Etyka w coachingu jako wymóg wysokiej jakości w pracy

Profesja coacha była do niedawna nieuregulowana przez prawo pracy. Dziś jednak zawód ten funkcjonuje, a nawet określa się go mianem profesji. Czym zatem jest profesja i jakie wymogi musi spełniać dany zawód by mógł być za nią uznany?

W praktyce ugruntowało się, iż mianem profesji określa się zawody zaufania publicznego polegające na wykonywaniu zadań o szczególnym charakterze z punktu widzenia zadań publicznych oraz troski o realizację interesu publicznego. Podkreśla się, że tego rodzaju zawód charakteryzuje się tym, iż:

- jest wykonywany przez osoby mające kwalifikacje określone w przepisach właściwych dla danego zawodu;

- jest wykonywany w formach określonych w przepisach właściwych dla danego zawodu;

- wiąże się z przynależnością do samorządu zawodowego;

- tworzy szczególną więź zaufania między osobą wykonującą zawód i świadczącą usługi na rzecz klienta a klientem;

- wiąże się z dostępem do informacji dotyczących sfery prywatności osoby fizycznej lub tajemnicy przedsiębiorcy;

- gwarantuje, że informacje uzyskane przez wykonującego zawód stanowią, w zakresie wynikającym z przepisów właściwych dla danego zawodu, tajemnicę zawodową, której ujawnienie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w przepisach ustawowych;

- posiada zasady etyczne jego wykonywania⁶⁴.

Duża swoboda w interpretacji profesji coacha umożliwia dużą elastyczność w dostosowaniu do potrzeb osób coachowanych, z drugiej budzi liczne wątpliwości co do profesjonalizmu i wiarygodności procesu coachingowego. Dlatego też powstają organizacje, które zrzeszają coachów i wyznaczają wysokie standardy etyczne i zawodowe w branży, stanowią też centrum ich akredytacji. Jedną z takich światowych organizacji jest International

63 Kwiecioski M., Czym się różni coaching od treningu i mentoringu, dostęp na stronie:

http://coachingtime.ownlog.com/czym-rozni-sie-coaching-od-treningu-i-mentoringu,2552187,komentarze.html ,data dostępu: 19/03/2016r.

64 Krasnowolski A., Zawody zaufania publicznego, zawody regulowane oraz wolne zawody. Geneza, funkcjonowanie i aktualne problemy, *w+: Zespół Analiz i opracowao tematycznych Kancelarii Senatu, http://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/56/plik/ot-625_.pdf, data dostępu: 17/03/2016r.

27:8797153746

27 Coach Federation czy polska Izba Coachingu, która określana jest jako „największa, niezależna i neutralna organizacja reprezentująca interesy środowiska coachingowego w Polsce”⁶⁵.

Wyżej wymieniałam już podstawowe cechy profesji jaką jest coaching, ale dla potrzeb mojej pracy chciałabym poszerzyć ten opis o elementy zawarte w kodeksie. Warto zaznaczyć w tym miejscu zasługi Małgorzaty Sidor-Rządkowskiej, która w oparciu o Kodeks Etyczny Coacha opublikowany prze polską Izbę Coachingu wskazała pięć głównych zasad moralnych, którymi powinien kierować się coach w swojej pracy. A oto te zasady:

1. Zasada nadrzędności dobra klienta.

2. Szacunek dla autonomii klienta.

3. Dotrzymywanie zobowiązań.

4. Prawdomówność i uczciwość.

5. Obowiązek zachowania tajemnicy⁶⁶. Przejdę teraz do krótkiej ich analizy:

Zasada nadrzędności dobra klienta

„Coach działa dla dobra klienta” – to zdanie można uznać za najważniejszą zasadę etyki coachingu. Zasada ta powinna stanowić punkt odniesienia, w sytuacji pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości dotyczących przygotowania i prowadzenia sesji coachingowych.

Coach winien stosować znane przez siebie techniki i narzędzia z ostrożnością i dbałością o dobro Klienta i z poszanowaniem jego godności. Istotą jego działania musi być konkretna osoba i jej potrzeby rozwojowe, a nie dogmatycznie traktowane założenia teoretyczne szkoły, z której wywodzi się coach. Mimo, iż zasada ta wydaje się być oczywista, zdarza się jednak, że w trakcie jej praktycznego stosowania pojawiają się trudności⁶⁷. Kłopoty z interpretacją tej zasady omówię dokładnie w kolejnym rozdziale.

Szacunek dla autonomii klienta

Zasada ta z jednej strony zawiera prawo klienta do własnych, niezależnych decyzji, własnych błędów i własnego systemu wartości. Z drugiej, jest to współodpowiedzialność klienta za przebieg relacji. Szacunek ten przejawia się w tym, że coach jest przekonany, iż uczestnictwo klienta w procesie jest dobrowolne i nie zostało mu narzucone przez osoby

65Izba Coachingu jest, niezależną i neutralną organizacją reprezentującą interesy środowiska coachingowego w Polsce, Jest to pierwsza na świecie izba gospodarcza skupiającą firmy zajmujące się coachingiem. Postawiła sobie za cel rejestrację zawodu coacha. Zob.www.izbacoachingu.com/pl/site/203/0-nas.html?more, data dostępu: 04/03/2016

66 Sidor-Rządkowska M., Profesjonalny coaching. Zasady i dylematy etyczne w pracy coacha, Oficyna a Wolters Kulwer business, Warszawa 2012, s.53.

67 Ibidem, s.54.

28:1098867199

28 trzecie. Zobowiązuje się do pracy tylko nad takimi celami, które są celami klienta. Stosuje metody i narzędzia zaakceptowane przez klienta a oprócz tego powstrzymuje się od udzielania rad i sugerowania rozwiązań⁶⁸.

Dotrzymywanie zobowiązań

„Zawsze pamiętaj o tym, co jest celem Twojej pracy z Klientem, trzymaj się granic tego, na co się z nim umówiłeś”. Zasada ta mówi, że realizowana ma być usługa coachingowa, a nie działania o innym charakterze jak np. mentoring, psychoterapia czy szkolenie, nawet jeśli coach ma do tego odpowiednie kompetencje⁶⁹.

Prawdomówność i uczciwość

W coachingu nie ma miejsca na mówienie ludziom tego, co chcieliby słyszeć, przy ominięciu tego, jak naprawdę myślimy. Coach zobowiązany jest do mówienia prawdy, jego praca opiera się na dostarczaniu klientowi rzetelnych informacji zwrotnych. Jeśli sprzeniewierza zasadę prawdomówności to zaprzecza istocie swojej profesji. Jaskrawymi przykładami braku uczciwości w działaniach coacha byłyby następujące zachowania:

- wprowadzenie w błąd co do istoty profesji;

- składanie niemożliwych do realizacji obietnic;

- nieprawdziwe przedstawianie własnych kwalifikacji⁷⁰. Obowiązek zachowania tajemnicy

Zaufanie jest podstawą relacji coach-klient. Na straży zaufania stoi obowiązek zachowania przez coacha tajemnicy zawodowej. W trakcie procesu klient pracując nad osiągnięciem swojego celu powierza coachowi wiele problemów, często bardzo osobistych. Musi więc mieć pewność, że coach zachowa je wyłącznie dla siebie⁷¹.

Zdaniem M. Sidor-Rzadkowskiej, wszystkie te zasady są fundamentalne, chociaż tylko pierwsza z nich jest bezwarunkowa, pozostałe dopuszczają wyjątki. Przy takim ujęciu widać, że kolizja tych zasad i obowiązków, które one wyznaczają nie jest łatwa do rozstrzygnięcia.

O ile dobro klienta zawsze musi przeważyć nad pozostałymi, o tyle konflikt pozostałych wymaga namysłu i ustalenia preferencji, co w danej sytuacji jest ważniejsze (np. tajemnica czy prawdomówność, szacunek dla autonomii czy lojalność zawodowa).

68 Ibidem, s.56.

69 Ibidem, s.59.

70 Ibidem, s.60.

71 Ibidem, s.63.

29:9332534972

29