Regulacja prawna interpelowania w pierwszym okresie

Artykuł 44 ust. 1 zdanie drugie: Po otrzymaniu interpelacji Marszałek komu‑

nikuje je Wojewodzie, względnie Radzie Wojewódzkiej, obejmuje czas od otrzy-mania interpelacji — następnie zbadanie przez marszałka dopuszczalności jej przyjęcia, przyjęcie interpelacji — do przekazania interpelacji organom interpe-lowanym.

Przepisy regulaminów przewidywały trzy formalne warunki dopuszczenia interpelacji, pozwalające marszałkowi na jej przyjęcie. Z przepisów regulaminu wynika, że interpelacja winna mieć formę pisemną (art. 44 ust. 1 zdanie pierw-sze); winna być sporządzona w języku polskim (art. 5 ust. 1); winna być podpi-sana przynajmniej przez 7 posłów (art. 44 ust. 1 zdanie pierwsze).

51 APK, UWŚl., Wydział Prezydialny 198, s. 158; s. 12 Projektu. Podobnie w Uzasadnieniu do art. 29 Projektu: Instytucja interpelacji poselskiej rozwiniętą jest zgodnie z kompetencjami Sejmu Śląskiego. APK, UWŚl. 198, s. 223; s. 10 Uzasadnienia do Projektu.

52 Mam zaszczyt prosić Pana Marszałka o spowodowanie, by w przyszłości wniosków i inter‑

pelacji, dotyczących spraw nieobjętych kompetencją ustawodawczą, a co zatem idzie, nadzorczą Sejmu Śląskiego, nie stawiano na porządku obrad sejmowych, tudzież stwierdzam, że w przy‑

padkach przesłania mi takich wniosków do wiadomości, oświadczenia się i wydania zarządzeń, nie udzielę na nie odpowiedzi. Pismo wojewody śląskiego L.dz. 580/131, z 9 lutego 1928 r., do marszałka Sejmu Śląskiego. APK, UWŚl. 231, s. 583.

O pisemnej formie interpelacji regulaminy nie stanowiły wprawdzie wprost, ale taka zasada wynika niezbicie z wyrażenia o potrzebie złożenia siedmiu pod‑

pisów.

O konieczności sporządzenia interpelacji w języku polskim przesądzał art. 5 ust. 1 regulaminów, stanowiąc, iż: Językiem rozpraw Sejmu jest język polski.

Nie ulega bowiem wątpliwości, że rozprawa Sejmu obejmuje zarówno czynności ustne, jak i pisemne, a ponadto — że wnoszenie interpelacji jest jednym z ele-mentów rozprawy. Wymóg sporządzenia interpelacji w języku polskim wspierał też art. 1 ustawy śląskiej z 16 stycznia 1923 roku, obowiązującej zresztą w pra-wie całym okresie autonomicznym, w przedmiocie języka urzędowego na obsza-rze województwa śląskiego (Dz.U.Śl. Nr 5, poz. 34). Artykuł ten postanawiał, co następuje:

Język polski wyłącznie jest językiem urzędowym władz, urzędów, ciał samorządowych i publiczno -prawnych instytucji, o ile podlegają woje-wodzie śląskiemu lub też ustawodawstwu Sejmu Śląskiego.

Bezpośrednio do języka interpelacji odnosił się art. 5 ustawy, stanowią- cy, iż:

Protokoły, sprawozdania, wnioski, interpelacje winny być spisywane w języku polskim. Dokumenty takie, spisane w języku niemieckim, są nieważne.

Prawo Sejmu do zwracania się z interpelacjami do wojewody i do Rady Wojewódzkiej było prawem grupowym, a więc przysługującym nie jednemu posłowi, lecz grupie posłów. Regulamin Sejmu Ustawodawczego określił mini-malne poparcie interpelacji podpisami 15 posłów, regulaminy śląskie — podpi-sami co najmniej 7 posłów. Wspomniane liczby odpowiadały zarówno w regula-minie ogólnopolskim, jak i w regulaminach śląskich minimalnej liczbie posłów, realizujących w parlamentach ich prawo inicjatywy ustawodawczej.

Komisja Regulaminowa I Sejmu Śląskiego, która przedłożyła sejmowemu plenum, na 2. posiedzeniu Sejmu, w dniu 13 października 1922 roku, projekt tymczasowego regulaminu, swe pierwsze posiedzenie odbyła w dniu 24 paź-dziernika 1922 roku⁵³, a więc 11 dni po uchwaleniu regulaminu obrad. Wydaje się więc, że redakcja projektu nastąpiła poza Komisją, o czym świadczy oko-liczność, że projekt regulaminu referował w Sejmie poseł Wolny, niebędący jej

53 Na pierwsze posiedzenie Komisji, 24 października 1922 r., przyszło tylko 3 jej członków, tj. posłowie: Józef Biniszkiewicz, Wiktor Rumpfelt, Piotr Pronobis. Sekretarz Komisji Wiktor Rumpfelt zapisał zatem w protokole: Do Komisji należy siedem posłów. Ponieważ przybyło tylko trzech, więc po półgodzinnym czekaniu opuściliśmy lokal. APK, Sejm Śląski 738, s. 1.

członkiem⁵⁴. Taka sytuacja sprawiła, że nie mamy źródeł wyjaśniających posta-nowienie, że pod interpelacją ma się znaleźć przynamniej 7 podpisów. Wydaje się, że autorzy projektu regulaminu chcieli zapewnić możliwość wnoszenia interpelacji wszystkim klubom Sejmu, względnie posłom dwóch lub więcej klu-bów w przypadku wnoszenia interpelacji międzyklubowych. Jeśli interpelację wnosił jeden klub, trzeba było oznaczyć minimalną wielkość poparcia, wyra-żoną liczbą podpisów pod interpelacją, uwzględniając liczebność najmniejszego klubu. A w Sejmie Śląskim I kadencji najmniejszym klubem, liczącym zaledwie 7 posłów, był Klub Narodowej Partii Robotniczej. Zdaje się, że takie właśnie mogło być uzasadnienie wyboru siódemki, jako minimalnego progu poparcia interpelacji.

Przyjęcie interpelacji przez marszałka następowało z chwilą, gdy inter- pelacja spełniała wszystkie trzy warunki formalne. W takiej sytuacji marszałek nie mógł jej wstrzymać. Wręcz przeciwnie: musiał ją przekazać (komunikować) adresatowi interpelacji. Widomym znakiem przyjęcia było stwierdzenie mar-szałka: Interpelację przekażę panu wojewodzie w myśl regulaminu sejmowego.

Żaden przepis regulaminów nie określał, w jakim czasie marszałek miał prze-słać interpelację organowi interpelowanemu. Wydaje się, że powinno to nastąpić bez zbędnej zwłoki. W przeciwnym razie warunki faktyczne mogłyby się zmie-nić tak bardzo, że sama interpelacja straciłaby swą aktualność.

Marszałek, przekazując interpelację, winien był zapytać organ interpelo-wany, kiedy zechce udzielić wyjaśnień. Nasuwa się tu pytanie o cel tej powin-ności. Właściwej odpowiedzi na nie udzielił już na 2. posiedzeniu Sejmu poseł Konstanty Wolny, komentując treść art. 44 projektu regulaminu:

O ile Wojewoda lub Rada Wojewódzka oznaczy dzień, w którym chce się oświadczyć, na dzień ten Marszałek stawia interpelację na porządek dzienny.

W tym miejscu art. 44 regulaminów jeszcze w żaden sposób nie przesądza o formie oświadczenia, jakie ma być złożone na plenarnym posiedzeniu Sejmu Śląskiego. Nie wiadomo więc, czy miała to być odpowiedź pisemna, czy ustna.

Komunikowanie interpelacji wojewodzie lub Radzie Wojewódzkiej stanowiło ostatnią czynność pierwszego okresu interpelowania. Regulamin nie określał trybu komunikowania. Do tego problemu przyjdzie nam powrócić w analizie praktyki interpelowania.

54 W skład 7 -osobowej Komisji Regulaminowej wchodzili, na zasadzie proporcjonalności d’Hondta, następujący posłowie: Józef Biniszkiewicz (PPS), Wilhelm Goldmann (Klub Niem.), Leopold Michatz (Klub Niem.), Piotr Pronobis (NPR), Wiktor Rumpfeld (PPS), Bronisława Szymkowiakówna (ChZL), Ryszard Wydra (ChZL). APK, Sejm Śląski 738, s. 2.