWriting. nowy sącz: [s.n.], 2013, s. 2. http://www.unitis.pl/images/pliki/
signWriting/signWritingpodrecznik.pdf [dostęp: 28.03.2016].
25 ibidem, s. 4–5.