• Nie Znaleziono Wyników

Działalność fundacyjna Moskorzewskiego koncentrowała się w trzech za-sadniczych punktach: rodzinnym Moskorzewie, Krakowie i przede wszystkim w cieszącym się jego specjalnymi względami Krośnie.

W rodzinnym Moskorzewie erygował Klemens kościół ozdobiony wspa-niałymi, obitymi żelazną blachą drzwiami, których pierwowzorem zdają się drzwi katedry wawelskiej221. Jak głosi umieszczony na nich napis, ufundowane zostały w roku 1380 przez Klemensa z Moskorzewa. Można odnieść wraże-nie, że fundacja owych wspaniałych drzwi w stosunkowo małym kościółku w Moskorzewie miała na celu podkreślenie pozycji, jaką osiągnął Klemens, i przede wszystkim unaocznienie tego mieszkańcom rodzinnej wsi. Kariera, jaką Klemens z Moskorzewa zrobił, wychodząc z drobnej przecież szlachty, stanowić musiała bowiem niewątpliwy powód do dumy. Kościół moskorzew-ski został także odpowiednio uposażony. 24 października 1396 roku arcybis-kup gnieźnieński Dobrogost na prośbę Moskorzewskiego nadał kościołowi w Moskorzewie dziesięcinę ze wsi: Rudniki, Mykanów, Cykarzew i Grabowa.

Jednocześnie odwołał też wcześniejszą darowiznę, jaką było przekazanie na rzecz wspomnianego kościoła dziesięciny ze wsi Parzniewice222.

Działalność fundacyjna podkanclerzego koncentrowała się również na Kamieńcu i Krośnie.

Na zamku kamienieckim, któremu poświęcił tyle uwagi, w 1397 roku Moskorzewski ufundował kaplicę występującą pod kilkoma wezwaniami:

Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, Dziesięciu Tysięcy Męczenników i św. Anny223, a biskup krakowski Piotr Wysz na jego prośbę ustanowił

K. Bąkowski: Dawne kierunki rzek pod Krakowem. „Rocznik Krakowski” 1902, T. 5, s. 157–165; P. Węcowski: Działalność publiczna…, s. 43, 53; na temat domu Piotra z Waszmuntów, stojącego w Krakowie obok domu Klemensa, zob. też ZK 5, s. 349.

221 A. Bochnak, J. Pagaczewski: Polskie rzemiosło artystyczne…, s. 191.

222 ZDKKr, Cz. 1, nr 123.

223 KDKKr, T. 2, nr 418; ZDM, Cz. 5, nr 1162; Stanisława Tomkowicza inwentarz zabytków powiatu krośnieńskiego. Z rękopisu Autora wydali i własnymi komentarzami opatrzyli Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie. Kraków 2005, s. 144; P. Łopatkiewicz (Fundacje artystyczne Kamienieckich dla kościoła franciszkańskiego w Krośnie. Krosno 1995, s. 5) jako wezwanie kaplicy podaje Zwiastowanie Najświętszej Maryi Panny, św. Anny, św. Urszuli i Dwóch Tysięcy Panien; Idem: Malarstwo w Krośnie w pierwszej połowie XVI wieku. Krosno 2007, s. 33 – tu z kolei mówi już słusznie o kaplicy pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny, Dziesięciu Tysięcy Męczenników i św. Anny;

kapelana, którego Klemens uposażył dziesięcinami ze wsi: Bratkówka i Wojkówka, składanymi dotąd kościołowi katedralnemu w Krakowie224. W nawiązaniu do tej transakcji Moskorzewski sprzedał biskupowi swą ka-mienicę w Krakowie, znajdującą się za kościołem św. Piotra225. Po złożeniu godności podkanclerzego zdecydowanie więcej uwagi poświęcił fundacjom.

W 1402 roku biskup przemyski Maciej Janina na prośbę Klemensa powięk-szył uposażenie kapelana w Kamieńcu o dziesięcinę ze wsi Michałówka226, a 10 października 1402 roku również o dziesięcinę ze wsi Odrzykoń oraz z oddzielnych łanów: Sporne i Zawada. Moskorzewski nie pominął także samego kapłana. Zobowiązał się zaopatrywać go w obrok dla dwóch koni, owies i siano, wino, wosk oraz zapewnić mu pomieszczenie i dobre utrzyma-nie. W zamian kapelan miał odprawiać trzy msze tygodniowo227.

Równocześnie z rozpoczęciem planów rozbudowy zamku kamienieckiego w 1397 roku Klemens z Moskorzewa podjął się ufundowania nadbudowy kościoła franciszkańskiego w Krośnie228. Rok później Jadwiga i Jagiełło prze-słać mieli katedrze wileńskiej przez Klemensa z Moskorzewa Złotą legendę Jakuba de Voragine. W przekonaniu Piotra Łopatkiewicza ów „podręcznik ikonografii” mógł być inspiracją dla Moskorzewskiego do ufundowania de-koracji malarskiej w Krośnie229. Około 1400 roku w krośnieńskim kościele franciszkańskim sfinansował on bowiem nowe sklepienie prezbiterium, które zachowało się do roku 1872. Nowe prezbiterium miało być przyozdobione malowidłami przedstawiającymi cały cykl hagiograficzny, z którego najstarsze przedstawiało męczeństwo św. Sebastiana230. Moskorzewski miał być zresztą

M. Brykowska, J. Ross: Stan badań i problem konserwacji…, s. 228; „Katalog Zabyt-ków Sztuki w Polsce”. T. 1, z. 1…, s. 128; S. Gawęda: Rozwój latyfundium…, s. 55;

S. Cebula: Dzieje parafii Odrzykoń w okresie przedrozbiorowym. „Zeszyty Odrzykoń-skie” 2000 / 2001, z. 7, s. 54, 55 – autor przytacza także inne pojawiające się w źródłach wezwania, pod którymi występuje wspomniana kaplica.

224 KDKKr, T. 2, nr 418; S. Gawęda: Rozwój latyfundium…, s. 55.

225 Ibidem; S. Cebula: Dzieje parafii Odrzykoń w okresie przedrozbiorowym…, s. 54.

226 AGZ, T. 8, nr 31; F. Pawłowski: Premislia sacra, sive series et gesta episcoporum r. I . Pre-misliensium. Cracoviae 1869, s. 69 (listopad 1402 r.); S. Gawęda: Rozwój latyfun-dium…, s. 55.

227 ZDM, Cz. 5, nr 1162; F. Pawłowski: Premislia sacra…, s. 70; A. Fastnacht:

Słownik historyczno-geograficzny…, s. 57; S. Gawęda: Rozwój latyfundium…, s. 55.

228 P. Łopatkiewicz: Fundacje artystyczne Kamienieckich…, s. 27.

229 KDKWil, s. 57, przyp. 33; P. Łopatkiewicz: Fundacje artystyczne Kamienieckich…, s. 28.

230 P. Łopatkiewicz: Fundacje artystyczne Kamienieckich…, s. 26–28; Stanisława Tom-kowicza inwentarz…, s. 111, 119.

inicjatorem przebudowy i rozbudowy kościoła franciszkańskiego. P. Łopat-kiewicz sugerował nawet, że wydane w 1397 roku przez Jadwigę, niezwykle korzystne dla klasztoru franciszkańskiego w Krośnie dokumenty oraz po-twierdzenie stanu posiadania i przywilejów konwentu przez Jagiełłę mogą być rezultatem wsparcia i protekcji udzielonej kościołowi przez Klemensa z Moskorzewa231.

Nie były to jedyne kościoły, których Klemens z Moskorzewa był dobro-dziejem. 11 lutego 1397 roku przeprowadził bowiem wspomnianą transak-cję z biskupem krakowskim Piotrem Wyszem, oddając mu jedną ze swych kamienic w Krakowie, w zamian za co biskup nadał kościołowi w Łękach (dziś: Łęki Strzyżowskie), których dziedzicem był Moskorzewski, dziesięcinę ze wsi Przybówka (powiat biecki)232.

Jedną z ważniejszych, a na pewno „prestiżowych” fundacji Moskorzew-skiego było ufundowanie 8 września 1407 roku ołtarza i prebendy Wniebo-wstąpienia oraz św. św. Klemensa i Jakuba w katedrze krakowskiej. Prze-znaczył na jego uposażenie czynsz roczny w wysokości 10 grzywien z szosu miasta Dobczyce, który mógł być zamieniony przez niego lub przez jego na-stępców na inny dochód, ponadto część dziedzictwa wsi Staroniwa i 2 grzywny czynszu rocznego z domu murowanego z przyległościami, położonego pod Krakowem, koło mostu na rzece Rudawie. Prawo patronatu przechodziło zaś na potomków Moskorzewskiego. Nadto Klemens z Moskorzewa zobo-wiązywał księdza do odprawiania trzech mszy: w święto Wszystkich Świę-tych, Błogosławionej Maryi Dziewicy oraz trzecią w intencji fundatorów233. Ołtarz św. Klemensa pierwotnie stał obok wejścia do kaplicy św. Mikołaja, ufundowanej jeszcze w romańskim kościele najpewniej przez wojewodę kra-kowskiego Mikołaja herbu Pobóg. Wówczas określano kaplicę mianem kapi-tulnej, prowadziło przez nią bowiem przejście do kapitularza. W XVIII wieku kaplica została zlikwidowana, a w jej miejscu pojawiła się klatka schodowa.

Ołtarz św. Klemensa już w XVI wieku przeniesiono na arkadę ponad kaplicę

231 P. Łopatkiewicz: Fundacje artystyczne Kamienieckich…, s. 27; Idem: Malarstwo w Krośnie…, s. 31; Idem: Prezbiterium kościoła franciszkańskiego w Krośnie, w świetle badań najnowszych. W: Kościół i klasztor franciszkański w Krośnie, przeszłość oraz dzie-dzictwo kulturowe. Materiały z sesji naukowej, Krosno, listopad 1997. Red. E. Mań -kowska. Krosno 1998, s. 58–59.

232 ZDKKr, Cz. 1, nr 124; W. Sarna: Opis powiatu krośnieńskiego…, s. 381; S. Gawęda:

Rozwój latyfundium…, s. 55.

233 KDKKr, T. 2, nr 500; LB, T. 1, s. 244; SHGKr, Cz. 1, s. 561; S. Gawęda: Rozwój latyfundium…, s. 58.

Hińczów234. Tam w uroczyste dni kładziono na nim złoty relikwiarz z głową św. Stanisława235.

Moskorzewski utrzymywał także dobre stosunki z cystersami. W 1408 roku występuje bowiem jako opiekun klasztoru Cystersów w Szczyrzycu. Zaświad-czał wówczas, że opat klasztoru szczyrzyckiego Mikołaj zezwolił Pawłowi z Janowic postawić karczmę pomiędzy Janowicami a posiadłościami klasz-tornymi – wsiami: Abramowice oraz Dobrogniew (dziś: Dobroniów), i mieć ją w dożywotnie posiadanie, jednakże tak, by nie wyrządzała szkód dobrom klasztornym236. Niewiele więcej da się o tej działalności Moskorzewskiego powiedzieć, jest to bowiem jedyne jego wystąpienie jako opiekuna klasztoru szczyrzyckiego237. Z 14 sierpnia 1408 roku pochodzi jeszcze jeden dokument (co prawda o podawanej w wątpliwość wiarygodności), niemniej jednak Klemens nie tytułuje się już w nim opiekunem klasztoru, a zrzeka się praw zarówno do łąk i ról pod grodziskiem szczyrzyckim, jak i do Łąk Niedzieliska na rzecz klasztoru szczyrzyckiego238.

234 T. Wojciechowski: Kościół katedralny w Krakowie. Kraków 1900, s. 124–125.

235 Wypisy źródłowe do dziejów Wawelu z archiwaliów kapitulnych i kurialnych krakowskich 1501–1515. Oprac. B. Przybyszewski. Kraków 1965, nr 16, przyp. 1.

236 KDM, T. 5, nr 1219 – dokument bez daty dziennej; SHGKr, Cz. 2, s. 223; KDM, T. 1, nr 276.

237 E. Łużyniecka, J.M. Marszalska: Szczyrzyc. Dzieje budowy opactwa cysterskiego.

Wrocław 2005, s. 25–35; Cystersi w Szczyrzycu. Historia i kultura. Katalog wystawy w Galerii „Dawna Synagoga”, październik–grudzień 2000. Nowy Sącz 2000, s. 30.

238 ZDM, Cz. 5, nr 1215.