Dlaczego euro?

Najważniejszą cechą UGW jest posługiwanie się jedną walutą, tzn. że tworzy ona obszar, na którym ma cyrkulować tylko jeden pie­ niądz, euro, zastępujący waluty narodowe. Z początkiem 1999 r. kra­ je członkowskie przekazały prawo do emisji własnego pieniądza Ban­ kowi Centralnemu Unii, który ma wyłączne kompetencje do prowa­ dzenia polityki pieniężnej w ramach Eurolandu. Z tego względu bę­ dzie instytucją ponadnarodową. Przekazanie tej instytucji narodowych uprawnień w sferze monetarnej jest wydarzeniem wielkiej wagi, ozna­ cza bowiem wyzbycie się jednego z kluczowych atrybutów suweren­ ności narodowej.

Nasuwa się pytanie, dlaczego kilkanaście krajów zgodziło się dobrowolnie zrezygnować z praw, które są tak istotne dla niezależne­ go bytu państwa, jak posiadanie własnych sił zbrojnych. Odpowiada­ jąc na nie, trzeba stwierdzić, że podstawowe znaczenie miały tu przy­ czyny polityczne. Można je określić ogólnie jako dążenie do ustano­

148 Ewa Lac hor

wienia w Europie odrębnej, nowej struktury, zbliżonej do państwa fe­ deralnego, która byłaby w stanie zapewnić trwałe warunki ekono­ miczne do zachowania pokoju na kontynencie europejskim. Chodzi w szczególności o takie powiązanie państwa niemieckiego z innymi krajami, by nie było ono w stanie więcej zagrozić bezpieczeństwu europejskiemu. Nauczone bolesnymi doświadczeniami z wojen w XX wieku, kraje Unii Europejskiej uznały, że pokój jest tą wartością, któ­ ra faktycznie nie ma ceny. Dlatego zgodziły się na tak znaczną utratę suwerenności narodowej, by tę wartość zachować na trwałe.9

Ustanowienie Eurolandu jest spełnieniem w dużej części wizji federalistów, którzy już w kilka lat po drugiej wojnie światowej postu­ lowali przekształcenie krajów zachodnioeuropejskich w Federację Europejską czy też Stany Zjednoczone Europy.

Równie ważne są przyczyny ekonomiczne, które wiążą się ści­ śle z faktem, że kraje Unii Europejskiej tworzą od 1993 r. jednolity rynek, na którym swobodnie mogą przepływać towary, usługi, kapi­ tały i siła robocza, czyli rynek bez granic wewnętrznych. Proces zno­ szenia ograniczeń w handlu między krajami członkowskimi trwał kil­ kadziesiąt lat. Po jego zakończeniu stało się jasne, że dla rozwoju tego handlu potrzebne jest jeszcze wprowadzenie jednego pieniądza i zastąpienie nim kilkunastu walut narodowych, obowiązujących na tym, stosunkowo niewielkim obszarze. Możliwość dysponowania jed­ nym pieniądzem zbliży UE do rynku jej głównych konkurentów mię­ dzynarodowych, takich jak Stany Zjednoczone i Japonia. Członkowie Unii nie będą ponosić kosztów transakcji handlowych związanych z wym ianą jednej waluty na drugą. Wyeliminowanie walut narodo­ wych oznacza także, że przestanie istnieć problem zmian ich kursów i w efekcie ryzyka kursowego. Stworzy to możliwość znaczącego ograniczenia kosztów działalności przedsiębiorstw.

Z wprowadzeniem euro wiązane są także nadzieje na istotny wzrost konkurencji na obszarze Eurolandu, co powinno przyczynić

9 L. Oręziak, System walutowo -fin a n so w y Unii Europejskiej. Przewodnik do

Euro - wspólna w aluta zjednoczonej Europy 149

się do wzrostu efektywności przedsiębiorstw działających na tym obszarze. Skutkiem tego ma być lepsze dostosowanie ich oferty do potrzeb konsumentów. Interesom konsumenta będzie sprzyjać przej­ rzystość cen, powstała dzięki wyrażaniu cen w tej samej walucie we wszystkich krajach członkowskich. Stworzy to lepsze możliwości ra­ cjonalnego wyboru oferowanych w Eurolandzie towarów i usług.10

Podsum owanie

Wprowadzenie euro należy do bezprecedensowych wydarzeń nie tylko w historii Europy, ale i świata. Uczestniczy w nim kilkana­ ście krajów Europy Zachodniej, reprezentujących łącznie wielki po­ tencjał gospodarczy. Ze względu na ich wielką rolę w międzynarodo­ wym handlu i finansach powodzenie całego przedsięwzięcia, związa­ nego z wprowadzaniem nowego pieniądza, leży w interesie wszyst­ kich krajów świata. Można oczekiwać, że podjęte zostaną wszelkie niezbędne działania w celu zapewnia trwałości nowej unii oraz jej harmonijnego funkcjonowania. Tylko wtedy euro będzie cieszyć się międzynarodowym uznaniem i szacunkiem.

10 P. Bożyk, Integracja subregionalna i regionalna, Biblioteka Wiedzy Euro­ pejskiej, SGH, Warszawa 1999.

150 Ewa Lachor

Literatura

Bożyk P., Integracja subregionalna i regionalna, SGH, Warszawa 1999. Brzeziński B., Głuchowski J., Kosikowski C., Harmonizacja prawa podat­

kowego Unii Europejskiej i Polski, PWE, Warszawa 1998.

Budnikowski A., Globalizacja a integracja, SGH, Warszawa 2000. Chrabonszczew ska E., Oręziak L, M iędzynarodowe rynki finansow e, SGH, W arszawa 2000, MiO.

Ciam aga L., Współpraca i integracja z Unią Europejską. Stosunki Polski

z wybranym i krajami / regionami, SGH, Warszawa 1997.

Dołęgowski T., Konkurencyjność a procesy integracyjne w Europie, SGH, W arszawa 2000.

Euro. Wspólna waluta, pod red. nauk. P. Temperton, wyd. Felberg, SJA,

W arszawa 2001.

G alka K. Konkurencyjność polskiej gospodarki w perspektywie przyszłego

członkostwa P olski w Unii Europejskiej, SGH, Warszawa 2000.

Ładyka S., Z teorii integracji gospodarczej, wyd. II, SGH, Warszawa 2001.

M iędzynarodow e sto su n ki go sp o d a rcze pod red. A. B udnikow skiego,

E. Kaweckiej-W yrzykowskiej, wyd. II, PWE, Warszawa 2000.

Oręziak L., System walutowo-jinansowy Unii Europejskiej. Przewodnik do

wykładu, SGH, Warszawa 1997.

Oręziak L., Euro - nowy pieniądz, PWN, Warszawa 1999.

Oręziak L., Swobodny przepływ kapitału w Unii Europejskiej, SGH, Warsza­ wa 2000.

O ręziak L., Euro - i co z niego wynika, [w;] (red.) J. Kaczurba, Integracja

z Unią E u ro p ejską - P oradnik dla przedsiębiorców, Departament Integracji Europej­

skiej i Organizacji Międzynarodowych, Warszawa 2000.

Stosunki Polski z Unią Europejską, pod red. E. Kawęckiei-Wyrzykowskiej,

SGH, Warszawa 2002.

W ysokińska Z.,W itkowska J., Integracja europejska - rozwój rynków, PWN, Warszawa 1999.

Lidia Mesjasz

Zagraniczny dług publiczny i m ożliwości jego obsługi w latach 2 0 0 2 -2 0 1 0

W stęp

Problem zadłużenia zagranicznego Polski przestał budzić więk­ sze zainteresowanie po 1994 r., w następstwie uzyskania od wierzy­ cieli zagranicznych 50% redukcji długu w wyrażeniu wartości bieżą­ cej netto. Ostatnio jednak zaczęły się pojawiać opinie ostrzegające przed możliwością powrotu kryzysu zadłużenia w połowie obecnej dekady w wyniku kumulacji spłat „starego” długu (tj. powstałego przed 1989 r.). Zasadne wydaje się pokazać ten problem we właści­ wej perspektywie.

Warto zaznaczyć, że problem „starego długu” dotyczy wyłącz­ nie budżetu państwa. Dlatego też w referacie skoncentrowano się na publicznym zadłużeniu zagranicznym i przyjęto tradycyjne ujęcie tego zadłużenia, które obejmuje zobowiązania Skarbu Państwa (SP) z ty­ tułu kredytów udzielonych przez zagranicznych wierzycieli (publicz­ nych i prywatnych) oraz z tytułu pozostających do wykupu skarbo­ wych papierów wartościowych (SPW) emitowanych przez rząd pol­ ski na rynkach zagranicznych. Nie zalicza się do niego natomiast zo­ bowiązań SP z tytułu SPW wyemitowanych w Polsce, a będących w posiadaniu inwestorów zagranicznych.

Podstawowym celem referatu jest próba odpowiedzi na cztery następujące pytania badawcze:

1. Czy możliwa jest pełna i terminowa obsługa zadłużenia za­ granicznego budżetu państwa w obecnej dekadzie, wynikająca z ter­ minarza spłat ?

2. Jakie są możliwe zagrożenia związane z obsługą tego zadłu­ żenia?

152 Lidia M esjasz

3. Jakie działania mogą i powinny być podejmowane w celu łagodzenia przyszłych problemów z obsługą długu?

4. Jakie warunki powinny być spełnione, aby możliwe było kon­ tynuowanie pełnej obsługi długu zagranicznego w bieżącej dekadzie?

1. Obciążenie budżetu państwa obsługą zadłużenia