4. Rekomendacje strategiczne
4.4. Rekomendacje dla problemów o średnim priorytecie
W ramach wniosków z diagnozy sformułowano dziewięć problemów (numery od 20 do 28) o średnim priorytecie, które uzyskały ranking pomiędzy 3,5 a 3,9 (w skali 1 – 5). Problemy te przedstawia tabela.
Tabela 22. Problemy społeczne o średnim priorytecie w kolejności rankingowej
Opracowanie własne
Poniżej w kolejnych podrozdziałach przedstawiamy rekomendacje dotyczące tych problemów. Część podrozdziałów zawiera jedynie odnośnik do rekomendacji wcześniejszych, jeżeli dany problem ma wspólne rozwiązania z problemami omawianymi wcześniej.
4.4.1. Rekomendacje co do edukacji seksualnej
Rekomendacje w tym zakresie zostały włączone do pakietu rekomendacji dotyczących profilaktyki szkolnej i są przedstawione w punkcie 4.2.5.5.6. Edukacja seksualna na stronie 110.
nr Problem społeczny
Ran-king
20 Deficyt edukacji seksualnej 3,88
21 Spirala zadłużenia 3,87
22 Niewystarczająca profilaktyka szkolna 3,85
23 Nadużycia pracodawców wobec cudzoziemców 3,75
24 Zbyt rzadkie stosowanie niekryminalizujących narzędzi wobec użytkowników narkotyków 3,69
25 Niedostatek partycypacji szkolnej 3,68
26 Niepełny system wychodzenia z bezdomności 3,65
27 Ubóstwo energetyczne 3,63
28 Niewystarczająca integracja osób z niepełnosprawnościami 3,61
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
4.4.2. Rekomendacje co do problemu spirali zadłużenia
Nazwa problemu: Spirala zadłużenia
Definicja problemu Część mieszkańców Słupska znajduje się w tak zwanej spirali zadłużenia a więc ciążą na nich zobowiązania pieniężne (najczęściej przekraczające możliwość spłacania na bieżąco z uzyskiwanych dochodów), na spłatę których osoby te zaciągają kolejne zobowiązania. Spirala zadłużenia jest czynnikiem szczególnie głęboko wykluczającym społecznie i istotnym ge-neratorem problemu bezdomności.
Rodzaj problemu Niekorzystny stan społeczny
Rekomenduje się następujące działania:
• W ramach selektywnej profilaktyki wpadania w spiralę zadłużeń, kierowanej do dłużników (np.
czynszowych, alimentacyjnych itp.), którzy poprawili swoją sytuację materialną (np. otrzymują 500+), ale nie przekłada się to na rozpoczęcie spłat zadłużenia, warto przemyśleć uruchomienie programu nauki zarządzania budżetem domowym. Zwracamy uwagę, że osoby, które od wielu lat utrzymują się z dochodów nieregularnych i nieprzewidywalnych, nie miały na ogół nigdy okazji na-uczyć się planowania budżetu i wydawania pieniędzy w sposób zaplanowany. Osoby dla których taka umiejętność jest oczywista, są skłonne traktować wydawanie 500+ na konsumpcję zamiast na spłatę czynszu, jako nieodpowiedzialność lub niefrasobliwość. Tymczasem w części przypadków może to być po prostu nieumiejętność zarządzania budżetem.
• W ramach redukcji szkód wśród osób, które są już w głębokiej spirali niespłacalnego zadłużenia, rekomenduje się uruchomienie doradztwa nakierowanego na poprowadzenie dłużnika przez procedurę upadłości konsumenckiej. Dla wielu osób w spirali zadłużenia, które nie mają znacz-nego majątku (a w takiej sytuacji jest większość beneficjentów polityki społecznej) upadłość kon-sumencka jest często jedyną szansą na wyjście z problemów.
• Trzecia rekomendacja to rozwijanie i poszerzanie programów oddłużeniowych, przede wszystkim w odniesieniu do dłużników czynszowych. Rekomenduje się model odpracowywania nawarstwio-nych zadłużeń w zamian za stopniowe umarzanie ich części. Utrzymywanie przez miasto nieumo-rzonej niespłacalnej wierzytelności jest niekorzystne bilansowo i zakłamuje realia budżetowe (księ-gowo „mamy” należność, która faktycznie nigdy do -nie dotrze).
4.4.3. Rekomendacje co do poprawy programów profilaktycznych w szkołach
Rozbudowane rekomendacje w tym zakresie zostały włączone do ogólnego pakietu rekomendacji do-tyczących profilaktyki szkolnej i są przedstawione w podrozdziale 3.2.5.6. Opracowanie lokalnego mo-delu programu profilaktycznego dla uczniów i kolejnych punktach tego podrozdziału, w szczególności w punkcie 4.2.5.5.7. Edukacji w zakresie kompetencji miękkich na stronie 112.
4.4.4. Rekomendacje w zakresie ochrony przed handlem ludźmi
Nazwa problemu: Nadużycia pracodawców wobec cudzoziemców
Definicja problemu Badanie ujawniły możliwość występowania w Słupsku nadużyć ze strony pracodawców mających cechy wykorzystywania pracy niewolniczej (co jest klasyfikowane jako część problemu handlu ludźmi). Potrzebne jest wzmożenie wsparcia dla ofiar takich nadużyć.
Rodzaj problemu Niekorzystny stan społeczny
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
Ochrona przed handlem ludźmi jest jednym z zadań pomocy społecznej i podstawą do udzielenia indywi-dualnego wsparcia. O ile nie stwierdziliśmy w Słupsku przypadków handlu ludźmi związanych z usługami seksualnymi, o tyle prawdopodobnie występuje handel związany z pracą niewolniczą. W czasie badań dia-gnostycznych do niniejszej Polityki Społecznej eksperci udokumentowali sytuację grupy pracowników z Azji (Nepalczyków), wobec których pracodawca stosował proceder mający wszystkie cechy pracy niewolniczej, będącej jedną z form handlu ludźmi. Definicja handlu ludźmi zawarta w art. 2 dyrektywy 2011/36/UE:
„(Przez handel ludźmi rozumie się):
1. Werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób, w tym wymiana lub przekazanie kontroli nad tymi osobami, z zastosowanie groźby lub przemocy bądź innych form przymusu, uprowadzenia, oszustwa, podstępu, poprzez nadużycie uprawnień lub wykorzystanie sytuacji bezbronności, lub też wręczenie lub przyjęcie płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby sprawującej kontrolę nad inną osobą, w celu wyzysku.
2. Sytuacja bezbronności zachodzi wówczas, gdy dana osoba nie ma innego – realnego lub możliwego do zaakceptowania – wyboru niż poddanie się nadużyciu.
3. Wyzysk obejmuje, w szczególności, wyzyskanie innych osób do prostytucji lub innych form wykorzystywania seksualnego, przymusową pracę lub służbę, w tym żebractwo, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie, wyzyskiwanie do działalności przestępczej lub usunięcie organów.
4. Zgoda ofiary handlu ludźmi na wyzysk, niezależnie od tego, czy zamierzony lub rzeczy-wisty, nie ma znaczenia, jeżeli posłużono się którymkolwiek ze środków określonych w ust. 1.
5. Jeśli zachowanie określone w ust. 1 dotyczy dziecka, stanowi ono przestępstwo handlu ludźmi, nawet jeśli nie posłużono się żadnym ze środków wymienionych w ust. 1”.
Rekomenduje się:
• nawiązanie współpracy z Krajowym Centrum Interwencyjno-Konsultacyjnym dla Ofiar Handlu Ludźmi w Warszawie (http://www.kcik.pl/index.html) i we współpracy z KCIK opracowanie kon-cepcji lokalnych działań zapobiegających handlowi ludźmi, w tym pracy niewolniczej w Słupsku
• wybranie w konkursie organizacji pozarządowej, która ze środków dotacji miejskiej zorganizo-wałaby pomoc tłumacza, poradnictwo prawne, oraz pełniła rolę organizacji strażniczej (samo ob-serwowanie praktyk pracodawców może znacznie ograniczyć proceder wykorzystywania pracy niewolniczej).
• wsparcie dla samoorganizowania się cudzoziemców mieszkających i pracujących w Słupsku.
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
4.4.5. Rekomendacje w zakresie propagowania niekryminalizujących narzędzi wobec użytkowników narkotyków
Nazwa problemu: Zbyt rzadkie stosowanie niekryminalizujących narzędzi wobec użytkowników narkotyków
Definicja problemu Policja, prokuratura i sądy zbyt rzadko stosują przewidziane w polskim prawie niekryminalizujące rozwiązania wobec użytkowników narkoty-ków. Tymczasem kara pozbawienia wolności często wiąże się z następ-czymi trudnościami ze znalezieniem pracy, rozbiciem rodziny oraz dodat-kową demoralizacją. Często to nie nielegalne substancje psychoaktywne lecz właśnie kara pozbawienia wolności stygmatyzuje daną osobę, rozpo-czynając albo pogłębiając jej marginalizację.
Rodzaj problemu Niekorzystny stan społeczny
Rekomenduje się następujące działania:
1. Szkolenia dla policji, sędziów i prokuratorów, analogiczne do finansowanych z KBPN szkoleń dla wymiaru sprawiedliwości. KBPN zaleca, co następuje:
„Każde szkolenie powinno obejmować dwa bloki tematyczne. Obydwa bloki mają składać się z części teoretycznej oraz części warsztatowej. Pierwszy blok tematyczny powinien do-tyczyć zagadnień związanych z terapią uzależnień w kontekście obowiązujących przepisów prawa, roli terapeuty i oddziaływań pomocowych wobec podejrzanego/oskarżonego/pod-sądnego w procesie prawno-karnym. Drugi blok tematyczny skupia się na zagadnieniach prawnych w zakresie omówienia specyfiki przestępstw narkotykowych oraz możliwości za-stosowania alternatywnych do karania schematów postępowania przez organy procesowe – umorzenie postępowania, zebranie informacji na temat używania, zawieszenie postępo-wania, warunkowe umorzenie postępopostępo-wania, przerwa w karze, czy warunkowe zwolnie-nie z odbycia reszty kary” .
2. Realizację przy współpracy z policją i wymiarem sprawiedliwości programu fred goes net, opisa-nego wcześniej w punkcie 4.2.5.7.1. Program taki umożliwia stosowanie rozwiązań niekryminalizu-jących, będących przedmiotem szkolenia opisanego powyżej w p, 1.
3. Ze względu na rozpowszechnienie używania marihuany w Słupsku przez młodzież rekomenduje się wprowadzenie programu CANDIS. CANDIS to indywidualny, krótkoterminowy program terapeu-tyczny dla osób mających problemy z powodu używania marihuany lub haszyszu, wdrażany i finan-sowany przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii we współpracy z Centralnym Insty-tutem Zdrowia Psychicznego Uniwersytetu Heidelberga w Mannheim i Uniwersytetem Technicz-nym w Dreźnie. Program ten został opisany wcześniej w punkcie 4.2.5.7.2. Program ten także umożliwia stosowanie rozwiązań niekryminalizujących, będących przedmiotem szkolenia opisa-nego powyżej w p, 1
4.4.6. Rekomendacje co do zwiększenia partycypacji uczniów w życiu szkoły
Rekomendacje w tym zakresie zostały włączone do pakietu rekomendacji dotyczących profilaktyki szkolnej i są przedstawione w punkcie 3.2.5.5.6. Poszerzanie partycypacji szkolnej jako element profi-laktyki uniwersalnej.
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
4.4.7. Rekomendacje co do systemu wychodzenia z bezdomności
Nazwa problemu: Niepełny system wychodzenia z bezdomności
Definicja problemu Słupski system pomocy w wychodzeniu z bezdomności jest obecnie nie-kompletny, nie ma oferty dla wszystkich grup bezdomnych na wszystkich etapach wychodzenia z bezdomności.
Rodzaj problemu Niekorzystny układ warunków (instytucjonalnych)
Rekomenduje się:
• Jako potrzebę najpilniejszą – stworzenie miejsc noclegowych dla bezdomnych kobiet. Być może uda się doraźnie stworzyć takie miejsca w oparciu o infrastrukturę.
• Jako potrzebę najważniejszą, warunkującą skuteczność całego systemu wychodzenia z bezdomności – wygospodarowanie puli mieszkań socjalnych dla osób wychodzących z mieszkania treningowego.
• Wygospodarowanie drugiego mieszkania treningowego dla osób wychodzących z bezdomności;
obecne pojedyncze mieszkanie treningowe – jeśli w systemie pojawią się oczekiwane mieszkania do-celowe – stanie się natychmiast wąskim gardłem systemu.
• Domknięciem systemu będzie omówiony już poprzednio ośrodek OPON – noclegownia i świetlica dla bezdomnych nie mogących zachować trzeźwości, oraz program streetworkerski.
4.4.8. Rekomendacje co do problemu ubóstwa energetycznego
Nazwa problemu: Ubóstwo energetyczne
Definicja problemu Słupskie gospodarstwa domowe w budynkach o niskiej efektywności energetycznej doświadczają ubóstwa energetycznego, które polega na przymusowej rezygnacji z komfortu cieplnego lub na zagrożeniu zadłuża-niem się.
Rodzaj problemu Niekorzystny stan społeczny
Pierwszym działaniem powinna być szeroka diagnoza skali ubóstwa energetycznego w Słupsku. Po okre-śleniu skali problemu zaleca się:
• szkolenia z zakresu możliwych sposobów obniżania rachunków za energię i propagowanie uspraw-nień energooszczędnych w gospodarstwach domowych;
• ochronę przed odłączeniem energii elektrycznej poprzez zasiłki celowe dla rodzin ubogich energe-tycznie;
• termomodernizację budynków wielorodzinnych w ramach rewitalizacji (w tym z zasto-sowaniem innowacyjnych instalacji OZE i przy zaangażowaniu mieszkańców);
• program zamiany mieszkań uwzględniający problem ubóstwa energetycznego.
• przebadanie możliwości stosowania przez dostawców ciepła sieciowego i energii
elek-trycznej taryf socjalnych np. wzorem brytyjskim, gdzie zachęca się dostawców do stosowania nizmów wsparcia dla odbiorców słabych ekonomicznie. Dostawcy mają swobodę w wyborze mecha-nizmów finansowania taryfy socjalnej: stosują rabaty, upusty, zamrażają ceny i stawki opłat).
Projekt pn. „Opracowanie modelu rewitalizacji społecznej, gospodarczej, przestrzennej i środowiskowej obszarów śródmiejskich na przykładzie miasta Słupska” współfinansowanego przez Unię Europejską z Funduszu Spójności w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2014-2020.
4.4.9. Rekomendacje w zakresie integracji osób z niepełnosprawnościami
Nazwa problemu: Niewystarczająca integracja osób z niepełnosprawnościami
Definicja problemu Osoby z niepełnosprawnościami fizycznymi i intelektualnymi nie otrzy-mują od społeczności lokalnej pełnego wsparcia i nie zawsze mogą wnieść w życie społeczności swój aktywny wkład. Reformy wymaga po-dejście do projektowania uniwersalnego w przestrzeniach publicznych.
Rodzaj problemu Niekorzystny stan społeczny
• Rekomenduje się realizację działań podnoszących poziom bezpieczeństwa przestrzennego osób z niepełnosprawnościami (zgodnie ze standardem projektowania uniwersalnego). Chodzi zwłaszcza o likwidowanie barier architektonicznych i zagrożeń wynikających z ruchu drogowego.
• W sferze oddziaływań miękkich należy organizować kampanie społeczne przełamujące stereotypy związane z niepełnosprawnością. Szczególnie rekomenduje się kampanie oparte o promocję osiągnięć słupszczan z niepełnosprawnościami.
• W zakresie aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnościami warto rozwijać przedsiębior-czość socjalną, wzorując się na przykładach dobrej praktyki z innych miast.
• Ciekawym rozwiązaniem byłoby stworzenie w obszarze rewitalizacji kawiarni lub bi-stro, w którym zatrudnienie wspomagane znalazłyby osoby z niepełnosprawnościami.
Zwiększyłoby to znacznie ich integrację ze społecznością lokalną. Zaangażowanie w prowadzenie przedsięwzięcia budowałoby poczucie odpowiedzialności oraz stwa-rzałoby możliwości prezentowania osiągnięć, produktów tworzonych przez osoby z niepełnosprawnościami.
o Podobne rozwiązanie z powodzeniem funkcjonuje w Zgierzu w woj. łódzkim: Cafe&Bistro u Tkaczy, które zatrudnia: 2 osoby na umowę o pracę (cały etat) z niepełnosprawnością intelektualną jako pomoc w kuchni i do obsługi sali (z ŚDS, WTZ), 1 osoba na umowę o pracę (cały etat) na stanowisku kucharki, 1 osoba na staż z PUP, oraz korzysta z wolon-tariatu, w tym koordynacja projektu, inne działania według potrzeb (wolontariusze: ro-dzice, członkowie Stowarzyszenia, przyjaciele PSONI koło w Zgierzu).
• Istotny jest także rozwój mieszkalnictwa chronionego (z asystentem) – przygotowanie osób doro-słych z niepełnosprawnością intelektualną do indywidualnego zamieszkania ze wspomaganiem oraz przygotowanie ich do samodzielnego, niezależnego funkcjonowania w środowisku lokalnym.