1. Procesy w gospodarce światowej
1. Processes in the world economy
W trakcie 2019 r. tempo wzrostu gospodarki światowej, które w 2018 r. obniżyło się nieznacznie, uległo większemu osłabieniu. Był to zatem kolejny, drugi rok spadku dynamiki rozwoju gospodarczego. Przyczyniły się do tego m.in. niepewność związana z polityką handlową (na skutek napięć związanych z taryfami celnymi pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a Chinami), napięcia geopolityczne oraz pogarszanie się równowagi makroekonomicznej w gospodarkach wchodzących. Wzrost napięć społecznych w wielu krajach oraz kata-strofy pogodowe, takie jak huragany karaibskie, susza i pożary w Australii, powodzie we wschodniej Afryce oraz susza w południowej Afryce przyczyniły się dodatkowo do osłabienia wzrostu gospodarki światowej w 2019 r. Pomimo tych okoliczności koniec 2019 r. jawił się jako czas zakończenia spowolnienia wzrostu, m.in. dzięki luzowaniu pieniężnemu i stabilizacji produkcji przemysłowej.
Wzrost gospodarczy
Economic growth
Wzrost PKB na świecie w 2019 r., według danych Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW), wyniósł 2,9% i był o 0,7 p. proc. niższy niż w 2018 r. W podziale na grupy państw wynosił on 1,7% dla gospodarek rozwiniętych (spadek o 0,5 p. proc. w stosunku do 2018 r.) oraz 3,7% w grupie gospodarek wschodzących i rozwijających się (spadek o 0,8 p. proc. w porównaniu z rokiem poprzednim).
Gospodarka Stanów Zjednoczonych rosła w tempie 2,3%, czyli w tempie wolniejszym niż w poprzednim roku (o 0,6 p. proc.). Na ten kierunek zmian wpłynęła m.in. bardziej neutralna polityka fiskalna i słabnąca skłonność do luzowania pieniężnego, które wcześniej przyczyniły się do przyśpieszenia tempa wzrostu po 2016 r.
W strefie euro odnotowano spowolnienie wzrostu PKB do 1,2%, czyli o 0,7 p. proc. niższego niż w 2018 r. Spadek ten był związany z kontynuacją okoliczności, które przyczyniły się do spadku w 2018 r.: pogorszenie nastrojów wśród konsumentów i w przedsiębiorstwach; opóźnienia związane z wprowadzeniem nowych standardów emisyjnych dla samochodów napędzanych silnikami Diesla w Niemczech; niepewna polityka fiskalna, zwiększone spready na obligacjach rządowych i osłabienie inwestycji we Włoszech; protesty uliczne, które osłabiły sprzedaż detaliczną we Francji; obawy związane z możliwością wystąpienia bezumowne-go Brexitu. W 2019 r. sytuacja nie zmieniła się istotnie we Francji i we Włoszech, ale dalej pogarszała się w Niemczech (w przetwórstwie przemysłowym, szczególnie w przemyśle samochodowym) i Hiszpanii (w popycie krajowym i w eksporcie).
W Japonii w 2019 r. zanotowano wzrost PKB o 0,7%, czyli o 0,4 p. proc. więcej niż w roku poprzednim. Stało się tak na skutek wzmocnienia konsumpcji działaniami stymulacyjnymi rządu oraz solidnego poziomu wydatków kapitałowych.
Tablica 1. Zmiany produktu krajowego brutto na świecie (ceny stałe) Table 1. Gross domestic product change in the world (constant prices)
Wyszczególnienie Specification 2015 2016 2017 2018 2019 w % in % świat World 3,5 3,4 3,9 3,6 2,9
Gospodarki rozwinięte, w tym:
Advanced economies, including: 2,3 1,7 2,5 2,2 1,7
Stany Zjednoczone United States 2,9 1,6 2,4 2,9 2,3 Japonia Japan 1,2 0,5 2,2 0,3 0,7 Strefa euro Euro area 2,1 1,9 2,5 1,9 1,2
Gospodarki wschodzące i rozwijające się, w tym:
Emerging market and developing economies, including: 4,3 4,6 4,8 4,5 3,7
Europa środkowa i Wschodnia
Emerging and developing Europe 0,9 1,8 4,0 3,2 2,1
Turcja
Turkey 6,1 3,2 7,5 2,8 0,9
rozwijające się kraje Azji
emerging and developing Asia 6,8 6,8 6,7 6,3 5,5
Chiny
China 6,9 6,8 6,9 6,8 6,1
Indie
India 8,0 8,3 7,0 6,1 4,2
Ameryka łacińska
Latin America and the Caribbean 0,3 -0,6 1,3 1,1 0,1
Brazylia Brazil -3,6 -3,3 1,3 1,3 1,1 Meksyk Mexico 3,3 2,9 2,1 2,1 -0,1 Rosja Russia -2,0 0,3 1,8 2,5 1,3
Bliski Wschód i Afryka Północna
Middle East and North Africa 2,6 5,0 2,3 1,8 1,2
Afryka Subsaharyjska
Sub-Saharan Africa 3,2 1,4 3,0 3,3 3,1
Republika Południowej Afryki
South Africa 1,2 0,4 1,4 0,8 0,2
Uwaga: od 2019 r. MFW nie publikuje już danych dla Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP), zaś kategoria Bliski wschód i Afryka Północna została zastąpiona kategorią Bliski Wschód i Azja Centralna. Z kolei kategoria Europa środkowa I Wschodnia obecnie obejmuje także 4 kraje WNP, tj. Rosję, Ukrainę, Białoruś I Mołdawię. Pozostałe 8 krajów WNP włączono do kategorii Bliski Wschód I Azja Centralna. Źródło: dane MFW (World Economic outlook, April 2020). Dane za 2019 to szacunki MFW.
Source: IMF data (World Economic outlook, April 2020). Data for 2020 are IMF estimates.
Note: from 2019 IMF does not publish any more data for the Commonwealth of Independent States (CIS), and the category of Middle East and North Africa has been replaced by Moddle East and Central Asia. At the same time the category Emerging and developing Europe now comprises also 4 former CIS countries, i.e. Russia, Ukraine, Belarus and Moldova. The remaining 8 CIS countries are now in the category Middle East and Central Asia.
Na wzrost w Chinach nadal negatywnie oddziaływały nierozwiązane stosunki handlowe ze Stanami Zjednoczonymi oraz brak oczekiwanego wzmocnienia regulacji finansowych mające być odpowiedzią na problem bardzo dużego zadłużenia w gospodarce Chin. W rezultacie zanotowano w tym kraju wzrost o 6,1%, czyli o 0,7 p. proc. mniej niż w roku poprzednim.
W Indiach negatywnie na wzrost wpłynęły nierozwiązane problemy w obszarze regulacji sektora kor-poracyjnego oraz regulacji środowiskowych, a także obawy dotyczące kondycji niebankowego sektora finansowego, które razem przyczyniły się do osłabienia popytu. W rezultacie zanotowano spadek tempa wzrostu w tym kraju o 1,9 p. proc. do poziomu 4,2%.
Na globalną sytuację wpłynął słabszy niż oczekiwany wzrost gospodarek wschodzących w drugiej poło-wie 2019 r., ustabilizowanie się sytuacji w przetwórstpoło-wie przemysłowym, któremu jednak towarzyszyło osłabienie aktywności w sektorze usługowym, akomodacyjna polityka pieniężna oraz niektóre problemy związane z taryfami celnymi, niepokojami społecznymi i napięciami geopolitycznymi będące kontynuacją z lat ubiegłych.
Wykres 1. Zmiany PKB w ujęciu realnym w wybranych gospodarkach
(porównanie do analogicznego kwartału poprzedniego roku; wyrównane sezonowo)
Chart 1. GDP changes in real terms in selected economies (compared to the same period of the previous year)
Japonia
Japan USAUSA Strefa euroEuro area
Chiny
China IndieIndia IndonezjaIndonesia
-10 -5 0 5 10 15 % -10 -5 0 5 10 15 % -10 -5 0 5 10 15 % -10 -5 0 5 10 15 % Argentyna
Argentina BrazyliaBrazil MeksykMexico TurcjaTurkey RosjaRussia RPARSA Wykres 1.1.1. Zmiany PKB w ujęciu realnym w wybranych gospodarkach
(porównanie do analogicznego kwartału poprzedniego roku; wyrównane sezonowo) Chart 1.1.1. GDP changes in real terms in selected economies
(compared to the same period of the previous year)
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
Ź r ó d ł o: OECD.
Wykres 2. Wkład wybranych gospodarek do wzrostu światowego PKB Chart 2. Contribution of selected economies to world GDP growth