Stanisław H. Kaj
1Małgorzata Czornik,Miasta i jego produkty[w:]Turystyka miejska. Prawidłowości i determinantyrozwoju, wyd. Uniwer-sytet EkonomicznywKatowicach, Katowice 201 3.
• wspomagające – specyficzne udogodnienia, usługi, właściwości, dostępne w danym mieście, mające cha-rakteruzupełniającyi odróżniający;
2) przeznaczenie produktu:
• na rynek wewnętrzny miasta – dla jego mieszkań-ców, w ramach funkcji endogenicznych miasta, wa-runkujących byt mieszkańców;
• na rynek zewnętrzny (ponadlokalny) – dla nabyw-ców spoza miasta lub przybywających do niego czaso-wo, którego realizacja stanowi ważne źródło docho-dów miasta i element ekonomicznego uzasadnienia jego istnienia;
3) główne grupy użytkowników miasta wytwarzające produkty:
• wytwarzane przez mieszkańcówmiasta;
• wytwarzane przez podmiotyzewnętrzne;
4) finansowyrezultat wytworzenia produktów:
• przynoszące zysk – wszystkie działalności podejmo-wane przez podmioty gospodarcze oraz te przedsię-wzięcia władz, mieszkańców czy instytucji publicz-nych, które z racji swych cech i celów mogą liczyć na rynkowych nabywców;
• wymagające dopłat – niezbędne dla sprawnego funkcjonowania miasta, obejmujące realizacje nieren-townych przedsięwzięć publicznych.
Z kolei Andrzej Matczak, prezentując uwarun-kowania klasyfikacji atrakcji turystycznych miast, dzieli je na trzygrupy²:
− podstawowe – głównie związane z architekturą, po-łożeniem oraz funkcjami miejskimi wtym:
• układ urbanistyczny, budynki, budowle, zespoły bu-dynków, dzielnice itp., oraz elementy dekoracji zago-spodarowania przestrzennego (również podświetle-nia i neony), zarówno zabytkowe, jaki współczesne;
• elementy kultury miejskiej, np. instytucje (muzea, teatry, galerie),wydarzenia (imprezy,festiwale,happeningi);
• obiekty rekreacyjne, np. ogrody zoologiczne, parki wodne, wesołe miasteczka;
• obiekty rynku konferencyjnego, np. sale konferen-cyjne, centra zjazdowe,obiektytargowe (wystawowe);
− drugorzędne – hotele, obiekty gastronomiczne, handlowe itp., które nie są celem przyjazdu, ale istot-nie przyczyniają się do budowania atrakcyjności tury-stycznej miasta;
− warunkowe (dodatkowe) – transport, pozostała in-frastruktura miejska oraz gościnność mieszkańców.
Studia metodologiczne cytowanych autorów nie zostały co prawda wykorzystane przez twórców przeglądu (pracami zespołu kierował James Kay), jed-nakże występujące w nim kategorie można odnieść również do wyników studiów teoretycznych polskich autorów. Do udziału w ocenie miast zaproszeni zostali m.in. autorzy ocen wybranych obiektów hotelarskich, restauracji lub atrakcji turystycznych, którzy podzielili się swoją opinią z portalem TripAdvisor w przeciągu 201 3 roku. Każde miasto musiało pojawić się minimum 300 razy w odpowiedziach respondentów we wszyst-kich kategoriach poddanych ocenie. Punktem wyjścio-wym przy doborze miast, uwzględnionych w przeglą-dzie, stały się statystyki Światowej Organizacji Tury-styki (UNWTO) wskazujące najwyższą liczbę pobytów turystów zagranicznych. Ranking miast dokonany zo-stał w ścisłej współpracy z brytyjską agencją badania opinii publicznej BrainboxResearch.
2014 AnnualCities Survey
Portal TripAdvisor cieszy się największym zaufaniem na świecie (strony portalu dostępne są obecnie w 39 krajach świata) głównie ze względu na komplemen-tarność porad, których wyszukanie w innych warun-kach zajmuje z reguły dużo czasu, a nierzadko ich treść lub zakres odbiegają od oczekiwań turystów. Do udzia-łu w przeglądzie miast jako destynacji turystycznych zaproszono ponad 54 tysiące respondentów na całym świecie – osób dzielących się swoimi opiniami i uwa-gami nt. jakości oferowanych usług turystycznych, standardu odwiedzanych hoteli i innych obiektów noclegowych, dostępności połączeń komunikacyj-nych, adekwatności ceny do świadczonych usług itp.
Grono respondentów nie jest zatem grupą przypad-kową, w której opinie powstają pod wpływem emocji, jednorazowego zdarzenia czy też zasłyszanych uwag od znajomych. Przegląd, będący równocześnie ran-kingiem miast, uwzględnia funkcje turystyczne miast oraz sklasyfikowane powyżej atrakcje. Ranking objął 37 miast, które uzyskały największą liczbę ocen wśród respondentów. Ocena miast dokonana została w 1 6 kategoriach z których niektóre tematycznie zazębiały się z pozostałymi (usługi lokalnych firm taxi –
nasta-2 Andrzej Matczak, Atrakcje turystyczne miast[w:] Turys-tyka miejska, wyd. Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2008.
wienie kierowców taksówek, oferty kulturalne – oferty życia nocnego – najciekawsze atrakcje). Interesują-cym wynikiem przeglądu jest zdecydowany brak wie-lu europejskich ośrodków miejskich, które często od-wiedzane są przez turystów (Warszawa, Monachium, Frankfurt n.M. czyteż stolice państwbałtyckich)³.
Wiele miast poddanych zostało miażdżącej kry-tyce, stanowiącej ewidentne odreagowanie respon-dentów na niezadowalający poziom usług, fatalną in-frastrukturę oraz niewykorzystanie przestrzeni publicz-nej. Respondenci zwrócili również uwagę na gościn-ność mieszkańców, ich przychylgościn-ność dla turystów, chęć służenia pomocą lub poradą. Niektóre z kategorii ocen wydawać się mogą nieistotne, wręcz marginal-ne, lecz należy przy tym zwrócić uwagę na kluczowe znaczenie ocenianych zjawisk na rynku usług tury-stycznych.
Zdecydowanym liderami wśród miast – desty-nacji turystycznych pozostają: stolica Japonii – Tokio, następnie Nowy Jork oraz Barcelona. Wśród ocenia-nych miast dominują stolice administracyjne krajów, lecz nie brak również innych ośrodków, których cha-rakter lub historia na trwale umieściły je w czołówce destynacji turystycznych (Marrakesz, Cancun lub Rio de Janeiro). Największymi przegranymi w ocenie re-spondentów stały się Bombaj (Indie), Punta Cana (Re-publika Dominikańska) oraz … Moskwa. Stolica Fede-racji Rosyjskiej zebrała zdecydowanie najwięcej ocen negatywnych w 5 kategoriach m. in. jakości usług ho-telarskich oraz nieadekwatności cen do standardu świadczonych usług. Z drugiej strony listy – Tokio – ze-brało opinie bardzo wysokie lub wysokie w 1 0 z 1 3 ka-tegorii, w których zostało ocenione pozytywnie. Nowy Jork pozostaje niekwestionowanym liderem gastro-nomii oraz atrakcji życia nocnego. Ogólna suma do-świadczeń związanych z tym miastem pozwoliła umieścić Nowy Jork na drugim miejscu listy ocenia-nych miast. Respondenci wysoko ocenili również Sin-gapur, Rzym oraz Dubaj.
Singapur to z kolei doskonała destynacja dla turysty podróżującego samotnie, turysty niezorgani-zowanego, który sam decyduje o wyborze hotelu, charakterze pobytu oraz jego programie. Równocze-śnie miasto to cechują: wysoki standard usług firm ta-xi, czyste ulice, swoboda i łatwość poruszania się oraz przychylne nastawienie mieszkańców do turystów.
Rzym natomiast przoduje w kategorii destynacji o naj-bogatszej ofercie kulturalnej. Zakupoholicy udać się powinni do Dubaju, który oferuje również wysokiej klasybazę obiektówhotelarskich.
Pomimo bogatej historii i niekwestionowanej roli we współczesnej polityce respondenci negatyw-nie ocenili ofertę Moskwy. Turyści odwiedzający stoli-cę Federacji Rosyjskiej muszą liczyć się brakiem życzli-wości mieszkańców miasta, hotelami odbiegającymi standardem i nieadekwatnymi do tego cenami, jak również powszechnym zawyżaniem cen na podsta-wowe usługi i produkty. Za najgorsze miasto uznany został jednakBombaj, szczególnie za panujący wszech-obecny brud i trudności w poruszaniu się po mieście, zarówno przez turystę indywidualnego, jak też gru-powego. Negatywne skojarzenia z tym miastem zapadły w pamięci wielu respondentów. Wreszcie do-minikański kurort Punta Cana, pomimo swojego ide-alnego dla wypoczynku położenia, kilometrów plaż, nie ma nic szczególnego do zaoferowania turystom.
Planując wypoczynek turyści biorą pod uwagę szereg czynników, które wpływają na późniejszą ich satysfakcję z pobytu w wybranej destynacji. Pomijając ewentualne roszczenia wynikające z częściowego lub wadliwego wywiązania się z umowy przez organiza-tora turystyki, warto zastanowić się nad pytaniem, które miasto – destynacja turystyczna jest w stanie sa-mym swoim charakterem wzbogacić pobyt turysty.
Stanisław H. Kaj – wykładowca akademicki przed-miotów z zakresu turystyki i rekreacji. Stały biegły sądowy, konsultant rynku usług turystycznych i hotelarskich.
Ilustracje do artykułu znajdują się na kolejnych stro-nach.
3 eTN Global Travel IndustryNews,
www.eturbonews.com [wydanie 29.05.201 4].
Miasto Status administracyjny Liczba mieszkańców (obszar metropolitalny)
1 . Tokio (Japonia) Stolica kraju 1 3,1 mln
2. Nowy Jork (USA) Miasto w stanie Nowy Jork 8,2 mln (23,1 mln) 3. Barcelona (Hiszpania) Stolica wspólnoty autonomicznej Katalonia 1 ,6 mln (3,8 mln) 4. Stambuł (Turcja) Stolica prowincji Stambuł 1 3,9 mln
5. Praga (Republika Czeska) Stolica kraju 1 ,3 mln (1 ,9 mln)
6. Wiedeń (Austria) Stolica kraju 1 ,7 mln (2,3 mln)
7. Berlin (Niemcy) Stolica kraju 3,4 mln (4,3 mln)
8. Rzym (Włochy) Stolica kraju 2,7 mln (3,8 mln)
9. Paryż (Francja) Stolica kraju 2,2 mln (1 2,1 mln)
1 0. Dubrownik (Chorwacja) Stolica żupanii dubrownicko-neretwiańskiej 0,05 mln
11 . Londyn (W.Brytania) Stolica kraju 7,6 mln (1 4,6 mln)
1 2. Budapeszt (Węgry) Stolica kraju 1 ,7 mln (2,6 mln)
1 3. Kapsztadt (RPA) Stolica prowincji Przylądkowej Zachodniej 3,7 mln
1 4. Sztokholm (Szwecja) Stolica kraju 0,8 mln (1 ,3 mln)
1 5. Lizbona (Portugalia) Stolica kraju 0,6 mln (2,6 mln)
1 6. Singapur Stolica kraju 5,4 mln
1 7. Seul (Korea Płd.) Stolica kraju 1 0,5 mln
1 8. Dublin (Irlandia) Stolica kraju 0,5 ml (1 ,6 mln)
1 9. Sydney (Australia) Stolica stanu Nowa Południowa Walia 4,8 mln 20. Hongkong (ChRL) Specjalny region autonomiczny 7,2 mln
21 . Ateny (Grecja) Stolica kraju 0,8 mln (2,2 mln)
22. Cancun (Meksyk) Miasto w stanie Quintana Roo 0,6 mln
23. Dubaj (ZEA) Stolica emiratu Dubaj 2,3 mln
24. Bangkok (Tajlandia) Stolica kraju 8,3 mln
25. Kopenhaga (Dania) Stolica kraju 0,6 mln (1 ,2 mln)
26. Hanoi (Wietnam) Stolica kraju 6,5 mln
27. Toronto (Kanada) Stolica prowincji Ontario 2,7 mln
28. Buenos Aires (Argentyna) Stolica kraju 2,7 mln
29. Rio de Janeiro (Brazylia) Stolica stanu Rio de Janeiro 6,3 mln
30. Pekin (ChRL) Stolica kraju 1 9,7 mln
31 . Sharm El Sheikh (Egipt) Miasto w gubernatorstwie Synaju Południowego 0,04 mln
32. Kuala Lumpur (Malezja) Stolica kraju 1 ,7 mln
33. Marrakesz (Maroko) Stolica regionu Marrakesz 1 ,1 mln
34. Bruksela (Belgia) Stolica kraju 1 ,2 mln
35. Moskwa (Rosja) Stolica kraju 11 ,9 mln (1 5,6 mln)
36. Punta Cana (Republika Miasto w prowincji Altagracia b.d.
Dominikańska)
37. Bombaj (Indie) Stolica stanu Maharasztra 1 2,5 mln
Źródło: dane statystyczne opracowane na podstawie źródeł własnych autora.
Tabela 1.Ranking miastdestynacji turystycznych –ocena ogólna
Kategoria Miejsce I Miejsce II Miejsce III
Gościnność mieszkańców miasta Tokio Kapsztadt Lizbona
Najbardziej przyjaźnie nastawieni kierowcy taksówek Dubrownik Tokio Singapur
Najwyższa jakość usług taxi Tokio Singapur Dublin
Najczystsze ulice Tokio Singapur Berlin
Łatwość poruszania się po mieście Wiedeń Singapur Berlin
Najlepszy transport publiczny Tokio Wiedeń Berlin
Adekwatność cen do jakości usług Budapeszt Lizbona Hanoi
Komfort indywidualnego poruszania się po mieście Singapur Tokio Wiedeń Najlepsze miejsce do dokonania zakupów Dubaj Nowy Jork Londyn
Najlepsze hotele Dubaj Cancun Bangkok
Najlepsze restauracje Nowy Jork Kapsztadt Tokio
Najciekawsze atrakcje Rzym Nowy Jork Paryż
Przychylne nastawienie mieszkańców do turystów Sztokholm Singapur Kopenhaga
Najciekawsze oferty kulturalne Rzym Wiedeń Paryż
Najciekawsze oferty życia nocnego Nowy Jork Londyn Tokio
Najlepsze wrażenie ogólne Tokio Nowy Jork Barcelona
Źródło: dane statystyczne opracowane na podstawie źródeł własnych autora.
Tabela 2.Najwyżej ocenionemiasta wg kategorii
Kategoria Miejsce I Miejsce II Miejsce III
Brak gościnności i niechęć mieszkańców Moskwa Pekin Marrakesz
w stosunku do turystów
Najbardziej nieprzyjaźnie Moskwa Pekin Bruksela
nastawieni kierowcy taksówek
Najgorsza jakość usług taxi Moskwa Pekin Kuala Lumpur
Brudne ulice Bombaj Marrakesz Bangkok
Trudności w poruszaniu się po mieście Bombaj Punta Cana Marrakesz
Najgorszy transport publiczny Marrakesz Hanoi Sharm el Sheikh
Ceny nieadekwatne do jakości usług Moskwa Rio de Janeiro Kopenhaga Brak komfortu w indywidualnym poruszaniu się Punta Cana Sharm el Sheikh Marrakesz po mieście
Najgorsze miejsce do dokonywania zakupów Punta Cana Moskwa Rio de Janeiro
Najgorsze hotele Moskwa Rio de Janeiro Bruksela
Najgorsze restauracje Punta Cana Moskwa Marrakesz
Brak atrakcji dodatkowych Punta Cana Sharm el Sheikh Bombaj
Nieprzychylne nastawienie mieszkańców do turystów Marrakesz Moskwa Bombaj
Brak oferty kulturalnej Sharm el Sheikh Punta Cana Dubaj
Brak ofert życia nocnego Marrakesz Punta Cana Hanoi
Najgorsze wrażenie ogólne Bombaj Punta Cana Moskwa
Źródło: dane statystyczne opracowane na podstawie źródeł własnych autora.
Tabela 3.Najgorzej ocenionemiasta wg kategorii
R
ynek NewConnect, zwany potocznie małym par-kietem, funkcjonuje w ramach struktur polskiego rynku kapitałowego od sierpnia 2007 r. Od tego czasu zadebiutowało na nim ponad 450 spółek, w tym przede wszystkim spółek z sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Organizator rynku, tworząc ramy for-malne funkcjonowania alternatywnego systemu ob-rotu, starał się uczynić go możliwie najbardziej zlibe-ralizowanym, tj. o niskich wymogach dopuszczeniowych oraz z łagodnym katalogiem w zakresie obowiązków informacyjnych. Jednocześnie, aby poszczególni emi-tenci mogli sprawnie funkcjonować jako spółki pub-liczne zgodnie z obowiązującymi regulacjami na rynku kapitałowym, organizator alternatywnego systemu obrotu utworzyłinstytucję Autoryzowanego Doradcy.Przez Autoryzowanego Doradcę należy rozu-mieć firmę inwestycyjną lub inny podmiot będący spółką prawa handlowego posiadający co najmniej 2-letnie doświadczenie związane z obrotem na rynku kapitałowym, w tym w zakresie doradztwa finanso-wego, doradztwa prawnego lub audytu finansofinanso-wego, który jest wpisany na listę Autoryzowanych Doradców prowadzonąprzez Organizatora ASO.
Rola i zadania Autoryzowanego Doradcy zosta-ły przedstawione w załączniku nr 5 do Regulaminu Alternatywnego Systemu Obrotupt.Autoryzowany Do-radca w alternatywnym systemie obrotu. Zgodnie z za-pisami wymienionego załącznika Autoryzowany Do-radca zobowiązanyjest do:
- badania, czy dokument informacyjny został sporzą-dzony zgodnie z wymogami Regulaminu ASO oraz w przypadku zachowania zgodności złożenia w tym zakresie stosownego oświadczenia, przy jednocze-snym wskazaniu, że dokument informacyjny zawiera prawdziwe, rzetelne i zgodne ze stanem faktycznym informacje, a także rzetelnie opisuje czynniki ryzyka
związane z udziałem w obrocie danymi instrumenta-mi;- badania, czy spełnione zostały warunki wprowadze-nia instrumentów finansowych do obrotu (w tym m.in.
minimalna wartość nominalna akcji, brak ogranicze-nia zbywalności) oraz złożeogranicze-nia w tym zakresie stosow-nego oświadczenia;
- współdziałania z emitentem w zakresie wypełniania obowiązków informacyjnych oraz monitorowania pra-widłowości wypełniania tych obowiązków;
- bieżącego doradzania emitentowi w zakresie doty-czącym funkcjonowania jego instrumentów finanso-wych w alternatywnym systemie obrotu, w tym w po-mocy w prawidłowej interpretacji obowiązujących zasad ładu korporacyjnego.
Ponadto Autoryzowany Doradca zobowiązany jest przygotować emitenta do funkcjonowania w ra-mach alternatywnego systemu obrotu (chociażby poprzez przeprowadzenie szeregu szkoleń z zakresu obowiązków informacyjnych) oraz wskazania na za-sadność opracowania w spółce odpowiednich regu-lacji i procedur, które umożliwią emitentowi funkcjo-nowanie na rynku NewConnect.
W przypadku gdy dany emitent dokonywał oferty niepublicznej akcji w związku z zamiarem ich wprowadzenia do alternatywnego systemu obrotu Autoryzowany Doradca powinien dodatkowo zapew-nić, iż ofercie tej będzie towarzyszył odpowiedni do-kument ofertowy, a także już po przeprowadzeniu oferty powinien sporządzić stosowny raport z oferty i dostarczyć go do Organizatora ASO w momencie składania przez emitenta wniosku o wprowadzenie akcji do obrotu na rynku NewConnect.
W rzeczywistości rola i zadania Autoryzowane-go Doradcy wybiegają daleko poza te wymienione w załączniku nr 5 doRegulaminu ASO. Autoryzowany