3. Dywizje mogą posiadać tylko dwa Sztaby Korpusów armji. Utrzymywa
nie lub formowanie sił zbrojnych, inaczej ugrupowanych, lub innych organów do
wództwa lub przygotowania do wojny jest zabronione.
Główny Sztab niemiecki i wszelkie temu podobne formacje będą rozwią
zane i nie będą mogły być przywrócone pod żadną formą.
Personel oficerów, lub utożsamionych w stopniach, w Ministerjach Wojnv różnych Państw Niemiec oraz w przydzielonych do nich zarządach nie powinien przewyższać trzystu oficerów, włączonych do maksymalnego składu liczebnego czterech tysięcy, przewidzianego w niniejszym artykule, punkcie 1, ustępie 3.
ARTYKUŁ 161.
W służbie administracji wojennej, posiadającej personel cywilny nie zaliczony do składu liczebnego przewidzianego w niniejszych postanowieniach, personel ten zostanie zredukowany w każdej kategorji do Go liczby przewidzianej w budżecie 1913 r.
ARTYKUŁ 16?.
Liczba pracowników i urzędników Państw niemieckich, takich jak celnicy, strażnicy leśni, strażnicy nadbrzeżni, nie powinna przewyższać liczby pra
cowników i urzędników, zatrudnionych w ten sposób w roku 1913.
Liczba żandarmów, pracowników lub urzędników miejscowej lub miejskiej policji może być powiększana jedynie w stosunku, odpowiadającym przyrostowi ludności od roku 1913 w miejscowościach i miastach, które się nimi posługują.
Pracowników oraz urzędników nie będzie można zbierać dla uczestniczenia w ćwiczeniach wojskowych.
ARTYKUŁ 163.
\
Redukcja sił wojskowych Niemiec, uchwalona w artykule 160, będzie mogła być stopniowo uskuteczniona w sposób następujący:
W ciągu trzech miesięcy od chwili, gdy niniejszy Traktat uzyska moc obo
wiązującą, całkowita liczebność będzie musiała być sprowadzona do 200.000 lu
dzi, zaś liczba jednostek nie powinna przekraczać podwójnej liczby, przewidzia
nej w artykule 160.
Po upływie tego terminu, oraz w końcu każdego następnego okresu trzymie
sięcznego, konferencja wojskowych ekspertów Głównych Mocarstw sprzymierzo
nych i stowarzyszonych ustali na następny okres trzymiesięczny, jakie mają być dokonane redukcje, przyczem najpóźniej 31 marca 1920 r. całkowita liczebność sił niemieckich nie będzie przekraczała maximum 100.000 ludzi, przewidzianych w artykule 160. Przy tej stopniowej redukcji należy utrzymać ten sam stosu
nek między liczbą żołnierzy i oficerów oraz liczbą jednostek różnych kategorji, jaki jest przewidziany w powyższym artykule.
R O Z D Z I A Ł II.
ł UZBROJENIE, AMUNICJA I MATERJAŁ.
ARTYKUŁ 164.
Do czasu, kiedy Niemcy będą mogły być dopuszczone jako Członek do Związ
ku Narodów, armja niemiecka nie powinna posiadać uzbrojenia, przewyższające
go liczby, ustalone w tablicy Nr. II, dołączonej do niniejszego Działu, z w yjąt
kiem warunkowego uzupełnienia, które może dosięgnąć maximum jednej dwu
dziestej piątej części dla broni palnej i jednej pięćdziesiątej dla armat, a które bę
dzie wyłącznie przeznaczone dla ewentualnego niezbędnego zastąpienia.
Niemcy oświadczają, że już obecnie zobowiązują się za czas, kiedy zostaną dopuszczone jako Członek do Związku Narodów, że rozmiary uzbrojenia ustalone we wspomnianej tablicy nie zostaną przekroczone, oraz że będą podlegały mo
dyfikacji przez Radę Związku, której decyzje w tym względzie Niemcy zobowią
zują się ściśle przestrzegać.
ARTYKUŁ 165.
Maksymalna liczba dział, mitraljez, miotaczy min i karabinów, zarówno jak zapas amunicji i wyekwipowania, jakie Niemcy są upoważnione zatrzymać przez okres czasu, który upłynie pomiędzy chwilą uzyskania przez niniejszy Traktat mocy obowiązującej a datą 31 marca 1920, podaną w artykule 160, przedstawiać będzie ten sam stosunek do maximum zapasów, dozwolonych i ustalonych w tablicy Nr. III, dołączonej do niniejszego Działu, jaki wzglę
dem maximum sił, dozwolonych przez artykuł 160, będą przedstawiały siły ar- mji niemieckiej, w miarę jej redukcji, przewidzianej w art. 163.
ARTYKUŁ 166.
W dniu 31 marca 1920 r. zapasy amunicji, któremi armja niemiecka będzie mogła rozporządzać, nie powinny przewyższać liczb, ustanowionych w tablicy Nr. III, dołączonej do niniejszego Działu.
W tym samym terminie Rząd niemiecki powinien złożyć te zapasy w miej
scach, o których zawiadomi Rządy Głównych Mocarstw sprzymierzonych i sto
warzyszonych. Niewolno mu tw orzyć żadnych innych zapasów, składów lub re
zerw amunicji.
ARTYKUŁ 167.
Liczba i wagomiar armat, sławiących w momencie uprawomocnienia się ni
niejszego Traktatu uzbrojenie pozycji obronnych (onyrages fortifies), twierdz (forteresses) i fortyfikacji (places fortes), lądowych i morskich, do których zacho
wania Niemcy będą upoważnione, winny być zakomunikowane natychmiast przez Rząd niemiecki Rządom Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stow arzyszo
nych — stanowić będą maxima, które nie będą mogły być przekroczone.
W ciągu dwu miesięcy od chwili uprawomocnienia się niniejszego Traktatu maksymalne zaopatrzenie w amunicję rzeczonych armat będzie jednolicie zre
dukowane i utrzymane w mierze tysiąca pięciuset strzałów na działo dla wago- miaru 10.5 i wagomiarów mniejszych, a do pięciuset strzałów na działo więk
szych wagomiarów.
ARTYKUŁ 168.
Fabrykacja broni, amunicji i wszelkiego materjału wojennego będzie mogła być prowadzona tylko w fabrykach i zakładach, których miejsca będą podane do wiadomości i aprobaty Rządów Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stowa
rzyszonych; te ostatnie zastrzegają sobie prawo ograniczania liczby pomienio- lych zakładów i fabryk.
W ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się niniejszego T rak
tatu wszystkie inne zakłady, mające za zadanie fabrykację, przygotowanie, prze
chowywanie lub badanie broni, amunicji lub jakiegokolwiek materjału wojennego, będą zniesione. Toż samo dotyczy tych arsenałów, które nie będą służyły za składy amunicji dozwolonej. W tym samym terminie personel tych arsenałów będzie zwolniony.
ARTYKUŁ 169.
W ciągu dwu miesięcy od chwili uprawomocnienia się niniejszego Trakta
tu broń, amunicja i materjał wojenny niemiecki, włączając w to wszelki mate
riał do obrony przeciw statkom powietrznym, znajdujące się w Niemczech, a któ
re będą stanowiły nadwyżkę dozwolonej ilości, będą musiały być dostarczone Rządom Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych dla zniszcze
nia lub uczynienia niezdatnemi do użytku. Toż samo dotyczy wszelkich 'u rzą
dzeń do wytw arzania materjału wojennego z wyjątkiem tych, które będą uznane za konieczne do uzbrojenia i wyekwipowania dozwolonych sił zbrojnych niemie
ckich.
Dostawa ta dokonana będzie do tych punktów terytorjum niemieckiego, któ
re będą wyznaczone przez rzeczone Rządy.
W ciągu tego samego okresu czasu broń, amunicja i materjał wojenny, po
chodzące z zagranicy, włączając w to materjał do obrony przeciw statkom po
wietrznym, bez względu na stan, w jakim się znajdują, będą dostarczone rze
czonym Rządom, które zadecydują o ich przeznaczeniu.
Broń, amunicja i materjał, jakie na skutek stopniowej redukcji niemieckich sił wojskowych przekroczą ilość, dozwoloną według tablic Nr. II i III, załączo
nych do niniejszego Działu, będą musiały być wydane, jak powiedziano wyżej, w takim terminie, który określą narady ekspertów wojskowych, przewidziane w artykule 163.
ARTYKUŁ 170.
Przyw óz do Niemiec broni, amunicji i wszelkiego materjału wojennego będzie bezwzględnie wzbroniony.
Toż samo dotyczy fabrykacji i wywozu broni, amunicji i wszelkiego materja
łu wojennego, przeznaczonego dla krajów obcych.
ARTYKUŁ 171.
Ponieważ posługiwanie się gazami duszącemi, trującemi lub tym podobnemi, jako też wszelkiemi płynami, materjałami lub podobnemi sposobami jest zaka
zane, przeto fabrykacja ich w Niemczech i przywóz ich do Niemiec są surowo wzbronione.
Toż samo dotj^czy materjału specjalnie przeznaczonego do fabrykacji, prze
chowywania lub używania rzeczonych produktów i sposobów.
Wzbroniona jest również fabrykacja i wwóz do Niemiec wozów pancernych, czołgów i wszelkich temu podobnych machin, mogących służyć celom wojennym.
ARTYKUŁ 172.
W ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się niniejszego Traktatu Rząd niemiecki poda do wiadomości Rządów Głównych Mocarstw sprzymierzonych i stowarzyszonych rodzaj i sposób fabrykacji wszystkich materjałów wybucho
wych, substancji trujących i wszelkich innych preparatów chemicznych, używ a
nych przezeń podczas wojny lub przygotowanych przezeń w celu takiego zużyt
kowania.
RO ZD ZIAŁ III.