Bariery i stymulatory rozwoju przedsiębiorczości kobiet

W literaturze przedmiotu do najczęściej wymienianych barier rozwoju przedsiębiorczości niezależnie od płci należą [za: Rollnik- Sadowska, 2010, s. 134]:

- nadmiar spraw administracyjnych związanych z zakładaniem przedsiębiorstwa (biurokracja),

39 - niejasne reguły rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw (brak informacji na temat

metod wspierania MSP przez państwo), - niejasne przepisy prawne,

- wysokie podatki,

- brak kapitału początkowego, niewystarczające środki finansowe, - problemy z płynnością finansową,

- duża konkurencyjność, - problemy ze sprzedażą,

- problemy ze znalezieniem odpowiednich pracowników, - trudności z zakupem wyposażenia,

- brak surowców.

A zatem, bariery w prowadzeniu własnej firmy to zdaniem właścicieli przedsiębiorstw:

bariery ekonomiczne, edukacyjne, społeczne [Rollnik-Sadowska, 2010]. Ogranicza brak wiedzy związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, ale także poczucie uprzywilejowania pewnych grup społecznych w prowadzeniu działalności gospodarczej.

Analiza SWOT przeprowadzona przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego wskazuje, że zagrożeniem gospodarczym regionu są przede wszystkim bariery finansowania przedsiębiorstw, jednocześnie jako szansę postrzega się rosnącą przedsiębiorczość mieszkańców²⁴. Nie dokonuje się tu jednak rozróżnienia na mieszkańców według płci. Społecznym czynnikiem ograniczającym przedsiębiorczość może być z kolei negatywny image przedsiębiorcy, który kojarzony jest z osobą o niejasnym pochodzeniu kapitału, wysokich i nieuzasadnionych dochodach, robiący „przekręty” w działalności gospodarczej [Łuczka, 2011, s. 60]. W mass mediach nie nadaje się natomiast rangi pracy na własny rachunek, nie propaguje się trudnego procesu rozwijania firmy, pozyskiwania klientów, budowania rynku zbytu itp.

Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw różnią się w zależności od fazy życia firmy. Inne trudności pojawiać się będą w momencie jej uruchamiania, a inne w fazie dojrzałości (por. tabela 6)

Tabela 6. Bariery rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w poszczególnych fazach cyklu życia przedsiębiorstwa

Faza uruchamiania i

rozpoczęcia działalności Faza wzrostu Faza dojrzałości - bariery psychologiczne przy

podejmowaniu decyzji o założeniu firmy

- niedostateczne doświadczenie, wiedza

- brak kapitału

- problemy biurokratyczne z rejestracją

- brak wiedzy na temat rynku oraz umiejętności poruszania się na nim

- brak wiedzy technologicznej, ekonomicznej i umiejętności Źródło: Kamińska A. [2011], Regionalne determinanty rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo, Warszawa, Difin, s. 66.

24 Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego, s.

54, ze strony umowy.pl, dostęp z dnia 15.02. 2014 r.

40 Raport GEM przytacza czynniki najbardziej obciążające przedsiębiorców, takie jak:

trudności w pozyskaniu wsparcia finansowego oraz skomplikowane procedury administracyjne przy zakładaniu własnego przedsiębiorstwa. Barier administracyjnych doświadczają podobnie osoby bez doświadczenia, jak i doświadczeni przedsiębiorcy²⁵. Problemy związane z infrastrukturą fizyczną nie są wymieniane jako jedna z głównych barier rozwoju przedsiębiorczości. Infrastruktura fizyczna obejmuje: infrastrukturę drogową, usługi komunalne, dostęp do środków komunikacji (telefon, internet) itp. [Zabierowski, 2012, s. 51].

Przedsiębiorcy dostrzegają więcej barier, gdy już prowadzą firmę. Kobiety rzadziej napotykają bariery związane z rozpoczynaniem działalności gospodarczej, a częściej wspominają o nich na etapie prowadzenia i rozwijania przedsiębiorstwa [Rollnik-Sadowska, 2010; Lisowska 2008]. Taką barierą szczególnie znaczącą dla kobiet są niejasne przepisy prawne oraz duża konkurencja.

Przedsiębiorców niezależnie od płci ogranicza brak wiedzy, głównie z zakresu rachunkowości, księgowości, prawa pracy, ekonomii, prawa cywilnego [Rollnik-Sadowska, 2010, s. 135]. Można zatem mówić o istnieniu bariery edukacyjnej w zakresie prowadzenia własnej firmy. Pokonanie tego ograniczenia może odbywać się poprzez szkolenia oraz rozwinięty system doradczy. Stanowią one jednak tylko jeden z elementów utrudniających aktywność zawodową przedsiębiorczych jednostek (por. tabela 7).

Tabela 7. Bariery prowadzenia własnej działalności gospodarczej w województwie podlaskim Bariery administracyjno-

Źródło: Rollnik- Sadowska E., [2010], Przedsiębiorczość kobiet w Polsce, Warszawa, Difin, s. 196.

Według badań PARP nie istnieją istotne różnice w zakresie barier ograniczających prowadzenie własnego biznesu przez kobiety i mężczyzn. Właściciele zgodnie orzekli, że ograniczenia te stanowią przede wszystkim [za: Balcerzak-Paradowska i in., 2011, s. 7]:

- zbyt wysokie pozapłacowe koszty pracy, - problemy ze zdobywaniem nowych klientów, - skomplikowane formalności finansowe, - zbyt zawiłe procedury,

- czasochłonne formalności dotyczące, m.in. wydawanie pozwoleń bądź licencji, - zmienność prawa pracy,

25 Entrepreneurship in the EU and Beyond, Flash Eurobarometr 283, The Gallup Organisation, December 2009, za: GEM, s. 46.

41 - utrudniony dostęp do kapitału (warunek wysokich zabezpieczeń, stawiany przez banki)

W zakresie finansowania można mówić jeszcze o barierze w postaci zjawiska

„mentalności kredytowej małego i średniego przedsiębiorcy” [Łuczka, 2013]. Przedsiębiorcy preferują finansowanie z kapitału własnego. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to uzasadnione, ponieważ kapitał obcy zawsze pociąga za sobą koszty. Jednak niekorzystanie z niego hamuje rozwój firmy i uniemożliwia dopasowanie do pojawiających się na rynku szans wzrostu obrotów.

Obok uniwersalnych wyróżnić można grupę barier specyficznych dla przedsiębiorczości kobiet. Z badań wynikają następujące wnioski na temat przyczyn ich niepowodzeń w prowadzeniu działalności gospodarczej. Czynniki ograniczające sukces w prowadzeniu firmy to zdaniem kobiet²⁶:

- bariery prawne, brak znajomości prawa i uwarunkowań związanych z działalnością, - niedoszacowanie kosztów prowadzenia działalności,

- mało atrakcyjna oferta (gorszej jakości, droższa itp.), - brak motywacji,

- chęć szybkiego zarobku,

- brak inwestowania w rozwój własnych umiejętności, rozwój firmy np. reklamę, - brak zabezpieczenia finansowego,

- brak wytrwałości, zniechęcanie się porażkami, brak wiary w sukces,

- nastawienie na natychmiastowe korzyści zamiast perspektywy długofalowej, - brak specjalizacji, zbyt szeroka gama oferowanych usług lub produktów, - zły dobór wspólników,

- trudności w pozyskaniu klientów.

Nawet w ramach ograniczeń uniwersalnych dla obu płci, kobiety napotykać mogą pewne specyficzne trudności. Tak jest w przypadku dostępu do kredytów bankowych. I tak w zakresie finansowania zewnętrznego [Łuczka, 2013] :

- właścicielki MSP w większym stopniu preferują oparcie się na własnych środkach finansowych,

- mają trudności w uzyskaniu venture capital (od 2,5 do 4,0 %), - doświadczają dyskryminacji na rynku kredytowym (w USA),

- mają mniejszą wiarygodność kredytową ze względu mniejszą trwałość (niższy o 2 % do 4 % wskaźnik przetrwania).

Determinanty gorszych warunków dostępu do kredytu bankowego w przypadku kobiet to [za: Łuczka, 2013, s. 166]:

- wielkość przedsiębiorstwa, - branża,

- opóźniony start,

- większa zachowawczość kobiet, - mniejsza skłonność do ryzyka.

26 Kasprzak R.[2008], Mikroprzedsiębiorstwa kobiet- zarządzanie i rozwój, w: Lisowska E., Kasprzak R. (red.), Zarządzanie mikroprzedsiębiorstwem. Podręcznik dla przedsiębiorczej kobiety, Warszawa, s. 218. Dane pochodzą z badań przeprowadzonych metodą case studies na grupie 35 kobiet posiadających kilku- lub kilkudziesięcioletnie doświadczenie w prowadzeniu działalności gospodarczej.

42 Nawet jeśli dotychczasowe wyniki badań wykazują, że w opinii respondentów przynależność do jednego z rodzajów nie ma wpływu na utrudnienia w zakładaniu własnej firmy, zdecydowanie istnieją czynniki związane z płcią, które mogłyby takie utrudnienia wprowadzać. Zdaniem badanych są to: dyspozycyjność, predyspozycje do prowadzenia firmy, umiejętności branżowe²⁷. Kobiety rzadko uważają, że „nie powinny zajmować się działalnością na własny rachunek”, jednak podpisują się pod stwierdzeniami, że „łatwej jest godzić obowiązki rodzinne i zawodowe jako pracownik” lub „nie da się pogodzić obowiązków rodzinnych z prowadzeniem firmy” [Auleytner, 2007]. Można zatem powiedzieć, że mimo braku świadomych ograniczeń wynikających z płci, istnieje pewna grupa specyficznych barier działalności kobiet-przedsiębiorców (por. tabela 8.).

Barierą znacznie częściej wskazywaną przez kobiety niż mężczyzn jest ograniczony dostęp do zinstytucjonalizowanej opieki nad dziećmi [Balcerzak-Paradowska i in., 2011]. Istotnym czynnikiem pogarszającym pozycję kobiet prowadzących firmę względem mężczyzn jest obciążenie obowiązkami opiekuńczymi, szczególnie względem małych dzieci.

Tabela 8. Porównanie barier prowadzenia działalności gospodarczej Bariery prowadzenia działalności gospodarczej

Uniwersalne Specyficzne

- ograniczony dostęp do kapitału - wysokie koszty pracy

- skomplikowane procedury administracyjne

- tradycyjny podział obowiązków domowych - posiadanie małych dzieci (do 7 roku życia) - utrudniony dostęp do zinstytucjonalizowanych

form opieki nad małymi dziećmi Źródło: opracowanie własne.

Kobiety, które powracają na rynek pracy po urodzeniu dzieci bardzo rzadko podejmują własną działalność gospodarczą. Przyczyn tego upatruje się w dużej odpowiedzialności, jakiej wymaga taka działalność zawodowa, dodatkowych zobowiązaniach oraz znacznej ilości czasu, której nie będą mogły poświęcić małemu dziecku [Auleytner, 2007,]. A zatem to, co ogranicza młode matki w prowadzeniu przedsiębiorstw to brak wsparcia w godzeniu obowiązków rodzinnych z zawodowymi, utrudniony dostęp do żłobków i przedszkoli, oferujących elastyczny czas opieki nad dzieckiem oraz dogodnie zlokalizowanych. Barierę może stanowić w tym kontekście brak szkoleń z zakresu radzenia sobie ze skutkami przerwy w pracy spowodowanej podjęciem roli matki oraz form przedsiębiorczości, które nie kolidują z opieką nad dziećmi (np. telepraca).

Koncentracja na rozwoju firmy zależna jest od systemu instytucjonalnej opieki nad dziećmi, ważna jest zatem dostępność opieki na poziomie przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jak pokazuje raport PARP problemem jest zarówno liczba placówek oferujących opiekę nad dziećmi, jak i ich relatywnie wysoka cena. O potrzebie usprawnienia opieki nad dziećmi może świadczyć także porównanie z innymi krajami. W Polsce opieką instytucjonalną objętych jest 47,3 % dzieci w wieku 3-5 lat, podczas gdy na świecie jest to

27 Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw 2000-2001, za: Rollnik- Sadowska, 2010, op. cit., s. 135

43 średnio 77 %²⁸. Jeżeli chodzi o opiekę nad dziećmi do lat 3, szacuje się, że w Polsce korzysta z niej tylko 8 % maluchów, podczas gdy w innych krajach jest to ok. 30 %²⁹. A zatem Polska w kategorii opieki nad dziećmi w wieku 3-5 lat zajmuje trzecie miejsca od końca przed Grecją i Turcją oraz 4 miejsce od końca w porównaniu z Maltą, Meksykiem i Czechami.

Ograniczony dostęp do usług społecznych eksperci oceniają jako jedną z barier, utrudniających kobietom powrót do aktywności zawodowej po założeniu rodziny [Zabierowski i in., 2012, s. 64]. Zdaniem specjalistów najlepsze wsparcie tego typu pośród krajów europejskich oferują Finlandia i Norwegia [Zabierowski i in., 2012, s. 64]. W Polsce niski udział dzieci objętych opieką instytucjonalną wiązać się może ze znacznym wsparciem oferowanym przez krewnych (np. babcie), czemu sprzyjały rozwiązania prawne umożliwiające przechodzenie na emeryturę kobietom z trzydziestoletnim stażem pracy już w 55 roku życia. Podwyższenie wieku emerytalnego do 67 roku życia, brak możliwości skorzystania z wcześniejszych emerytur, 50 % wypracowanego uposażenia na częściowej emeryturze (w wieku 62 lat dla kobiet), od 2013 roku sprzyjać będzie większemu zapotrzebowaniu na instytucjonalną opiekę na potomstwem. Nowe formy opieki nad dziećmi umożliwiać ma ustawa o opiece nad dziećmi do lat 3 z dn. 4 lutego 2011 roku. Matki czerpać mogą wsparcie z klubów malucha, u dziennych opiekunów oraz niań i zachęcane są do tego poprzez wprowadzone ostatnio umowy uaktywniające, które pozwalają na legalne zatrudnianie opiekunek do dzieci przy odciążeniu od składek ZUS, które opłacane są przez państwo³⁰. A zatem usprawnienie instytucjonalnej opieki nad dziećmi ma odbywać się głównie poprzez odciążenie gmin od obowiązku zakładania i utrzymywania przedszkoli [Kurowska, Dwórznik, Franczak, 2011].

Aktywność gospodarcza kobiet zawsze ograniczana była przez macierzyństwo.

Z ekonomicznego punktu widzenia dzieci są inwestycją, która jednak w czasie niepełnoletności jest bardzo kosztowna. W okresie nowożytności potomstwo jest postrzegane jako jedna z najcenniejszych wartości. Z perspektywy kształtującego się kapitalizmu wzrost ludności oznaczał bowiem zwiększanie się liczby rąk do pracy a w efekcie wzrost bogactwa całego kraju [Kasprzak, 2004]. Jednak do tego momentu w historii relacja pomiędzy matką a dzieckiem charakteryzowała się często obojętnością i brakiem więzi. Dla kobiety bardziej istotne były obowiązki wobec męża i wspólnoty niż dziecka. W XVIII wieku pod wpływem filozofii Jana Jakuba Rousseau wprowadzono nową ideologię rodziny, gdzie centralną relacją stała się więź pomiędzy dzieckiem a matką. Powstał nowy ideał - „dobrej matki”, karmiącej, poświęcającej całą swoją uwagę wychowywaniu dziecka, nowego obywatela. W tym samym czasie rozpowszechniło się pojęcie „instynktu macierzyńskiego”, na określenie emocjonalnej więzi pomiędzy kobietą a jej potomkiem. W myśl tej ideologii matki, które tej relacji, odruchu nie przejawiały, uznawane były za nienormalne, wynaturzone [por. Badiner, 1998].

W Polsce możemy mówić o szczególny znaczeniu roli, podejmowanej przez kobiety

posiadające dzieci, która znajduje swe odzwierciedlenie w stereotypie matki-Polki.

Ten ideologiczno-mentalny konstrukt bazuje na religijnym kulcie Matki Boskiej

28 OECD Family Database 2011, zestawienie wyników dla 40 krajów świata, ze strony: www.oecd.org, data dostępu wrzesień 2012.

29 Tamże.

30 Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi do lat 3 (DZ.U. nr 45, poz. 235)

44 Częstochowskiej (która „uchroniła” Polskę przez szwedzkim potopem). Taki światopogląd sprawia, że macierzyństwo stanowi posłannictwo i najważniejszy cel życia kobiety.

Transformacja ustrojowa w 1989 roku spowodowała pewne zmiany w mentalności polskich rodzin. Dziecko nadal stoi w centrum, jednak jego wychowanie zaczyna być postrzegane jako proces inwestowania w kapitał ludzki, poprzez zapisywanie go od najmłodszych lat na różne kursy i dodatkowe zajęcia [Kasprzak, 2004].

Wzrost aktywności pozarodzinnej kobiet oddziałuje na macierzyństwo, przejawiając się spadkiem ich płodności. Alternatywą dla małżeńsko-rodzinnego życia w ponowoczesny świecie stają się następujące formy [Slany, 2002]:

- kohabilicja (życie razem bez formalnego związku), - życie w samotności,

- monoparentność (samotne rodzicielstwo), - związki homoseksualne.

Wymienione modele rodziny wiążą się albo z rezygnacją z posiadania dzieci, odraczaniem ich narodzin albo ograniczaniem ich ilości. Można zatem stwierdzić, że współczesne społeczeństwo nie wypracowało jeszcze modelu rodziny. Mimo, że współczesna kobieta ma możliwość wybrania odpowiedniego czasu na posiadanie dziecka, wysokie wymogi rynku pracy uniemożliwiają lub znacznie ograniczają połączenie roli matki z aktywnością zawodową. Kobiety dokonując racjonalnej kalkulacji zysków i strat, przekonują się często, że jeden wybór musi oznaczać rezygnację z drugiego. Malejąca liczba urodzeń dostarcza argumentu, by zatrzymać kobiety w domu. Z drugiej jednak strony, kobiety łatwo nie zrezygnują z udziału w rynku pracy, o który walczyły przez wieki.

W tradycyjnej rodzinie barierę działalności ekonomicznej kobiet stanowi podział pracy:

tak jak analiza ekonomiczna koncentruje się wokół wydajności, produkcyjności, także podział pracy w rodzinie może być rozważany z tej perspektywy. Według modelu Gary’ego Beckera

(1981) najbardziej korzystny jest podział pracy oparty na specjalizacji i inwestowaniu w przyszłość rodziny, nawet jeżeli partnerzy wnoszą do związku te same możliwości w

postaci równego poziomi inteligencji i wykształcenia [Dijkstra, Plantega, 2003]. Małżeństwo to w tym ujęciu „wzorcowy model transakcyjny” lub „model handlowy”. Wydajność zwiększać się będzie wraz ze zwiększaniem się ilości czasu poświęcanego przez kobietę (posiadającą przynajmniej jedno dziecko) na zajęcia związane z prowadzeniem domu oraz analogicznie przez mężczyznę na karierę zawodową. Partnerzy dokonują zatem specjalizacji w swoich obowiązkach, co zwiększa ich efektywność, a następnie dokonują wymiany między sobą. Mężczyzna dokonuje inwestycji w swoje kwalifikacje zawodowe, kobieta zaś w kapitał

ludzki czyli dzieci. Oboje osiągają większe korzyści ze specjalizacji i wymiany niż z działania w izolacji i oddzielnie. Wymiana będzie z kolei bardziej efektywna jeśli jeden z parterów

ograniczy swoją aktywność zawodową na rzecz aktywności w gospodarstwie domowym.

Powinien być to ten partner, który jest bardziej efektywny w produkcji towarów domowych [Dijkstra, Plantega, 2003].

Model podziału pracy według N. Ott głosi, że w małżeństwie mają miejsce negocjacje a celem stron jest maksymalizacja użyteczności. Gra kooperacyjna - taka jak w modelu

Beckera - oznacza, że kobieta pracuje w domu, a mężczyzna poza nim, co przynosi korzyść obojgu partnerom. Dzieje się tak jednak tylko w krótkim okresie czasu, ponieważ w dłuższej perspektywie tradycyjny podział aktywności prowadzi do obniżenia użyteczności partnera,

45

który pracuje w domu. A zatem wraz z upływem czasu sytuacja kobiety pogarsza się, w porównaniu z sytuacją, gdyby nie wycofała się z rynku pracy. Podobny problem pojawia

się jeżeli małżeństwo zostanie zerwane. Rezygnacja z pracy zarobkowej oraz specjalizacja w aktywności na rzecz gospodarstwa domowego niesie ze sobą zagrożenie utratą rynkowej

inwestycji w siebie i/lub „deprecjację swojego kapitału ludzkiego ze względu na jego niewykorzystanie” [Dijkstra, Plantega, 2003, s. 50]. Decyzja o urodzeniu dziecka może być zatem analizowana na zasadzie dylematu więźnia. Nastawienie na współpracę i posiadanie dziecka jest opłacalne dla obojga partnerów, jednak zdrada jednego z nich wiąże się z przegraną drugiego. I tak wycofanie ze współpracy mężczyzny oznacza znaczne pogorszenie pozycji kobiety. W tym samym czasie mężczyzna w tym mniejszym stopniu naraża swą użyteczność, im większe ma możliwości zarobkowania.

Macierzyństwo negatywnie wpływa również na płace kobiet [Morawski, Pilipczuk, 2013].

Istnieją różnice pomiędzy wysokością stawki godzinowej płac kobiet bezdzietnych i matek.

Przyczyn tego zjawiska upatruje się - po pierwsze - w deprecjacji kapitału ludzkiego, spowodowanej przerwą w aktywności zawodowej, a po drugie, w mniejszym zaangażowaniu w pracę, ze względu na konieczność łączenia obowiązków matki i pracownika. Spadek wysokości wynagrodzenia jest skutkiem czasu trwania urlopu macierzyńskiego, deprecjacji kapitału ludzkiego, która wynika z mniejszego doświadczenia zawodowego oraz wyboru

miejsc pracy, które umożliwiają pełnienie opieki nad dziećmi. Przeprowadzone przez L. Morawskiego i O. Pilipczuk badania pokazują, że opieka nad pierwszym dzieckiem wiąże

się z obniżeniem stawki płac o 11 % (w przypadku kobiet do 35 roku życia) i jest wynikiem obowiązków opiekuńczych [Morawski, Pilipczuk, 2013]. Koszty macierzyństwa szacowane są podobnie we wszystkich krajach europejskich.

Obok licznych ograniczeń istnieją również stymulatory aktywności gospodarczej kobiet.

Raport „Europejskiej sieci promocji przedsiębiorczości kobiet” (WES)³¹, pokazuje działania przeprowadzone na rzecz przedsiębiorczości przez rządy państw i władze regionów Unii Europejskiej EOG³² i państw kandydujących. Sieć WES powstała w 2000 roku i skupia 27 członków - przedstawicieli rządowych. Celem działalności jest tworzenie klimatu, który spowoduje wzrost liczby przedsiębiorców-kobiet, a także wpłynie na wielkość prowadzonych przez nie firm. Jak wynika z danych WES działania rządu Polskiego w latach 2004/2005 ukierunkowane na wsparcie przedsiębiorczości kobiet to m.in. dotacje inwestycyjne dla kobiet rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej, w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich. W tym czasie był to program skierowany wyłącznie do kobiet, co stanowiło o jego wyjątkowości wśród dotacji, których odbiorcami byli wszyscy przedsiębiorcy, niezależnie od płci. W okresie tym miały miejsce także działania ukierunkowane na budowanie sieci wśród kobiet-przedsiębiorców. Prowadziły je głównie organizacje pozarządowe takie jak: Międzynarodowe Forum Kobiet w Warszawie, Europejskie Forum Właścicielek Firm w Warszawie, Polska Federacja Klubów Business and

31 Europejska sieć promocji przedsiębiorczości kobiet (WES) Raport z działalności w 2004 r., tytuł oryginalny:

European Network to Promote Women’s Entrepreneurship (WES), Activities Report 2004, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji- PIB, Radom 2005. Sieć WES współpracuje m.in. z Komisją Europejską we wdrażaniu działań promujących przedsiębiorczość kobiet do których należą badania, zbieranie informacji itp.

32 EOG- Europejski Obszar Gospodarczy.

46 Professional Women, oraz Polskie Stowarzyszenie Kobiet Biznesu w Gdańsku. Rząd wspierał MSP poprzez opublikowanie przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy katalogu polskich firm prowadzonych przez kobiety. Aktualna polityka również skoncentrowana jest na wspieraniu inicjatywy gospodarczej społeczeństwa. Jako jeden z priorytetów podkreśla się aktywność zawodową kobiet. Kierunki działań rządu RP na rzecz przedsiębiorczości w latach 2007 - 2013³³ przedstawiono w tabeli 9.

Tabela 9. Kierunki polityki państwa na rzecz przedsiębiorczości Kierunki działania

Ogólne Szczegółowe

1) Rozwój postaw

przedsiębiorczych (MEN, MNiSW):

- strategia uczenia się przez całe życie: transfer wiedzy pomiędzy sferą B+R a przedsiębiorcami, wzmocnienie roli przedsiębiorczości i innowacyjności, promocja przedsiębiorczości i innowacyjności wśród osób dorosłych, promocja przedsiębiorczości wśród społeczeństwa - wspieranie postaw przedsiębiorczych kobiet (MRR): program polityki

prorodzinnej

- kształtowanie kultury przedsiębiorczości w szkołach

ponadpodstawowych: programy nauczania przedsiębiorczości dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

- wsparcie przedsiębiorczości akademickiej (MNiSW, PARP) 2) Rozpoczynanie i

prowadzenie działalności gospodarczej oraz zatrudnianie pierwszego pracownika

- uproszczenie rejestracji działalności gospodarczej (KPRM, MSP) - uproszczenie zasad dotyczących zatrudniania pierwszego pracownika

(MPiPS)

- zmniejszenie obciążeń dla osób rozpoczynających i prowadzących działalność gospodarczą (m.in. zmniejszenie składki ubezpieczeniowej dla osób rozpoczynających działalność)

3) Uproszczeni regulacji prawnych

- reforma regulacji (MG, KPRM) (m.in. przegląd prawa gospodarczego pod kątem aktów prawnych stwarzających bariery w rozwoju

przedsiębiorczości, redukcja obciążeń administracyjnych) - usprawnienia sądownictwa gospodarczego (m.in. przyspieszenie

postępowań w sprawach gospodarczych, obniżenie kosztów postępowań sądowych, uproszczenie procedury rejestrowej)

- fundusz Kredyty Technologicznego (finansowanie zakupu i wdrożenia nowej technologii, modernizacja wyrobów, produkcja nowych

wyrobów)

- nadawanie przedsiębiorcom statusu Centrum Badawczo- Rozwojowego (CBR)

- powiązania kooperacyjne przedsiębiorców (m.in. wsparcie rozwoju klastrów)

- inne instrumenty 5) Dostęp MSP do źródeł

finansowania (MG, MRR)

- Fundusze pożyczkowe i poręczeniowe (MG) - Fundusze kapitału podwyższonego ryzyka (MG) - inne instrumenty

33 Działania rządu na rzecz przedsiębiorczości. MSP przede wszystkim. Projekt z dnia 23 sierpnia 2007., na podstawie strony: www.piit.org.pl, dostęp z dnia 12.02.2013 r.

W dokumencie METODY WSPIERANIA PRZEDSIĘBIORCZOŚCI KOBIET W WIELKOPOLSCE (Stron 40-51)