Na podstawie uzyskanych wyników z symulacji komputerowej oraz danych otrzymanych w próbie rozciągania sporządzono wykresy, które w sposób jednoznaczny pozwoliły określić wartości maksymalnego całkowitego wydłużenia równomiernego badanych materiałów. Przykładowe wyniki badań przedstawiono na rys. 6.2.
Rys. 6.2. Porównanie zmierzonych i obliczonych wartości maksymalnego całkowitego wydłużenia
równomiernego stali Y odkształconej w procesie wieloosiowego ściskania do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 2 - (a) oraz 15 - (b).
Widoczna jest zgodność pomiędzy zmierzonymi i obliczonymi wartościami maksymalnego całkowitego wydłużenia równomiernego, co świadczy o dużej precyzji zastosowanej metodyki do oceny niestabilności plastycznej w symulacjach komputerowych próby jednoosiowego rozciągania.
Aby zobrazować działanie kryterium Considére każdemu elementowi siatki przypisano zmienną stanu, której wartość na początku symulacji wynosiła zero.
124 Jednocześnie, wprowadzono dodatkową zmienną, która dla każdego elementu liczyła wartość szybkości umacniania odkształceniowego. Wartość ta, przez cały czas trwania symulacji, była przyrównywana z bieżącą wartością naprężenia uplastyczniającego w każdym elemencie. W momencie, gdy szybkość umacniania odkształceniowego osiągała wartość naprężenia w danym elemencie lub jej wartość była niższa od przyrównywanej wielkości, zmienna odpowiedzialna za kryterium niestabilności plastycznej przyjmowała wartość 1.
Na rys. 6.3 przedstawiono przykładowe wyniki symulacji komputerowej próby rozciągania stali Y odkształconej w procesie wieloosiowego ściskania do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 15.Zastosowanie kryterium Considére, pozwoliło na zobrazowanie miejsca lokalizacji odkształcenia w czasie trwania próby rozciągania. Porównując wyniki symulacji komputerowej w kolejnych krokach czasowych uzyskanych dla stali Y odkształcanych do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 2 i 15 można zaobserwować wyraźne różnice w postępie lokalizacji odkształcenia (przewężenia). W przypadku próbki słabiej odkształconej po 53 sekundach od rozpoczęcia procesu rozciągania można zaobserwować początek lokalizacji odkształcenia, podczas gdy w próbce silniej odkształconej widoczne jest już wyraźne przewężenie materiału (rys. 6.4).
Rys. 6.3. Wyniki symulacji komputerowe w kolejnych krokach czasowych przedstawiające moment
pojawienia się niestabilności plastycznej dla stali Y odkształconej w procesie wieloosiowego ściskania do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 15. Czerwonym kolorem zaznaczono obszar, gdzie
σ ε σ ≤ d d .
125
(a) (b)
Rys 6.4. Porównanie wyników symulacji po 53s od rozpoczęcia procesu rozciągania stali Y odkształconej
w procesie wieloosiowego ściskania do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 2 - (a) oraz 15 - (b).
Potwierdza to zgodność wyników symulacji komputerowej z pomiarami uzyskanymi w próbie rozciągania, co potwierdza, że materiały, w których silne rozdrobnienie mikrostruktury uzyskano w wyniku odkształcenia zastosowania większej akumulacji odkształcenia charakteryzują się słabszymi własnościami plastycznymi w porównaniu do materiału słabiej odkształconego.
Przykłady rozkładów intensywności naprężeń w kolejnych krokach czasowych procesu rozciągania stali Y odkształconych w procesie wieloosiowego ściskania do uzyskania całkowitej wielkości odkształcenia 2 - (a) oraz 15 - (b) przedstawiono na rys. 6.5.
(a) (b)
Rys. 6.5. Przykłady rozkładów intensywności naprężeń w kolejnych krokach czasowych procesu
rozciągania stali Y odkształcanych z różną wielkością akumulacji odkształcenia: 2 - (a) oraz 15 - (b).
Reasumując rozważania przedstawione w niniejszym rozdziale można stwierdzić, że modelowanie własności mechanicznych z wykorzystaniem symulacji komputerowych stwarza bardzo dobre narzędzie do ich optymalizacji. Zastosowanie kryterium Considére ułatwia ocenę własności plastycznych oraz podnosi precyzję uzyskanych wyników symulacji komputerowych.
126 Jest to szczególnie istotne w przypadku materiałów o strukturach silnie rozdrobnionych, których zastosowanie w skali przemysłowej jest ograniczone - nie tylko ze względu na ich obniżoną zdolność do odkształceń plastycznych - ale również z powodu braku możliwości precyzyjnej oceny istniejącej plastyczności.
Zrozumienie mechanizmów odkształcenia i umocnienia pozwala na zdefiniowanie warunków koniecznych do poprawy plastyczności. Wykorzystanie w tym celu metody elementów skończonych wymaga zaproponowania modelu reologicznego uwzględniającego charakterystyczną dla materiałów o strukturach silnie rozdrobnionych. niejednorodność mikrostruktury oraz wynikają z niej niejednorodność własności mechanicznych.
Zastosowane tutaj kryterium Considére jest rozwiązaniem globalnym, ponieważ zgodnie z tezą pracy jest to uzasadniony badaniami literaturowymi sposób jednoznacznej i maksymalnie precyzyjnej oceny własności plastycznych. Dodatkowo, kryterium Considére jest obecnie powszechnie wykorzystywane do oceny plastyczności materiałów ultradrobnoziarnistych, czyli w sytuacjach, gdy musimy porównywać własności plastyczne materiałów o bardzo ograniczonej ciągliwości. Jak już wspomniano wcześniej jest to metoda w pełni oparta o podstawy fizyczne procesów odkształcania i umacniania materiału.
W przeprowadzonych symulacjach komputerowych procesów rozciągania wykorzystano ideę kryterium Considére zakładającą, że materiał osiąga niestabilność plastyczną w momencie, gdy
ε σ
d d
jest równe wartości naprężenia uplastyczniającego ( według HMHσp = σH ). W każdym elemencie sprawdzana jest szybkość umacniania odkształceniowego, której wartość porównywana jest z wartością bieżącego naprężenia uplastyczniającego i jeżeli te obszary ujawniają się w skali globalnej na rozciąganej próbce to wskazują miejsca powstawania przewężenia - lokalizację, początek niestabilności plastycznej.
Ogólnie w mechanice ośrodków ciągłych zakładamy, że jeśli znamy pole naprężeń to znamy również odkształcenie. Odkształcenie plastyczne reprezentowane jest przez tensor:
⎟ ⎟ ⎟ ⎠ ⎞ ⎜ ⎜ ⎜ ⎝ ⎛ = = 33 32 31 23 22 21 13 12 11 ε ε ε ε ε ε ε ε ε ε εij ji (6.4)
W przeprowadzonej analizie tensor ten uproszczono poprzez zastąpienie tensora naprężeń głównych intensywnością naprężeń σp =σH, a w konsekwencji
H p i i d d σ σ ε σ = =
127
7 Podsumowanie
Materiały o strukturach silnie rozdrobnionych wykazują wysokie własności wytrzymałościowe, jednak jak zostało to wykazane zarówno w analizie literaturowej, jak i w przeprowadzonych badaniach własnych ich zdolność do umacniania się w trakcie odkształcania w próbie rozciągania jest silnie ograniczona. To z kolei wskazuje na silne ograniczenie zdolności do odkształcania plastycznego. Bardzo małe wartości maksymalnych odkształceń równomiernych bardzo często są przyczyną niedokładności, zwłaszcza w porównywaniu ciągliwości tych samych materiałów ultradrobnoziarnistych wytworzonych różnymi technikami. Z tego powodu bardzo istotnym jest, aby zastosować taką metodę pomiaru odkształceń, która zapewni precyzyjną ocenę własności plastycznych.
Ciągliwość jest bezpośrednio związana ze zdolnością materiału odkształcanego do umacniania się. Miarą tej własności jest wielkość maksymalnego odkształcenia równomiernego. Wynika z tego wniosek, iż w celu zapewnienia jak największych maksymalnych odkształceń równomiernych badany materiał musi jak najdłużej zachowywać zdolność do umacniania się. Warunek ten stał się podstawą do zdefiniowania kryterium niestabilności plastycznej w próbie rozciągania tzw. kryterium Considére. Konsekwencją takiego stwierdzenia jest fakt, że wszystkie źródła poprawiające zdolność materiału do umacniania się powinny prowadzić do ciągłego wzrostu naprężenia uplastyczniającego wraz z odkształceniem, co z kolei gwarantuje poprawę ciągliwości badanych materiałów. Tak jest również w przypadku materiałów ultradrobnoziarnistych. Poprawę warunków dla umacniania materiału odkształcanego można osiągnąć między innymi poprzez:
wprowadzenie do materiału cząstek faz obcych, stworzenie multi- lub bimodalnych struktur, zapewnienie przyrostu prędkości odkształcenia,
zastosowanie dodatkowej przeróbki cieplno-plastycznej materiałów uzyskanych technikami SPD.
Przedstawione, przykładowe sposoby poprawy ciągliwości bazują na właściwym wykorzystaniu mechanizmów odkształcenia i umocnienia materiałów o strukturach silnie rozdrobnionych. Zrozumienie oraz możliwość kontrolowania tych technik pozwala na zdefiniowanie warunków koniecznych do uzyskania poprawy własności plastycznych materiałów ultradrobnoziarnistych.
Celem pracy było wykazanie, że na podstawie zdefiniowanych przyczyn ograniczonej plastyczności materiałów ultradrobnoziarnistych istnieje możliwość przeprowadzenia ilościowej oceny związków pomiędzy parametrami procesów wytwarzania a własnościami plastycznymi wyrobów gotowych. Udowodnienie zaproponowanej tezy pracy wymagało przeprowadzenia cyklu badań laboratoryjnych, które obejmowały wytworzenie materiałów ultradrobnoziarnistych, ocenę ich własności mechanicznych z uwzględnieniem wpływu stopnia akumulacji odkształcenia na rozwój
128 mikrostruktury, przeprowadzenie oceny ilościowej związków pomiędzy mikrostrukturą i własnościami plastycznymi oraz wykonanie obliczeń z wykorzystaniem symulacji komputerowej. Pierwszy etap badania doświadczalnego wykonano w celu uzyskania maksymalnego rozdrobnienia mikrostruktur badanych stali. Następnie, wyznaczono własności plastyczne przy wykorzystaniu rzeczywistych krzywych rozciągania z zastosowaniem wytypowanego kryterium oceny niestabilności plastycznej - kryterium Considére. Dokonano również oceny roli niejednorodności odkształcenia w kształtowaniu własności mechanicznych badanych próbek, wykonanych w warunkach przeprowadzonych doświadczeń.
Wpływ parametrów procesu odkształcania na rozwój mikrostruktury ultradrobnoziarnistej, a w konsekwencji na uzyskane własności plastyczne, badano z wykorzystaniem czterech gatunków stali (niskowęglowych i mikroskopowych). Zastosowano procesy odkształcania, które pozwoliły na wytworzenie mikrostruktur ultradrobnoziarnistych, tj. wieloosiowe ściskanie, kontrolowane walcowanie oraz wykorzystanie zmiennej drogi odkształcenia w procesie kątowego, wielostopniowego ciągnienia (KWC). Wykorzystanie tak zróżnicowanych źródeł rozdrobnienia mikrostruktury badanych stali umożliwiło pełniejszą analizę związków pomiędzy parametrami procesowymi oraz poszczególnymi mechanizmami umocnienia. W efekcie otrzymane wyniki pozwoliły zdefiniować przyczyny ograniczonej plastyczności w tego typu materiałach.
Przeprowadzone badania doświadczalne oraz analiza mikrostruktury materiałów wytworzonych w procesie wieloosiowego ściskania potwierdziły możliwość uzyskania materiałów ultradrobnoziarnistych o wielkości ziarna na poziomie poniżej 1 μm, nawet w stalach mikrostopowych o podwyższonych własnościach wytrzymałościowych. Zastosowanie silniej akumulacji odkształcenia oraz zmiany kierunku odkształcania pomiędzy kolejnymi operacjami spowodowało charakterystyczną dla tych procesów niejednorodność strukturalną badanych materiałów a w konsekwencji również niejednorodny rozkład własności mechanicznych. Efekty te zostały poddane dyskusji a wyciągnięte wnioski zastosowane w przeprowadzonej analizie.
W przypadku stali IF „odkształcenie krytyczne”, przy którym obserwuje się zjawisko nasycenia podstrukturą komórkową osiąga wartość 4÷5, natomiast w stalach mikrostopowych, ze względu na dodatkowe źródła umocnienia: roztworowego, wydzieleniowego i od granic ziaren wartość odkształcenia były wyższe rzędu 5÷6.
Porównując wartości całkowitego maksymalnego wydłużenia równomiernego stali IF i Y przed i po odkształceniu do uzyskania całkowitego odkształcenia zakumulowanego 20 przy wykorzystaniu systemu MaxStrain uzyskano bardzo interesujące wyniki. Stal IF przed odkształcaniem wykazywała większą zdolność od odkształcania plastycznego aniżeli stal IF. Jednak rozdrobnienie struktury w wyniku zastosowania akumulacji bardzo dużych odkształceń spowodowała efekt odwrotny. Jak wiadomo rozdrobnienie struktury, nie mogło być tego przyczyną, więc można to tłumaczyć tym, iż ze względu na większą ilość pierwiastków mikroskopowych w stali Y, dodatkowe umocnienie pochodzące od cząstek wydzieleń oraz umocnienie roztworowe przyczyniło się do wzrostu szybkości umacniania odkształceniowego, a tym samym na poprawę własności plastycznych.
129 Natomiast półwyroby w postaci drutów ciągnionych otrzymane z dużą niejednorodnością odkształcenia w procesie KWC nie wykazują istotnego zróżnicowania własności mechanicznych w stosunku do wyrobów ciągnionych tradycyjną metodą. Zastosowana temperatura wyżarzania 500°C mogła ułatwić przemieszczanie się zablokowanych dyslokacji swobodnych powstałych w efekcie silnej akumulacji odkształcenia w procesie KWC prowadząc do ponownego przyrostu naprężenia uplastyczniającego wraz z odkształcaniem w próbie rozciągania. Dlatego w przypadku materiałów o obniżonej ciągliwości powinno uwzględniać się nie tylko całkowitego wydłużenie równomierne, ale również wydłużenie przewężeniowe, ponieważ zastosowanie korzystnego stanu naprężeń umożliwi dalszą przeróbkę plastyczną tych materiałów.
Wytypowana metodyka oceny własności plastycznych, w oparciu o rzeczywiste krzywe rozciągania oraz przy wykorzystaniu kryterium Considére, pozwoliła w sposób jednoznaczny wyznaczyć miejsce lokalizacji niestabilności plastycznej, co jest równoznaczne z określeniem zakresu odkształceń równomiernych. W pracy podjęto również próbę zastosowania kryterium Considére w modelowaniu własności mechanicznych oraz symulacji procesu rozciągania materiałów o strukturach silnie rozdrobnionych. Zgodność uzyskanych wyników doświadczalnych z wynikami symulacji komputerowej potwierdza, że wytypowana metodyka umożliwia ocenę własności plastycznych oraz podnosi precyzję w ich ocenie ilościowej. W zastosowanych modelach wykorzystano parametry opisujące mikrostrukturę, umożliwiając tym samym pełniejszą analizę procesów odkształcania materiałów ultradrobnoziarnistych charakteryzujących się ograniczoną plastycznością.
Podkreślić należy, że podjęte w pracy problemy są w dalszym ciągu przedmiotem intensywnych badań prowadzonych w wielu laboratoriach na całym świecie. Kluczowym aspektem tych badań jest możliwość wytwarzania materiałów ultradrobnoziarnistych w skali przemysłowej oraz poszerzenie obszarów ich potencjalnych zastosowań, zwłaszcza w warunkach skrajnie niekorzystnych np. obciążeń dynamicznych lub bardzo niskich temperatur.
130
8 Wnioski końcowe
Zastosowanie różnych technik wytwarzania materiałów ultradrobnoziarnistych umożliwia wytworzenie materiałów o zróżnicowanym stopniu rozdrobnienia mikrostruktur. W efekcie zmieniają się własności mechaniczne, tj. wzrastają wytrzymałościowe i obniżają plastyczne. Silne zmniejszanie się ciągliwości materiałów ultradrobnoziarnistych, prowadzące do ograniczenia zakresów odkształceń równomiernych wymusza konieczność zastosowania precyzyjnej metody oceny ilościowej.
Umocnieniu wynikającemu z rozdrobnienia ziarna towarzyszą inne mechanizmy powodujące wzrost własności wytrzymałościowych, wynikające ze składu chemicznego, strukturalnego, fazowego. Zastosowanie w badaniach różnych gatunków stali umożliwiło ocenę poszczególnych źródeł ograniczonej plastyczności materiałów ultradrobnoziarnistych. W efekcie możliwe było zdefiniowanie warunków koniecznych do uzyskanie poprawy własności plastycznych tych materiałów.
Wykazano, że historia procesu kształtowania ultradrobnoziarnistej mikrostruktury ma istotny wpływ na kształtowanie własności plastycznych, zwłaszcza w stalach mikrostopowych. Jednocześnie wykazano możliwości sterowania mikrostrukturą, a w konsekwencji własnościami wyrobu gotowego poprzez dobór zróżnicowanych parametrów przeróbki cieplno-plastycznej. Przeprowadzone badania doświadczalne oraz analiza mikrostruktur materiałów
uzyskanych w procesie wieloosiowego ściskania potwierdzają możliwość uzyskania materiałów ultradrobnoziarnistych o wielkości ziarna na poziomie 1 μm nawet w stalach mikroskopowych o podwyższonych własnościach wytrzymałościowych. Zastosowanie akumulacji bardzo dużych odkształceń silniej akumulacji odkształcenia oraz zmiana kierunku odkształcania pomiędzy kolejnymi operacjami jest źródłem dużej charakterystycznej dla tych procesów SPD niejednorodności strukturalnej, wpływającej na własności badanych materiałów.
Zastosowanie procesu ciągnienia przez matrycę kątową (KWC) wykazało, że istnieje możliwość kontrolowania niejednorodności odkształcenia i związanej z tym niejednorodności mikrostrukturalnej. W efekcie możliwym jest oddziaływanie na własności mechaniczne wyrobów ciągnionych.
Badania doświadczalne wykazały, że istotny udział w umocnieniu ultradrobnoziarnistych stali mikrostopowych (stal Y) mają mechanizmy umocnienia wydzieleniowego i roztworowego, a to z kolei jest przyczyną
131 poprawy własności plastycznych w tych stalach. Efekt ten jest zdecydowanie silniejszy od obserwowanego w stalach niskowęglowych (stal IF).
Porównując wyniki badań stali mikrostopowych i niskowęglowych stwierdzono, że zwiększając liczbę aktywnych mechanizmów umocnienia można uzyskać istotną poprawę własności plastycznych materiałów ultradrobnoziarnistych. Wykonane badania doświadczalne oraz przeprowadzona analiza teoretyczna
wykazały skuteczność zastosowania kryterium Considére w ocenie ilościowej własności plastycznych. Jednocześnie zastosowanie przyjętego kryterium utraty stabilności plastycznej w próbie rozciągania daje możliwość podniesienia precyzji obliczeń uzyskiwanych za pomocą symulacji komputerowych prób wytrzymałościowych materiałów ultradrobnoziarnistych.
Wybór odpowiedniego modelu reologicznego uwzględniającego niejednorodność oraz złożoność budowy mikrostruktury jest podstawą do uzyskania zgodnych z rzeczywistymi obserwacjami i dokładnych wyników symulacji komputerowej procesów odkształcania w próbie rozciągania materiałów ultradrobnoziarnistych.
132
Literatura
[1] Abaqus Analysis User's Manual. Version 6.9. Dassault Systémes Simulia Corp.,
Providence, RI, USA, 2009.
[2] Ahn B., Javernia E.J., Nutt S.R.: Dynamic observations of deformation in an
ultrafine-grained Al-Mg alloy with bimodal grain structure. Journal of Materials
Science 43 (2008) 7403.
[3] Azushima A., Kopp R., Korhonen A., Yang D.Y., Micari F., Lahoti G.D., Groche P., Yanagimoto J., Tsuji N., Rosochowski A., Yanagida A.: Severe
plastic deformation (SPD) processes for metals. CIRP Annals - Manufacturing
Technology 57 (2008) 716.
[4] Basinski Z.S., Szczerba M.S., Embury J.D.: Tensile instability in face-centred
cubic materials. Philosophical Magazine A 76 (1997) 743.
[5] Blicharski M.: Odkształcanie i pękanie. AGH Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne, Kraków, 2002.
[6] Blicharski M.: Inżynieria Materiałowa. Stal. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 2004.
[7] Bohn T., BruderE., Muller C.: Formation of ultra-fined microstructure in HSLA
steel profiles by linear flow splitting. Journal of Materials Science 43 (2008)
7307.
[8] Bouaziz O.: The ”Ductilities” In Single Phase Steels from Usual to Nano-Scale
Microstructures. Materials Science Forum 633-634 (2010) 205.
[9] Bystrzycki J., Fraczkiewicz A., Łyszkowski R., Mondon M., Pakieła Z.:
Microstructure and ten sile behaviour of Fe-16Al-based Allom after severe plastic deformation. Intermetallics 18 (2010) 1338.
[10] Chen W.C., Ferguson D.E., Ferguson H.S.: Development of ultrafine grain steels
using the MAXStrain® deformation simulator. 42nd MWSP Conference
Proceedings, Toronto, 2000, 523.
[11] Chen W.C., Ferguson D.E., Ferguson H.S., Mishra R.S., Jin Z.: Development of
Ultrafine Grained Materials Using the MAXStrain® Technology. Materials
Science Forum 357-359 (2001) 425.
[12] Curtze S., Kuokkala V.-T., Hokka M., Peura P.: Deformation behaviour of TRIP
and DP steel in tension at different temperatures over a wide range of strain rates. Materials Science and Enginnering A 507 (2009) 124.
[13] Cuddy L.J.: The Effect of Microalloy Concentration on the Recrystallization of Austenite during Hot Deformation. Thermomechanical Processing of Microalloyed Austenite. Eds. DeArdo A.J., Ratz G.H., and Wray P.J., TMS-AIME, Warrendale, 1982, 129.
[14] Dahl W: Eigenschaften Und Anwendungen von Stählen. Verlag der Augustinus Buchhandlung, Aachen, 1993.
[15] De Cooman B.C., Speer J.G., Pyshmintsev I. Y., Yoshinaga N.: Materials
Design - The Key to Modern Steel Products. GRIPS media GmbH, Bad
133 [16] Dini G., Najafizadeh A., Ueji R., Monir-Vaghefi S.M.: Tensile deformation
behaviour of high manganese austenitic steel: The role of grain size. Materials
and Design 31 (2010) 3395.
[17] Dieter G.E.: Workability Testing Techniques. American Society for Metals, Metas Park, Ohio, 1984.
[18] Dieter G.E.: Mechanical metallurgy. 3rd Edition, McGraw Hill Book Company, New York USA, 1986.
[19] Dong H., Sun X.: Deformation induced ferrite transformation in low carbon steels. Materials Science 9 (2005) 269.
[20] Doniec K., Muszka K., Majta J., Stefańska-Kądziela M.: Ocena niestabilności
plastycznej stali mikrostopowych odkształcanych z wykorzystaniem technik SPD.
XVII Konferencja Informatyka w Technologii Metali Komplastech, Białka Tatrzańska, 2010.
[21] Fang C., Garcia C. I., DeArdo A. J.: The Evolution of the Stored Energy during
the Batch Annealing Process of Two Cold Rolled (Ti-bearing and Nb-bearing) HSLA Steels. Materials Science and Technology (2010) 1830.
[22] Frommeyer G., Drewes E.J., Engl B.: Physical and mechanical properties of
iron-aluminium-(Mn, Si) lightweight steels. La Revue de Métallurgie 10 (2000)
1245.
[23] Frommeyer G., Brüx U., Neumann P.: Supra-ductile and High-Strength
Manganese-TRIP/TWIP Steels for High Energy Absorption Purposes. ISIJ
International 43 (2003) 438.
[24] Frommeyer G., Brüx U.: Microstructures and Mechanical Properties of
High-Strength Fe-Mn-Al-C Light-Weight TRIPLEX Steels. Steel Research
International 77 (2006) 627.
[25] Grässel O., Krüger L., Frommeyer G., Meyer L.W.: High strength Fe-Mn-(Al,
Si) TRIP/TWIP steels development-properties-application. International Journal
of Plasticity 16 (2000) 1391.
[26] Hall E.O.: Deformation and Anging of Mild Steel: III Discusion of Resuls. Proceedings of the Physical Society B 64 (1951) 747.
[27] Hansen N.: Hall-Petch relation and boundary strengthening. Scripta Mterialia 51 (2004) 801.
[28] Hart E.W.: Theory of the tensile test. Acta Metallurgica 15 (1967) 351.
[29] Havner K.S.: On the onset of necking in the tensile test. International Journal of Plasticity 20 (2004) 965.
[30] Hayes J.S., Keyte R., Prangnell P.B.: Effect of grain size on tensile behaviour of
a submicron grained Al-3 wt-%Mg alloy produced be severe deformation.
Materials Science and Technology 16 (2000) 1259. [31] http://www.ebsd.com/ebsd-explained/
[32] Huang X., Kamikawa N., Hansen N.: Property optimization of nanostructured
ARB-processed Al by post-process deformation. Journal of Materials Science 43
134 [33] Huang X., Yang H.J., Wu S.D., Zhang Z.F.: Microstructural characterizations
of Cu processed by ECAP from 4 to 24 passes. Materials Science Forum
584-586 (2008) 333.
[34] Huang X., Kamikawa N., Hansen N.: Strengthening mechanisms and
optimization of structure and properties in a nanostructured IF steel. Journal of
Materials Science 45 (2010) 4761.
[35] Johnson G.R., Cook W.H.: Fracture characteristics of three metals subjected to
various strains, strain rates, temperatures and pressures. Engineering Fracture
Mechanics 21 (1985) 31.
[36] Jonas J.J.: Formability and Workability of Metals: Plastic Instability and Flow
Localization. American Society for Metals, Metals Park, Ohio, 1984.
[37] Jonas J.J.: Microstructural Evolution during Hot Rolling. Mathematical Modeling of Hot Rolling of Steel. Ed. Yue S., CIMM, Hamilton, 1990, 99.
[38] Katarzyński S., Kocańda S., Zakrzewski M.: Badanie własności mechanicznych metali. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1969.
[39] Khan A.S., Huang S.: Experimental and theoretical study of mechanical
behavior of 1100 aluminum in the strain range 10-5 - 10-4 s-1. International Journal of Plasticity 8 (1997) 397.
[40] Khan A.S., Liang R.: Behaviors of three BCC metal over a wide range of strain
rates and temperatures: experiments and modeling. International Journal of
Plasticity 15 (1999) 1089.
[41] Khan A.S., Suh Y.S., Chen X., Takacs L., Zhang H.: Nanocrystalline aluminium
and iron: Mechanical behavior at quasi-static and high strain rates, and constitutive modeling. International Journal of Plasticity 22 (2006) 195.
[42] Kim H-W., Kang S-B., Tsuji N., Minamino Y.: Elongation increase in ultra-fine
grained Al-Fe-Si alloy sheets. Acta Materialia 53 (2005) 1737.
[43] Kuziak R., Zalecki W., Węglarczyk S., Pietrzyk M: Symulacja uzyskiwania
struktur ultradrobnoziarnistych i nanokrystalicznych metodą skumulowanego odkształcenia plastycznego. Przegląd Mechaniczny 12 (2003) 9.
[44] Kuziak R.: Modelowanie zmian struktury i przemian fazowych zachodzących w
procesach obróbki cieplno-plastycznej stali. Instytut Metalurgii Żelaza, Gliwice,
2005.
[45] Kwapisz M.: Badanie procesu walcowania pakietowego aluminium I
opracowanie modelu rozwoju mikrostruktury i własności mechanicznych.
Politechnika Częstochowska, Częstochowa, 2007 (Rozprawa doktorska).
[46] León J., Luis C.J.: Analysis of stress and strain in the equal chanel angular
drawing process. Materials Science Forum 526 (2006) 19.
[47] Liu D., Humphreys A.O., Toroghinezhad M.R., Jonas J.J.: The Deformation
Microstructure and Recrystallization Behaviour of Warm Rolled Steels. ISIJ
International 42 (2002) 751.
[48] Ma E.: Eight Routes to Improve the Tensile Ductility of Bulk Nanostructured
Metals and Alloys. JOM 58 (April 2006) 49.
[49] Majta J., Lenard J.G., Pietrzyk M.: A Study of the Effect of Thermomechanical