Iak obeznanemu słuchaczowi z ogól-nem wyobrazeniem Nauk Admini-stracyinych, wiadomości pomocni-czych, historyi i litteratury przed-miotu tego, z korzyścią wykładać będzie można szczegółowe traktaty Ekonomii Polityczney do któ
rey iako kurs dodatkowy dołączone zostanie ziemiaństwo oraz i rozbiór exegetyczny Konstytucyi tak Kraju naszego iak i Królestwa Polskiego.– W wykładzie Ekonomii po obszer-nieyszem iak w wstępie przedmiotu wytłomaczeniu rozróżnienie Ekono-mii Narodowey i Rządowey nastąpi. – Dalsze Ekonomii Narodowey trak-towanie wystawi: nayprzód – głów-ne zasady i bliższe wyiaśnienie ma-iątku, dochodów i bogactwa narodo-wego – po wtóre – tworzenie i po-mnażanie onego – po trzecie – roz-dzielanie tegóż, wykazanie iego źró-deł i przyczyn w samym narodzie – po czwarte konsumpcya, czyli z użycie
dów takowych.
W wykładzie pierwszego oddzia-łu głównych zasad maiątku i boga-ctwa narodowego, uprzedzi wyiaś-nienie ogólnych poięć, dóbr, potrze-by i użycia – daley wartości rzeczy, iey różnych podziałów i ceny rzeczy, na koniec wykład zupełny o maiąt-ku, dochodzie, kapitale bogactwie, – o konsumpcyi zaś czyli zużyciu billansie gospodarczym wogólności – a w szczególności o maiątku i do-chodach narodowych.
Wykład drugiego oddziału wyiaśni źródła i przyczyny dochodów i bo-gactwa Narodu, daley zastosowanie i użycie tych źródeł i przyczyn względnie na pracę i oszczędność.
W wyiaśnieniu źródeł rzeczowych rozróżnione zostaną źródła pierwot-ne od źródeł pochodnych. Źródeł pierwotnych, to iest natury i pracy, rozwinięcie, wykaże różnicę między pracą człowieka produkuiącą a nie produkuiącą /:niepłodną:/ tudzież wyiaśnienie iak ta różnica i na bo-gactwo Narodowe działa; – poczem nastąpi rozbiór źródeł pochodnych a w szczególności Kapitału, z czego się tenże składa, podziału onego na czynny i martwy.
W wykładzie zastosowania i użycia tych źródeł i przyczyn rozróżni się zarabiaiących od oszczędzaiących. – Pracy i zarobku różne rodzaje nastrę-czą oddzielenie Klassy tylko
zarobkuiącey do rękodzielników – między zarobkuiącemi zaś oddzie-lenie wyższych iakiemi są urzędni-cy publiczni uczeni i artyści, od niż-szych iako to służących i wyrobni-ków w klasie zaś rękodzielniwyrobni-ków wy-łuszczenie co są rękodzieła, iakie ich rodzaie, a co właściwy przemysł sta-nowi. –
Wyiaśnienie warunków większey lub mnieyszey produkcyi szczególniey co do rękodzieł, czyli stopni ogólnie wzię-tey produkcyi w Narodzie pociągnie za sobą podział, wykazanie korzyści z ta-kiego podziału wynikaiących i warun-ków, które korzyści takowe zapewnić mogą, a to wszystko nastręczy zbicie niegruntownie przeciw podziałowi ro-bót czynionych zarzutów. – Następnie gdy tak sama natura iak i ukształcenie wielki wpływ maią na pracę i czynność człowieka, między
ki przeto większey lub mnieyszey produkcyi policzone i wyiaśnione bydź będą musiały, skłonność i uspo-sobienie równie iak i własny człowie-ka popęd do pracy, a pod tem wzglę-dem wykazanie wpływu klimatu, na-turalney własności krajów a szczegól-niey gruntu /:ziemi:/ tak na samą pracę człowieka iak i na sposobność pozbycia wytworów rzecz dokładnie wyiaśni. Ile zaś ukształcenie i poli-tyczne stosunki wpływu na ludz-ką pracę maią, a wszczególności ile sposób życia z potrzebami i popę-dem do pracy – daley ile wiadomo-ści i zręczność tudzież ile [przekreślenie] zastrzeżenia wolności i własność pra-cę doskonalą – następnie ile się do tego ludność przyczynia, iakie też ma wpływy i w iakim stosunku z pra-cą i produkcyą
zostaie w szczególności zaś iak się wpływ takowy utrzymuie, wykład wpływów tychże zakończy. – W wy-iasnieniu oszczędności czyli zbiera-nia kapitałów, wyłoży się co to są kapitaliści – opisze się działania ka-pitału i oszczędności na dochody i bogactwo Narodu, iakim sposobem oszczędzać można i iakie okolicz-ności na oszczędność wpływ maią; z tego wynikną zasady oszczędności i wykazanie wpływów natury i oświe-cenia w tym względzie.
Trzeci oddział rozdzielania docho-dów i bogactwa narodowego, wska-zanie iego źródeł i przyczyn w sa-mymże Narodzie wystawi nayprzód naturalny porządek takowego po-dzielania między obywateli – na-
stępnie zaś rzeczywiste podzielanie dochodów i bogactwa oraz ich źró-deł w Narodzie.
Naturalny porządek takowego po-dzielenia, pociągnie za sobą wykład części i zasad wartości i ceny w ogól-ności – w szczególe zaś przyczyn rze-czywistey wewnętrzney ceny, oraz iak te przyczyny przy ustanowie-niu ceny poiedyńczych rzeczy dzia-łaią, daley zaś iak konkurencya ku-puiących i sprzedaiących na podno-szenie się i upadanie ceny wpływa. W dalszym porządku tego oddzia-łu wykaże się w szczegółach sposób i zasadę oznaczenia iak poiedyncze powody ceny same się między sobą reguluią, zmieniaią i na samą cenę wpływ maią, to zaś
czy wyiaśnienie nagrody czyli zapła-ty za pracę względnie na rodzay pra-cy i iey wpływ na prawdziwą cenę iuż to z samey natury pracy iuż z wypły-waiących szczególnych okoliczno-ści – daley stosunku większego lub mnieyszego popytu, nastręczania się pracy i iey warunków – na koniec okoliczności od których popyt tako-wy zależy.
Wyiaśnienie wpływów iakie zyski z Kapitału na cenę rzeczy maią, wska-że stosunki wznoszenia się i upada-nia samychże kapitałów oraz czynszu czyli procentu kapitałowego, praw-dziwego tegoż stopnia, a w szczegól-ności czy i iak na niego mnogość go-towych pieniędzy
ła – a iakie skutki pociąga oznacze-nie prawnego procentu.
Ostatni na koniec wpływ na cenę iaki dochody gruntu maią, oznaczy się podług istotnego dochodu z grun-tu w stosunku rzeczywistego ulep-szenia i właściwey wartości produk-tów. Cena i iey powody drogość lub taniość zrządzaiące – dozwoli ozczyć co się drogiem a co taniem na-zywa – następnie zaś po ogólnem drogości i taniości poięcia wyłoże-niu, wykaże rodzaje drogości i głów-ne iey przyczyny tudzież wpływ tey-że na dochody i bogactwo narodu. – Co wszystko doprowadzi do od-powiedzi na pytanie, czy może bydź oznaczo-
na ogólna miara wartości i ceny rze-czy i rze-czy takową mogą pieniądze, zboże, lub wedle zdania niektórych nowszych Kameralistów robota sta-nowić?
Rzeczywiste rozdzielanie dochodów i bogactwa Narodu i ich źródeł wska-że nayprzód pierwiastkowe podziela-nie, daley udział każdey klassy pro-ducentów następnie proporcyą i ko-rzyści takowego podzielania z tego wykaże się pierwszeństwo iednego nad drugie rękodzieło, we względzie użyteczności dla narodu.
Pochodne rozdzielanie czyli cyrku-lacya w nayobszernieyszem znacze-niu wykaże tworzenie się i naturę ta-kowego rodzielania iego działalność i korzyści oraz środki cyrkulacyą uła-twiaiące.
Rozdzielenie takowe z względu na potrzeby ludzkie doprowadzi do wy-kładu wzaiemney produktów zamia-ny, a trudność ustanowienia iedna-kiey wartości w zamianie, wyiaśni potrzebę wynalezienia środka uła-twiaiącego w pieniądzach, których ogólnego poięcia, natury, celu i ga-tunków wyszczególnienie da sposob-ność przeyścia do wykładu o mone-tach metallowych, zysku z tychże, o ich regulowaniu i wykryciu uchy-bień w biciu monet, – daley przey-dzie się do wykładu iak i przez kogo moneta bitą bydź powinna, – na-stępnie wykaże się potrzeba monety zdawkowey, użycia złota i sre
bra do bicia monet, skąd złoto sre-bro na monetę brać należy? – na ko-niec wykazanie potrzeby dostatku monety poprzedzi wykład o kredy-cie, a szczególniey o papierowych pieniądzach, o ich korzyści i szkod-liwości oraz o zasadach wydawania onych – w szczególności zaś wyiaś-nienie cyrkulacyi pieniędzy, iey skut-ków i naylepszych sposobów obiegu pieniędzy.
Kredyt iako środek pomocniczy cyrkulacyi, iego poięcie i działanie, środki i sposoby, iakiemi kredyt na cyrkulacyą działa, wskaże wszczegó-le potrzebę banków i papierów ban-kowych,
których wedle rodzajów wyszczegól-nienie i wskazanie ich celów i użytku – naprowadzi do wykładów stosow-nego urządzenia banków.
Po wyłożeniu traktatu o bankach na-stąpi szczegółowy wykład o pienią-dzach papierowych a mianowicie o papierach rządowych–handlowych wszelkiego rodzaju wexlach, assygna-cyach i tym podobnych a wyszcze-gólnienie i opis poiedynczych gatun-ków papierowych pieniędzy materyą o cyrkulacyi i kredycie, a tem samem o rozdzielaniu dochodów i bogactwa Narodu zakończy.
W wykładzie ostatniego oddziału Ekonomii Narodowey to iest trakta-tu o Konsumpcyi czyli z użyciu do-chodów Narodowych wyiaśni się co iest zużycie i iaka onego dążność – daley sposoby zużycia – następnie prawa Ekonomiczne zużycia i iego działań w ogólności – w szczególno-ści zaś wyłożonem zostanie co sta-nowi potrzebę, co zbytek, a co mar-notrawstwo; iak działa potrzeba a iak zbytek na dochody i bogactwo Na-rodu – na koniec wyszczególnienie zasad Konsumpcyi tak natury samey iak i konsumpcyi Państwa – kurs
Ekonomii Narodowey uzupełni.