Charakterystyka Powiatu Wołomińskiego

2.3.1. Położenie

Powiat wołomiński leży w centralnej części województwa mazowieckiego i graniczy m. st. Warszawa, powiatem legionowskim, powiatem wyszkowskim, powiatem mińskim i powiatem węgrowskim. Powiat wołomiński zajmuje powierzchnię 954 km² [GUS, stan na 31.12.2019 r.]. Siedziba powiatu znajduje się w mieście Wołomin. W skład powiatu wchodzi 12 gmin, które zostały zestawione w tabeli.

Tabela 1. Gminy powiatu wołomińskiego.

Gmina Rodzaj gminy Powierzchnia [km²]

Dąbrówka wiejska 109

Jadów wiejska 117

Klembów wiejska 86

Kobyłka miejska 20

Marki miejska 26

Poświętne wiejska 104

Radzymin miejsko-wiejska 129

Strachówka wiejska 108

Tłuszcz miejsko-wiejska 103

Wołomin miejsko-wiejska 62

Ząbki miejska 11

Zielonka miejska 79

RAZEM 954

źródło: GUS, stan na 31.12.2019r.

1 Z uwzględnieniem zapisów ustaw zmieniających, w tym Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zmianie ustawy –

Rysunek 1. Położenie powiatu wołomińskiego na tle województwa mazowieckiego.

źródło: www. http://administracja.mswia.gov.pl, opracowanie własne

Rysunek 2. Gminy powiatu wołomińskiego.

źródło: www. http://administracja.mswia.gov.pl, opracowanie własne

Według fizyczno – geograficznej regionalizacji Polski J. Kondrackiego (1998) powiat wołomiński umiejscowiony jest w następujących jednostkach:

 megaregion – Pozaalpejska Europa Środkowa, o prowincja – Nizina Środkowoeuropejska (31),

 podprowincja – Niziny Środkowopolskie (318),

 makroregion – Nizina Środkowomazowiecka (318.7), o mezoregion – Równina Wołomińska (318.78), o mezoregion – Kotlina Warszawska (318.73), o mezoregion – Dolina Dolnego Bugu (318.74).

Rysunek 3. Położenie powiatu wołomińskiego na tle regionów fizycznogeograficznych.

źródło: Wikipedia, opracowanie własne

2.3.2. Budowa geologiczna

Cała powierzchnia powiatu wołomińskiego pokryta jest osadami czwartorzędowymi. Starsze utwory znane są jedynie z wierceń. Otwór badawczy w Radzyminie o głębokości 2790,4 m, przebijając utwory czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy, jury, triasu, permu, syluru i ordowiku sięgnął osadów kambru. Profil osadów kredy, występujących na całym omawianym obszarze, kończą białe lub białoszare margle z krzemieniami kredy górnej (mastrychtu).

W ich stropie leżą miejscami osady paleocenu – mułki piaszczyste kwarcowo-glaukonitowe, wapienie oraz margle i opoki z przewarstwieniami wapieni marglistych, które kończą profil utworów wypełniających nieckę brzeżną. Na utworach kredowych i paleoceńskich leżą osady: oligocenu, miocenu i pliocenu. Oligocen wykształcony jest jako słabozwięzłe piaskowce i piaski z niewielką ilością mułków i iłów z glaukonitem, o miąższości 30 – 70 m.

Miocen reprezentują piaski średnioziarniste i drobnoziarniste, mułki i iły z domieszką substancji organicznych i węgli brunatnych, a pliocen pstre iły i mułki. Łączna miąższość osadów mioceńskich i plioceńskich wynosi kilkadziesiąt metrów. Na powierzchni podczwartorzędowej występują jedynie utwory pliocenu i miocenu. Powierzchnia stropu utworów trzeciorzędowych pochylona jest generalnie ze wschodu na zachód i północny zachód.

W profilu czwartorzędu występuje 7 poziomów glin zwałowych, należących do zlodowaceń:

najstarszych, południowopolskich i środkowopolskich. Najniższy odpowiada zlodowaceniu Narwi (zlodowacenia najstarsze). Kolejne dwa (zlodowacenia południowopolskie) reprezentują zlodowacenia Nidy i zlodowacenie Sanu. Cztery najwyższe poziomy glin powstały podczas zlodowaceń środkowopolskich i związane są z transgresjami lądolodów zlodowaceń: Odry (stadiał dolny i górny) i Warty (stadiał dolny i środkowy). Poziomy glin zwałowych rozdzielają piaszczysto-żwirowe osady wodnolodowcowe i ilasto-mułkowe utwory zastoiskowe. Duży udział w profilu czwartorzędu mają również osady rzeczne (piaski, piaski ze żwirem i żwiry oraz mułki), deponowane podczas interglacjałów: augustowskiego, ferdynandowskiego, mazowieckiego i lubawskiego. Poza dolinami rzecznymi na powierzchni terenu dominują gliny zwałowe oraz iły i mułki zastoiskowe zlodowacenia Warty.

Gliny zwałowe i ich zwietrzeliny występują w północnozachodniej i południowowschodniej części omawianego obszaru. Miejscami na glinach zalegają płaty piasków akumulacji wodnolodowcowej. W centralnej części omawianego terenu występują silnie zniszczone wzgórza moren czołowych i wały ozów, a w północno-zachodniej iły i mułki zastoiskowe.

W czasie zlodowaceń północnopolskich omawiany obszar znajdował się poza zasięgiem lądolodu. W tym okresie powstały piaszczyste tarasy nadzalewowe. Pod koniec zlodowaceń północnopolskich i na początku holocenu wiatry wiejące z zachodu i północnego zachodu formowały wydmy i pola piasków przewianych. Osady holoceńskie reprezentowane są przez piaski i żwiry rzeczne tarasów zalewowych oraz piaski humusowe i namuły wypełniające doliny rzeczne i zagłębienia bezodpływowe, głównie o charakterze deflacyjnym. Niewielkie powierzchnie zajmują torfy rozmieszczone nierównomiernie na obszarze powiatu.²

2.3.3. Warunki klimatyczne powiatu wołomińskiego

Klimat w tym obszarze powiatu wołomińskiego został sklasyfikowany jako Dfb zgodnie z systemem Köppena-Geigera. Powiat leży 95 m nad poziomem morza. Ogólnie, na terenie powiatu jest umiarkowanie zimno. Występują znaczne opady deszczu, nawet w najsuchszych miesiącach. Średnia roczna temperatura wynosi +7,7°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 18,6°C, natomiast najzimniejszym styczeń ze średnią temperaturą -4.2°C. Średnia temperatura wacha się w trakcie roku o 22.8°C. Opady w ciągu roku średnio wynoszą 498 mm. Najsuchszym miesiącem jest styczeń ze średnią ilością 23 mm, natomiast najwięcej odpadów jest w lipcu, ze średnią na poziomie 70 mm.

Opady wahają się na poziomie 47 mm pomiędzy najsuchszym a najmokrzejszym miesiącem.

Na obszarze powiatu dominują wiatry z kierunków W-SW stanowiące około 70% wszystkich wiejących w tym rejonie Polski.

2 Objaśnienia do mapy geośrodowiskowej Polski, Arkusz Radzymin (488), Arkusz Tłuszcz (489).

Rysunek 4. Średnie temperatury i opady występujące na terenie powiatu wołomińskiego.

źródło: https://www.meteoblue.com/

Rysunek 5. Róża wiatrów powiatu wołomińskiego.

źródło: https://www.meteoblue.com/

2.3.4. Demografia

Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego z 2019 roku liczba ludności w powiecie wołomińskim wynosiła 249 299 osób, z czego 120 100 stanowili mężczyźni, a 129 199 kobiety. Szczegółowe informacje na temat demografii zostały zamieszczone w poniższej tabeli.

Tabela 2. Dane demograficzne powiatu wołomińskiego.

Gmina

Ludność według miejsca

zameldowania Wskaźnik modułu gminnego Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

Liczba ludności (ogółem)

Liczba

mężczyzn Liczba kobiet

Gęstość zaludnienia

Ilość kobiet na 100 mężczyzn

Przyrost naturalny na

1000 mieszkańców

W wieku przedprodukcyjnym

W wieku produkcyjnym

W wieku poprodukcyjnym

os os os ilość osób

/ km² os os % % %

Dąbrówka 8 150 4 080 4 070 75 100 - 22,7 60,2 17,1

Jadów 7 462 3 735 3 727 64 100 - 19,0 60,4 20,5

Klembów 9 968 4 923 5 045 116 102 - 22,4 60,7 16,9

Kobyłka 24 414 11 774 12 640 1 243 107 - 23,6 60,3 16,1

Marki 35 461 16 897 18 564 1 356 110 - 25,1 61,4 13,5

Poświętne 6 249 3 104 3 145 60 101 - 22,3 61,9 15,8

Radzymin 27 504 13 408 14 096 212 105 - 24,4 59,8 15,7

Strachówka 2 720 1 400 1 320 25 94 - 28,6 61,1 20,3

Tłuszcz 20 109 9 869 10 240 195 104 - 21,0 61,5 17,5

Wołomin 51 884 24 693 27 201 841 110 - 19,9 58,8 21,3

Ząbki 37 818 17 933 19 885 3 444 111 - 25,5 61,7 12,8

Zielonka 17 560 8 294 9 266 221 112 - 19,4 58,6 22,1

powiat

wołomiński 249 299 120 100 129 199 261 108 4,1 22,6 60,3 17,0

źródło: GUS, stan na 31.12.2019r.

Tabela 3. Liczba ludności powiatu wołomińskiego w latach 2009-2019.

Rok Mężczyźni Kobiety Ogółem

2009 102 979 110 735 213 714

2010 105 675 113 236 218 911

2011 107 409 115 083 222 492

2012 108 899 116 756 225 655

2013 110 513 118 317 228 830

2014 111 878 119 879 231 757

2015 113 408 121 635 235 043

2016 114 967 123 511 238 478

2017 116 608 125 282 241 890

2018 118 273 127 084 245 357

2019 120 100 129 199 249 229

źródło: GUS, stan na 31.12.2019r.

Rysunek 6. Udział ludności wg ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem źródło: GUS, opracowanie własne

Z powyższych zestawień wynika, że liczba ludności w ostatnich latach systematycznie wzrasta. Na terenie powiatu wołomińskiego wskaźnik przyrostu naturalnego kształtuje się na poziomie 4,1. Zaobserwować można również spadek osób w wieku produkcyjnym.

21,7 21,8 21,8 21,7 21,7 21,7 21,8 22 22,2 22,5 22,6 64,4 64,1 63,9 63,7 63,3 63 62,4 61,9 61,3 60,8 60,3

13,9 14 14,3 14,6 15 15,4 15,8 16,2 16,5 16,8 17

0 10 20 30 40 50 60 70

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

w wieku przedprodukcyjnym% w wieku produkcyjnym % w wieku poprodukcyjnym%