Oddziały i przedstawicielstwa

Przedsiębiorcy zagraniczni wykonujący działalność gospodar­ czą za granicą mogą na zasadzie wzajemności - o ile umowy między­ narodowe ratyfikowane przez Polskę nie stanowią inaczej - tworzyć oddziały i przedstawicielstwa. Ustawa poświęca temu zagadnieniu odrębny rozdział (art. 35-52) oraz określa możliwy prawnie przed­ miot działania oddziału i przedstawicielstwa oraz obowiązki przedsię­ biorców zagranicznych wobec władz polskich.28

20 Więcej na ten temat Dz. U., nr 140 poz. 939 z późn. zm. 21 Więcej na ten temat Dz. U., nr 59 poz. 344 z późn. zm. 22 Więcej na ten temat Dz.U., nr 118 poz. 754 z późn. zm. 23 Więcej na ten temat Dz.U., nr 86 poz. 504 z późn. zm. 24 Więcej na ten temat Dz.U., nr 25 poz. 113 z późn. zm. 25 Więcej na ten temat Dz.U., nr 68 poz. 341 z późn. zm. 26 Więcej na ten temat Dz.U., nr 32 poz. 153 z późn. zm. 27 Więcej na ten temat Dz.U., nr 70 poz. 34 z późn. zm.

28 Podstawy praw a gospodarczego, J. Jacyszyn, C. Kosikowski, Wydawnic­ two prawnicze LexisNexis, Warszawa 2001, s. 104.

Funkcjonowanie przedsiębiorców na zasadach wzajemności 133

4.1. O d d ziały

W sytuacji utworzenia przez przedsiębiorcę zagranicznego oddziału obowiązuje zasada, że zakres działalności gospodarczej oddziału w Polsce mieścić się będzie w zakresie działalności przed­ siębiorcy zagranicznego w miejscu będącym siedzibą tego przedsię­ biorcy.

Utworzenie oddziału wiąże się z ustanowieniem osoby, która uprawniona będzie do reprezentowania przedsiębiorcy zagraniczne­ go w zakresie działalności oddziału.29 Podjęcie działalności gospodar­ czej przez oddział wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców.

Oprócz obowiązków ciążących na każdym przedsiębiorcy, pod­ legającym wpisowi do rejestru przedsiębiorców, przedsiębiorca za­ graniczny, przy składaniu wniosku o wpis do rejestru, powinien podać imię i nazwisko oraz adres w Polsce osoby uprawnionej w zakresie działalności oddziału do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicz­ nego a ponadto dołączyć poświadczony notarialnie wzór podpisu ta­ kiej osoby oraz zaświadczenie właściwego polskiego przedstawiciel­ stwa za granicą stwierdzające, że polscy przedsiębiorcy dopuszczeni są do działalności gospodarczej w państwie siedziby przedsiębiorcy zagranicznego na takich samych zasadach jak przedsiębiorcy, którzy mają siedzibę w tym państwie. Zaświadczenie takie nie jest wyma­ gane, gdy pomiędzy Polską a tym państwem obowiązuje umowa mię­ dzynarodowa, zawierająca zasadę wzajemności.

Oddział powinien używać nazwy (firmy) przedsiębiorcy zagra­ nicznego w języku państwa jego siedziby ze wskazaniem w języku polskim nazwy i formy organizacyjno-prawnej tego przedsiębiorcy, przy czym do brzmienia tej nazwy należy dodać wyrazy: „oddział w Polsce”.30

Oddział zobowiązany jest do prowadzenia oddzielnej rachunko­ wości w języku polskim, a także do stosowania polskich przepisów o rachunkowości.

29 Dz.U. z 1999 r., nr 101 poz. 1178 z późn. zm. art. 37. 30 Ibidem, art. 49.

134 _{Małgorzata Kurleto}

Gdyby w działalności przedsiębiorcy zagranicznego w państwie jego siedziby zaszły zmiany wpływające na warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie oddziału, oddział ten ma obo­ wiązek zaw iadam iać m inistra właściwego do spraw gospodarki w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.

Obowiązek ten wiąże się z przewidzianym w takich sytuacjach wydaniem decyzji o zakazie prowadzenia działalności gospodarczej przez oddział. Zakaz taki może zostać również orzeczony w innych sytuacjach, gdy oddział rażąco narusza prawo polskie lub działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajemnicy państwowej oraz innemu ważnemu in­ teresowi publicznemu.31

4.2. P rzed staw icielstw a

Inną m ożliw ością prow adzenia działalności gospodarczej w Polsce przez przedsiębiorców zagranicznych - ale tylko w zakre­ sie działalności reklamowej i promocyjnej - jest utworzenie przedsta­ wicielstw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Utworzenie przedstawicielstwa związane jest z obowiązkiem złożenia wniosku o wpis do ewidencji przedstawicielstw przedsię­ biorstw zagranicznych, którą prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki.

Wniosek o wpis powinien zawierać zasadnicze dane dotyczące przedsiębiorcy zagranicznego. Do ich podania zobowiązany jest przed­ siębiorca składający wniosek. Przedsiębiorca powinien dołączyć do wniosku akt założycielski oraz wypis z rejestru przedsiębiorców lub jego odpowiednika, oraz oświadczenie o ustanowieniu przedstawi­

cielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wszystkie doku­ menty sporządzone w języku obcym powinny zostać przedstawione wraz z ich uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski. Dokonu­ jąc wpisu przedstawicielstwa do ewidencji minister wydaje zaświad­

Funkcjonowanie przedsiębiorców na zasadach wzajemności 135

czenie, w którym wskazuje datę wpisu i numer, pod którym dokonano wpisu. Ewidencja przedstawicielstw jest jaw na.32

Odmowa wpisu do ewidencji powinna nastąpić w drodze decy­ zji w przypadkach, gdy utworzenie przedstawicielstwa zagrażałoby bezpieczeństwu i obronności państwa lub ochronie tajemnicy pań­ stwowej albo innemu ważnemu interesowi publicznemu oraz w sytu­ acji, gdy wniosek dotyczy działalności, dla której wyłączona jest moż­ liwość utworzenia przedstawicielstwa, lub wniosek zawiera braki, które nie zostały usunięte w terminie.

Przedstawicielstwo ma obowiązek:

1) używania nazwy przedsiębiorcy zagranicznego w języku pań­ stwa jego siedziby wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą for­ my prawnej przedsiębiorcy zagranicznego, do której należy dodać wyrazy: „przedstawicielstwo w Polsce”,

2) prowadzenia oddzielnej rachunkowości zgodnie z przepisami o rachunkowości,

3) ponadto powinno zgłaszać ministrowi wszelkie zmiany, doty­ czące przedsiębiorcy zagranicznego, wpływające na spełnienie wa­ runków działania przedstawicielstwa w Polsce.

Minister może wydać decyzję o zakazie wykonywania działal­ ności przez przedstawicielstwo, w sytuacji, gdy:

1) rażąco narusza ono prawo polskie,

2) nie wykonuje obowiązku zgłaszania wszystkich zmian doty­ czących przedsiębiorcy zagranicznego a wpływających na warunki przedstawicielstwa w Polsce,

3) otwarto likwidację przedsiębiorcy zagranicznego lub utracił on prawo do wykonywania działalności gospodarczej lub prawo roz­ porządzania swoim majątkiem,

4) działalność przedsiębiorcy zagranicznego lub przedstawiciel­ stwa zagraża bezpieczeństwu i obronności państwa, ochronie tajem­ nicy państwowej lub innemu ważnemu interesowi publicznemu.

136 M ałgorzata Kurleto