województwa śląskiego z marca — kwietnia 1924 roku
1.2. Praktyka interpelowania w I Sejmie Śląskim (10 października 1922—23 stycznia 1929)
1.2.2. Chronologiczny wykaz interpelacji wniesionych w I Sejmie Śląskim
Wybrany 24 września 1922 roku I Sejm Śląski odbył 187 posiedzeń plenar-nych, w czasie których posłowie, zrzeszeni w czterech klubach poselskich (Klub Chrześcijańskiej Demokracji; Klub Narodowej Partii Robotniczej, Klub Niemiec- ki, Klub Polskiej Partii Socjalistycznej) wnieśli do laski marszałkowskiej 88 interpelacji. Nadto dwie komisje Sejmu Śląskiego wniosły dwie interpelacje, po jednej z nich każda.
Dziewięćdziesiąt interpelacji wniesionych zostało w czasie znacznie przedłu-żonej kadencji, tj. między pierwszym (10 października 1922 roku) a ostatnim, czyli 187., posiedzeniem plenarnym (23 stycznia 1929 roku) śląskiego organu przedstawicielskiego. Śląskie archiwalia parlamentarne potwierdzają, że 188.
posiedzenie miało się odbyć 13 lutego 1929 roku101. Do posiedzenia jednak nie
99 W monografii J. Holzera nie ma nawet hasła Śląska Partia Socjalistyczna. Zob. J. Hol-zer: Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej. Warszawa 1974, s. 657.
100 R. Kaczmarek: Józef Biniszkiewicz…, s. 92; W. Musialik: Górnoślązacy w parla‑
mentach II Rzeczypospolitej (1919—1939). Opole 2004, s. 117—140.
101 E. Dł ugajcz yk: Inwentarz akt Sejmu Śląskiego w Katowicach…, s. 98.
doszło, gdyż w przeddzień, tj. 12 lutego 1929 roku, prezydent Ignacy Mościcki rozwiązał Sejm.
Zamiarem autora było — wszędzie tam, gdzie to możliwe — pokazanie całego procesu interpelowania, a więc od wniesienia interpelacji aż do uchwały Sejmu Śląskiego o przyjęciu (względnie o nieprzyjęciu) odpowiedzi interpelo-wanego do wiadomości. Dlatego też wszędzie tam, gdzie pozwalał na to zebrany materiał, układ prezentowanego procesu interpelowania jest trójfazowy — obej-muje: tekst interpelacji, odpowiedź na interpelację, dyskusję na posiedzeniu ple-narnym Sejmu.
Interpelacja posłów Macheja i towarzyszy z klubu polskich 1 posłów socjalistycznych do Pana Wojewody Śląskiego
w sprawie niewypłacania na czas nauczycielom i nauczycielkom należących się im poborów służbowych
(13 października 1922)
1. Nazwa klubu interpelującego: Klub Polskiej Partii Socjalistycznej.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 8.
3. Personalia interpelantów: Józef Adamek, Józef Biniszkiewicz, Klemens Borys, Antoni Czajor, Józef Machej, Wojciech Mokry, Wiktor Rumpfelt, Józef Wiechuła.
4. Treść interpelacji:
Liczni bardzo nauczyciele i nauczycielki, mianowani na nowe posady w szko‑
łach ludowych, czyli powszechnych, od dnia 1 sierpnia lub od dnia 1 września b.r. nie otrzymali dotychczas ani feniga z należnych im poborów służbowych.
Odnosi się to zwłaszcza do powiatu cieszyńskiego i bielskiego.
Zawodowi nauczycielskiemu poświęcają się z reguły ludzie niezamożni, któ‑
rzy nie posiadają żadnych kapitałów ani zapasów. W danym wypadku krzywda, że im zatrzymano pobory, spotyka przeważnie osoby młode, wstępujące dopiero po raz pierwszy na drogę samodzielnego życia, które najczęściej w miejscu swego urzędowania nie mają żadnych krewnych, ani znajomych, nie mogą też oczywiście mieć w obcym miejscu żadnego kredytu. Zresztą zaciąganie kre‑
dytu na pokrywanie codziennego utrzymania jest zasadniczo największym błę‑
dem gospodarczym; zaciąganie takiego kredytu było zawsze niezmiernie trudne, a dziś jest ono wręcz niemożliwym. Z czego więc mają żyć te nieszczęśliwe istoty? Czy można żądać od nauczyciela aby pełnił przez trzy lub cztery miesiące swe obowiązki na kredyt, nie mieszkając, nie odziewając się i nie jedząc? Czy ma on być sytym nadzieją, iż po ćwierć roku będzie się mógł najeść za cały ubie‑
gły czas?
Wciąż wzrastająca drożyzna przy równoczesnym spadku wartości marki pol‑
skiej powoduje jeszcze dalszą krzywdę dla tych, którym pobory zatrzymano: gdy po upływie wielu miesięcy otrzymają kiedyś swoją skromną płacę nauczycielską, to pieniądze te będą miały już wtedy znacznie mniejszą siłę kupna, aniżeli ją miały jeszcze wówczas, kiedy były płatne i kiedy się im należały. Kto wynagrodzi pokrzywdzonym poniesione straty?
Wobec tego zapytujemy pana Wojewodę:
Czym usprawiedliwi to, że nowo mianowanym nauczycielom i nauczycielkom w wymienionych powiatach nie wypłacono dotąd należących się im poborów służbowych?
Czy jest skłonny postarać się o to, aby zaległe pobory były natychmiast prze‑
kazane do wypłaty i istotnie wypłacone?
Co zamierza zarządzić, aby się podobne niewłaściwości więcej nie powtarzały?102.
Odpowiedź wojewody na interpelację posłów Macheja i towarzyszy 1a w sprawie niewypłacania na czas nauczycielom
i nauczycielkom należących się im poborów służbowych (2 listopada 1922)
Odnośnie do interpelacji posłów p. Macheja i tow. w sprawie niewypłacenia na czas nauczycielom i nauczycielkom należnych im poborów służbowych mam zaszczyt prosić Pana Marszałka o przedstawienie Wysokiemu Sejmowi co nastę‑
puje:
Nauczycielstwo części cieszyńskiej Województwa otrzymywało regular‑
nie swe pobory do chwili rozwiązania komisji szkolnej ks. Cieszyńskiego, to jest do czasu, gdy Oddział Rachunkowy tych szkół wchodził w skład komi‑
102 W archiwaliach Sejmu Śląskiego nie ma tej interpelacji, zresztą chronologicznie pierw-szej w dziejach śląskiego parlamentu. Oryginalny tekst interpelacji przedrukowała „Gazeta Robotnicza” i z niej został przejęty. Por. „Gazeta Robotnicza” nr 235, z 15 października 1922 r., s. 1—2.
Wzmianki o interpelacji także w: APK, Sejm Śląski 537, s. 65; Sejm Śląski 733, s. 1; druk nr 17; spraw. sten. z 2. pos. Sejmu Śląskiego, 13 października 1922 r., łam 30.
Marszałek Wolny mylił się, mówiąc, iż było to w czasie pierwszego posiedzenia: Wpły‑
nął nagły wniosek p. Brzuski i tow.: Wysoki Sejm raczy uchwalić: „Rada Wojewódzka zwróci się w jak najkrótszym czasie do Wydziału oświecenia publicznego o natychmiastowe ure‑
gulowanie poborów nauczycieli wszelkich kategorii w województwie śląskim”. […] Zazna‑
czam, że w tej samej sprawie wpłynęła na pierwszym posiedzeniu interpelacja p. Macheja i tow. Donoszę, że na porządku dziennym postawię wniosek ten łącznie z interpelacją. APK, Sejm Śląski 538, s. 16; spraw. sten. z 3. pos. Sejmu Śląskiego, 17 października 1922 r., łam 29—30.
sji szkolnej. Z chwilą <organizowania szkolnictwa> na całym obszarze Woje‑
wództwa i zlaniem się skutkiem <tego> komisji szkolnej w Cieszynie z nowo utworzonym Wydziałem Oświecenia Publicznego nastąpiła rzeczywiście pewna zmiana na gorsze. Zmiana ta <stanowiła> zło konieczne, którego żadną miarą nie było można uniknąć, <była jednak chwilowa> ‑ gdyż sprawność aparatu administracji szkolnej <była> od samego początku przedmiotem usilnych sta‑
rań i wytężonej <pracy> Urzędu Wojew. i dzisiaj już widząc istotne zmiany na lepsze, <można być pewnym>, że już w najbliższych miesiącach pewne usterki
<zostaną> w zupełności usunięte. <Zwrócić bowiem> należy uwagę na stan, jaki się wytworzył z po ‑ […] izowania szkolnictwa na caym obszarze Wojewódz‑
twa. […] <szkolnictwo> byłego księstwa Cieszyńskiego mające już za sobą […] i skutkiem należytego funkcjonowania aparatu […] doprowadzone było do możliwej doskonałości <zostało> przyłączone do reszty Wojwewództwa, gdzie szkolnictwo polskie zaczęło kłaść dopiero pierwsze podwaliny, gdzie szkolnic‑
two to zaczęło się dopiero organizować. Pospieszna choć planowa organiza‑
cja szkolnictwa napotykała zewsząd na olbrzymie trudności natury faktycznej.
Brak odpowiedniego pomieszczenia był powodem, że jeszcze do niedawna Wydz.
Oświecenia Publicznego miał swą siedzibę w Mysłowicach, podczas gdy Oddział Rachunkowy, a więc organ manipulacyjny i wykonawczy tego wydziału znajdo‑
wał się w Katowicach. Że taki rozdział pomiędzy władzą zarządzającą, jakim jest Wydz. Oświecenia Publ. a władzą wydającą zlecenia wypłat dla nauczycielstwa
— a organem manipulacyjno ‑wykonawczym, jakim jest Wydz. Rach. nie wpły‑
wał na sprawność funkcjonowania jest rzeczą jasną, uniknąć jednak tego z wyż.
przytoczonych powodów nie było można.
Jeśli nadto się zważy na warunki, w jakich organizowano stan nauczycielski, gdy w krótkim czasie ze względu na rozpocząć się mający rok szkolny należało przyjąć większą liczbę sil nauczycielskich, […]
[…] stan, kiedy Wydz. Ośw. Publ. znajduje się już w Katowicach, a więc tam, gdzie i utworzony dla tego <Wydziału> Oddział Rachunkowy III — kiedy w tymże Oddziale, którego <personel w miarę> zajścia potrzebny103 będzie natychmiast powiększony. […] <dają gwarancję, że> opóźnienia w wypłacaniu należnych nauczycielom <poborów służbowych> miejsca mieć nie będą104.
103 Zapewne winno być: potrzeby.
104 Pismo wojewody śląskiego, podpisane w zastępstwie przez wicewojewodę Zygmunta Żurawskiego — L.Prez. 2/20 — z 2 listopada 1922 r., do marszałka Sejmu Śląskiego. APK, Sejm Śląski 733, s. 2—3. Tekst odpowiedzi na interpelację jest bardzo zniszczony. Zdania objęte zna-kami < > są próbą rekonstrukcji tekstu.
Interpelacja posłów Macheja i towarzyszy w sprawie rozciągnięcia obowiązku2 przeglądu wojskowo -lekarskiego na obywateli Śląska Cieszyńskiego
przez Ministra Spraw Wojskowych rozporządzeniem z dnia 18 września 1922 roku
(13 października 1922)105
1. Nazwa klubu interpelującego: Klub Polskiej Partii Socjalistycznej.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 8.
3. Personalia interpelantów: Józef Machej, Józef Adamek, Wiktor Rumpfelt, Józef Wiechuła, Józef Biniszkiewicz, Wojciech Mokry, Antoni Czajor, Kle-mens Borys.
4. Treść interpelacji:
P. Minister Spraw Wojskowych wydał w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych rozporządzenie w przedmiocie dodatkowego przeglądu wojskowo‑
‑lekarskiego obywateli polskich płci męskiej ur. w r. 1885—1901, ogłoszone w Dz.Ustaw Nr 77 z dnia 18 września 1922 r.106.
§ 5 tego rozporządzenia brzmi: Rozporządzenie niniejsze nie obowiązuje w części górnośląskiej Województwa Śląskiego.
§ ten jest sprzeczny ze stanem prawnym. Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 6.VII.1920. Monitor Polski Nr 150/20107 postanawia, że zarówno miesz‑
105 APK, Sejm Śląski 537, s. 19, 65; Sejm Śląski 733, s. 16; spraw. sten. z 2. pos. Sejmu Ślą-skiego, 13 października 1922 r., łam 30. Interpelację przedrukował w całości organ prasowy PPS. Por. „Gazeta Robotnicza” nr 235, z 15 października 1922 r., s. 1.
106 Rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych wydane w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych w przedmiocie dodatkowego przeglądu wojskowo -lekarskiego obywateli polskich, płci męskiej, ur. w latach 1885—1901 włącznie, którzy do dnia 10 stycznia 1922 r.
z przyczyn przysługującego im prawa opcji na rzecz państwa niemieckiego nie skorzystali.
Dz.U.R.P. Nr 77, poz. 700.
Rozporządzenie nie zawiera daty wydania, co jest zjawiskiem wyjątkowym w dziejach pol-skiego prawodawstwa.
107 Następnie po krótkiej przemowie pos. Sołtyka, przyjęła Izba wniosek nagły, że miesz‑
kańcy terenów na zachód i północ od Polski, które na mocy wyniku plebiscytu przyznane będą Rzeczypospolitej, mają być, bez względu na narodowość, wolni od przymusowego pełnienia służby wojskowej na lat 8.
Izba uchwaliła ten wniosek, którego motywem jest, żeby ludności na tych ziemiach nie prze‑
rzedzać.
Spraw. sten. ze 159. posiedzenia plenarnego Sejmu Ustawodawczego z 6 lipca 1920 r., łam CLIX/24; MP Nr 150, 7 lipca 1920 r., s. 1—2.
Zacytowane zdanie jest fragmentem skrótowego omówienia obrad 159. posiedzenia plenar-nego Sejmu Ustawodawczego, które odbyło się w dniu 6 lipca 1920 r. Taką też datę nosi wniosek nagły w tej sprawie.
Z obietnicy tej, danej mieszkańcom Spisza, Orawy i Śląska, ustawodawca polski wycofał się ostatecznie, wydając ustawę z dnia 11 kwietnia 1924 r. o poborze rocznika 1903, kontyngencie
kańcy Śląska Cieszyńskiego, jak i Górnego Śląska nie będą powołani do wojska przez lat 8, t.j. do dnia 1.VIII.1929.
§ 5 powyższego rozporządzenia powinien zatem brzmieć: Rozporządzenie niniejsze nie obowiązuje w Województwie Śląskim.
Podpisani zwracają się do Wojewody Śląskiego, aby odniósł się do Rządu Centralnego celem zmiany § 5 tego rozporządzenia108.
Odpowiedzi nie odnaleziono.
Interpelacja posła Eduarda Panta i towarzyszy w sprawie zajść3 w Szkole Przemysłowej w Bielsku
(17 października 1922) 1. Nazwa klubu interpelującego: Klub Niemiecki.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: ?
3. Personalia interpelantów: Karl Reitzenstein, Eduard Pant, Leopold Michatz, Bernard Jankowski109.
4. Treść interpelacji:
We wtorek, dnia 10 go b.m. szkoła przemysłowa w Bielsku stała się widowi‑
skiem niesłychanych zajść, które mogą przyczynić się do szkodzenia powagi nie tylko szkoły, lecz także i państwa.
W poniedziałek, dnia 9 b.m. została otwarta według uchwały b. Rady Woje‑
wódzkiej niemiecka szkoła werkmistrzów w Bielsku. W następny dzień rano ucz‑
niowie przemysłowi obsadzili szkołę, pozamykali wszystkie drzwi i nie wpuścili nauczycieli i uczniów niemieckich do budynku szkolnego. Policja, która natych‑
rekruta na rok 1924 i o rozciągnięciu mocy obowiązującej tymczasowej ustawy o powszech-nym obowiązku służby wojskowej na obszar województwa śląskiego, Spisza i Orawy. Dz.U.R.P.
Nr 40, poz. 423.
108 Po upływie ośmiu miesięcy posłowie Klubu Chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludo-wego prezentowali w rezolucji przeciwstawne stanowisko: Wniosek nagły. Wysoki Sejm zechce uchwalić następującą rezolucję: Wzywa się p. Wojewodę, aby niezwłocznie zwrócił się do Rządu w Warszawie o rozciągnięcie na województwo śląskie mocy obowiązującej ustawy w przed‑
miocie przymusowej służby wojskowej. Uzasadnienie. Władze polskie w swoim czasie zwol‑
niły młodzież śląską od przymusowej służby wojskowej na przeciąg 8 lat. Jest to krzywda dla młodzieży naszej, która pragnie służyć w armii polskiej i na licznych wiecach domaga się poboru rekruta w obrębie województwa śląskiego. Uchwaloną 14 czerwca 1923 r. nagłość i rezolucję podpisali następujący członkowie Klubu: Edward Rybarz, Kazimierz Rakow-ski, Eugeniusz Brzuska, Stanisław Janicki, Janina Omańkowska, Bronisława Szymkowia-kówna, Karol Mathea, Adolf Sobota, Jan Kędzior i Ryszard Wydra. APK, Sejm Śląski 734, s. 118—119.
109 Wobec uszkodzenia aktu nie da się odtworzyć pozostałych podpisów.
miast zawiadomiona została o tych zajściach ze strony p. dyrektora niemieckiej instytucji, dopiero później wkroczyła i zachowywała się wprost biernie prze‑
ciwko tym zajściom i to rzekomo na mocy bezpośrednich rozkazów Wojewódz‑
twa, jak to p. dyrektor policji Dr Podgórski oświadczył wobec delegacji. Po południu wojsko polskie złożyło broń na podwórzu szkoły przemysłowej, gdzie odbywały się potem ćwiczenia wojskowe uczniów, co wobec wymienionych oko‑
liczności wydaje się przynajmniej zbyt dziwnym. Dopiero około wieczoru i po dłuższych naradach z delegatem Tarnawskim z Katowic polscy uczniowie prze‑
mysłowi opuścili budynek szkolny110. Odpowiedzi nie odnaleziono.
Interpelacja posła Brzuski i innych posłów4
Chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludowego w sprawie braku cukru i soli (18 października 1922)
1. Nazwa klubu interpelującego: Klub Chrześcijańskiego Zjednoczenia Ludo-wego.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 16.
3. Personalia interpelujących: Eugeniusz Brzuska, Bronisława Szymkowia-kówna, Janina Omańkowska, Kazimierz Rakowski, Wojciech Korfanty, Edward Rybarz, Jan Lubos, Karol Mathea, Paweł Kempka, Adolf Sobota, Jan Kędzior, Franciszek Łukaszek, Karol Palarczyk, Józef Kałdonek, Walenty Fojkis, Ryszard Wydra.
4. Treść interpelacji:
Czy Panu Wojewodzie wiadomo, że w Województwie Śląskim daje się odczu‑
wać wielki brak cukru i soli, co wywołuje wśród ludności wielkie wzburzenie.
Co Pan Wojewoda zamierza przedsięwziąć, aby temu brakowi zaradzić?111. Odpowiedzi nie odnaleziono.
110 APK, Sejm Śląski 733, s. 10. Interpelacja została wniesiona zapewne w czasie 3. posie-dzenia plenarnego Sejmu Śląskiego, choć stenogram posieposie-dzenia z 17 października 1922 r. nie odnotowuje tego faktu. Na oryginale interpelacji znajduje się uwaga marszałka Konstantego Wol-nego: wpłynęło 17.10.22 r. Wolny. Tymczasem u dołu strony — stempel z napisem Biuro Sejmu Śląskiego. Katowice, dnia 18/10 1922 r. No 89. Stenogram odbytego 18 października 1922 r.
4. posiedzenia Sejmu Śląskiego również milczy o wniesieniu tej interpelacji.
111 APK, Sejm Śląski 733, s. 6. Interpelacja została wniesiona zapewne w czasie 4. posie-dzenia plenarnego Sejmu Śląskiego, choć stenogram posieposie-dzenia z 18 października 1922 r. nie zawiera o tym informacji. Zob. APK, Sejm Śląski 539; spraw. sten. z 4. pos. Sejmu Śląskiego, 18 października 1922 r.
Interpelacja posła Macheja i towarzyszy w sprawie wstrzymania5 wydawania pozwoleń na przenoszenie żywności robotnikom
pracującym w Polsce, a zamieszkałym w czeskiej części Śląska Cieszyńskiego (18 października 1922)
1. Nazwa interpelującego klubu: Klub Polskiej Partii Socjalistycznej.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 9.
3. Personalia interpelantów: Józef Machej, Józef Biniszkiewicz, Wojciech Mokry, Józef Adamek, Józef Wiechuła, Antoni Czajor, Klemens Borys, Johann Kowoll, Karl Buchwald.
4. Treść interpelacji:
Wskutek nieszczęśliwego rozstrzygnięcia sprawy Śląska Cieszyńskiego wielu robotników i urzędników zatrudnionych w przedsiębiorstwach, a nawet w urzę‑
dach publicznych w polskiej części Śląska Cieszyńskiego znalazło się w swych siedzibach w granicach Państwa Czesko ‑Słowackiego.
Z powodu szalonego i ciągle wzmagającego się bezrobocia w Czechach liczba pracowników przybyłych z czeskiej strony ciągle wzrasta. Zaznaczyć należy, że ogromny procent tych pracowników jest narodowości polskiej, oraz że tylko dla braku mieszkań muszą mieszkać po stronie czeskiej. Z chwilą, kiedy różnica walutowa zaczęła wytwarzać znaczną różnicę w cenach artykułów pierwszej potrzeby, Dyrekcja Okręgu Skarbowego w Cieszynie za zgodą dele‑
gata Ministerstwa Skarbu zgodziła się na wydawanie zezwoleń na przenoszenie pewnej ilości żywności w stosunku do ilości głów pracowników.
Obecnie po przeniesieniu Dyrekcji Okręgu Skarbowego z Cieszyna do Mysło‑
wic, Główny Urząd Celny w Cieszynie wstrzymał wydawanie nowych i prolon‑
gowanie dotychczasowych pozwoleń.
Podania skierowywane do Dyrekcji Okręgu Skarbowego do Mysłowic nie są załatwiane. Z drugiej strony zaś robotnicy, którzy z powodu że są Polakami stra‑
cili zatrudnienie w Czechach, a znaleźli zatrudnienie w Polsce, za polskie marki w Czechach wyżyć nie mogą.
Dlatego podpisani zapytują się Pana Wojewody, czy skłonny jest wpłynąć na Ministerstwo Przemysłu i Handlu i na Dyrekcję Okręgu Skarbowego w Mysło‑
wicach, aby urzędy celne, jak dotąd pozwalały na zaopatrywanie się wymienio‑
nym w interpelacji pracownikom w środki żywności zakupywane w Polsce, przy ścisłej kontroli władz skarbowych112.
Odpowiedzi nie odnaleziono.
112 APK, Sejm Śląski 733, s. 5, 7—8. Data interpelacji wskazuje, że została wniesiona na 4. posiedzeniu plenarnym Sejmu Śląskiego. Sprawozdanie stenograficzne z tego posiedzenia nie odnotowuje jednak tego faktu.
Interpelacja posła Grajka i towarzyszy6 w sprawie wydalonych robotników w Bismarckhucie
(20 października 1922)
1. Nazwa interpelującego klubu: Klub Narodowej Partii Robotniczej.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 8.
3. Personalia interpelantów: Ignacy Sikora, Teodor Węgrzyk, Jan Szuścik113, Michał Grajek, Romuald Mędlewski, Piotr Pronobis, Franciszek Obrzut, Ignacy Gwóźdź.
4. Treść interpelacji:
1. Czy p. Wojewodzie wiadomo, że na hucie Bismarcka nie przyjęto jeszcze kil‑
kuset ludzi, którzy już kilka tygodni są bez zajęcia?
2. Czy p. Wojewodzie wiadomo, że ludzi tych się nigdzie przyjąć nie chce?
3. Co Pan Wojewoda zamierza przedsięwziąć, aby temu brakowi zaradzić?114. Odpowiedzi nie odnaleziono.
Interpelacja posła Adamka i tow. do p. Wojewody7
w sprawie aresztowania przez policję wojewódzką p. posła Rumpfelda115 dnia 17 listopada br.
(21 listopada 1922)
1. Nazwa interpelującego klubu: Klub Polskiej Partii Socjalistycznej.
2. Liczba podpisów pod interpelacją: 7.
3. Personalia interpelantów: Józef Adamek, Wiktor Rumpfelt, Józef Machej, Wojciech Mokry, Antoni Czajor, Józef Wiechuła, Klemens Borys.
4. Treść interpelacji:
113 Poseł Jan Szuścik (PSL) był członkiem hospitantem Klubu Narodowej Partii Robotniczej w latach 1922—1925.
114 APK, Sejm Śląski 540, s. 37; Sejm Śląski 733, s. 14, 15; spraw. sten. z 5. pos. Sejmu Śląskiego, 20 października 1922 r., łam 42, w relacji marszałka: ażeby robotnikom tym przyjść z pomocą?. Ibidem.
Interpelacja została napisana — jako jedna z niewielu — poza Katowicami, praktycznie więc poza Sejmem Śląskim, bo w Królewskiej Hucie, 20 października 1922 r. i w tym samym dniu przekazana do Biura Sejmu Śląskiego. Por. notatkę odręczną na tekście interpelacji: wpł.
20/10 22. APK, Sejm Śląski 733, s. 15.
115 W źródłach śląskiego prawa parlamentarnego zdecydowanie częściej występuje inna forma nazwiska socjalistycznego posła: Rumpfelt. Takiej formy użył członek Klubu PPS, wypeł-niając kwestionariusz osobowy. APK, Sejm Śląski 1081, s. 72. W tym samym źródle w liście wierzytelnym użyto nazwiska: Rumpfeld. Ibidem, s. 71.
W piątek, dnia 17 listopada br. o godzinie 9½ rano zjawili się w biurze sekre‑
tariatu Polskiej Partii Socjalistycznej w Katowicach ul. Ratuszowa, L. 12 dwaj posterunkowi I. komisariatu w Katowicach. Jeden z nich z numerem 275 przystą‑
pił do p. posła Rumpfelda z oświadczeniem, że jest aresztowany. Pomimo wyle‑
gitymowania się p. posła Rumpfelda obstawał przy aresztowaniu, grożąc gwał‑
tem. Wymieniony posterunkowy wezwany do telefonu przez swego przełożonego z Dyrekcji Policji, oświadczył, że go telefon nic nie obchodzi.
Ponieważ artykuł 17 statutu autonomicznego zapewnia posłom nietykalność na równi z posłami Sejmu Rzeczypospolitej116, wobec tego podpisani zapytują pana Wojewody:
1/ Czy pan Wojewoda jest skłonny pociągnąć winnych do odpowiedzialności, 2/ Co pan Wojewoda zamierza uczynić, aby prawa członków Sejmu Śląskiego były przez organa policji respektowane117.
Odpowiedź wojewody na interpelację posła Adamka i towarzyszy7a w sprawie aresztowania przez policję wojewódzką
p. posła Rumpfelda dnia 17 listopada br.
(21 listopada 1922)
Administracja wymiaru sprawiedliwości należała do administracji działów specjalnych i jako taka nie podlegała wojewodzie śląskiemu. Z tego powodu odpowiedzi na interpelację udzielił marszałkowi Konstantemu Wolnemu prezes Sądu Apelacyjnego w Katowicach.
W praktyce interpelowania w Sejmie Śląskim odpowiedź na tę interpelację stanowi swego rodzaju niedościgły rekord, gdyż wyjaśnienia prezesa śląskiej apelacji zostały przedstawione w tym samym dniu, w którym wpłynęła interpe-lacja, faktycznie nawet wyprzedzając nieco moment jej wniesienia:
Wpłynęła interpelacja posła Adamka i towarzyszy w sprawie areszto‑
wania posła Rumpfelda przez policję wojewódzką dnia 17. listopada br. Pan Prezes sądu apelacyjnego listem z dnia 21. listopada donosi mi o tym, że aresztowanie nastąpiło na skutek zarządzenia sędziego powiatowego w celu przymusowego dostawienia go do rozprawy głów‑
nej. Pan prezes sądu apelacyjnego jest zdania, że miał prawo to uczy‑
116 Art. 17 ustawy konstytucyjnej z 15 lipca 1920 r., zawierającej statut organiczny woje-wództwa śląskiego (Dz.U.R.P. Nr 73, poz. 497), stanowił, co następuje:
Członkowie Sejmu Śląskiego korzystają z takich samych praw nietykalności posel-skiej, co posłowie do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej.
117 APK, Sejm Śląski 547, s. 49; Sejm Śląski 733, s. 19, 23; spraw. sten. z 12. pos. Sejmu Ślą-skiego, 21 listopada 1922 r., łam 35.
nić, gdyż chodziło o postępowanie karne, wdrożone przed uzyskaniem przez pana Rumpfelda mandatu poselskiego, które może być zniesione tylko na żądanie sejmu. Na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego w Warszawie, jak również i Sądu Rzeszy w Niemczech, takie zarządzenie
nić, gdyż chodziło o postępowanie karne, wdrożone przed uzyskaniem przez pana Rumpfelda mandatu poselskiego, które może być zniesione tylko na żądanie sejmu. Na podstawie orzecznictwa Sądu Najwyższego w Warszawie, jak również i Sądu Rzeszy w Niemczech, takie zarządzenie