Instrumentem wsparcia przedsięwzięć inwestycyjno-budowlanych TBS, których przedmiotem jest budowa lokali mieszkalnych przeznaczonych na wynajem i użytkowanych na szczególnych zasadach określonych ustawą, będzie dofinansowanie części kosztów realizowanego przedsięwzięcia ze środków Funduszu Dopłat, w ramach środków budżetu państwa zasilających Fundusz na ten cel. W nowym rozdziale ustawy określone zostaną zasady na jakich udzielana będzie pomoc państwa:
1) wskazanie zakresu przedsięwzięć objętych możliwością dofinansowania oraz zakresu inwestorów mogących ubiegać się o wsparcie – towarzystwa budownictwa społecznego, na pokrycie części kosztów przedsięwzięcia polegającego na budowie społecznych mieszkań czynszowych (wsparcie objęte wyłącznie tworzeniem lokali mieszkalnych przeznaczonych docelowo na wynajem, podlegających ustawowym kryteriom dochodów gospodarstwa domowego kwalifikującym do wynajmu mieszkania, ograniczonemu w czasie okresowi trwania umowy najmu, okresowej weryfikacji dochodów najemcy, braku możliwości partycypowania w kosztach budowy przez osoby fizyczne…);
2) możliwość uzyskania wsparcia również na przedsięwzięcia o tożsamym celu, realizowane w formie adaptacji budynków niemieszkalnych na cele mieszkalne;
3) określenie źródła finansowania – Fundusz Dopłat, o którym mowa w ustawie z dnia 5 grudnia 2002 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów mieszkaniowych o stałej stopie procentowej (Dz. U. Nr 230, poz. 1922, z późn. zm.);
4) określenie wysokości wsparcia – wysokość finansowego wsparcia na realizację przedsięwzięcia nie może przekroczyć 30% kosztów przedsięwzięcia;
5) określenie innych zasad udzielania i rozliczania finansowego wsparcia – przepisy ustawy dotyczące:
a) umów zawieranych przez Bank z inwestorem,
b) zakresu kosztów kwalifikowanych do dofinansowania kosztów przedsięwzięcia,
c) zasad rozliczania kosztów (przypadek, gdy przedsięwzięcie ma szerszy zakres niż wyłącznie mieszkania na wynajem; zasady rozliczenia kosztów po zakończeniu realizacji przedsięwzięcia),
d) wymaganego terminu rozpoczęcia realizacji, oraz
e) warunków uruchomienia finansowego wsparcia przez BGK,
analogiczne do rozwiązań określonych w art. 12 oraz art. 14-18 ustawy z dnia 8 grudnia 2006 r. o finansowym wsparciu tworzenia lokali socjalnych, mieszkań chronionych, noclegowni i domów dla bezdomnych (Dz. U. Nr 183, poz. 1354, z późn.
zm.).
6) określenie terminów i trybu składania wniosków – wnioski składane przez uprawnionych inwestorów raz w roku do Banku Gospodarstwa Krajowego; delegacja dla ministra właściwego ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego trybu i terminów składania oraz rozpatrywania wniosków o udzielenie finansowego wsparcia (wytyczne:
zapewnienie możliwości realizacji przedsięwzięć nie później niż 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku, zapewnienie sprawności obsługi wniosków przez BGK, zapewnienie prawidłowego planowania i płynności gospodarowania środkami Funduszu Dopłat);
7) określenie szczegółowych warunków przyznania finansowego wsparcia: delegacja dla ministra właściwego ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej do określenia, w drodze rozporządzenia, kryteriów oceny wniosków przez Bank (wytyczne: wybór przedsięwzięć o najwyższej użyteczności społecznej, wysokiej efektywność zaangażowania środków – przy zachowaniu innych warunków premiowany niski koszt realizacji i niższy udział wsparcia wnioskowanego w kosztach przedsięwzięcia, niskim koszcie eksploatacji mieszkań), zakresu informacji zawartych we wnioskach oraz innych wymaganych dokumentów (wytyczne: zakres wymagany dla oceny spełnienia warunków określonych w przepisach i przeprowadzenia procedury kwalifikacyjnej) oraz wymagań, jakie powinny spełniać mieszkania i budynki zrealizowane w ramach przedsięwzięcia objętego wsparciem (wytyczne:
zapewnienie racjonalnego zużycia energii oraz minimalnego standardu pozwalającego użytkować mieszkania zgodnie z przeznaczeniem).
Wprowadzenie proponowanego instrumentu wsparcia wpłynie na zmianę wysokości wydatków budżetowych w stosunku do wielkości wynikających z obecnych przepisów.
Stosownie do art. 50 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) projekt ustawy:
1) w zakresie wydatków budżetowych przeznaczonych corocznie na realizację programu – określi obowiązujące w okresie pierwszych 10 lat maksymalne limity wydatków budżetu państwa będących skutkiem wprowadzenia instrumentu wsparcia (art. 50 ust. 1a ustawy o finansach publicznych);
2) w zakresie wskazania źródeł finansowania wydatków – wprowadzi równoległe zmiany w obecnych regulacjach prawnych, których wdrożenie w stosunku do obecnych przepisów nie tylko zapewni pełne pokrycie skutków wprowadzenia instrumentu wsparcia po stronie wydatków budżetu państwa (art. 50 ust. 1 ustawy o finansach publicznych), ale również będzie zgodne z działaniami, których celem jest ograniczanie wysokości długu publicznego16;
3) w zakresie mechanizmów korygujących, mających zastosowanie w przypadku przekroczenia lub zagrożenia przekroczenia przyjętego na dany rok budżetowy w ustawie maksymalnego limitu wydatków – określi wskazany powyżej mechanizm kwalifikacji punktowej złożonych do BGK wniosków o dofinansowanie, który – w przypadku popytu inwestorów przekraczającego dostępne na dany rok budżetowy środki – gwarantował będzie co roku wydatkowanie środków Funduszu na poziomie nie przekraczającym środków którymi na te cele będzie dysponował Fundusz Dopłat na dany rok (określony na podstawie ustawy tryb kwalifikacji wniosków do finansowania odpowiadał będzie tym samym, modelowi określonemu w art. 50 ust. 4 pkt 1 ustawy o finansach publicznych, limitując w zależności od dostępnych środków w Funduszu Dopłat liczbę „świadczeń”, tj.
kwalifikowanych do dofinansowania wniosków o wsparcie);
4) w zakresie wypełnienia dyspozycji art. 50 ust. 5 ustawy o finansach publicznych – wskaże ministra właściwego ds. budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, jako organ właściwy w zakresie monitorowania wykorzystania limitu wydatków (mechanizmy korygujące wdrożone będą w samych przepisach ustawy – patrz pkt 3);
5) w zakresie obowiązku opisu w uzasadnieniu projektu ustawy celów nowych zadań i mierników określających stopień realizacji celów (art. 50 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych) – w uzasadnieniu umiejscowi instrument w układzie funkcji, zadań, celów i mierników budżetu państwa w układzie zadaniowym.
Uszczegóławiając rozwiązania wskazane w pkt 1-2 powyższego wyliczenia, zakłada się, że pierwszym rokiem w którym uruchomiona zostanie procedura ubiegania się inwestorów o wsparcie z Funduszu Dopłat będzie 2013 r. W celu zabezpieczenia źródeł finansowania proponowany okres uruchomienia nowego instrumentu wsparcia korespondował będzie z (1) zamknięciem okresu udzielania kredytów preferencyjnych w ramach programu „Rodzina na Swoim”17 oraz planowanym na koniec 2013 roku wygaszeniem systemu tzw. „zwrotu VAT na materiały budowlane”, realizowanego w oparciu o przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz. U. Nr 177, poz. 1468, z późn. zm.)18. Szczegółowemu uzasadnieniu proponowanej korekty systemu instrumentów wsparcia mieszkalnictwa poświęcony został dokument „Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 r.”. Uzasadnienie projektu ustawy szerzej odniesie się do tego dokumentu, natomiast w przepisach przejściowych i końcowych projektu ustawy określone zostaną rozwiązania wygaszające z początkiem 2014 r. system „zwrotu VAT”, z zachowaniem praw nabytych.
16 Przepisy wygaszające system tzw. „zwrotu VAT” zostały omówione w dalszej części założeń.
17 Zgodnie z rządowym projektem nowelizacji ustawy z dnia 8 września 2006 r. o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania (druk sejmowy nr: 3899.).
18 Zgodnie z dokumentem „Główne problemy, cele i kierunki programu wspierania rozwoju budownictwa mieszkaniowego do 2020 r.”, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 30 listopada 2010 r.
Określone w projekcie ustawy maksymalne limity wydatków budżetu państwa będących skutkiem wprowadzenia instrumentu wsparcia (dodatkowe zasilenie Funduszu Dopłat z przeznaczeniem na finansowanie programu w danym roku budżetowym) w latach 2013-2022 będą wynosiły:
1) 2013 – 200 mln zł;
2) 2014 – 300 mln zl;
3) 2015 – 400 mln zł;
4) 2016 – 414 mln zł;
5) 2017 – 428 mln zl;
6) 2018 – 443 mln zł;
7) 2019 – 459 mln zł;
8) 2020 – 475 mln zł;
9) 2021 – 492 mln zł;
10) 2022 – 509 mln zł.
Założono, że w pierwszych latach obowiązywania programu zainteresowanie środkami wsparcia będzie niższe ze względu na niezbędny czas na przygotowanie inwestycji i dostosowanie się do wymagań wiążących się z korzystaniem z rządowego wsparcia. W 2015 r. program powinien osiągnąć pełną funkcjonalność. W kolejnych latach (2016-2022) wydatki powinny wzrastać zgodnie z regułą wydatkową (inflacja + 1 pkt proc.), przy czym założono, że średnioroczna inflacja będzie się kształtowała na poziomie 2,5%.
Przepisy przejściowe i końcowe