, P rzez ch oro b y zak aźn e rozumie się s ta n y cho
robowe, pow stałe p rzez zakażenie organizm u spe
cyficznym i d ro b no u stro jam i. P ew n e cho ro b y za
k a ź n e c h a r a k te r y z u j ą się w y stęp o w an iem w y s y p
ki na skórze, j a k odra, s z k a rla ty n a , ospa, o sp a w ietrzn a, różyczka, róża.
In n e choroby, zakaźne, j a k błonica, g ry p a ., mumps, tężec, koklusz, czerw onka, a t a k u j ą różne o rgany, nie p o w o d u ją j e d n a k w y s y p e k sk ó rn y ch .
Zakażenie.
Zakażenie n a s tę p u je sk u tk ie m p rzen iesien ia za ra z k ó w ch o ro bo tw ó rczych d rogą b e z p o śred n ie
go k o n ta k tu z c h o ry m albo z p rzedm io tem z a k a ż o n y m / a l b o p r z e z spożycie zak a żo n ej żywności.
Z ak ażen ie k r o p e lk o w e p o w sta je p rzez p rz en iesie
n ie d ro b n y ch cząsteczek cieczy ro z p y la n y c h ,p r z y k ic h a n iu i kaszlu. Zakażenie d ro g ą powietrzna, w y s t ę p u je przez zaro d k i chorobotw órcze, unoszące- się w pow ietrzu.
Odporność.
P rz e c iw z ara zk o m k a ż d e j c h o ro b y w y tw arza, u strój lu d z k i w e k r w i ciała odpornościow e, które- b ro n ią o rg an izm u p rz e d d ro b n o u s tro ja m i i ich t r u cizną. O b ro n a ta polega n a zlepianiu i rozpuszcza
niu zarazk ó w , k tó r e w n ik n ę ł y do organizm u.
N o w o ro d ek p rzy n o si n a św iat ciała o d p o rn o ściowe, k tó r e m ajk a, po p rz e b y c iu chorób w dzie
ciństw ie p o siad a w sw ej k rw i. Poza ty m niem ow lę o d ży w ian e m lek iem matki, u zu p ełn ia swe ciała od
pornościowe.
D lateg o to w 1 ro k u życia m n iej s p o ty k a się z chorobam i zak aźnym i u niem ow ląt, ale od dru g ieg o roku s ta j ą się częstsze, a zw łaszcza
169
o kresie z d a r z a ją się p o d sk o k i t e m p e r a t u r y i dzie
z a s tr z y k p o d s k ó rn y 3-elikrolnie. To samo dotyczy.
szczególnie u osesków m łodszych i dzieci osłabio
nych .
O sp a praw d ziw a.
Yf od różnieniu od p o p rzed n iej ospa p r a w d ziw a je s t b ard zo ciężka chorobą i j e d n ą z n a j b a rd z ie j zaraźliw ych.
O d po rn o ść w r o d z o n a p rzeciw ospie w łaściw ie nie istnieje. Szczepienia och ro n n e p r z e p r o w a d z a n e sy stem a ty czn ie co 4 lata, z a p o b ie g a ją z a k a ż e n iu w .100 proc. P o czątek ch o ro b y jest g w ałto w n y , z w y s o k ą gorączką. N a jp i e r w u k a z u j ą się na s k ó rze czerw o n e guzki, k tó r e z a m ie n ia ją się w p ę c h e rz y k i ropne. O sp a zostaw ia ś la d y n a tw a r z y i n a ciele n a całe życie. Często m a przebieg ś m ie r
telny.
Błonica (D yfteria)
Z n am io n u je się p o w staw an iem b łon w łó k n i
stych n a b łonach śluzow ych j a m y n osow o-gardło
w ej i d róg oddechow ych.
Zapobieganie szerzeniu się b ło n icy w y m a g a oddzielenia chorego n a la k d łu g i czas. dopóki b a danie b akterio lo g iczn e w y k a z u je ' u niego obec
ność zarazk ó w . O k re s te n w y n o si 2—5 tygodni.
B łonicy p o d le g a ją dzieci m ięd zy 2-—3 ro k iem ż y cia, a n o w o ro d k ó w z d arz a się rzadko.
D zieci z otoczenia, chorego w in n y p o zostaw ać 8 dni odosobnione, a w y d z ie lin a z g a r d ła i nosa z b ad a n a n a obecność zarazk ó w , b y ew enl. w y k o n ać z a s trz y k su ro w iczy przeciw błoniczy.
173 z arażen iu osłabia znacznie nasilenie choroby. Po
d o b n e w y n ik i d a j e stosowanie su ro w icy osób do
sie późniejszym . W sam ym po czątk u k o k lu szu za
stosowane z a s trz y k i szczepionki ko k lu szo w ej d a j ą zad o w a la ją c e w y n ik i leczenia.
Mumps.
O b rzęk gruczołu ślinow ego w okolicy przy- uszaej — pochodzi od ch o ro b y zak aźn ej zw an ej nmiapsem. O b rzęk ślinianki p r z y u s z n e j polączpny je s t z gorączką, ślinotokiem. C h o ro b a nie je st groźna, chociaż mogą zdarzyć się p o w ik ła n ia z z a paleniem ją d r a . D la celów zapobiegaw czych w s k a
zane je s t odzielenie chorych n a p rzeciąg l i dni.
M*imps w y s tę p u je u dzieci w w ie k u szkol
nym, p r a w ie n ig d y u osesków. Dzieci należy- za
trzy m ać w łóżku 8— 10 dni mimo b r a k u p o d w y ż szenia te m p e r a tu r y , ze w zględu n a możliwość po- w ik la ń .
Róża.
R ó ż a polega na zapaleniu s k ó r y i tk a n k i podskórnej w postaci o b rzęk u i zaczerw ieńienia.
k tó r e ła tw o się uogólnia.
D u r brzuszny.
D u r b rz u s z n y — zd arza się w y ją t k o w o u dzieci w 1 r o k u życia. U osesków p rzeb ieg a czę
sto pod p o stacią ogólnego zak ażen ia lub z a b u rz e nia tr a w ie n ia a rozpoznanie u stala p rzew ażn ie b a d an ie k iw i. U dzieci w p ie rw szy ch d w u latach śm iertelność dochodzi do 50 proc. Z apobieganie polega na p o d a w a n iu w o kresie w zm ag a n ia się
d u ru w ody p rzeg oto w an ej do picia i p ed an ty czn e p rzestrz eg an ie czystości.
D ur osutkow y.
D u r o su tk o w y przenosi się w yłącznie za p o śred n ictw em zak a żo n ej w szy . odzieżowej, a c h a r a k te r y z u j e się w y so k ą g o rączką i p o ja w ie niem się w 4—5 dniu w y sy p k i plam jstej. R okow a
nie u dzieci je st lepsze niż u dorosłych.
Czerwonka.
C z e rw o n k a je s t w rzo d zie jący m zapale
niem błony śluzowej je lita grubego, o b ja w i a ją cym się k r w a w y m i stolcami śluzowymi. Zapobie
ganie polega n a ochronie przed muchami.
Tężec.
Tężec o b ja w ia się j a k o k u rc z mięśni p rą ż kow anych, zac z y n a ją c y się od szczękościsku. Po
n iew aż zara zek tężca ży je wr ziemi, w ięc należy zapobiegać zanieczyszczeniu r a n y ziemią, a w ra zie zanieczyszczenia stosować surow icę przeciw - iężeową. Zwałszcza uw ażać należy n a częste o pa
tr y w a n ie pępow iny' u now erodków . Grypa.
G r y p a przenosi się d ro g ą zakażenia k ro pelkow ego z osób chorych. Szczególnie w rażliw e n a g r y p ę są oseski ,11 k tó r y c h p o w e d u je p ra w ie zawsze zab u rz en ia żo łąd k o w e -jelito w e prócz po
w ik ła ń płucnych. J e d y n y m sposobem zapobiegąw
-c z y m je st izolow anie i u n ik a n ie zetknię-cia się z ludźmi k aszlący m i lu b zak a tarzo n y m i.
Posocznica. /
Posocznica może p ow stać p rzez u ogólnie
nie się zak a żen ia z r a n y p ę p k o w e j lu b inriycb m iejsc zakażonych. Z apobieganie posocznicy p o
lega n a o p a try w a n iu r a n y p ę p k o w e j, n a u n ik a n iu zetk n ięcia z odchodam i p o ło g o w y m i,' nieWymy- w a n iu ust dziecka i czysty m pielęgnow aniu w ogólności.
G ościec staw ow y.
Gościec s ta w o w y z n a m io n u je g o rącz k a i zm ian y zapaln e staw ów oraz skłonności do p o w ik ła ń ze s tr o n y serca;
Zapalenie opon m ózgow ych.
Zapalenie n ag m in n e opon m ózgow o-rdzenio
w ych. C h o ro b ie t e j u le g a ją szczególnie dzieci, zwłaszcza oseski. Zak ażen ie n a s tę p u je p rzez n o sicieli zara zk ó w d ro g ą z ak a żen ia k ro p elko w eg o . Zapobieganie p ole g a n a odosobnieniu c h o ry ch przez 3 tygodnie, p o n iew aż p rz e z te n okres u t r z y m u j ą się za ra z k i n a błonach śluzow ych n a rz ą d u oddechowego.
Gruźlica.
G ru źlic a n a le ż y do chorób z a k a ź n y c h p r z e w lekłych. Zakażenie n a s tę p u je p rz e z to, że osoby dorosłe, chore n a gruźlicę, p r z y m ów ieniu, k ic h an iu, kaszleniu, ro z p y la ją b a k te r ie gruźlicze.
17.7
Kilku nasi om inutow e zetknięcie się dziecka z osobą chorą na gruźlicę w y starcza do zak ażen ia
rzadką. Zak ażen ie u dziecka może zd arzy ć s ię przez zak ażen ie od mam ki. C) w y b o rze m ainki mó
w iliśm y p rz y k a rm ie n iu piersią. Kila w ro d zo na w y s tę p u je u dzieci rodziców k iło w y c h — niedo
statecznie wyleczonych.
P ierw szy m i ob ja w am i są s a p k a i p ęch e rzy ca kilowa.