R o z d z i a ł I.
Właściwość władz.
A rt. 184.
Władzami właściwymi w sprawach wodnych (władzami wodnymi, względnie nadzorczymi w myśl niniejszej ustawy) są:
1) Ministerstwo Robót Publicitnych;
2) wojewódzka władza administracji ogólnej;
3) powiatowa władza administracji ogólnej.
P. uw. 1 do art. 5.
P. pod art. 118 w y ro k N. T. A. z 13 X I I 1934 r.
L. re j. 8165/32.
Kompetencja Ministerstwa Robót Publicznych.
A rt. 185.
(1) M ;nisterstwu Robót Publiczinych jest za
strzeżone: . . . .
1) wydawanie przepisów w sprawie żeglugi, spławu tratew i spustu drzewa i wyzyska.
nia sił wodnych;
2) ustanawianie wspólnie z M nisterstwem Skarbu opłat od spławu tratew i spustu d-zewa na wodach prywatnych (art. 32), tudzież za wydobywanie roślin, pni drzew
nych, mułu, ziemi, piasku, żw ru, kamieni i lodu z łożysk wód publicznych, jak rów
nież za specjalne świadczenia na śródlądo
wych drogach wodnych;
3) zatwierdzanie projektów większych robot wodnych, podejmowanych przez Państwo lub związki samorządowe, związki mię
dzykomunalne albo uzdrowiska , uznane za posiadające charakter użyteczności pu
blicznej (art. 45 ust. 3);
4) udzielanie pozwoleń na zakłady, oddające siłę za granicę Państwa;
5) udzielanie pozwoleń obcokrajowcom;
6) wydawanie zarządzeń w sprawie z a je c h a nia utrzymania regulacji wód płynących
(art. 76 ust. 4), względnie ich brzegów (art. 79 ust. 4);
W O D N A
7) zawieszanie przepisów o obowiązku u- trzymywania wód granicznych (art. 99);
8) wydawanie orzeczeń w toku instancji.
(2) Minister Robót. P ublicznych może poru-czyć przeprowadzenie dochodzenia władzy wo
dnej niższej instancji.
P. uw. 1 do art. 5.
Kompetencja wojewódzkiej władzy administra cji ogólnej.
A rt. 186.
(1) Do wojewódzkiej władzy administracji ogólnej należy:
a) wydanie zarządzeń i orzeczeń, odnoszą
cych się do wód płynących, używanych do żeglugi i spławu tratew;
b) na wszystkich wodach:
1) oznaczenie odszkodowania przy zaliczeniu wody prywatnej do kategorii wód publicz
nych (art. 2);
2) oznaczenie datków właścicieli gruntów nadbrzeżnych do kosztów regulacji (art.
111);
3) wydawanie zarządzeń, ograniczających użytkowanie gruntów celem ochrony od
powodzi (art. 113 i 114);
4) wydawanie pozwoleń i zarządzeń co do za
kładów o s:le wodnej ponad 50 koni me
chanicznych;
5) wydawanie orzeczeń co do wyjątkowego wywłaszczenia budynków, podwórzy, o- grodów i cmentarzy (art. 125), tudzież o- debrania lub ograniczenia prawa piętrze
n i wody w interesie rolnictwa lub żeglu
gi (art. 127);
6) wydawanie zarządzeń w sprawie obsza
rów ochronnych dla wodociągów i źródeł (art. 131);
7) w y d a w a n i statutów przymusowych spółek wodnych (związków wałowych) (art. 134 ust. 2 p. 3), zatwierdzanie zmiany tych statutów (art. 177) i rozwiązywanie przy
musowych spółek wodnych (art. 178 ust. 3);
8) wydawanie orzeczeń, czy zachodzą w arun
ki utworzenia spółki przymusowej (art.
222 ust. 2);
9) udzielanie pozwoleń na przewozy na rze- kach granicznych;
10) wydawanie orzeczeń w toku instancji.
(2) Jeżeli chodzi o sprawy mniejszego znacze
nia, może wojewódzka władza administracji o_
gólnej poruczyć przeprowadzenie dochodzenia powiatowej władzy administracji ogólnej.
Ustawa wodna rozróżnia w ody płynące żeglo
wne i spławne. Oceny żeglowności i spławności danej w o d y płynącej ustawa nie pozostawia je dnak w ładzy w odnej na podstawie istniejącego
stanu faktycznego, lecz przew iduje, ja k to w y nika z ust. 2 airt. 28 ustawy, zaliczenie wód p ły
-42 PRZEPISY Z ZAKRESU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO N r 13 nących do wód żeglownych i spławnych, a więc
uznanie pew nych wód' płynących m żeglowne lu b spławne w znaczeniu praw nym . Jako w ody żeglowne zostały ju ż w samej ustawie wodnej uznane wody, wyszczególnione w je j art. 261, p rz y czym a rty k u ł ten postanawia, że inne w o
dy mogą być uznane za żeglowne w drodze u~
staw y państw ow ej. Takiego ustalenia wód spła
w nych ustawa wodna nie zawiei a i nie określa ró w n eż, w ja k im try b ie ma nastąpić uznanie wód płynących za spławne. Ta lu ka w ustawie została w ypełniona dopiero rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej o re g ula cji i u- trzym a n iu wód spław nych z 9 listopada 1927 r., poz. 882 Dz. Ust., posiadającym moc ustawy, którego art. 1 postanawia, że jako spławne zo
stają uznane c d d ń k i wody, wym ienione w w y kazie, stanowiącym załącznik do tego rozporzą
dzenia .Uznanie za spławne innych wód może nastąpić w drodze rozporządzenia Rady M in i
stró w na wniosek M in is tra Robót Publicznych.
Z powyższego w yn ika , że wodam i spław nym i w r:z u m ie n iu ustaw y wodnej są ty lk o wody, uznane p ia w n ie jako takie, które mogą być za
tem używane do spławu, bez względu na to, czy są faktycznie używane do spławu.
W k o n k lu z ji uiznać należy, że użyte w art.
186 ust. 1 p. a) ustaw y wodnej określenie wód płynących „używ a nych do spław u tra te w “ o- znacza ta k samo, ja k określenie wód płynących
„używ anych do żeglug:“ , w ody żeglzwne i spławne w znaczeniu p ra w nym , a zatem wody, uznane praw nie za żeglowne i spławne. Trudno bow iem przypuścić, by ustaw :daw ca uzależniał rozgraniczenie kom petencji w ładz w odnych od oceny w każdym poszczególnym w ypadku spławności w ody przez: władzę orzekającą w e
dług zm iennych z n a tu ry rzeczy okoliczności faktycznych, (z m o tyw ó w w y ro k u N. T. A z dnia
8/V1 1935 r. L. re j. 8403 31. Zb. W. N r 1047).
Komptencja powiatowej władzy administracji ogólnej.
A rt. 187.
(1) Do zakresu działania powiatowej władzy administracji ogólnej należy wydawanie zarzą
dzeń i orzeczeń we wszystkich sprawach wod
nych, które w art. 185 i 186 nie zostały zastrze.
żonę władzom I I i I I I instancji.
(2) W sprawach mniej ważnych może powia
towa władza administracji ogólnej delegować przełożonego gminy do przeprowadzenia do
chodzeń.
(3) W gminach, które stanowią odrębny okrąg adnrnistracji państwowej, należą te sprawy do zakresu działania władzy, która spełnia w tym okręgu administrację państwową w I instancji.
W edług art. 2 ust. 1 ustaw y w odnej z 19 września 1922 r., poz. 574U928 Dz. Ust., w szyst
kie w o d y są publiczne, o ile z m ocy te j ustaw y (art. 4), albo w skutek szczególnych ty tu łó w
p raw nych nie stanowią własności p ryw a tn e j.
Wobec tego spór o to, czy woda jest p u b l'cm a, czy też pryw atna, jest z istoty sw ojej sporem o własność, a więc sporem o praw a pryw atne.
Do rrzstrzygania sporów o te praw a powołane są w m yśl art. 2 kodeksu postępowania cywilnego, sądy powszechne, o ile z m ocy ustaw szczegól
nych n :e są w łaściw e inne sądy lu b władze.
P rzytoczony w yżej zarzut, podniesiony przez skarżącego w odw ołaniu cd decyzji Starosty, postaw ił więc władzę porw aną p.zede wsnyst- k m przed zagadnieniem, czy orzeczenie o p ra w n y m charakterze w ody należy do właściwości
w ładz adm nistracyj.nych, czy też sądów po
wszechnych. U rząd W ojew ódzki rozpoznał sprawę m e ry to ry c z n i. Na ja k ie j jednak podsta
wie praw nej Urząd W ojew ódzki oparł w łaści
wość w ładz adm inistracyjnych, tego t zaskar
żonego orzeczenia bezpośrednio ustalić n'e mo
żna. Pośrednio tylko m ogłoby w ynikać z tego orzeczenia,■ że U^ząd W ojew ódzki uznał za tę podstawę art. 187 ustaw y wodinej. pow ołany w decyzji Starosty. Ten atoli przepis nie uzasad- n a właściw ości w ładz adm inistracyjnych do r:zsfrzyg a n ia spraw w odnych o charakterze pryw a tno -p ra w n ym . W sprawach p ry w a tn o p raw nych jest właściwość sądu regułą, w łaści
wość zaś w ładz adm inistracyjnych w yją tkie m , a wobec tego ta ostatnia właściwość może być uznana wówczas, gdy ustanowiona została w sposób, nie budzący żadnych w ątpliw ości. T y m czasem gdyby przyjąć, że zawairte w art. 187 sh w a „w e w szystkich sprawach w odnych“ do
tyczą każdej spraw y wodnej, rrezależnie od te
go, czy ona opiera się na praw ie p ryw a tnym , czy też publicznym , to. pow stałaby rozbieżność m iędzy ty m przepisem a wnioskiem , w y n ik a ją cym już chociażby ty lk o z art. 62 ust. 1, 198 ust.
3, 201 p. 2 i 203 ust. 2 ustaw y wodnej, że praw o
dawca nie w yklu cza w ła ściw :ści sądów po
wszechnych do ro zpatryw ania kw estii p ryw a t- ino-praw nych i tra k tu je je j istnienie jako rozu
m iejące s'ę samo przez się. Uznać wobec tego należy, zwłaszcza z-e względu na ty tu ł, umiesz
czony pod art. 187 i ze względu na łączność tego art. 186 i 185. że celem art. 187 jest ty lk o roz
graniczenie właściwości m iędzy w ładzam i ad- m in is tia c y jn y m i w sprawach wodnych, nie na
leżących do "kom petencji sądów, (z m otyw ów w y ro k u N. T. A. z dnia 2 7 /X I 1936 r. L. r eJ*
3828/34. Zb. W. N r 1252).
Oznaczenie władzy kompetentnej.
A rt. 188.
(1) Jeżeli gmina sprawuje władzę admini
stracyjną i sama jednocześnie występuje jako przedsięb orca zakładu wodnego, albo jest stro
ną interesowaną, natenczas władza wyższej in
stancji wyznaczy tę władzę administracyjni!*
która ma rozprawę przeprowadzić i wydać o- rzeczenie,
N r 13 U S T A W A W O D N A 43 (2) Jeżeli przedsięb:orstwo lub spółka roz
ciąga się na kilka powiatów, albo na kilka wo
jewództw, natenczas oznacza w pierwszym w y padku wojewódzka władza adm nistracji ogól
nej, w drug m Ministerstwo Robót Publicznych, która z władz administracyjnych właściwych według art. 18G i 187 ma przeprowadzić rozpra
wę i wydać orzeczenie, względnie zatwierdzić lub wydać statut spółki.
Art. 189.
(Uchylony).
Poruczenie czynności urzędom technicznym.
Art. 190.
Władza wodna może upoważnić urząd tech
niczny do sp awowania należących do właści
wości władzy upoważn;ającej czynności nad
zorczych (art 226), do wydawania zarządzeń w myśl art. 72 ust. 2, 113 ust. 1 lit. c), 121 ust. 1 i 2 zdanie p erwsze i 130 ust. 1 jako też do udzie
lania zezwoleń na wydobywanie roślin, pni drzewnych, mułu, ziemi, piasku, żwiru, kamieni i lodu z łożysk wód publicznych (art. 21 ust. 4).
Od zarządzeń i orzeczeń wydanych na podsta
wie takiego upoważnienia służy odwołanie do władzy upoważniającej, która rozstrzyga osta
tecznie.
R o z d z i a ł I I Postępowanie.
1. Postanowienia ogólne.
Podania o pozwolenia wodno-prawne A rt. 191.
(1) Podania o pozwolenia w sprawach wod
nych muszą, o ile jeden lub drugi z wymogów nie okazuje się zbytecznym, według natury przedsięb orstwa, albo według uznania władzy, do któ ej podanie wniesiono, zawierać oprócz projektu, sporządzonego przez uprawnionego znawcę, co następuje:
a) cel i rozmiar zakładu, albo przedsiębior
stwa z oznaczeniem wody, na której za_
błąd, albo przedsiębiorstwo ma powstać, z dokładnym określeniem nrejscowości;
b) przy zakładach do używania wody ozna
czenie żądanej ilości wody na sekundę przy najwyższym i niskim stanie wody, tudz.eż wysokości piętrzenia wody;
c) sposób wykonania na podstawie ułożonego
planu; , . „
d) wykazanie spodziewanych korzyści, albo szkód i strat, których się w razie zaniecha
nia należy spodziewać;
e) wymienienie wszystkich uprawnionych do
wody i innych interesowanych osób, na których prawa przedsiębiorstwo zamierzo
ne oddziaływa, z dołączeniem ewentual
nych ich oświadczeń;
£) wyszczególnienie gruntów i zakładów wod
nych, które mają być odstąpione, albo ob
ciążone służebnościami z wymienien em właścicieli i uprawnianych do wody, nadto przy gruntach z dołączeniem wyciągów z księgi gruntowej, tabel likwidacyjnych i t. p.;
g) przy zakładach do użytkowania popędo
w ej siły wody oznaczenie dającej się uzy
skać na dotyczącej przestrzeni wody naj
większej s ły wodnej, oraz siły wodnej, żądanej przy niskim stanie wody.
(2) Bliższe przepisy o sporządzaniu projek
tów wydane zostaną w drodze rozporządzenia przez Ministra Robót Publicznych.
P. rozp. M 'nistra Robót Publicznych z. dnia 23 ma^a 1931 r., us alające zasady sporządzania projektów technicznych, wymaganych do uzyskania pozwoleń w sprawach wodnych (poz. 12 niniejszego zeszytu).
Badanie podania.
A rt. 192.
(1) Władza administracyjna winna sprawdzić, czy zachodzą przewidziane przez prawo w arun
ki do udzielenia pozwolenia, oraz czy zamie
rzone użytkowanie odpowiada przepisom ni
niejszej ustawy.
(2) Władza winna zwrócić s*ę do innych w ła ściwych władz administracyjnych, powołanych do obrony interesu publicznego, celem zasięg
nięcia op’n i. Dotyczy to również władz górni
czych odnośnie do obszarów, na których mają zastosowanie przepisy ustaw górniczych.
(3) Władza winna też sprawdzić z urzędu, czy na uzyskanie pozwolenia n ‘e przysługuje prawo pierwszeństwa Państwu lub samorządom i właściwe władze państwowe lub samorządowe o wniesieniu podania o udzielenie pozwolenia zawiadomić (art. 54).
Odrzucenie podania A rt. 193.
(1) Jeżeli przedsiębiorstwo jest ze względów publicznych niedopuszczalne (art. 48), należy podanie odrzucić umotywowanym orzeczeniem.
O wątpliwościach, zachodzących co do przed
siębiorstwa, ma władza administracyjna zawia- domić proszącego i wezwać go do przedłożenia wyjaśnienia lub do zmiany projektu.
(2) Również należy odrzucić podanie, gdyby przez udzielenie pozwolenia Państwo i związki samorządowe zostały pozbawione możliwej do uzyskania energii wody (art. 54 ust. 3).
44 PRZEPISY Z ZAKRESU PRAWA ADMINISTRACYJNEGO N r 13 Traktowanie podań o użytkowanie siły popę
dowej wody.
A rt. 194.
(1) O podaniach przedsięłrorców prywatnych o pozwolenie wyzyskania siły popędowej wody winna władza wodna zawiadamiać Ministerstwo Robót P ublicznych i reprezentację wojewódzką (radę wojewódzką, wydział wojewódzki), któ
rym przysługuje prawo w przeciągu trzech miesięcy zgłosić żądanie użycia s’ły wodnej na cele publiczne na rzecz Państwa, województwa, pow:atu luh gminy, a w p-zeciągu dalszych
sześciu m esięcy wnieść projekt.
O zgłoszeniu żądania i wniesieniu projektu należy zawiadomić przedsiębiorcę prywatnego z tą uwagą, że może podtrzymać swój projekt jako konkurencyjny.
(2) Jeżeli wymienione władze nie zgłoszą żą
dania, ani n:e wniosą projektu w powyższych terminach, przeprowadzi władza wodna rozpra
wę wodno-prawną co do projektu przedsię
biorcy.
(3) W przeciągu roku od wejścia w życie ni
niejszej ustawy ogłosi M in ste:' Robót P ublicz
nych po wysłuchaniu rad w ojew ódzkich (w y - dz ałów wojewódzkich) te przestrzenie wód pu
blicznych, na których Państwo i korporacje prawa publicznego mają pierwszeństwo do u- żytkowania siły popędowej wody i co do któ
rych obowiązują przepisy ust. 1 i art. 193 ust. 2.
W taki sam sposób można wprowadzić w miarę potrzeby zmiany w ogłoszonym wykazie wód.
Ogłoszenie rozprawy.
A rt. 195.
(1) Jeżeli nie zachodzą powody odrzucenia podania, luh jeżeli przedsiębiorcy dostarczyli pot "zebnych wyjaśnień, względnie zmienili pro
jekt i domagają się jego wykonania, należy przystąpić do dalszego postępowania.
(2) Opis zamierzonego przedsiębiorstwa w i
nien być podany do wiadomości publicznej przez wywieszenie ogłoszenia w siedzibie władzy, u - dzielającej pozwolenia, w sposób tam przyjęty, oraz we wszystkich gm:nach, na które według uznania władzy przedsiębiorstwo ma się roz
ciągać*
(3) Do rozprawy komisyjne] należy wezwać przedsębioorcę i wszystkie wiadome oraz, według uznania władzy, interesowane osoby, w szcze
gólności zaś te, któreby mogły być dotknięte szkodliwym działaniem przedsiębiorstwa. W e
zwanie winno być im doręczone przynajmniej 8 dni przed rozprawą.
(4) Tym interesowanym, których nie w ezwa
no do rozprawy komisyjnej, lub którym nic do
ręczono wezwania przynajmniej na 8 dni przed dniem rozprawy, przysługuje droga prawa do
wnies;enia zarzutów, wynikających z prawa prywatnego.
(5) Interesowani nie mogą b *onić się tym, że o przedsiębiorstwie nie wiedzieli, jeżeli ogłosze
nie zostało dokonane ściśle wedle postanowień ustępu 2 tego artykułu.
1. Niezawezwanie osoby interesowanej do ro z p ra w y w odne-praw nej w m yśl art. 195 ust. 3 u staw y w odnej z 19 września 1922, poz. 574 28 Dz. Ust., nie skutkuje samo przez się jeszcze nieważności tej rozpraw y i wydanego na je j podstawie orzeczenia wodno-prawnego, jeżeli ogłoszenie o rozpraw ie dokonane zostało ściśle w edług postanów eń ust. 2 tego a rty k u łu , lecz daje osobie pom iniętej jedynie praw o dochodze
nia swych pretensyj w ramach ad. 195 ust. 4 i 196 ust. 2 ustaw y wodnej, (w y ro k N. T. A. z 29 I 1932 r. L .ire j. 484/30. Zb. W. N r 487 A ).
2. P. pod a rt 196 w y ro k N. T. A. z 4 /V I 1937 r. L . rej. 9275 34.
A rt. 196.
(1) W ogłoszeniu winno być wskazane, gdzie są wyłożone do publicznego wglądu pr jekt techn’czny i wyjaśnienia i do jakiej władzy na
leży wnosić podan a lub protokularne oświad
czenia przeciwko udzieleniu pozwolenia, jak również żądania w przednrocie wzniesienia i utrzymania urządzeń i w ypłaty odszkodowań.
Dalej winien być wskazany termin komisyjnego dochodzeń a, w ciągu którego, jak T|ówn’eż w trakcie samego dochodzenia komisyjnego, mo
żna wnosić wspomniane wyżej zarzuty i żąda
nia, a który winien być wyznaczony w taki spo
sób, aby czas między wywieszeniem ogłoszenia w siedzibie władzy, udzielającej nadanie a roz
poczęciem rozprawy komisyjnej wynosił 2 do 6 tygodni.
(2) W ogłoszeniu należy wyraźnie zamieścić ostrzeżenie, że ci, którzy we wskazanym termi
nie lub w trakcie dochodzenia komisyjnego nie podirosą przeciw udz eleniu pozwolenia żadnych zarzutów, tracą do nich prawo i mogą przeciw szkodl wcmu działaniu wykonywania nadanego prawa żądać tylko wzniesienia i u trzym yw ana urządzeń, zapobiegających szkodzie, albo tez odszkodowania, gdyby tak e urządzenia nie da
ły się pogodzić z przedsiębiorstwem lub gospo
darczo usprawiedliwić.
(3) W ogłoszeniu należy wyznaczyć ten sam termin, dochodzenia dla innych podań o udzie
lenie pozwolenia na prawo użytkowania wody*
przez które mogłoby podlec ograniczeniom u- żytkowanie, zamierzone przez pierwszego wnio
skodawcę. Poza tym należy zamieścić ostrzeże
nie, że złożone po upływie terminu podania 0 udzielenie pozwolenia nie będą rozpatrywane w tym samym postępowaniu.
(4) Przepisy ust. 3 nie dotyczą żądań Państwa albo związków samorządowych co do przyzna
nia pierwszeństwa (art. 54).
Nr 13 U S T A W A W O D N A 45