Źródło: GPR, ryc. 10, s. 25
Usługi administracyjne z samej istoty są zlokalizowane w centrum miasta. Omówimy teraz kolejno do-stęp mieszkańców do trzech rodzajów usług: kulturalnych, edukacyjnych i pomocowych.
3.2.6.1. Dostęp do oferty kulturalnej
W GPR na s. 70 i 71 odniesiono się do zjawiska niewystarczającego uczestnictwa w kulturze mieszkań-ców obszaru rewitalizacji. Stwierdzono tam, że „Chociaż centrum miasta skupia większość słupskiego życia kulturalnego ze względu na lokalizację w nim najważniejszych instytucji kultury, mieszkańcy ob-szaru rewitalizacji rzadko angażują się w życie kulturalne miasta, co potwierdziły wyniki badań prowa-dzonych w 2015 r. na potrzeby opracowania koncepcji rewitalizacji obszaru Śródmieścia”.
Podczas prowadzonej wówczas debaty okazało się, że mieszkańcy obszaru rzadko wiedzą o wydarze-niach kulturalnych, zauważają jedynie imprezy cykliczne na Placu Zwycięstwa, ale jednocześnie oce-niają je jako mało atrakcyjne. Badani przyznali, iż rzadko korzystają albo wcale nie korzystają z oferty Teatru Nowego i Filharmonii, nie znają ich repertuaru i nie są nim zainteresowani. Na stronie 71 czy-tamy:
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
Z analizy przeprowadzonej przez Zespół ds. kulturalno-edukacyjnych Zespołu ds. opracowania Gminnego Programu Rewitalizacji wynika, że na obszarze rewitalizacji występują m. in.:
• niski udział mieszkańców w wydarzeniach kulturalnych i sportowych z powodu bierności, wycofania z życia publicznego i społecznego, a także z pobudek ekonomicznych,
• słaba współpraca instytucji kultury ze szkołami z obszaru rewitalizacji, co uniemożliwia do-tarcie z atrakcyjną i zrozumiałą ofertą kulturalną do młodzieży w celu wykształcenia kolej-nych, młodych odbiorców kultury,
• stałe, wąskie grono odbiorców, głównie spoza obszaru rewitalizacji,
• brak oferty kulturalnej w domach dla osób starszych,
• brak miejsc dla seniorów i dla międzypokoleniowej wymiany,
• problemy infrastrukturalne instytucji kultury zlokalizowanych w centrum Miasta,
• brak obiektów koncertowych i widowiskowych, w tym przeniesienie życia kulturalnego i rozrywkowego mieszkańców na teren Centrum Handlowego JANTAR, do którego udają się mieszkańcy w czasie wolnym.
Powyższe uwagi wymagają komentarza. Wydają się one zakorzenione w nieaktualnym już, „oświecenio-wym” modelu upowszechniania kultury, w myśl którego światłe instytucje miały upowszechniać kulturę, zaś nieoświecony lud powinien aspirować do obcowania z nią. Tymczasem dużo bardziej przystający do współczesności model „żywego uczestnictwa w kulturze” zakłada, że doceniamy także uczestnictwo poza-instytucjonalne, zapośredniczone przez kanały i urządzenia techniczne albo przeniesione do prywatności.
Z kolei instytucje mają nie tylko zapewnić dostęp do dóbr kultury (zagwarantowany w Konstytucji), ale od-powiadają także za żywe uczestnictwo w kulturze. Jeśli mieszkańcy obszaru rewitalizacji rzeczywiście stwierdzają, że nie są zainteresowani repertuarem teatru i filharmonii, to nie można poprzestawać na kry-tycznej ocenie kompetencji kulturalnych mieszkańców, ale trzeba też krytycznie spojrzeć na repertuar i mo-del pracy obu instytucji. Prawdopodobnie nie ma dziś możliwości utrzymania sztuki za zamkniętymi drzwiami samorządowych instytucji kultury, trzeba z nią wychodzić bliżej mieszkańców. Bardzo ważna jest rola animatorów kultury i edukatorów kulturalnych, którzy we współczesnych obiegach kultury stają się swoistymi tłumaczami pomiędzy instytucjami, artystami a publicznością. Miejsce kultury ekskluzywnej zaj-muje kultura inkluzywna. W Słupsku są pozytywne, choć nadal zbyt rzadkie, przykłady takiego animator-skiego i włączającego podejścia, o którym wiadomo, że spotyka się z żywym zainteresowaniem i aktywnym uczestnictwem mieszkańców obszaru rewitalizacji.
3.2.6.2. Dostęp do oferty edukacyjnej
Na obszarze rewitalizacji znajduje się łącznie 19 placówek oświatowych, w tym:
• sześć przedszkoli (Przedszkola Miejskie nr 1, 2, 4, 5, 6 i 7),
• cztery szkoły podstawowe (Szkoła Podstawowa nr 1, Szkoła Podstawowa nr 2, Szkoła Podstawowa nr 6 oraz Szkoła Podstawowa nr 9),
• pięć szkół średnich (I LO, II LO z Oddziałami Dwujęzycznymi, V LO, Zespół Szkół Ekonomicznych i Tech-nicznych, Zespół Szkół Technicznych),
• dwie placówki oświatowe (Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy oraz Młodzieżowy Dom Kultury).
W tym znaczeniu można stwierdzić, że dostęp do usług edukacyjnych jest w obszarze rewitalizacji na-wet nieco lepszy niż w innych częściach miasta. Jednak należy pamiętać, że rejonizacja dotyczy tylko szkół podstawowych, a i tam ma charakter względny.
W GPR odnotowano istotną różnicę w wynikach testu szóstoklasisty na niekorzyść szkół z obszaru re-witalizacji, przy czym szczególnie wyraźna jest ona w odniesieniu do SP 6 i SP 9, które znacząco zaniżają
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
średnią dla całego obszaru. Różnice są średnio najmniejsze w wynikach z matematyki, zaś największe w wynikach części II, a więc – języka obcego nowożytnego.
Tabela 11: Wyniki egzaminów uczniów na koniec szóstej klasy szkoły podstawowej (wg GPR)
OBSZAR REWITALIZACJI POZA OBSZAREM REWITALIZACJI
SZKOŁA CZĘŚĆ I
CZĘŚĆ II SZKOŁA CZĘŚĆ I
CZĘŚĆ II
łącznie j. polski matem. Łącznie j. polski matem.
SP1 60 68 52 72 SP3 70 78 62 73
SP2 59 67 51 64 SP4 58 68 47 71
SP6 54 64 44 55 SP5 69 82 56 85
SP9 54 63 45 52 SP8 60 72 49 76
śr. wynik 56,75 65,50 48,00 60,75 SP10 64 74 54 82
% 88,4% 87,6% 89,6% 78,5% śr. wynik 64,20 74,80 53,60 77,40
Opracowanie własne na podstawie: GPR, tabela 14 s. 64 (dodano przeliczenia procentowe)
Można uznać, że powyższe zróżnicowanie wyników obrazuje wpływ uwarunkowań środowiskowych, w tym ubóstwa, trudniejszych warunków zamieszkania i różnicę poziomu wsparcia edukacyjnego w środowisku rodzinnym w obszarze rewitalizacji i poza tym obszarem. Z kolei w ramach samego ob-szaru rewitalizacji różnica wyników w poszczególnych szkołach w obszarze wydaje się obrazować zróż-nicowanie jakości ich pracy edukacyjnej.
3.2.6.3. Dostęp do oferty pomocowej
Oferta pomocowa w sensie dostępu do świadczeń pomocy społecznej oraz korzystania z pomocy śro-dowiskowej jest równa dla każdego i z samej istoty nie jest zróżnicowana terytorialnie. Zróżnicowana może być część stacjonarna oferty, jednak tu wydaje się, że obszar rewitalizacji – z tytułu centralnego, śródmiejskiego położenia – ma lepszy dostęp do oferty pomocowej niż inne części miasta.
Z kolei intensywność korzystania z oferty rozkłada się według indywidualnego rozkładu rozpoznanych problemów i nie można różnicować jej według innych kryteriów. Należy zakładać, że o ile rozkład po-bieranych świadczeń wyraźnie wyróżnia obszar rewitalizacji (co obrazowała dobitnie mapa ubóstwa stworzona na podstawie miejsc pobierania świadczeń uwarunkowanych kryterium dochodowym), o tyle dostęp do pomocy – rozumiany jako realna możliwość uzyskania pomocy przez osobę, która tej pomocy obiektywnie potrzebuje – jest równy na terenie całego miasta.
3.2.7. Stan poczucia bezpieczeństwa publicznego
W GPR, w podrozdziale 3.1.4. Przestępczość i bezpieczeństwo czytamy:
Na obszarze rewitalizacji występuje dosyć duże poczucie braku bezpieczeństwa. Na terenie tym zauważa się wybryki chuligańskie, a także problemy z alkoholem. Szczególnie w miej-scach najbardziej zdewastowanych, nasila się zjawisko poczucia braku bezpieczeństwa. Dia-gnozę tę potwierdzają rozmowy z mieszkańcami, które prowadzone były zarówno w ramach badań w 2015 r. w obszarze Śródmieścia, jak również opinie pracowników socjalnych Miej-skiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Słupsku oraz administratorów budynków mieszkaniowych zlokalizowanych w obszarze rewitalizacji. Widoczny jest także aspekt stygmatyzacji przez społeczeństwo niektórych ulic, jako najbardziej niebezpiecznych i najbardziej zaniedbanych.
Z jednej strony jest to pewnego rodzaju stereotyp, z drugiej strony jednak często na tych te-renach zamieszkuje dużo osób, które mają lub miały problemy z prawem, z uzależnieniami i borykają się z problemami finansowymi (s. 52).
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
Wywiady prowadzone w ramach programu badawczego do niniejszej Polityki Społecznej skłaniają raczej ku tezie, że poczucie braku bezpieczeństwa nie jest oparte na faktach, a na stereotypie. Faktycznie liczba prze-stępstw na 1000 mieszkańców rocznie jest podobna na obszarze rewitalizacji i w całym mieście.