Kościół zawsze stał na stanowisku rzeczywistości i realizmu; rozmawiał z każdym państwem, które chciało z nim rozmawiać. Rozmawia więc w Polsce i z państwem komunistycznym. To nie koniunktura na miesiąc czy rok. To zasada1
kardynał Stefan Wyszyński
Trudne położenie Episkopatu Polski podczas nieobecności kard. Stefana Wyszyńskiego, tj. w czasie jego internowania (wrzesień 1953 – październik 1956), pomimo szeregu publikacji jest zagadnieniem nadal często poruszanym przez badaczy. Niestety bez możliwości dostępu do akt Episkopatu Polski historyk napotyka bardzo duży problem aby rzetelnie ocenić motywy decyzji, jakimi kierowali się członkowie na nadzwyczajnej konferencji 28 IX 1953 r. Wobec czego podczas omawiania działalności łódzkiego biskupa skoncentrowałam się na dwóch wymiarach posługi Michała Klepacza, otóż: na okolicznościach wyboru na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, a Kościołem w Polsce w trudnym dla niego – Kościoła – okresie.
Przed podjęciem jak i w trakcie badań tego okresu nasuwa się kilka pytań badawczych, a mianowicie: jak czuł się bp Klepacz obejmując spuściznę po Prymasie, którego władza komunistyczna uwięziła nazywając to oględnie zatrzymaniem, odosobnieniem czy internowaniem. A może biskup Klepacz nie miał innego wyjścia i dlatego przystał na przewodniczenie Konferencji Episkopatu Polski, gdyż uznał, że ktoś musi podjąć się tego zadania ? Czy też zgodził się na wybór, ponieważ uważał, że lepiej pokieruje Kościołem
1 Relacja Prymasa S. Wyszyńskiego z jego rozmów z F. Mazurem o stosunkach Kościół-Państwo [w:] P. Raina, Kościół w PRL. Dokumenty, t. I, Poznań 1994, s. 387.
154
w Polsce niż to dotychczas czynił kard. Wyszyński2 ? Być może został zmuszony do objęcia przewodniczenia Konferencji Episkopatu Polski przez władzę komunistyczną groźbą, szantażem czy też obietnicą wyższego urzędu w hierarchii kościelnej? Przede wszystkim, jakich argumentów użyła Julia Brystygierowa3 podczas nocnej rozmowy z 25 na 26 IX 1953 r. Z kolei zaś jakich użył abp Walenty Dymek podczas głosowania, które odbyło się 28 IX 1953 r.
W listopadzie 1952 r. po rewizji Urzędu Bezpieczeństwa w Kurii Metropolitarnej w Krakowie zostali aresztowani współpracownicy zmarłego kardynała Adama Stefana Sapiehy i odsunięci od kierowania archidiecezją (abp Eugeniusz Baziak)4. W tym samym czasie z diecezji zostali odsunięci bp Stanisław Adamski5, bp Juliusz Bieniek6 oraz bp Herbert Bednorz7. W dniu 9 II 1953 r. władze PRL wydały dekret o obsadzaniu stanowisk kościelnych za zgodą rządu. Pięć dni później kard. Stefan Wyszyński otwarcie zaprotestował, ponieważ komunistyczny dekret został uchwalony nie tylko z pogwałceniem prawa kanonicznego, a także porozumienia jakie zostało zawarte pomiędzy rządem i Episkopatem, ale przede wszystkim Konstytucją PRL. Na początku maja 1952 r. Prymas wystosował słynne memorandum do Bolesława Bieruta, które kończyło się słowami Non possumus!8. W toku następnych wydarzeń kard. Wyszyński zwrócił się z prośbą do władz o uwolnienie bp Czesława Kaczmarka9, który został aresztowany i 22 IX 1953 r. skazany na 12 lat więzienia. Zaś sam Prymas został aresztowany trzy dni później.
2 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski 1953-1956 – meandry
polityki kościelnej, [w:] Władze komunistyczne wobec Kościoła Katolickiego w Łódzkiem 1945-1967, pod red. J.
Wróbla i L. Próchniaka, Warszawa 2005, s. 80.
3 Julia Brystygierowa – ur. 25 XI 1902 r. w Stryju, zm. 9 X 1975 w Warszawie; dr filozofii, członek PPR i PZPR, funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa Polski Ludowej, dyrektor departamentu V i III MBP, redaktor
w Państwowym Instytucie Wydawniczym; R. Terlecki, Tarcza i miecz komunizmu. Historia aparatu
bezpieczeństwa w Polsce 1944-1990, Kraków 2007, s.364.
4 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, …, s. 80.
5 bp Stanisław Adamski – ur. 12 IV 1875 r. w Zielonej Górze, zm. 12 XI 1967 r. w Katowicach; w latach 1930-1967 pełnił funkcję biskupa diecezjalnego katowickiego;
6 bp Juliusz Bieniek - ur. 11 IV 1895 r. w Sowczycach, zm. 17 I 1978 r.; w latach 1937-1978 pełnił funkcję biskupa pomocniczego diecezji katowickiej;
7 bp Herbert Bednorz - ur. 22 IX 1908 r. w Gliwicach, zm. 12 IV 1989 r. w Katowicach; doktor nauk społecznych i prawa, w latach 1967 – 1985 pełnił funkcję biskupa diecezjalnego katowickiego; J. Myszor, F. Woźnica, bp Herbert Bednorz [w:] Leksykon duchowieństwa represjonowanego w PRL 1945–1989,
pomordowani – więzieni – wygnani, t. I, Warszawa 2002, s. 8–11.
8 Non possumus! – memoriał biskupów polskich do władz PRL z 8 maja 1953 r. było wyrazem zdecydowanego sprzeciwu hierarchów kościelnych wobec podporządkowania się władzom świeckim, czego konsekwencją było uwięzienie Prymasa kard. Stefana Wyszyńskiego. P. Raina, Kościół katolicki a państwo w świetle dokumentów
1945-1989, t. 1: 1945- 1959, Poznań 1994, s 413–427.
9 bp Czesława Kaczmarka - ur. 16 IV 1895 r. w Lisewie Małym, zm. 26 VIII 1963 r. w Lublinie; w latach 1938-1963 pełnił funkcję biskupa diecezji kieleckiej;
155
Już przy analizie chronologii wydarzeń nasuwa się wniosek, że władze komunistyczne
konsekwentnie realizowały program odsuwania wybranych biskupów z diecezji, z myślą o całkowitym złamaniu, a później podporządkowaniu duchowieństwa i hierarchii kościelnej
władzom państwowym10. Pośród członków Episkopatu Polski zdania dotyczące szans jak i konieczności prowadzenia rozmów z komunistami były podzielone. Zdaniem kard. Sapiehy
należało prowadzić rozmowy, ale z uwagi na brak wiarygodności partnera nie trzeba było ich kończyć podpisanym wspólnie dokumentem. Prymas Wyszyński i członkowie kościelnej strony w Komisji Mieszanej, biskupi: Michał Klepacz, Zygmunt Choromański i Tadeusz Zakrzewski, oficjalnie nie negowali potrzeby zawarcia „wspólnej deklaracji”11. Jednym z prio-rytetowych działań Prymasa było stworzenie jednej wspólnej płaszczyzny pomiędzy rządem a Kościołem. W tym celu powstała Komisja Mieszana rządu i Episkopatu, a zwieńczeniem jej prac było pierwsze w bloku wschodnim porozumienie Kościoła z władzami komunistycznymi - 14 IV 1950 r., - do którego z rezerwą odniosła się Stolica Apostolska oraz część kościelnej opozycji. Z państwowego punktu wiedzenia porozumienie miało charakter czysto propagandowy, ponieważ prześladowania duchowieństwa trwały nadal. Z kolei dla Kościoła porozumienie dawało chwilową sposobność do złapania oddechu, ale także dawała dokument, na który mogliby się powołać. Należy w tym miejscu podkreślić, iż porozumienie to nie było konkordatem jednakże cechowało się ono tym samym czym Stolica Apostolska kierowała się w stosunku do reżimów totalitarnych – pozyskać choć cień gwarancji prawnej, pomimo braku wiarygodności partnera. W zamyśle sygnatariuszy porozumienia pozwalało na odwoływanie się do niego w sytuacjach konfliktowych, a więc także na odkładanie w czasie „ostatecznego rozwiązania” kwestii kościelnej12.
Okoliczności aresztowania Prymasa Wyszyńskiego są nam znane z kilku relacji zarówno władz państwowych, ubeckich, osób postronnych, jak i władz kościelnych13. Z kolei o wiele mnie informacji posiadamy za równo na temat przebiegu Konferencji Episkopatu Polski, która odbyła się 28 IX 1953 r. – trzy dni po aresztowaniu Prymasa – jak i o przebiegu rozmów premiera Józefa Cyrankiewicza z bp. Choromańskim 26 września w godzinach
10 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, …, s. 81.
11 J. Żaryn, Bilans pierwszego pięciolecia. Internowany Prymas o relacjach państwo-Kościół w latach
1945-1953. Nowe ustalenia na podstawie meldunków funkcjonariuszy UB z okresu internowania kardynała Stefana Wyszyńskiego (1953-1956), „Ateneum Kapłańskie”, t. 142, s. 22-32.
12 F. Musiał, Realizm Kościoła katolickiego w czasach PRL-u, Kraków 2003.
156
przedpołudniowych. W tym trudnym dla Kościoła okresie odbyło się kilka serii rozmów Cyrankiewicza – co najmniej cztery – z władzami kościelnymi.
W nocy z 25 na 26 IX 1953 r. został aresztowany prymas Wyszyński. Przed południem dnia następnego, tj. 26 września, premier Cyrankiewicz w telefonicznej rozmowie z bp. Choromańskim poinformował, że forma pozbawienia funkcji Arcybiskupa będzie zależała od Episkopatu i od jego postawy. W ten sposób premier Cyrankiewicz uciął wszelkie nadzieję i spekulacje o powrocie Prymasa do Warszawy. Podkreślił również, iż przeprowadził on już rozmowę z biskupami: Klepaczem i Zakrzewskim, których zaprosił na konferencję o godzinie 14.00. Już w trakcie tejże rozmowy telefonicznej padło pytanie ze strony Cyrankiewicza kto będzie przewodniczył Konferencji Episkopatu Polski. W odpowiedzi bp. Choromański oświadczył, iż przewodniczyć będzie najstarszy z hierarchów Kościoła, a więc abp Walenty Dymek. Premier Cyrankiewicz odpowiedział, że przeciw niemu władze nie mają specjalnych zastrzeżeń, ale przewodniczący musi być rządowi notyfikowany14. Z kolei na rezygnację bp. Choromańskiego z funkcji sekretarza Konferencji Episkopatu Polski, premier odpowiedział, iż rząd sobie tego nie życzy i poprosił, aby zwołał on na 27 września (niedziela) posiedzenie Komisji Głównej, gdyż rząd nie może czekać i Episkopat musi podjąć decyzję jak najszybciej.
W trakcie wspomnianej już wcześniej konferencji, która odbyła się 26 września o godzinie 14.00 stronę rządową reprezentował Cyrankiewicz, zaś kościelną biskupi:
Choromański, Zakrzewski, Klepacz. Podczas tegoż spotkania premier Cyrankiewicz kilkakrotnie wychodził, udając się zapewne po telefoniczne instrukcje, co dowodzi, iż nie posiadał on żadnych pełnomocnictw do podejmowania jakichkolwiek decyzji. Strona kościelna próbowała siłą argumentów podważyć stanowisko rządu w kwestii aresztowania Prymasa, jednakże premier Cyrankiewicz, ponownie podkreślił, iż decyzja w sprawie Prymasa jest nieodwołalna. Zażądał, aby Episkopat wystosował odezwę, w której powinien zająć stanowisko wobec prymasa oraz potępić bp. Kaczmarka, Watykan, „Osservatore Romano”, kler niemiecki, Konrada Adenauera i imperialistyczne zapędy Ameryki15. Pierwszą wersję deklaracji rząd odrzucił, gdyż uznał, że nie nadaje się ona do publikacji. W tym miejscu warto zaznaczyć fakt, iż według premiera Cyrankiewicza w nowej sytuacji wewnętrznej jest miejsce w Polsce dla Kościoła. Zaznaczył, że jeżeli Episkopat Polski przyjmie wygodną dla rządu
14 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, …, s. 82.
157
wersję deklaracji to władze wydają oświadczenie o realizowaniu postulatów kościelnych i abp Wyszyński – premier Cyrankiewicz w trakcie rozmów ze stroną kościelną unikał sformułowania „prymas Polski” – będzie mógł zamieszkać poza więzieniem.
Sprawa wyboru nowego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski wywołała duże kłopoty oraz opór władz. Strona rządowa wysunęła postulat, by Komisja Główna ustaliła kilku kandydatów i przedstawiła ich rządowi przed wyborami, bo przewodniczący musi być nie tylko notyfikowany, ale także uzgodniony – tego wymaga duch dekretu [po usunięciu
prymasa]16. Trwały długie targi, gdyż biskupi nie chcieli się zgodzić na „uzgodnionego” z władzą kandydata. Wszyscy biskupi zgodnie odrzucili rządowy projekt, podkreślając, że
przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski może zostać wybrany jedynie w tajnym głosowaniu, bez żadnych wskazań z czyjejkolwiek strony – czy to ze strony rządu czy niektórych biskupów.
W toku wydarzeń miało miejsce zebranie Komisji Głównej, która poparła stanowisko Episkopatu zajęte w trakcie rozmów z Cyrankiewiczem. Z kolei nie podjęła zagadnienia wyboru przewodniczącego, uznając się za niekompetentną w tej dziedzinie. Wobec powyższego zagadnienie to przekazano pod obrady konferencji plenarnej. Komisja Główna zaś podjęła decyzję w sprawie jurysdykcji, gdzie wyraźnie stwierdzono, że zgodnie z brzmie-niem dekretu Stolicy Apostolskiej z 8 VII 1945 r. wybór przewodniczącego Konferencji jest niezmiernie ważny, ponieważ w razie nieobecności Prymasa na niego przechodzą pełnomocnictwa17.
Po żmudnej dyskusji biskupów z premierem Cyrankiewiczem, podczas której domagali się „domowych warunków” dla Prymasa, uzyskali zapewnienie, że miejscem pobytu będzie klasztor, zaś adres zostanie przekazany do wiadomości Episkopatu Polski w późniejszym terminie. Czy można zatem ten sposób powiadomienia członków Komisji
16 Ibidem, s. 82.
17 „W razie konieczności (na przykład gdyby Wasza Eminencja została pozbawiony możliwości wykonywania swoich funkcji) szczególne uprawnienia, o których tu jest mowa, mogą być delegowane tak in parte jak i in
toto”. Dekret wystawiony kard. Hlondowi przed Domenico Tardiniego, 8 VII 1945 r., zob. P. Raina, Kościół katolicki a państwo …, s. 448; por. J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa
158
Mieszanej, a pośrednio Konferencji Episkopatu uznać za „uzgodnione” pobytu Prymasa w klasztorze, jak twierdziła później strona rządowa18 ?
Dyskusja dotycząca treści deklaracji toczyła się w kilku rundach. W ostatecznej wersji zaakceptowanej przez obie strony biskupi pominęli fragment o Prymasie, gdyż strona rządcowanie zgodziła się na zamieszczenie słów protestu przeciwko jego zatrzymaniu. Strona kościelna nie zgodziła się także na potępienie bp Kaczmarka, ale zaś potępiła fakty ujawnione w procesie. Bardzo długo dyskutowano nad sposobem wyboru przewodniczącego. Strona rządowa poszła na pewnego rodzaju ustępstwa, mianowicie Konferencja Plenarna miała wyłonić dwóch biskupów, z których rząd wskaże jednego. Na posiedzeniu plenarnym Konferencji Episkopatu Polski, które odbyło się 28 września zebrani biskupi przyjęli deklarację i wyłonili dwóch kandydatów – abp Dymka i bp Klepacza19. Wynik głosowania bp Choromański przedstawił następnie Cyrankiewiczowi, który stwierdził, że: rząd uważa obydwie kandydatury za odpowiednie wysokiej godności Przewodniczącego Episkopatu. Ze względu jednak na doświadczenie bp. Klepacza, oparte na pracach w Komisji Mieszanej w rozwiązaniu bieżących zagadnień, rząd wypowiada się za kandydaturą bp. Klepacza20. Należy tutaj wyraźnie zaznaczyć, iż wybór nowego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski został dokonany pod naciskiem ze strony rządowej, które „zleciły” wybór bp. Klepacza, a nie sprzeciwiano się kandydaturze abp. Dymka. Nad prawidłowym wynikiem wyborów czuwały władze państwowe reprezentowane podczas obrad przez Brystygierową oraz Cyrankiewicza. Z biografii bp. Klepacza, autorstwa ks. Krzysztofa Gruczyńskiego dowiadujemy się, że w dniu aresztowania prymasa Brystygierowa udała się do Łodzi na nocną rozmowę z bp. Klepaczem. Uzyskała od niego zgodę na kompromisową linię współdziałania z rządem a więc z pewnością także zgodę na kandydowanie na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski21. Nie wiemy zaś jakich mogła użyć argumentów. Idąc za profesorem
18 Komunikat Rady Ministrów w sprawie miejsca przetrzymywania prymasa Wyszyńskiego opublikowany w „Trybunie Ludów” 29 IX 1953 r., zawierał zdanie, że „episkopat, po powzięciu uchwał zabezpieczających
ciągłość kierownictwa pracą Konferencji Episkopatu, zwrócił się do rządu o wyrażenie zgody, aby arcybiskupów Wyszyński mógł zamieszkać jednym z klasztorów. Na tę propozycję rząd wyraził zgodę”. Por. P. Raina, op. cit., s. 448; J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego …, s. 163.
19 A. Micewski, Katolicy w potrzasku, Warszawa 1993, s. 33.
20 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, …, s. 84.
21 Bp Klepacz potwierdził fakt odbycia tej rozmowy 6 października 1956 r. w auli seminarium duchownego w Łodzi; K. Gruczyński, Biskup Michał Klepacz 1893-1967, Łódź 1993, s. 275; por. J. Żaryn, Dzieje Kościoła
159
Janem Żarynem Brystygierowa miała zagrozić, że wybór innego przewodniczącego niż bp Klepacz skończy się aresztowaniem kandydata22.
W tym miejscu należy postawić pytanie dlaczego wybór władz padł na bp. Klepacza? Zapewne jedną z głównych przyczyn był fakt, iż należał on od 1949 r. do Komisji Mieszanej, a od 1945 r. do Komisji Głównej Episkopatu Polski (zwanej też Radą Główną), stąd też był dobrze znany stronie rządowej. Warto jeszcze podkreślić, iż podczas rozmów z komunistami bp Klepacz posługiwał się sprawnie ówczesnym językiem politycznym, reprezentując przy tym linię „realistyczną”. Miał kontakty z PAX, czego zresztą nie ukrywał, ponieważ, jak twierdzi Gruczyński, wynikały one w niektórych przypadkach z wyraźnego zlecenia prymasa Wyszyńskiego i, co za tym idzie, miał także kontakty z Komisją Intelektualistów. Dzięki nim władze miały dostęp do bp. Klepacza i poznawały jego sposób myślenia23.
Ksiądz Pasternak – jeden z członków „księży-patriotów” – stwierdzał, że bp Klepacz
zachowywał bardzo ostrożną24 postawę na posiedzeniach Konferencji Episkopatu: ks. Pasternak poinformował obecnych, o sytuacji istniejącej w Episkopacie, dzieląc go na trzy
grupy – bp. Wyszyńskiego – zdecydowanie wrogą; Sapiehy – ugodową do pewnego stopnia niezależnie od tych ostatnich wybryków (Okręt, Caritas itd.), powodowanych osobistymi ambicjami. Klepacz – który nie zajmuje dotychczas wyraźnego stanowiska, a nawet podczas głosowania w Episkopacie żąda tajnego głosowania, ażeby nie ujawnić swego stanowiska25.
Rząd pod groźbą szantażu zmusił biskupów do podpisania oświadczenia, które krytykowało dotychczasowe postępowanie prymasa: Episkopat nie będzie tolerował wkraczania przez kogokolwiek z duchowieństwa na drogę szkodzenia ojczyźnie i będzie stosował wobec innych odpowiednie sankcje, zgodnie z prawem kanonicznym26. Przysłowiowym gwoździem do trumny było złożenie 17 XII 1953 r. ślubowania na wierność PRL. Jednakże należy podkreślić, iż ówcześnie biskupi działali pod groźbą, iż polski Kościół spotkają jeszcze większe represje niż dotychczas. Nowa postawa biskupów – czy też taktyka – nie spodobała się uwięzionemu prymasowi, który podczas wizyty u niego w Komańczy
22 J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego…, s. 147.
23 J. Myszor, Biskup Michał Klepacz, …, s. 85.
24Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej (dalej AIPN), 01283/889, Protokół z odprawy krajowej Departamentu VI, 2 IX 1955 r., mikrofilm nr 3.
25 AIPN, 0648/147, Raport specjalny naczelnika Wydziału V WUBP w Łodzi do dyrektora Departamentu V MBP w sprawie zjazdu organizacyjnego Komisji Księży przy Zarządzie Okręgowym ZBoWiD, Łódź, 16 III 1950 r.
160
biskupów Choromańskiego i Klepacza miał ponoć stwierdzić, iż: Zdradziliście mnie – wzięliście na swoje barki sprawy Kościoła katolickiego w Polsce, to ponoście dalej odpowiedzialność i więcej mnie nie pytajcie27.
Podejmując analizę tamtego okresu wyłania się Nam osobliwy obraz, gdyż jawna konfrontacja Kościoła ze stroną rządową mogła spowodować, iż władza zastąpi dotychczasowych biskupów całkowicie sobie posłusznymi wikariuszami kapitulnymi. Z kolei zachowanie prymasa uratowało honor polskiego Kościoła, zaś lojalistyczna postawa Episkopatu na czele z nowym przewodniczącym dała możliwość przetrwania tego jakże trudnego dla Kościoła w Polsce okresu. Po trudnych początkach rządów biskupich podczas nieobecności Prymasa, Episkopat wrócił do taktyki przez niego nakreślonej.
161
Streszczenie:
Jednym z ważniejszych wydarzeń epoki PRL było aresztowanie przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w 1953 r. i osadzenie w klasztorze Kapucynów w Rywałdzie Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego. Problem kondycji Episkopatu Polski w czasie internowania Prymasa (wrzesień 1953-październik 1956), pomimo licznych opracowań, które ukazały się do tejże pory pozostaje nadal kwestią otwartą. Brak wglądu do akt Episkopatu Polski powoduje, iż historykowi trudno jest ocenić postawę jego członków na nadzwyczajnej konferencji w dniu 28 września 1953 r. Podczas podejmowanych badań nad działalnością biskupa Michała Klepacza, skupiono uwagę na dwóch aspektach dotyczących jego osoby. Pierwszy z nich to okoliczności wyboru na przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski, drugi zaś to droga jaką obrał bp Klepacz w kierowaniu polityką Kościoła względem władz PRL w tym jakże trudnym czasie.
Podczas podejmowania tegoż tematu autorka postawiła sobie kilka problemów badawczych, mianowicie: jak to jest obejmować schedę po Prymasie Wyszyńskim, którego władze komunistyczne internowały? Czy bp Klepacz został postawiony przed faktem dokonanym, że to on będzie pełnił funkcję przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski? Czy też może zgodził się dobrowolnie na wybór, gdyż był zdania, że to on lepiej pokieruje Kościołem niż to dotychczas czynił Prymas Wyszyński? Być może został zmuszony do objęcia przewodniczenia Konferencji Episkopatu przez władze komunistyczne groźbą, szantażem, czy obietnicą wyższego urzędu w hierarchii kościelnej? Jakich argumentów używa płk Julia Brystygierowa podczas nocnej rozmowy z 25 na 26 września 1953 r. z bp Klepaczem, a jakich użył abp Walenty Dymek po głosowaniu, które odbyło się 28 września 1953 r.?
Słowa kluczowe: Episkopat Polski, Kard. Stefan Wyszyński, Michał Klepacz, Konferencja Episkopatu Polski, Urząd Bezpieczeństwa, Julia Brystygierowa, Walenty Dymek.
Summary:
One of the most important events communist era was arrested by officers of the Security Office in 1953. And embedding in the Capuchin monastery in Rywald Polish primate, Cardinal Stefan Wyszynski. The problem of the condition of the Polish Bishops during internment Primate (September 1953-October 1956), despite numerous studies, which appeared to that date remains an open question. Lack of access to the file of the Polish Episcopate causing that the historian is difficult to assess the attitude of its members at an extraor-dinary conference on 28 September 1953. During the research undertaken over the activities of Bishop Michael Klepacz, attention has focused on two aspects concerning his person. The first is the circumstances of the elec-tion to the President of the Polish Episcopal Conference, and the other is the path we chose Bishop Klepacz in directing the policy of the Church in relation to the communist authorities in this very difficult time.
When you take the same subject the author has set itself a number of research problems, namely: how is it include the legacy of the Primate Wyszynski, whose communist authorities interned? Is Bishop Klepacz has been presented with a fait accompli that he will serve as chairman of the Conference of the Polish Episco-pate? Or maybe he agreed voluntarily to choose, because he was of the opinion that he would lead the Church better than it did previously Primate Wyszynski? Perhaps it was forced to take up the chairmanship of the Epis-copal Conference by the communist threat, blackmail, or the promise of a higher authority in the hierarchy?
162
What arguments are used by Colonel Julia Brystygierowa during the night conversation from 25 to 26 Septem-ber 1953 r. With Bishop Klepacz, and he used Archbishop Walenty Dymek after the vote, which took place on 28 September 1953.?
Key words: Polish Episcopate, cardinal Stefan Wyszyński, Michał Klepacz, Conference of Polish Episcopate,