Prices of sold production of industry and of construction and assembly production
6. International trade and balance of payments of Poland Handel zagraniczny Handel zagraniczny
International trade
W 2019 r. eksport Polski w cenach bieżących wyniósł 235,8 mld euro i zwiększył się w stosunku do roku poprzedniego o 5,5% (wobec 8,2% wzrostu w roku 2018). Wartość importu w 2019 r. w cenach bieżących osiągnęła poziom 234,0 mld euro i była o 2,6% wyższa niż w stosunku do roku poprzedniego (wobec 10,7% wzrostu w poprzednim roku). Dodatnie saldo handlu zagranicznego ogółem wyniosło 1,8 mld euro, wobec ujemnego salda na poziomie 4,6 mld euro w 2018 r. W ujęciu miesięcznym ujemne saldo w handlu zagranicznym Polski zaobserwowano w czterech miesiącach, tj. w lutym, maju, lipcu i sierpniu. W pozostałych miesiącach saldo było dodatnie. od 2015 r. saldo w obrotach handlu zagranicznego utrzy-muje się zasadniczo na poziomie dodatnim. Wyjątkiem był rok 2018 gdy saldo było ujemne, ale poprawiło się i w 2019 r. stało się znowu dodatnie.
Spowolnienie wzrostu popytu wewnętrznego oraz spadek cen niektórych surowców w tym ropy naftowej na świecie przyczyniło się do poprawy bilansu płatniczego kraju. Stało się tak pomimo dalszego spowolnienia wzrostu aktywności gospodarczej oraz popytu wewnętrznego w krajach Unii Europejskiej oddziaływującego negatywnie na dynamikę polskiego eksportu.
Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu
Price index of sold production of industry Wskaźnik cen produkcji budowlano-montażowejPrice index of construction and assembly production Wykres 1.5.6. Wskaźniki cen produkcji sprzedanej przemysłu i produkcji budowlano-montażowej (analogiczny miesiąc poprzedniego roku = 100)
Chart 1.5.6. Price indices of sold production of industry and of construction and assembly production (same month of the previous year = 100)
96 98 100 102 104 106
I IV VII X I IV VII X I IV VII X I IV VII X I IV VII X
2015 2016 2017 2018 2019
Ź r ó d ł o: dane GUS. S o u r c e: Statistic Poland data.
Wykres 29. Obroty towarowe handlu zagranicznego Polski Chart 29. Polish foreign trade turnover
Ujemne saldo wymiany handlowej, podobnie jak w 2018 r., zanotowano z krajami rozwijającymi się (45,1 mld euro w 2019 r. w porównaniu do 41,6 mld euro rok wcześniej) oraz z krajami Europy środkowo-Wschodniej (4,1 mld euro w porównaniu do 7,3 mld euro rok wcześniej). Dodatnie saldo handlowe uzyskano natomiast w obrotach z krajami rozwiniętymi (51,0 mld euro wobec 44,4 mld euro rok wcze-śniej). Wysoki poziom salda handlowego w obrotach z krajami rozwiniętymi wynikał przede wszystkim z dalszej poprawy salda handlu z krajami UE, które w 2019 r. osiągnęło wartość 53,1 mld euro wobec 46,2 mld euro w 2018 r.
Wykres 1.6.1. Obroty towarowe handlu zagranicznego Polski Chart 1.6.1. Polish foreign trade turnover
0 50 100 150 200 250 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 mld EUR
bn EUR mld EURbn EUR
Eksport Exports 80 90 100 110 -20 -10 0 10 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 % Saldo (lewa oś) Balance (left axis) Relacja eksportu do importu (prawa oś) Exports to imports ratio (right axis) Ź r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Tablica 7. Obroty handlu zagranicznego Table 7. Foreign trade turnover
Wyszczególnienie
Specification
obroty handlu zagranicznego ogółem
Total foreign trade turnover
Struktura obrotów handlu zagranicznego
Structure of foreign trade turnover
2015 2016 2017 2018 2019 2015 2016 2017 2018 2019
w mld EUR in billion EUR %
Eksport Exports 179,6 184,8 206,6 223,6 235,8 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kraje rozwiniętea Developed countries 153,9 159,6 179,0 194,9 204,3 85,7 86,3 86,6 87,2 86,6 w tym UE of which EU 142,5 147,6 165,4 180,3 188,1 79,4 79,8 80,0 80,6 79,8
Kraje rozwijające się
Developing countries 16,2 15,2 15,7 15,8 17,1 9,0 8,2 7,6 7,1 7,3
Kraje Europy środkowo- -Wschodniej
Central and Eastern Europe countries 9,5 10,1 12,0 12,9 14,4 5,3 5,5 5,8 5,8 6,1 Import Imports 177,2 180,9 206,1 228,2 234,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Kraje rozwiniętea Developed countries 118,5 123,5 139,6 150,5 153,2 66,9 68,2 67,7 66,0 65,5 w tym UE of which EU 106,4 110,8 124,4 134,1 135,1 60,0 61,2 60,4 58,8 57,7
Kraje rozwijające się
Developing countries 43,5 44,4 50,2 57,4 62,3 24,6 24,6 24,4 25,2 26,6
Kraje Europy środkowo- Wschodniej
Central and Eastern Europe countries
15,2 13,1 16,3 20,2 18,5 8,6 7,2 7,9 8,9 7,9
Saldo
Balance -2,7 2,3 3,9 0,6 -4,6 x x x x x
a Podział na grupy krajów jest zgodny z przyjętym w Biuletynie Statystycznym (GUS). Podział ten różni się od podziału (głównie za MFW) w innych częściach niniejszej publikacji. W szczególności, w bieżącym rozdziale, kraje Europy środkowo-Wschodniej to: Albania, Białoruś, Mołdawia, Rosja oraz Ukraina.
Źródło: GUS, obroty towarowe handlu zagranicznego ogółem i według krajów.
a Groups of countries according to Statistical Bulletin of Statistics Poland. This grouping is different from applied in other parts of this publication (after IMF). In particular, in this section, the group Central and Eastern Europe Countries consists of: Albania, Belarus, Moldova, Russia and Ukraine.
Source: Statistics Poland, Foreign trade turnover of goods in total and by countries.
Największą grupą partnerów handlowych Polski pozostawały kraje Unii Europejskiej. W 2019 r. ich udział w eksporcie wyniósł 79,8% w porównaniu do 80,6% rok wcześniej, a w imporcie 57,7% wobec 58,8% w roku poprzednim, czyli rola tej grupy krajów w kompensowaniu deficytu z innymi krajami prawie nie zmieniła się. Rola krajów rozwijających się w imporcie uległa zwiększeniu do poziomu 26,6% w 2019 r. z poziomu 25,2% rok wcześniej. W eksporcie ich udział też wzrósł: z 7,1% do poziomu 7,3% w 2019 r. Udział krajów Europy środkowo-Wschodniej w eksporcie nieznacznie wzrósł (z 5,8% do 6,1%), co stano-wi czwarty rok wzrostów. Także w imporcie zanotowano wzrost tego udziału (z 7,9% w 2018 r. do 8,9% w 2019 r.).
Analizując poszczególne kraje biorące udział w handlu zagranicznym Polski można zauważyć, że Niemcy pozostają najważniejszym partnerem handlowym. Udział Niemiec w eksporcie Polski w 2019 r. nieznacznie spadł i wyniósł 27,6%, osiągając poziom 65,1 mld EUR (wobec odpowiednio 28,2% i 63,1 mld EUR w roku poprzednim). Z kolei udział tego kraju w imporcie zmniejszył się o 0,8 p. proc. do 21,8%, a także spadł nominalnie osiągając poziom 50,9 mld EUR (wobec 51,5 mld EUR w roku poprzednim).
Wykres 30. Zmiany wolumenu eksportu dóbr i usług Polski oraz Niemiec na tle zmian PKB Niemiec
(analogiczny kwartał roku poprzedniego=0, dane niewyrównane sezonowo, ceny bieżące)
Chart 30. Changes in the volume of exports of goods and services in Poland and Germany against the background of changes in German GDP (same quarter of the previous year=0, data not seasonally adjusted,
current prices)
W eksporcie Polski na drugiej pozycji uplasowały się Czechy (udział 6,1%), wyprzedzając Wielką Brytanię (udział 6,0%) i Francję (5,9%), co oznacza niewielki spadek udziału dla tych krajów oprócz Francji, która swój udział zwiększyła. Wśród dziesięciu największych odbiorców polskiego eksportu, najwyższą dynamikę eksportu zanotowano dla Francji (110,4), dalej dla Szwecji (110,1), Rosji (109,9) oraz Węgier (109,3). W im-porcie na drugim miejscu uplasowały się Chiny (udział 12,4%), przed Rosją (6,2%) i Włochami (5,0%). Wśród dziesięciu największych eksporterów do Polski najwyższą dynamikę zanotowano dla Stanów Zjednoczonych Ameryki (117,2), dalej dla Chin (109,9), Belgii (105,2) i Francji (105,0).
Stopień koncentracji eksportu w 2019 r., mierzony udziałem dziesięciu głównych partnerów Polski (66,1%) nieznacznie spadł w stosunku do 2018 r. (66,8%). Niewiele bardziej spadł wskaźnik koncentracji importu (obliczany w analogiczny sposób), osiągając 63,8% wobec 64,9% rok wcześniej23 .
Kurs euro wobec złotego pozostawał powyżej zadeklarowanego przez przedsiębiorców kursu (w prowa-dzonych przez NBP badaniach koniunktury), przy którym eksport staje się nieopłacalny, przy czym rok 2019 pozostał mniej więcej tak samo atrakcyjny jak 2018 r. dla eksporterów do strefy euro. W przypadku dolara amerykańskiego, w okresie od IV kwartału 2017 r. do I kwartału 2018 r. rzeczywisty kurs dolara zbliżył się do kursu uznawanego przez przedsiębiorców za nieopłacalny. Jednak w trakcie 2018 r. sytuacja się poprawiła i pozostała korzystna dla eksporterów rozliczających się w dolarze amerykańskim przez cały 2019 r.
23 GUS, obroty towarowe handlu zagranicznego według krajów, (2020), Warszawa.
Wykres 1.6.2. Zmiany wolumenu eksportu dóbr i usług Polski oraz Niemiec na tle zmian PKB Niemiec (analogiczny kwartał roku poprzedniego = 0, dane niewyrównane sezonowo, ceny bieżące) Chart 1.6.2. Changes in the volume of exports of goods and services in Poland and Germany against the background of changes in German GDP (same quarter of the previous year = 0, data not seasonally adjusted, current prices)
% %
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Zmiany eksportu Polski (lewa oś)
Changes in Polish exports (left axis)
Zmiany eksportu Niemiec (lewa oś)
Changes in Germany exports (left axis)
Zmiany PKB Niemiec (prawa oś)
German GDP growth rate (right axis)
-10 -5 0 5 10 -30 -15 0 15 30 Ź r ó d ł o: dane Eurostatu. S o u r c e: Eurostat data.
Wykres 31. Opłacalność eksportu a rzeczywiste kursy walut
Chart 31. Exports profitability and actual exchange ratesWykres 1.6.3. Opłacalność eksportu a rzeczywiste kursy walut Chart 1.6.3. Exports pro tability and actual exchange rates
zł PLN PLNzł 2,4 2,7 3,0 3,3 3,6 3,9 4,2 3,6 3,8 4,0 4,2 4,4
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV
2015 2016 2017 2018 2019
Przedział ufności (średnia +0,5/-0,5 odchylenia standardowego)
Con dence interval (mean + 0.5/-0.5 standard deviation)
Przedział ufności (średnia +0,5/-0,5 odchylenia standardowego)
Con dence interval (mean + 0.5/-0.5 standard deviation)
Kurs euro, przy którym eksport staje się nieopłacalny
The euro exchange rate at which exports become unpro table
Kurs dolara, przy którym eksport staje się nieopłacalny
The US dollar exchange rate at which exports become unpro table
Rzeczywisty kurs euro (rynkowy)
Actual euro exchange rate Rzeczywisty kurs dolara (rynkowy)Actual US dollar exchange rate Uwaga: średni kurs kwartalny euro oraz dolara obliczony na podstawie średnich kursów miesięcznych NBP. Ze względu na występowanie licznych obserwacji nietypowych oraz błędnych, do obliczeń przedziału ufności dla kursów, przy których eksport staje się nieopłacalny, w NBP wykorzystano próbę po wyeliminowaniu odpowiedzi poniżej 5. i powyżej 95. percentyla.
Ź r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie danych NBP.
Note: average quarterly euro and dollar exchange rates calculated basing on average NBP monthly exchange rates. Because of numerous unusual and biased observations, when calculating con dence intervals at which exports become unpro table, NBP used a sample after truncating responses below the 5th and over the 95th percentiles.