Dlaczego budowanie relacji z klientem jest ważne?

Relacja edukatora i klienta/ucznia, osoby dorosłej oparta jest przede wszystkim na wspólnym poszukiwaniu optymalnych form edukacyjnych w zakresie rozwoju kwalifikacji i kompetencji zawodowych, które mają pomóc klientowi w  aktywnym i  skutecznym poszukiwaniu pracy, a tym samym w zwiększaniu jego wpływu na swoje życie.

Efektem relacji edukatora i klienta/ucznia jest dialog, wzajemny szacunek, współpraca i otwar-tość na zmianę. Zasady tej relacji ustalane są na pierwszym spotkaniu w formie kontraktu, któ-rego punkty wspólnie ustalają edukator i klient/uczeń. Nawet jeśli część propozycji pochodzi od edukatora, klient/uczeń ma prawo decydować, czy zobowiązuje się ich przestrzegać. Wspólnie są strażnikami wypracowanego kontraktu.

Ważne, by wsparcie i oferta edukacyjna były adekwatne do zdiagnozowanych potrzeb (wiedzy, umiejętności) i celów rozwojowych klienta/ucznia – formy, metody, czas i koszty kształcenia dostosowane do możliwości i ograniczeń klienta/ucznia.

Istotna jest autonomia klienta/ucznia. Jeśli edukator coś proponuje lub rekomenduje bez uwzględnienia zdania i perspektywy klienta, może nie być to wystarczająco angażujące i moty-wujące dla klienta/ucznia. Tym samym spada skuteczność pracy edukatora, a nawet może

spowodować opór klienta/ucznia. Zadaniem edukatora jest tworzenie emocjonalnego i spo-łecznego wsparcia z przekonaniem, że różnorodność jest wartością.

Budowaniu relacji z  klientem nie sprzyja dyrektywny styl komunikacji, narzucanie klientowi/

uczniowi celów, kierunków rozwoju i działania. Klient będący pod wpływem edukatora, szu-kający pomocy czy wsparcia, pozostaje w pozycji zależności od edukatora. Ta nierównowaga relacji, jeśli pozostanie bez refleksji ze strony edukatora, może wpłynąć na utrwalenie pozycji osoby, która jest pod wpływem władzy. Edukator ma wiedzę, umiejętności, zasoby i zaplecze, co może wpływać na poczucie zależności pomiędzy edukatorem a klientem/uczniem.

Świadomość tego ryzyka dominacji powinna stale towarzyszyć edukatorowi i to on jest odpo-wiedzialny za partnerskie budowanie i utrzymywanie relacji z klientem/uczniem.

Edukację opartą tylko na przekazywaniu wiedzy, podawczą, odtwórczą, bierną dla osoby, która jest uczona, zastępujemy aktywnym, twórczym, samodzielnym odkrywaniem i refleksyjnością uczącego się.

„Myślenie refleksyjne jest wskaźnikiem dojrzałości podmiotu uczącego sie do samodoskona-lenia i  pozwala na rozwój tzw. osobistego uczenia sie. Osoby myślące refleksyjnie stają sie bardziej adaptacyjne, otwarte na nową wiedzę. Sa świadomymi kreatorami własnego procesu edukacji. Funkcjonowanie w czasach OER (Open Educational Resources) i MOOCs (Massive Open Online Course) wymaga refleksyjności w uczeniu sie” (Morańska, 2017, Refleksyjne uczenie sie w akademickiej edukacji zdalnej, „Edukacja – Technika – Informatyka”, nr 1 (19)/2017, s. 223) Różnice pomiędzy edukacją bierną a aktywną są znaczące dla procesu rozwoju i jego efektów.

Edukacja bierna

• Ktoś mnie uczy. Jestem uczony • Czekam/Uczę się na ocenę • Czekam na polecenia

• Nie wiem, po co, jaki jest cel i sens Edukacja aktywna

• Uczę się

• Wiem, czego się uczę (treść) • Wiem, po co się uczę (korzyści) • Wiem, jak mam się uczyć (metody) • Wiem, jak wspierać własne uczenie się

• Analizuję swoje doświadczenia i wyciągam wnioski • Działam i tworzę

• Jestem współodpowiedzialny za swoje uczenie się

Etapy naturalnego procesu uczenia się Etap I – Motywacja – Po co mi to?

Etap II – Początek praktyki – Testuję, pytam...

Etap III – Ćwiczenie umiejętności – Ćwiczę

Etap IV – Praktyka umiejętności – Ćwiczę i osiągam sukces Etap V – Doskonalenie umiejętności – Czerpię przyjemność Etap VI – Mistrzostwo – Nauczam i ulepszam

Motywowanie w rozwoju:

• Pomaganie klientom/uczniom w refleksji nad uczeniem się, ocenianiu samych siebie, stylu uczenia się.

• Wspieranie w braniu odpowiedzialności za postępy, zmiany.

Na zwiększenie motywacji uczącego się wpływają:

• Zrozumiałe cele nauczania – wiem, po co się uczę • Właściwa organizacja pracy

• Korzyści z uczenia się

• Metody aktywizujące zachęcające do samodzielnego rozwoju • Refleksja i samoocena

• Atmosfera współpracy w relacji edukator – klient/uczeń

• Wymagania dostosowane do poziomu poznawczego i emocjonalnego klienta/ucznia • Poczucie, że „mam wsparcie”, „mogę liczyć na pomoc”, „mam prawo pytać”, „nie

rozu-mieć”, „popełniać błędy”

Model uczenia przez doświadczenie (Experiential Learning Model) – D. Kolb i K. Levin

Model uczenia przez doświadczenie (Experiential Learning Model) został opracowany przez Davida A. Kolba w latach 80. XX wieku i udoskonalony przez Kurta Lewina.

Model zakłada, że nauka odbywa się poprzez świadomą refleksję dotyczącą doświadczenia, od którego zaczyna się uczenie. Po świadomej obserwacji i refleksji następuje zebranie wniosków oraz praktyka, która staje się źródłem nowego doświadczenia prowadzącego do kolejnych refleksji, wniosków i zastosowania.

Ten model można także odnieść do uczenia się klienta/ucznia, który trafia do edukatora. Każda wcześniejsza sytuacja edukacyjna czy zawodowa może być poddana analizie jako doświadcze-nie, z którego klient/uczeń może wyciągnąć wnioski i zastosować je w formie określenia celu (Czego chcę? Czego nie chcę? Co chcę, żeby było inaczej?), które stanie się nowym doświadcze-niem i podstawą do dalszej refleksji, wnioskowania i zastosowania w praktyce.

Cykl Kolba może być stosowany do pracy indywidualnej z klientem/uczniem oraz do pracy gru-powej, szkoleń, kursów. Każde ćwiczenie proponowane w trakcie zajęć edukacyjnych może być włączone w model uczenia, służyć uczestnikom jako materiał do analizy, wyciągania wnio-sków wspartych wiedzą prezentowaną przez trenera, nauczyciela. Istotny jest tu także etap praktyki w formie kolejnych doświadczeń, zadań i ćwiczeń w trakcie zajęć. Praktycznym zasto-sowaniem może być także formułowanie odpowiedzi na pytania: Jak to, co teraz doświadczacie możecie wykorzystać w praktyce, w swojej codzienności, w życiu zawodowym, prywatnym? Jak ina-czej, mniej, bardziej możecie wykorzystać wnioski z tego doświadczenia? W pracy grupowej nauka przez świadome doświadczanie jest ważnym elementem procesu grupowego, wzajemnego uczenia się od siebie uczestników. Budują się i rozwijają relacje i umiejętności interpersonalne, a uczenie w pozytywnej atmosferze społecznej aktywności zostawia trwalszy ślad pamięciowy.

Uczenie się przez doświadczenie:

• Jest procesem, a nie jednorazowym aktem poznawczym.

• Jest uczącym doświadczaniem, w którym wszystko, co się pojawia ma wartość edukacyjną, rozwojową.

• Może dawać zaskakujące efekty, zarówno sukcesy, jak i porażki. Doświadczanie może być przygodą, zabawą i ryzykiem, wychodzeniem ze strefy bezpieczeństwa.

• Wzbudza emocje, angażuje, ujawnia przekonania i wartości.

Uczący jest aktywnym, twórczym, zaangażowanym (intelektualnie, fizycznie, emocjonalnie, społecznie, duchowo) i odpowiedzialnym podmiotem w trakcie nauki. Pyta, docieka, ekspery-mentuje, rozwiązuje problemy, wnioskuje, nadaje znaczenia, podejmuje decyzje.

Edukator, nauczyciel, trener jest odpowiedzialny za:

• Wybór odpowiedniego doświadczenia, ćwiczenia, zadania – określenia jego celów para-metrów i granic.

• Stawianie problemów.

• Wspieranie, angażowanie i docenianie uczących.

• Zapewnienie fizycznego i emocjonalnego bezpieczeństwa uczącym.

• Uzupełnianie wiedzy, która rozwija wnioski wynikające z doświadczenia.

• Własną energię, nastawienie, przekonania, osądy i uprzedzenia, które pojawiają się w trak-cie wszystkich etapów modelu uczenia przez doświadczenie.