Działanie 9.2

Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych PO KL, głównym celem Działania 9.2 jest wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe (z wyłączeniem kształcenia osób dorosłych) służące podniesieniu zdolności uczniów do przyszłego zatrudnienia.

Zgodnie z intencjami wyrażanymi na poziomie przyjętych wartości docelowych wskaźników rezultatu, z Działania 9.2 miała skorzystać co najmniej połowa szkół prowadzących kształcenie zawodowe w Polsce. Jednocześnie przewidziano, że około trzy czwarte z tych szkół podejmie współpracę z przedsiębiorstwami w zakresie wdrażania tzw. programów rozwojowych. Założono również, że dzięki współpracy szkół i przedsiębiorstw, około ćwierć miliona uczniów (245 568)27 skorzysta ze staży i praktyk zawodowych u pracodawców.

34 Tabela 1. Wskaźniki rezultatu dla Działania 9.2 PO KL

Nazwa wskaźnika Zakładany poziom wskaźnika

Odsetek szkół prowadzących kształcenie zawodowe, które wdrożyły

programy rozwojowe w relacji do wszystkich szkół tego typu ^{50% szkół} Odsetek szkół prowadzących kształcenie zawodowe, które współpracowały

zprzedsiębiorstwami w zakresie wdrażania programów rozwojowych, w relacji do wszystkich szkół tego typu

75% szkół wdrażających programy rozwojowe (38% wszystkich szkół w Polsce) Liczba uczniów w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, którzy

zakończyli udział w stażach i praktykach w ramach Działania ^{245 586} Źródło: Program Operacyjny Kapitał Ludzki, wersja z dn. 15.04.2014 r.

Na etapie projektowania interwencji, konieczność uruchomienia Działania 9.2 PO KL uzasadniana była przede wszystkim niską jakością kształcenia na poziomie zawodowym. Źródeł tego stanu upatrywano w kilku czynnikach, w tym przede wszystkim w:

 niedopasowaniu oferty edukacyjnej szkół zawodowych do faktycznych potrzeb pracodawców,  niewystarczających kompetencjach kadry nauczycielskiej placówek kształcenia zawodowego,  brakach sprzętu i materiałów dydaktycznych wykorzystywanych jako pomoc przy kształceniu.

Zgodnie z diagnozą poczynioną w PO KL, niska jakość kształcenia to niski poziom kompetencji uczniów placówek kształcenia zawodowego. Jakość kształcenia znajduje również wyraz w problemie malejącego zainteresowania tą formą nauczania (przed uruchomieniem działania obserwowano systematyczny spadek liczby uczniów decydujących się na podjęcie kształcenia zawodowego) oraz w zjawisku negatywnej auto-selekcji uczniów, którzy już na starcie posiadają relatywnie słabsze kompetencje i potencjał. Problem ten ma charakter samonapędzającego się błędnego koła – jest to, według autorów diagnozy, efekt dotychczasowej polityki edukacyjnej, która faworyzowała kształcenie ogólne oraz kształcenie uniwersyteckie, bez analizy jego jakości.

W efekcie system kształcenia zawodowego generuje systematycznie coraz mniej absolwentów, ci zaś, którzy otrzymują wykształcenie o profilu zawodowym, posiadają kompetencje niedopasowane do potrzeb rynku pracy. Sytuacja ta prowadzi do paradoksu, w którym z jednej strony pracodawcy nie mogą znaleźć pracowników o odpowiednich kompetencjach, a z drugiej strony absolwenci szkół zawodowych nie mogą znaleźć pracy.

W związku z powyższą, ogólną diagnozą sytuacji kształcenia zawodowego, w ramach PO KL uruchomione zostało Działanie 9.2, które ma stawić czoła wskazanym deficytom (część z nich podjęta

35 została również w innych działaniach PO KL, np. kwestia kształcenia nauczycieli adresowana jest głównie w ramach Działania 3.4 oraz częściowo w ramach Działania 9.4 PO KL).

Przyjęto, że do rozwiązania zarysowanych problemów posłuży szeroki katalog działań modernizacyjnych, w tym przede wszystkim:

1) zapewnienie współpracy szkół z przedsiębiorstwami w zakresie organizacji staży lub praktyk dla uczniów szkół zawodowych,

2) wdrożenie w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe, tzw. programów rozwojowych, służących z jednej strony wyrównywaniu dysproporcji edukacyjnych pomiędzy osiągnięciami uczniów, a z drugiej podnoszeniu jakości całego procesu kształcenia zawodowego. Przewidziano w tym celu m.in. realizację dodatkowych zajęć dydaktyczno-wyrównawczych, doradztwo i opiekę pedagogiczno-psychologiczną, programy doradztwa edukacyjno-zawodowego. Inne możliwe działania obejmują m.in. wprowadzanie nowych kierunków nauczania lub modernizację kierunków już istniejących. Modernizacji służyć ma również polepszenie wyposażenia szkół i placówek kształcenia zawodowego oraz wdrażanie programów i narzędzi efektywnego zarządzania placówką.

3) propagowanie korzyści z wyboru ścieżki kształcenia zawodowego.

Na poziomie PO KL przyjęto założenie, że dzięki realizacji powyższych działań uda się: 1) podnieść jakość kształcenia na poziomie zawodowym,

2) podnieść atrakcyjność placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe.

Idąc dalej, zgodnie z logiką projektodawców Działania 9.2, oczekuje się, że podniesienie jakości kształcenia oraz atrakcyjności szkół i placówek kształcenia zawodowego, przełoży się na:

1) większe zainteresowanie kształceniem zawodowym,

2) większą liczbę absolwentów z kompetencjami dopasowanymi do potrzeb rynku pracy i ostatecznie:

3) większą zatrudnialność absolwentów placówek kształcenia zawodowego.

Powiązanie poszczególnych elementów logiki Działania 9.2 przedstawione zostało na poniższym rysunku.

36 Rysunek 1. Logika Działania 9.2 PO KL

Źródło: opracowanie własne.

Powyższy schemat przedstawia ogólną logikę Działania 9.2. PO KL. Należy odnotować, że kwestia przyczynowych powiązań pomiędzy zaplanowanymi działaniami i oczekiwanymi efektami jest

37 oczywiście swego rodzaju hipotezą postawioną przez autora/autorów Działania, której poprawność jest weryfikowana w rzeczywistości, m.in. częściowo w ramach niniejszej ewaluacji. W istocie u podstaw zarysowanej relacji przyczynowej leżą rozmaite założenia, których spełnienie jest krytyczne dla osiągnięcia przyjętego celu. W szczególności niniejsza ewaluacja koncentruje się na zagadnieniu współpracy szkół z pracodawcami w obszarze organizacji staży i praktyk i powiązania tych rozwiązań z podniesieniem jakości kształcenia zawodowego.

Udział uczniów placówek kształcenia zawodowego w stażach i praktykach u pracodawców jest jednym z kluczowych komponentów Działania 9.2, o czym świadczy m.in. konstrukcja wskaźników monitorowania – trzy z pięciu obejmują ten właśnie aspekt realizacji działania. Na poziomie uzasadnienia realizacji działania wskazane zostało, że udział uczniów w praktykach i stażach przełoży się wprost na poprawę jakości kształcenia zawodowego. Jak się wydaje, aby zaistniało takie przyczynowe następstwo zdarzeń, konieczne jest spełnienie co najmniej trzech następujących założeń:

 Wszystkie strony (szkoły, pracodawcy, uczniowie) będą miały odpowiednią motywację do podjęcia współpracy.

 Uda się osiągnąć zgodność oczekiwań pracodawców, szkół i uczniów co do zakresu, formy i trybu współpracy.

 Nawiązywaniu współpracy sprzyjać będzie obowiązujące otoczenie prawne.

4.3. Adresaci Działania 9.2