W opinii Bartosza Paprockiego legendarny Żyrosław miał doczekać się syna Aleksandra, który w herbarzu umieszczony jest pod rokiem 1206. Alek-sander z kolei miał mieć aż ośmiu synów, których imion jednakże sam Paprocki nie znał. W dalszej kolejności wymieniony jest niejaki Aleksan-der Kamieniecki, który w roku 1309 miałby sprawować urząd wojewody sandomierskiego (w rzeczywistości był nim Wojciech ze Żmigrodu16). Pod rokiem 1350 odnotowany został Mikołaj Kamieniecki, mąż stanu, synami zaś jego, zanotowanymi z datą 1438 (!), mieliby być Jan i Mikołaj17. Niesiec ki, powołując się na Marcina Kromera i Kronikę Wielkopolską, wzbogaca jesz-cze opis o syna Aleksandra, niejakiego Janusza z Moskorzewa, wojewodę krakowskiego, który w roku 1239 miał wraz z Klemensem z Ruszczy, kasz-telanem krakowskim, posłować na Węgry w sprawie małżeństwa Bolesława Wstydliwego z Kingą18. Sam Kromer wymienia jednak Janusza, wojewodę krakowskiego, bez nazywania go Moskorzewskim19, w Kronice Wielko-polskiej zaś w ogóle próżno szukać jakichkolwiek informacji na ten temat.
Również według relacji Jana Długosza posłować miał Janusz, wojewoda kra-kowski20. Fakt, że wojewodą krakowskim w tym czasie był Włodzimierz21, dał pole do rozmaitych interpretacji i budowania hipotez. Za Wojciechem
15 F. Piekosiński (Heraldyka polska…, s. 122) wspominał, że na pieczęci Walentego z Olkusza, doktora dekretów, z 1502 r. ów półkrzyż położony jest po stronie prawej.
16 Urz.Mp, nr 971.
17 B. Paprocki: Gniazdo Cnoty…, s. 1020.
18 Herbarz polski Kaspra Niesieckiego…, T. 7, s. 304.
19 Kromer, s. 415 = Martini Cromeri De Origine Et Rebvs Gestis Polonorvm Libri XXX . Ter-tivm Ab Avthore diligenter recogniti. Funebris eiusdem autoris Oratio, Sigismvndi Regis uitam compendiose complexa, & aliquoties iam prius edita; Acceßis iudicium Francisci Robortelli […] de authore & libro. Basilae 1568, s. 140.
20 DR, ks. 6, s. 354; DH, lib. 6, s. 284.
21 Urz.Mp, nr 440.
Kętrzyńskim przyjęto w historiografii, że Długosz najpewniej pomylił Janusza, wojewodę krakowskiego, z Januszem, wojewodą sandomierskim, tyle że z lat 1271–1279. Władysław Semkowicz natomiast podał w wątpliwość w ogóle kwestię wysłania poselstwa na Węgry i relację Kromera22. Z opinią tą próbo-wał się rozprawić Lech Lechowski, jednakże jego argumentacja sprowadziła się do zbudowania hipotezy, podług której informacja o poselstwie Janusza z Moskorzewa stać miała w kodeksie, z którego korzystali Długosz i Paprocki, a który nie zachował się do naszych czasów. Źródłem tym według autora mógł być znajdujący się w 1569 roku w Archiwum Koronnym na Wawelu zaginiony kodeks Kroniki Wielkopolskiej23. Należy jednak stwierdzić, że tego typu niepoparte żadnymi źródłami dywagacje nie mają najmniejszego sensu w badaniach historycznych. Dopóki nie dysponujemy źródłowym potwier-dzeniem istnienia Janusza z Moskorzewa (a obecnie nie dysponujemy), nie ma sensu snuć daleko idących i nieznajdujących poparcia w źródłach hipotez i przypuszczeń oraz zastanawiać się, co mogło być napisane w – być może istniejącym lub zaginionym – kodeksie.
Zasadniczo cała wymieniona przez Paprockiego grupa pierwszych Pilawi-tów nie została potwierdzona w źródłach. Próby ich odnalezienia podjął się Lechowski. Żyrosław utożsamiony został przez niego z Żyrem, opiekunem Leszka Białego. Tyle tylko, że ów Żyro pochodził raczej z rodu Powałów lub Gryfitów i w dodatku miał umrzeć, nie pozostawiając męskiego potomka24. Również z tym twierdzeniem próbował poradzić sobie Lechowski. Przepro-wadził zawiłą analizę, chcąc dowieść, że Żyro miał syna Oltona oraz córkę, której synem był niejaki Sambor. Autor tak kończy: „[…] osadzenie legendy herbowej w miejscu i czasie oraz identyczność rzadkiego imienia jej boha-tera z udokumentowanym przekształceniem imienia postaci historycznej nie pozostawiają wątpliwości, że legendarny Zyrosław – Żyrosław to wojewoda mazowiecki Zyro. Aleksander znajduje odpowiednika w historycznym Ol-tonie. Rok 1206 nad wizerunkiem Aleksandra w Gnieździe Cnoty może być datą jakiegoś zapomnianego wydarzenia związanego z funkcją namiestniczą Oltona. Nie wiadomo, z czym wiąże się rok 1129 nad wizerunkiem Zyrosława,
22 A. Semkowicz: Krytyczny rozbiór Dziejów Polski Jana Długosza do r. 1384. Kra-ków 1887, s. 237; W. Semkowicz (Władcy polscy na tle porównawczem słowiańskiem.
KH 1908, T. 22, s. 601–602) wyprowadzał Pilawitów ze Śląska; zob. też M. Wolski:
Potoccy herbu Pilawa…, s. 70.
23 L. Lechowski: Herb Pilawa…, s. 7–8.
24 A. Małecki: Studia heraldyczne. T. 1. Lwów 1890, s. 269; L. Lechowski: Herb Pilawa…, s. 13.
ale i ta data też zapewne pochodzi z zaginionego zapisu”25. Analiza ta, podob-nie zresztą jak i wcześpodob-niejsza, opatrzona jest dużą dozą prawdopodobieństwa i przypuszczeń. Abstrahując od tego, czy Sambor był wnukiem Żyro, czy też nie, najważniejsze jest to, iż nie mamy absolutnie żadnej pewności, że Żyro, który notabene nigdy nie wystąpił z herbem Pilawa, jest tożsamy ze wspo-mnianym przez Paprockiego Żyrosławem. Ów Żyrosław miał mieć przecież syna Aleksandra, o którym nie znajdujemy w źródłach informacji. Szukanie
„odpowiednika” Aleksandra w Oltonie (i tu zresztą nie ma pewności, że Olton był synem Żyra), czy kimkolwiek innym, jest za daleko posuniętą hipotezą.
Źródła milczą zarówno na temat ośmiu nieznanych z imienia synów Aleksan-dra, jak i Aleksandra Kamienieckiego czy Janusza z Moskorzewa, o których była już mowa. Zaniechawszy zatem budowania kolejnej hipotezy na hipotezie, poświęcę raczej uwagę poświadczonym w źródłach przodkom Kamienieckich.
W połowie XIV wieku pojawia się w źródłach grupa Moskorzewskich, jednakże nie jestem w stanie udowodnić ich rodzinnego powiązania z opisy-wanymi przeze mnie Moskorzewskimi, wobec tego wspomnę jedynie o tych postaciach, bez próby umiejscowienia ich w drzewie genealogicznym Mosko-rzewskich. 27 kwietnia 1358 roku w testacji dokumentu zastawu przez Kmitę jego synowi Janowi z Wiśnicza występują Jakub oraz Paweł z Moskorzewa26. Tego ostatniego uznaje Marian Wolski za prawdopodobnego ojca Siecie-cha, Henryka i Klemensa27. W latach 80. XIV wieku pojawiają się: Jasiek z Moskorzewa28, Teodor z Moskorzewa29 i Mikołaj z Moskorzewa30. Są to jedyne źródłowe wystąpienia wspomnianych postaci i w żaden sposób przy obecnym stanie badań nie można ustalić ich powiązania z Moskorzewskimi herbu Pilawa.
25 L. Lechowski: Herb Pilawa…, s. 13–21, 27.
26 ASang, T. 2, nr 22; Katalog dokumentów pergaminowych ze zbiorów Tomasza Niewodni-czańskiego w Bitburgu. Oprac. J. Tomaszewicz, M. Zdanek. Kraków 2004, nr 8, s. 4;
R. Trawka: Kmitowie. Studium kariery politycznej i społecznej w późnośredniowiecznej Polsce. Kraków 2005, s. 43.
27 M. Wolski: Potoccy herbu Pilawa…, s. 34.
28 ZK 1, s. 230; SPPP 8, Cz. 1, nr 1442; w Liber beneficiorum pojawia się dodatkowo niejaki Jan z Moskorzewa herbu Pilawa, zob. LB, T. 1, s, 19, 21, jednakże brak jakichkolwiek przesłanek pozwalających powiązać te dwie postacie.
29 SPPP 8, Cz. 1, nr 3111.
30 ZK 1a, s. 143.